ការ​ស្កប់​ស្កល់​ក្នុង​កាម​ទាំង​ឡាយ​ រមែង​មិន​មាន ព្រោះ​ក​ហា​បណៈ​ (ដែល​ធ្លាក់​ចុះ) ដូច​ទឹក​ភ្លៀង​ទេ កាម​ទាំង​ឡាយ​ មាន​សុខ​តិច មាន​ទុក្ខ​ច្រើន, អ្នក​ប្រាជ្ញ​ដឹង​ច្បាស់​យ៉ាង​នេះ​ហើយ លោក​មិន​បាន​ត្រេក​អរ​ក្នុង​កាម​ទាំង​ឡាយ សូម្បី​ជា​ទិព្វ​ឡើយ, សា​វ័ក​របស់​ព្រះ​សម្មា​សម្ពុទ្ធ រ​មែង​ជា​អ្នក​ត្រេក​អរ​ក្នុង​ធម៌ ជា​គ្រឿង​អស់​តណ្ហា ។ មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ​ច្រើន​នាក់ ត្រូវ​ភ័យ​គម្រាម​ហើយ តែង​យក​ភ្នំ អា​រាម និង រុក្ខ​ចិ​តិយ​ជា​ទី​ពឹង, ទី​ពឹង​បែប​នេះ មិន​មែន​ជា​ទី​ពឹង​ដ៏​ក្សេម​ទេ ទី​ពឹង​បែប​នេះ មិន​មែន​ជា​ទី​ពឹង​ដ៏​ឧត្តមម​ទេ បុគ្គល​អា​ស្រ័យ​នូវ​ទី​ពឹង​នេះ​ហើយ រមែង​មិន​រួច​ស្រ​ឡះ​ចាក​ទុក្ខ​ទាំង​ពួង​ឡើយ ។ លុះ​តែ​បុគ្គល​ណា​យក ព្រះ​ពុទ្ធ ព្រះ​ធម៌ ព្រះ​សង្ឃ ជា​ទី​ពឹង​ ឃើញ​ច្បាស់​នូវ​ អ​រិ​យសច្ច​ទាំង ៤ គឺ ទុក្ខ​សច្ច ១, ទុក្ខ​ស​មុ​ទយ​សច្ច ១ , និ​រោធ​សច្ច កន្លង​ទុក្ខ ១, អ​រិ​យ​មគ្គ ប្រ​កប​ដោយ​អង្គ​ ៨ ជា​ដំណើរ​ទៅកាន់​ព្រះ​និព្វាន ដែល​ជា​ទី​រម្ងាប់​ទុក្ខ ១, ដោយ​ប្រា​ជ្ញា​ដ៏​ប្រ​ពៃ​នេះ​ឯង​ទី​ទី​ពឹង​ដ៏​ក្សេម​ នេះ​ឯង​ជា​ទី​ពឹង​ដ៏​ឧត្តម បុគ្គល​អា​ស្រ័យ​ទី​ពឹង​នេះ រ​មែង​រួច​ស្រ​ឡះ​ចាក​ទុក្ខ​ទាំង​ពួង​បាន ។គា​ថា​ធម្ម​បទ "ពុទ្ធ​វគ្គ" សុ.​ខុទ្ទ​ក​និ​កាយ បិ. ៥២ ) ដកស្រង់​ចេញពីសៀវភៅ វត្ត​ប្រ​តិ​បត្តិ​ពុទ្ធ​សា​ស​និក​ជន រៀបរៀង​ដោយៈ ព្រហ្ម មេ​ត្តា (គ​តិ​បណ្ឌិ​តោ) ហៅ ជយ​វរិន្ទ វាយអត្ថបទ​ដោយៈ ឧបាសក សូត្រ តុលា ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ

នាទី​ភរិយា​ចំពោះ​ស្វាមី នាង​ជា​ភរិយា កាល​បើ​ស្វាមី​បាន​បំពេញ​នាទី​ចំពោះ​ខ្លួន​ហើយ ក៏​គប្បី​បំពេញ​នូវ​តួនាទី ៥ យ៉ាង ចំពោះ​ស្វាមី​ខ្លួន​វិញ​គឺៈ ១. ចាត់​ចែង​ការងារ​ក្នុង​ផ្ទះ​ដោយ​ល្អ​ប្រពៃ មាន​កិច្ច​ការ​ចង្ក្រាន ឆ្នាំង មើល​រៀប​ចំ​ឥវ៉ាន់ ទ្រព្យ​សម្បត្តិ មើល​ខ្ញុំ​បំរើ​ធ្វើ​ការងារ។ ល។ រៀប​ចំ​ផ្ទះសម្បែង​ឲ្យ​រៀប​រយ ស្អាត​បាត មាន​អនាម័យ គួរ​ចង់​នៅ ដូច​សុភាសិត​ថា " ដំណេក​ដេក​ជា​ខ្នាត

ភ្លើង​ជីវិត ភ្នែក ត្រចៀក ច្រមុះ អណ្ដាត កាយ ចិត្ត រូប សម្លេង ក្លិន រស ផោដ្ឋព្វៈ ធម្មារម្មណ៍៍ និង​វិញ្ញាណ​ដែល​ដឹង​ច្បាស់​នូវ​អារម្មណ៍​ទាំង​នោះ ព្រម​ទាំង​វេទនា ទាំង​ឡាយ​ដែល​សោយ​តាម​ទ្វារ​ភ្នែក ទ្វារ​ត្រចៀក ទ្វារត្រចៀក ទ្វារ​ច្រមុះ ទ្វារ​អណ្ដាត ទ្វារកាយ ទ្វារចិត្ត គឺ​ជា​តួជីវិត​ដែល​ជា​របស់​ក្ដៅ។ នៅ​ក្នុង​អាទិត្តបរិយាយសូត្រ ព្រះមានព្រះភាគ​ទ្រង់​ត្រាស់​សម្ដែង​អំពី​របស់​ក្ដៅ

ឥទ្ធិពល​របស់​សន្មតិ​ក្នុង​លោក​នេះ​ខ្លាំង​ណាស់ តែ​វាជា​សំបក​របស់​មនុស្ស​ទេ មិនមែន​ជាខ្លឹម​របស់​មនុស្ស​ឡើយ ។សេចក្ដី​សំខាន់​របស់​កាំបិត​នៅ​ត្រង់​មុត មិនមែន​នៅ​ត្រង់​ដង​ទេ ទោះ​បី​កាំ​បិត​នោះ​មាន​ដង​មាស តែ​បើ​មិន​មុត​ក៏​ប្រើ​ឲ្យ​បាន​ប្រយោជន៍​ជាកាំបិត​មិន​កើត​ដែរ ។ មនុស្ស​ម្នាក់​​រវល់​តែ​ស្វែង​រក​មាស រក​ពេជ្រ​មក​ប្រដាប់​ដង​កាំ​បិតបណ្ដោយ​ឲ្យ​កាំ​បិត​ច្រែះ​ស្នឹម​ខូច មុខ​លែង​មុត តែ​ម្នាក់​ទៀត​ព្យាយាម​សំលៀង​មុខ​កាំបិត​ជានិច្ច ឯ​ដង​កាំបិត​វិញ គ្រាន់​តែ​ជា​ឈើ​សម្រាប់​ចាប់​ឲ្យ​ល្មម​ដៃ​ប៉ុណ្ណោះ ក្នុង​សេចក្ដី​នេះ អ្នក​សំលៀងកាំបិត​ទើប​បាន​ដឹង​អំពី​សារៈ​សំខាន់​របស់​កាំបិត​ពិត​ប្រាកដ ។ការ​ចេះ​ដឹង និង​ការ​ប្រព្រឹត្តល្អ ព្រម​ទាំង​សេចក្ដី​ស្ងប់​គឺ​ជាសារៈ​ខ្លឹមសារ​នៃ​ជីវិត ដូច្នេះ​ទើប​គួរ​ស្វែង​រក​ខ្លឹម​សារ​ទាំង​នេះ​មក​ប្រដាប់​ជីវិត ទើប​ជីវិត​មាន​ខ្លឹមសារ​ពិត​ប្រាកដ។ ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ មេរៀនជីវិត រៀប​រៀង​ដោយ លោកគ្រូអគ្គបណ្ឌិត ប៊ុត សាវង្ស ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ

ជន​សូត្រ ទី ២ បិ​ដក​ ៤១ ទំព័រ​ ១៣៥ - ១៣៦ កាល​បើ​ផ្ទះ​ ត្រូវ​ភ្លើង​ឆេះ ជន​ម្ចាស់​ផ្ទះ​បាន​ជញ្ជូន​ភាជន៍​ណា​ចេញ​ផុត ( អំ​ពី​ផ្ទះ ) ឬ​ទ្រព្យ​ណា​ក្នុង​ផ្ទះ​នោះ ( ដែល​គេ​ជញ្ជូន​ចេញ​ហើយ ) ភ្លើង​ឆេះ​មិន​បាន ទ្រព្យ​នោះ រមែង​បាន​ជា​ប្រ​យោជន៍​របស់​គេ យ៉ាង​ណា សត្វ​លោក​ដែល​ត្រូវ​ភ្លើង​ជ​រា និង​មរណៈ​ឆាប​ឆេះ គួរ​ប្រ​ញាប់​ជញ្ជូន​ទ្រព្យ​ចេញ​ឲ្យ​ផុត ( អំ​ពី​ផ្ទះ​គឹ​រាង​កាយ ) ដោយ​ការ​ឲ្យ​ទាន

មនុស្ស​យើង​ម្នាក់ៗ ត្រូវ​ការ​សភាព​ត្រជាក់​ចិត្ត​ចង់​បាន​នូវ​សេចក្ដី​ស្ងប់​ចិត្ត ហើយ​គិត​ធ្វើ​យ៉ាង​ណា ឲ្យ​ខ្លួន​បាន​សប្បាយចិត្តជារៀងរាល់ថ្ងៃ បុគ្គល​ខ្លះ​គិត​ដូច្នេះ​ហើយ​ក៏​ទៅ​ដើរ​លេង​តាម​ឆ្នេរ​សមុទ្រ​ខ្លះ ព្រៃភ្នំខ្លះ ទៅកាន់​ប្រាសាទ​បុរាណ​ខ្លះ ទៅកាន់ឧទ្យាន​ផ្កាតូច ធំខ្លះ ទៅកាន់ស្រុក​ឆ្ងាយ​ជិត​ខ្លះ ទៅ​មើល​ល្បែង​របាំ​ច្រៀងរាំខ្លះ ស្ដាប់​តន្ត្រីខ្លះ ជិះយានជំនិះ​តាមដងវិថី​តូចធំ​ខ្លះ​ទៅកាន់​ទីផ្សារ​លក់​ទំនិញ​ខ្លះ​រហូត​ដល់ ហ៊ាន​បរិភោគ​ទឹកស្រវឹង ទៀត​​ផង គឺ​ដើម្បី​ឲ្យ​ខ្លួន​បាន​សប្បាយ បានត្រជាក់ចិត្ត​រួច​ផុត​អំពី​គំនរ​ភ្លើង​គឺ​សេចក្ដី​ទុក្ខសោក ប៉ុន្តែ​ការ​ដើរ​ទស្សនា​ទាំង​អស់​នេះ​មិន​អាច​បាន​ធូរ​ស្រាល​អំពី​សេចក្ដី​ទុក្ខ​សោក​បាន​ឡើយ ឬ​បើ​បានធូរ​ស្រាល​ខ្លះ​នោះ​ក៏​បាន​បន្តិចបន្តួច​ប៉ុណ្ណោះ​ប្រៀប​ដូច​ជា​ថ្នាំ​ស្ពឹក​ដែល​គេ​ចាក់​ដើម្បី​កុំ​ឲ្យ​ឈឺ​ក្នុងរយៈ​ពេល​ខ្លី គឺ​១ម៉ោង២ម៉ោង​ ឬ១ថ្ងៃ​ប៉ុណ្ណោះ ដូច្នេះ​ការ​ដើរ​គ្រប់​ទីកន្លែង​មិនមែន​ជា​ដំណោះ​ស្រាយ​ធ្វើ​ឲ្យ​ធូរ​ស្រាល​បានត្រជាក់​ចិត្ត​ដូច​ជា​ការ​ធ្វើ​ទាន​រក្សា​សីល​ចំរើន​មេត្តា​ចិត្ត​ព្រោះ​ការ​រក្សា​សីល​ជាដើមទើប​អាច​រំលត់​នូវ​សភាព​ក្ដៅ​ក្រហាយ​ក្នុង​ចិត្ត​បាន គប្បី​ជ្រាប​ថា​សេចក្ដី​សុខមិនមែន​នៅ​ឆ្ងាយ​អំពី​ក្នុង​ចិត្ត​របស់​ខ្លួន​ទេ ហើយ​សេចក្ដី​ទុក្ខ ក៏​នៅ​ក្នុង​ចិត្ត​ដែរ ដូច្នេះ​ការ​ត្រាច់​ទៅ​កាន់​ទីឆ្ងាយៗ ក៏​មាន​ចិត្ត​រួម​ដំណើរ​ទៅជាមួយ​ដែរ ដូច្នេះ​សេចក្ដី​ទុក្ខ​ក៏​វា​មាន​នៅ​ក្នុង ទី​នោះ​បើ​មាន​បញ្ញា​នោះ​ឯង​ក៏​រំលត់​នូវ​សេចក្ដី​ទុក្ខ​នោះ​បាន។ - មនត្រជាក់ទេ បើ​នៅ​តែ​ឱប​ភ្លើង - មិនត្រជាក់​ទេ បើ​នៅ​តែ​ប្រកាន់ - មិនត្រជាក់​ទេ បើនៅតែ​ជាប់ជំពាក់ ​- មិនត្រជាក់ទេ បើ​នៅ​តែ​ខឹង​ក្រោធ​ច្រើន - មិនត្រជាក់ទេ បើ​នៅ​តែ​មាន​គំនិត​ខូច - មិនត្រជាក់ទេ បើ​នៅ​តែ​មាន​គំនិត​យល់​ខុស - មិនត្រជាក់ទេ បើ​នៅ​តែ​ច្រណែន​អ្នក​ដទៃ - មិនត្រជាក់ទេ បើ​នៅ​តែ​ទ្រុស្ដ​សីល - មិនត្រជាក់ទេ បើ​មិន​មាន​បញ្ញា នត្ថិ សន្ដិ បរំ សុខំ ពុំមានសេចក្ដី​សុខ​ដទៃ ក្រៅអំពី​សេចក្ដី​ស្ងប់​ឡើយ។ ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ មេត្តាចិត្ត រៀប​រៀង​ដោយ កែវ វិមុត្ត ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ

ធាតុភាជនីយកថា បិដកលេខ ៧៧ ទំព័រ ២៣៦ ព្រះមហាគោតម ជាជិនស្រីប្រសើរ ទ្រង់និព្វានក្នុងនគរកុសិនារា ព្រះធាតុផ្សាយទៅក្នុងប្រទេសនោះ តាមចំណែក គឺព្រះធាតុមួយចំណែក បានទៅព្រះបាទអជាតសត្តុ មួយចំណែកបានទៅក្រុងវាសាលី មួយចំណែកបានទៅក្រុងកបិលព័ស្តុ មួយចំណែកបានទៅដែនអល្លកប្បកៈ មួយចំណែកបានទៅ ក្រុងរាមគ្រាម មួយចំណែកបានទៅ

វត្ថុដែលគួរបូជា មាន ៤ ប្រភេទ ១. បូជនីយបុគ្គល អ្នកដែលគួរដល់ការសំពះ ថ្វាយបង្គំបានដល់ព្រះពុទ្ធ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធ ព្រះ​អរិយ​សាវ័ក មាតា​បិតា គ្រូ ឧបជ្ឈាយា​ចារ្យ អ្នក​មាន​ឧបការៈ អ្នក​មាន​គុណ​ផ្សេង ៗ ដែល​​បែង​​ចែក​​តាម​លំដាប់​​គុណ​ដូច្នេះ ការ​បូជាដោយ​រឭកដល់​បដិបទា​របស់បុគ្គល​ខ្ពង់ខ្ពស់ គឺ ព្រះ​ពុទ្ធ ព្រះបច្ចេក​ពុទ្ធ និងព្រះ​អរិយ​សាវ័ក ជា​ហេតុនៃការ​ដល់នូវ​សុគតិ និងព្រះនិព្វាន