ពាក្យថា (បច្ច័យ) សំដៅ​ដល់ “គ្រឿង​សម្រាប់​អាស្រ័យ​របស់​បព្វជិត” ។អ្វី​ទៅ​ដែល​ហៅ​ថា (បច្ច័យ) គ្រឿង​អាស្រ័យ​របស់​បព្វជិត​? បើ​ជា​ទូទៅហៅ​​ថា អាមិស ។ អាមិស ជាវត្ថុ សម្ភារៈ ឧបភោគ បរិភោគ ប្រើ​ប្រាស់​បម្រើ​សុខភាព ជួយ​ជា​កម្លាំង បម្រើ​តម្រូវ​ការ សេចក្ដី​ប្រាថ្នា​ចង់​បាន​របស់​នុស្ស​ទូទៅ ។

ប្រវត្តិ​ព្រះបរមសារីរិកធាតុ ព្រះអរហន្ត​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ព្រះអង្គ​ទ្រង់​បំពេញ​ពុទ្ធ​កិច្ច​ទាំង​៥​ប្រការ​អស់ ៤៥​ព្រះវស្សា ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ដល់​សត្វ​លោក​តែ​ម្យ៉ាង មិន​មាន​បំណង​ប៉ង​ប្រាថ្នា​អ្វី​បន្តិច​បន្តួច​ពី​សត្វ​លោក​ឡើយ ។

ព្រះពុទ្ធសាសនា​ក្នុងយុគសម័យ​មុស្លិម​កាន់កាប់ ​ ព.ស. ​១៧០០-​២២០០ បន្ទាប់ពីរាជវង្សបាលៈដួលរលំទៅ ទំនាបទន្លេគង្គាភាគកណ្តាល ក៏ស្ថិត​នៅក្រោម​ការ​កាន់កាប់

សម្ដេចព្រះធម្មលិខិត សិរីមហាសង្ឃកិច្ច ឥន្ទត្ថេរោ កែ អ៊ុក ព្រះសង្ឃ​នាយក គណៈមហានិកាយ ព.ស ២៤៥៨ ~ ២៤៨០ គ.ស ១៩១៤ ~ ១៩៣៦ - ព្រះអង្គ​ប្រសូត នៅ​ថ្ងៃ​ព្រហស្បតិ៍ (បាត់​រនោច. ខ្នើត) ខែ​កត្ដិក ឆ្នាំ​កុរ ត្រីស័ក ព.ស ២៣៩៥ ស.គ ១៨៥១ នៅ​ភូមិ​ក្រោល​ខៀវ ស្រុក​ពញ្ញាឮ ខេត្ត​កណ្ដាល។

ប្រវត្តិរូបសង្ខេប នៃ សម្ដេចព្រះសុគន្ធាធិបតី បញ្ញាសីលោ ប៉ាន គណៈធម្មយុត្តិកនិកាយ ព.ស ២៤០១ ~ ២៤៣៦ គ.ស ១៨៥៧ ~ ១៨៩៣ សម្ដេច​ព្រះសុគន្ធាធិបតី ប៉ាន សម្ដេចសម្ភព នៅ​ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ១រោច ខែ​កត្ដិក ឆ្នាំ ចរ អដ្ឋស័ក ព.ស ២៣៧០ គ.ស ១៨២៦ ច.ស ១១៨៨ នៅ​ភូមិ​ព្រែក ព្រះស្ដេច ខេត្ត​បាត់ដំបង។

ប្រវត្តិសង្ខេប នៃ សម្ដេច​ព្រះមង្គល​ទេពាចារ្យ ព្រះនាម ស៊ុក គណៈធម្មយុត្តិកនិកាយ ព.ស ២៤៦៦~២៤៨៥ គ.ស ១៩២៣~១៩៤២ សម្ដេច​សម្ភព នៅ​ថ្ងៃ​ព្រហស្បតិ៍ ខែ​មាឃ ឆ្នាំរកា ត្រីស័ក ព.ស ២៤០៥ គ.ស ១៨៦១ ច.ស ១២២៣ ក្នុង​ស្រុក​នគររាជ ប្រទេស​ថៃ។

ព្រះសង្ឃនាយក ស្ដីទី ហ៊ី ជា គណៈធម្មយុត្តិកនិកាយ ព្រះសង្ឃ​នាយក​ស្ដីទី ហ៊ី ជា បាន​សម្ភព​នៅ​ថ្ងៃ​ព្រហស្បតិ៍ ១៥​កើត ខែ​អស្សុជ ឆ្នាំ​ម្សាញ់ សប្តស័ក ព.ស ២៤៤៧ គ.ស ១៩០៥ ក្នុង​សង្កាត់​ស្វាយ​ធំ ស្រុក​ស្វាយរៀង ខេត្តស្វាយរៀង។

ជីវ​ប្រវត្តិ​របស់​ឧ​បាសិកា​ឧត្ត​រា​នន្ទ​មា​តា​ (​ដែល​ជា​ឯតទគ្គៈ​ផ្នែក​ខាង​ជា​អ្នក​ត្រេក​អរ​ក្នុង​ឈាន​) ឧ​បាសិកា​ឧត្ត​រា​នន្ទ​មា​តា​ ជា​អ្នក​មាន​ចិត្ត​ល្អ​ ដោយ​ការ​ឲ្យ​អ​ភ័យ​ក្នុង​កំ​ហុស​របស់​អ្នក​ដទៃ​ ដែល​បាន​ធ្វើ​នូវ​អំពើ​អាក្រក់​ចំពោះ​ខ្លួន​ ដូច​ដែល​ហៅ​​បាន​ថា​ព្រះ​ឈ្នះ​មារ​ ដោយ​ប្រើ​សេច​ក្តី​ល្អ​ ឈ្នះ​សេច​ក្តី​អាក្រក់​ នាង​អរិយ​ឧ​បាសិកា​ ដែល​មាន​តំណែង​ជា​ឯត​ទគ្គៈ​ ដែល​ជា​ការ​រ៉ាប់​រង​អំពី​កិត្តិ​គុណ​ ចំណេះ​ដឹង​

ជី​វ​ប្រ​វត្តិ​របស់​ឧ​បា​សិកា​សុ​ជា​តា​ (​ដែល​ជា​ឯតទគ្គៈផ្នែក​ខាងជា​អ្នក​ដល់​នូវសរណៈ​ជា​បឋម) ឧ​បាសិកា​សុជា​តា​ ជា​អ្នក​ប្រសើរ​ជាង​ ឧ​បាសិកា​ទាំង​ឡាយ​ផ្នែក​ខាង​អ្នក​ដល់​នូវ​សរណៈ​ជា​ បឋម​ ប្រៀប​ដូច​ជា​អ្នក​ បាន​ទទួល​បរិញ្ញាបត្រ​វេជ្ជ​បណ្ឌិត​ ដែល​ជា​គ្រឿង​រ៉ាប់​រង​កិត្តិ​គុណ​របស់នាង​យ៉ាង​សម​ហេតុ​សម​ផលល នៅ​ក្នុង​ឋានៈដែល​នាង​បាន​ធ្វើ​សេចក្តី​ល្អ​ទុក​ ក្នុង​អតី​ត​ជាតិ​ និង​បច្ចុប្ប​ន្ន​ជាតិ ។

ប្រវត្តិ​របស់​ទី​ឃន​ខ​ឧ​បាសក​ (​ជា​ឧ​បាសក​មួយ​រូប​ដ៏​ឆ្នើម​នៅ​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​) ទី​ឃ​ន​ខ​អគ្គិ​វេ​ស្ស​នៈ​ ជា​ឧ​បាសក​ម្នាក់​ ជា​ក្មួយ​ប្រុស​របស់​ព្រះ​សារីបុត្រ​ គេ​បាន​បួស​ជា​បរិ​ព្វា​ជក​មុន​ ហើយ​ពេល​ដែល​គេ​ចូល​ទៅ​គាល់​ព្រះ​មាន​ជោគ​ គេ​បាន​នាំ​យក​ទិដ្ឋិ​ គឺ​ការ​យល់​ឃើញ​ដែល​ជា​គតិ​ដែល​ខ្លួន​ប្រ​កាន់​ មក​ក្រាប​ទូល​សួរ​ព្រះ​សាស្តា​ ដូច​ជា​ការ​សាក​ល្បង​ភូមិ​នៃ​បញ្ញា​ ហើយ​ក៏​មាន​ការ​ជឿ​ក្នុង​ព្រះ​បញ្ញា​របស់​ព្រះ​បរម​គ្រូ ។