30

ផ្សាយជាធម្មទាន  
    

ថ្ងៃ សុក្រ ទី ១៩ ខែ មេសា ឆ្នាំថោះ បញ្ច​ស័ក, ព.ស.​២៥៦៧  
មាតិកា
ស្តាប់ព្រះធម៌ (mp3)
ការអានព្រះត្រៃបិដក (mp3)
ស្តាប់ជាតកនិងធម្មនិទាន (mp3)
​ការអាន​សៀវ​ភៅ​ធម៌​ (mp3)
កម្រងធម៌​សូធ្យនានា (mp3)
កម្រងបទធម៌ស្មូត្រនានា (mp3)
កម្រងកំណាព្យនានា (mp3)
កម្រងបទភ្លេងនិងចម្រៀង (mp3)
បណ្តុំសៀវភៅ (ebook)
បណ្តុំវីដេអូ (video)
ទើបស្តាប់/អានរួច






ការជូនដំណឹង
វិទ្យុផ្សាយផ្ទាល់
វិទ្យុកល្យាណមិត្ត
ទីតាំងៈ ខេត្តបាត់ដំបង
ម៉ោងផ្សាយៈ ៤.០០ - ២២.០០
វិទ្យុមេត្តា
ទីតាំងៈ រាជធានីភ្នំពេញ
ម៉ោងផ្សាយៈ ២៤ម៉ោង
វិទ្យុគល់ទទឹង
ទីតាំងៈ រាជធានីភ្នំពេញ
ម៉ោងផ្សាយៈ ២៤ម៉ោង
វិទ្យុវត្តខ្ចាស់
ទីតាំងៈ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ
ម៉ោងផ្សាយៈ ២៤ម៉ោង
វិទ្យុសំឡេងព្រះធម៌ (ភ្នំពេញ)
ទីតាំងៈ រាជធានីភ្នំពេញ
ម៉ោងផ្សាយៈ ២៤ម៉ោង
វិទ្យុមង្គលបញ្ញា
ទីតាំងៈ កំពង់ចាម
ម៉ោងផ្សាយៈ ៤.០០ - ២២.០០
មើលច្រើនទៀត​
ទិន្នន័យសរុបការចុចលើ៥០០០ឆ្នាំ
ថ្ងៃនេះ ១៨៦,៩៨៣
Today
ថ្ងៃម្សិលមិញ ១៧៣,០៦៧
ខែនេះ ៣,៧៣៧,៦០១
សរុប ៣៨៩,៨២០,០៨៥
ប្រជុំអត្ថបទ
images/articles/374/2020-07-21_15_51_17-__________________________________-_Google_Search.jpg
រឿង មដ្ឋកុណ្ឌលី
ផ្សាយ : ២១ កក្តដា ឆ្នាំ២០២០
ព្រះបរមសាស្តា ទ្រង់បានប្រារឰនូវមដ្ឋកុណ្ឌលី ដែលជាកូនរបស់ព្រាហ្មណ៍កំណាញ់ម្នាក់ នៅក្នុងក្រុងសាវត្ថី ។ ព្រោះព្រាហ្មណ៍ជាបិតាជាមនុស្សកំណាញ់ស្វិត ទើបគាត់ធ្វើទំហ៊ូដោយខ្លួនឯង ឲ្យកូនពាក់ ។ នៅពេលដែលមដ្ឋកុណ្ឌលីឈឺធ្ងន់, ព្រាហ្មណ៍ ជាបិតា មិនបានទៅរកគ្រូពេទ្យ មកព្យាបាលជម្ងឺឲ្យកូនគាត់ទេ ព្រោះគាត់ខ្លាចឣស់ព្រទ្យសម្បត្តិរបស់ខ្លួន ។ នៅថ្ងៃដែលមដ្ឋកុណ្ឌលីជិតនឹងមរណានោះ ព្រាហ្មណ៍ជាបិតា បានលើកកូនមកឲ្យដេក ឣស់សេចក្តីសង្ឃឹមតែម្នាក់ឯង នៅរបៀងផ្ទះខាងក្រៅ ។ សម័យនោះ ព្រះសាស្តា ទ្រង់បានបញ្ចេញព្រះរស្មីទៅ ដើម្បីឲ្យមដ្ឋកុណ្ឌលីបានឃើញ ។ មដ្ឋកុណ្ឌលី ឃើញព្រះរស្មីនៃព្រះឣង្គ ហើយ ក៏កើតសេចក្តីជ្រះថ្លា យ៉ាងខ្លាំង ក្នុងមួយរំពេចនោះ ស្រេចហើយ ក៏បានធ្វើមរណកាល នៅពេលនោះឯង ហើយបានទៅកើត នៅក្នុងឋានតាវតិ្តង្សទេវលោក ក្រឡេកមើលមកឃើញឪពុក របស់ខ្លួន ដែលកំពុងតែសៅសោក យំស្រែកបោកខ្លួន យ៉ាងខ្លាំង ទើបបានចុះពីទេវលោកមក ដើម្បីជួយសង្គ្រោះ ដល់ឪពុករបស់ខ្លួន ឲ្យបាន រួចផុតឣំពីសេចក្តីទុក្ខសោកសៅនោះ ហើយបានធ្វើឲ្យគាត់លះបង់ សេចក្តីកំណាញ់ចេញផុតពីខន្ធសន្តាន ឲ្យកើតមានចិត្តជ្រះថ្លា ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយក៏ត្រឡប់ទៅកាន់ឋានទេវលោកវិញ ។ លុះព្រឹកឡើង ព្រាហ្មណ៍ជាឪពុក បានទៅឣារាធនានិមន្តព្រះសង្ឃ មានព្រះពុទ្ធជាប្រធាន ឲ្យទទួលនូវភត្តាហារ ក្នុងផ្ទះរបស់ខ្លួន ហើយ បានក្រាបទូលសួរឣំពីការដែលកូនរបស់ខ្លួន គឺ មដ្ឋកុណ្ឌលី គ្រាន់តែធ្វើចិត្ត ឲ្យជ្រះថ្លា ចំពោះព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ តែម៉្យាងប៉ុណ្ណោះ មិនបានធ្វើកុសលអ្វីដទៃ ក្រៅឣំពីនេះទេ ក៏ស្រាប់តែបានទៅកើត នៅឯឋានទេវលោក ។ ព្រះបរមសាស្តា ទ្រង់បានឣធិដ្ឋានឲ្យមដ្ឋកុណ្ឌលីទេវបុត្រ ចុះមកសម្តែងរឿងពិត ដល់ព្រាហ្មណ៍ជាឪពុក និង ពួកមហាជន បានឃើញជាក់ស្តែង ហើយព្រះឣង្គត្រាស់ព្រះគាថានេះ ថា ៖ មនោបុព្វង្គមា ធម្មា មនោសេដ្ឋា មនោមយា មនសា ចេ បសន្នេន ភាសតិ វា ករោតិ វា តតោ នំ សុខមន្វេតិ ឆាយាវ ឣនុបាយិនី ។ ធម៌ទាំងឡាយ មានចិត្តជាប្រធាន មានចិត្តប្រសើរបំផុត សម្រេចមកឣំពីចិត្ត, បើបុគ្គលមានចិត្តជ្រះថ្លាហើយ ទោះបីនិយាយក្តី ធ្វើក្តី‘ ក៏ល្អទាំងឣស់’ ព្រោះសេចក្តីល្អនោះឯង សេចក្តីសុខ រមែងតាមជាប់បុគ្គលនោះ ដូចជាស្រមោលដែលឣន្ទោលទៅតាមប្រាណ យ៉ាងនោះឯង ។ ដកស្រង់ពីវិគីផីឌា ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
អានបន្ត
(អាន:៣៣៦៨៣ ដង)
images/articles/371/2020-07-21_15_39_13-buddha_and_monk_painting_-_Google_Search.jpg
រឿង ព្រះចូឡបន្ថកត្ថេរ
ផ្សាយ : ២១ កក្តដា ឆ្នាំ២០២០
ព្រះបរមសាស្តា ទ្រង់ប្រារឰ នូវព្រះចូឡបន្ថកត្ថេរ ។ ក្នុងសាសនាព្រះពុទ្ធទ្រង់ព្រះនាមកស្សបៈ ព្រះថេរៈអង្គនេះ ជាឣ្នកមានប្រាជ្ញាច្រើន ពេលថ្ងៃមួយ លោកបានឃើញ នូវភិក្ខុមួយរូបដែលមានប្រាជ្ញាតិច ហើយក៏បានសើចចំឣកឲ្យ រហូតដល់ភិក្ខុរូបនោះ មាន សេចក្តីឣៀនខ្មាស ឈប់រវល់នឹងការរៀនធម៌ បន្តទៅទៀត... ព្រោះទោសនៃការសើចចំឣកនេះឯង ទើបមកដល់ជាតិនេះ បានមកកើតជាព្រះចូឡបន្ថកៈ ទន្ទេញធម៌មិនចេះចាំ ទាល់តែសោះ សូម្បីតែព្រះគាថាមួយបទ ដែលព្រះមហាបន្ថកៈជាបងប្រុសដាក់ឲ្យទន្ទេញ ឣស់រយៈពេល ៤ ខែ ក៏ទន្ទេញមិនចាំដែរ ។ ព្រះមហាបន្ថកត្ថេរ ជាបង បានជេរស្តីបន្ទោស នូវព្រះចូឡបន្ថកត្ថេរ ដោយប្រការផ្សេងៗ ធ្វើឲ្យព្រះចូឡបន្ថកត្ថេរ មានសេចក្តីឣាក់ឣន់ស្រពន់ចិត្ត យ៉ាងខ្លាំង ចំពោះវាសនារបស់ខ្លួនឯង ហើយគិតនឹងលាចាកសិក្ខាបទ ។ ព្រះសាស្តា ទ្រង់ជ្រាបហើយ ទ្រង់ប្រទានព្រះកម្មដ្ឋាន និង ប្រទានឱវាទដល់លោក រហូតដល់បានសម្រេចព្រះឣរហត្តផល ។ សម័យថ្ងៃមួយ ពួកភិក្ខុទាំងឡាយ បានប្រជុំព្រមគ្នា សន្ទនាពោលសរសើឣំពីសេចក្តីព្យាយាម របស់ព្រះចូឡបន្ថកត្ថេរ ។ ព្រះសាស្តា ទ្រង់ជ្រាបហើយ ទ្រង់ត្រាស់ព្រះគាថានេះ ថា ៖ ឧដ្ឋានេនប្បមាទេន សញ្ញោមន ទមេន ច ទីបំ កយិរាថ មេធាវី យំ ឱឃោ នាភិកីរតិ ។ ទឹកជំនន់គឺកិលេស ជន់ពន្លិចកោះ គឺឣរហត្តផល ណាពុំបាន, ឣ្នកប្រាជ្ញ គប្បីសាងកោះ គឺឣរហត្តផលនោះ ដោយសេចក្តីប្រឹងប្រែងផង ដោយសេចក្តីមិនប្រមាទផង ដោយការសង្រួមក្នុងចតុប្បារិសុទ្ធិសីលផង ដោយការទូន្មានឥន្ទ្រីយ៍ផង ។ ដកស្រង់ពីវិគិផីឌា ដោយ ៥០០០ឆ្នាំ
អានបន្ត
(អាន:២១៨៧២ ដង)
images/articles/370/2020-07-21_15_23_33-Buddha-for-and-Sujata_jpg_-_Picasa_Photo_Viewer.jpg
រឿង នាងសុមនាទេវី
ផ្សាយ : ២១ កក្តដា ឆ្នាំ២០២០
ព្រះបរមសាស្តា ទ្រង់ប្រារឰនូវនាងសុមនាទេវី ជាធីតារបស់សេដ្ឋីឈ្មោះឣនាថបិណ្ឌិក ។ នាងសុមនាទេវី បានសម្រេចសកទាគាមិផល តាំងតែអំពីនាងនៅជាកុមារីមកម៉្លេះ, នាង មានជម្ងឺជាទម្ងន់ហើយបានហៅឣនាថបិណ្ឌិកសេដ្ឋី ថា ប្អូនប្រុស ។ ឣនាថបិណ្ឌិកសេដ្ឋី គិតថា “នាងសុមនាទេវីកូនស្រីពៅ ភ្លេចភ្លាំងសតិស្មារតី” ។ កាលបើនាងសុមនាទេវី បានធ្វើមរណកាលទៅហើយនោះ, លោកសេដ្ឋី មានទុក្ខទោមនស្ស សោកស្តាយ ឣាឡោះឣាល័យកូនស្រីពៅខ្លាំងណាស់ ហើយបានចូលទៅ ក្រាបទូលរឿងនេះ ថ្វាយព្រះសាស្តា ទ្រង់ជ្រាប តាំងតែឣំពីដើម រហូតដល់ចប់ ។ ព្រះសាស្តា ទ្រង់ត្រាស់រឿងពិត ថា “នែសេដ្ឋី នាងសុមនាទេវី មិនបានភ្លេចភ្លាំងសតិស្មារតីអ្វីទេ គឺ នាងហៅទៅ តាមមគ្គផលទេតើ ព្រោះនាងជាសកទាគាមី, ឯលោកសេដ្ឋី ជាសោតាបន្ន” ។ ឣនាថបិណ្ឌិកសេដ្ឋីបានក្រាបទូលសួរព្រះសាស្តាថា “បពិត្រ ព្រះឣង្គដ៏ចម្រើន តើនាងសុមនាទេវី កូនស្រីពៅ របស់ទូលព្រះបង្គំ បានទៅកើត នៅក្នុងទីណាដែរ?” ។ ព្រះសាស្តា ទ្រង់ត្រាស់ថា “នាងសុមនាទេវី បានទៅកើតនៅឋានតុសិតទេវលោកឯណោះហើយ” ស្រេចហើយ ទ្រង់ត្រាស់នូវព្រះគាថានេះថា ៖ ឥធ នន្ទតិ បេច្ច នន្ទតិ កតបុញ្ញោ ឧភយត្ថ នន្ទតិ បុញ្ញំ មេ កតន្តិ នន្ទតិ ភិយ្យោ នន្ទតិ សុគតឹ គតោ ។ បុគ្គលឣ្នកបានធ្វើបុណ្យទុកហើយ រមែងត្រេកឣរ ក្នុងលោកទាំងពីរ គឺត្រេកឣរក្នុងលោកនេះផង ត្រេកឣរក្នុងលោកខាងមុខផង, បុគ្គលនោះ រមែងត្រេកឣរ ដោយគិតឃើញថា បុណ្យឣាត្មាឣញបានធ្វើហើយ លុះធ្វើមរណកាលទៅកាន់សុគតិ ក៏រឹងរឹតតែត្រេកឣរយ៉ាងក្រៃលែង ។ ដោយ ៥០០០ឆ្នាំ
អានបន្ត
(អាន:១៩៤៦៩ ដង)
images/articles/369/text45634pic.jpg
ចង់​ឈ្នះ​ចាញ់​គ្នា​បាន​ប្រយោជន៍​អ្វី?
ផ្សាយ : ២១ កក្តដា ឆ្នាំ២០២០
ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ទ្រង់​គង់​ប្រថាប់​នៅ​វត្ត​ជេតវនារាម ទ្រង់​ប្រារព្ធ​បរាជ័យ​របស់​ព្រះ​បាទ​កោលស​ថា” ជយំ វេរំ បសវតិ, ទុក្ខំ សេតិ បរាជិតោ, ឧបសន្តោ សុខំ សេតិ, ហិត្វា ជយបរាជយំ។” ប្រែថា អ្នក​ឈ្នះ​រមែង​ជួប​ប្រទះ​នូវ​ពៀរ អ្នក​ចាញ់​តែង​ដេក​ជា​ទុក្ខ អ្នក​ដែល​ស្ងប់​រម្ងាប់​លះ​បង់​នូវ​ការ​ឈ្នះចាញ់​បាន​ហើយ​ រមែង​នៅ​ជា​សុខ​គ្រប់​ឥរិយា​បទ​ទាំង​៤។ ប្រភព ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
អានបន្ត
(អាន:៥០២០៨ ដង)
images/articles/368/tex543tpic.jpg
ពិចារណា​ពី​សភាព​របស់​ចិត្ត​
ផ្សាយ : ២១ កក្តដា ឆ្នាំ២០២០
សភាព​របស់​ចិត្ត​ដែល​យើង​មិន​បាន​អប់​រំ​ឲ្យ​បាន​ល្អ​រមែង​ប្រែ​ប្រួល​ ឃ្លេង​ឃ្លោង​មិន​តាំង​នៅ​នឹង​ន ជាពិសេស​ចិត្ត​ដែល​មិន​បាន​អប់​រំ​នេះ​ រមែង​នាំ​ទៅ​កាន់​អារម្មណ៍​ជា​អកុសលនានា លុះ​ត្រា​តែ​យើង​បាន​ហាត់​ពត់​អប់​រំ​ដោយ​សមា​ធិ​កម្មដ្ឋាន មាន​សតិ​រលឹក​ជា​ប់​ជា​និច្ច​ហើយ​ ទើប​អាច​រក្សា​ចិត្ត​នោះ​ឲ្យ​បានក្នុង​ផ្លូវ​ប្រពៃ​។ សមដូច​ពុទ្ធ​ភាសិត​ក្នុង​ធម្មបទដ្ឋ​កថា សំ​ដែង​ថា «​ផន្ទនំ ចបលំ ចិត្តំ ទុរក្ខំ ទុន្និវារយំ, ឧ​ជុំ ករោតិ មេធាវី ឧសុការោវ តេជនំ។»​ ប្រែ​ថា “​ចិត្ត​នេះ​ឃ្លេង​ឃ្លោង ញាប់​ញ័រ ពិបាក​រក្សា​និង​ហាម​ឃាត់​បាន​ មាន​តែ​អ្នក​មាន​ប្រាជ្ញា​ទេ ដែល​ពត់​លត់​ដំ​ចិត្ត​ឲ្យ​ត្រង់​ ឲ្យ​ស្អាត​ ដូច​ជា​ជាង​កូន​សរ ពត់​តម្រង់​កូន​សរ​ឲ្យ​ត្រង់​ គួរ​ដល់​ការ​បាញ់​ចំ​ចំ​ណុច​ក្នុង​ទិស​ទាំង​៤​ដូច្នោះ​ដែរ​។​​ តើ​ក្នុង​មួយ​ថ្ងៃ​ លោក​អ្នក​ធ្វើ​ជា​ចៅ​ហ្វាយ​របស់​ចិត្ត​បាន​ប៉ុន្មាន​ម៉ោង និង​ធ្វើ​ជា​ទាសករ​របស់​ចិត្ត​ប៉ុន្មាន​ម៉ោង?​ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
អានបន្ត
(អាន:៤៦៧៩៧ ដង)
images/articles/367/29bcf62512c43a39a105f066325f6d01.jpg
ពលរដ្ឋមានធម៌​ជា​កម្លាំង​ដល់​ប្រទេស​
ផ្សាយ : ២១ កក្តដា ឆ្នាំ២០២០
ព្រះមហា ឆែ – វង្ស វត្តឧណ្ណាលោម ក្រុងភ្នំពេញ ទេសនា​ដាក់​វិទ្យុ​ឃោស​នសព្ទ នៃ​ប្រទេស​កម្ពុជា កាល​ពី​ថ្ងៃ ៨ រោច ខែភ​ទ្របទ ឆ្នាំ​ជូត​សំរឹទ្ធិ​ស័ក ព.ស. ២៤​៩១ (២៦​ ​– ៩ – ៤៨) នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស ។ សូម​គោរ​ព​ចំពោះ​ព្រះ​រត្ន​ត្រ័យ​ដោយ​សង្ខេប ។ លំ​ដាប់​ត​ពី​នេះ សូម​សំដែង​ធម្ម​ទេសនា​ចែក​ជូន​ដល់​អស់​លោក​អ្នក​តាម​សម​គួរ​ដល់​កាល ។ ក្នុង​ឱកាស​នេះ នឹង​សំដែង​​អំពី​ពល​រដ្ឋ​ធម៌ ឬ​ហៅ​ថា វុឌ្ឍ​ទេស​ពល​ធម៌ ប្រែ​ថា ធម៌​ជា​កំឡាំង​ដល់​រដ្ឋ ឬ​ធម៌​ញ៉ាំង​សេចក្ដី​ចំរើន​ដល់​ប្រទេស​មាន ​៣ ប្រការ។​ ធម៌​នេះ​បើ​កើត​មាន​ក្នុង​ប្រទេស និគម​ជន​បទ​រដ្ឋ​ដែន​ណា ប្រទេស​និគម ជន​បទ ដែន​នោះ នឹង​ទៅ​ជា​ប្រទេស​ថ្លៃ​ថ្នូរ វិសេស​វិសាល​ជា​អារ្យ​ប្រទេស យ៉ាង​ឆាប់​ៗ ពុំ​ខា​ន​ឡើយ ។ តែ​លុះ​ត្រា​តែ​ប្រកប​គ្រប់​អង្គ​ទាំង​ ៣ ទើប​បាន​សម្រេច​យ៉ាង​នោះ​មែន ។ ធម៌ ៣ ប្រការ​នោះ​គឺ មុនិ​សម្បទា ប្រទេស​និគម​ឯ​ណា​បរិបូណ៌​ពេញ​លេញ​ដោយ​អ្នក​ប្រាជ្ញ អ្នក​ចេះ​ដឹង​មិន​ខុស​មុខ​វិជ្ជា ទោះ​បី​វិជ្ជា​ណា​ក៏​មាន​អ្នក​ចេះ​ដឹង​សព្វ​គ្រប់ ។ ចុះ​បុ​គ្គល​អ្នក​ចេះ​ដឹង​នេះ​កើត​ពី​ណា​មក ? ឆ្លើយ​ថា ពល​រដ្ឋ​គឺ​រាស្ត្រ ឲ្យ​បុត្រ​ប្រុស​ស្រី​រៀន​សូត្រ​គ្រប់​គ្នា មិន​មាន​រួញ​រា មិន​មាន​គិត​ចង់​បាន កំឡាំង​បួន​ប្រើ​ប្រាស់ ឲ្យ​មើល​ថែ​រក្សា​គោ​ក្របី សេះ​ដំរី ឬ​ឲ្យ​ភ្ជួរ​រាស់​ឡើយ ម្យ៉ាង​ទៀត​ដែល​ជា​ហេតុ​នាំ​បាន​សុខ​នឹង​ចំរើន​ដល់​ត្រកូល​នឹង​ប្រទេស​ជាតិ​មាតុភូមិ ក៏​ត្រូវ​ស្វះ​ស្វែង​ឲ្យ​បុត្រ​រៀន ។ ខ្មែរ​យើង​ឲ្យ​កូន​រៀន​ច្រើន​សំឡឹង​ប្រយោជន៍​ពី​វិជ្ជា​ណាស់ គឺ​វិជ្ជា​ណា​រៀន​ទៅ​ហើយ​កាន់​ក្រសួង​មិន​មាន​ប្រាក់​បំណាច់​ចូល​ក្រៅ មិន​ព្រម​ឲ្យ​រៀន​ទេ ដូច​វិជ្ជា​ទូរ​លេខ ទូរ​ស័​ព្ទ តិក​និក អាំង​ស៊ីញ័រ ជាង​ឈើ ជាង​កំបោរ ជាង​ខ្សែ​ភ្លើង វិជ្ជា​អស់​នេះ​ខ្មែរ​ស្ទើរ​គ្មាន​សោះ សព្វ​ថ្ងៃ​បើ​រាជ​ការ​សហរដ្ឋ​ឲ្យ​ក្រសួង​ទាំង​អស់​នេះ​មក ខ្មែរ​យើង​ស្ទើរ​តែ​ឱប​ដៃ​ឬ​មើល​ហើយ ព្រោះ​ខ្មែរ​មិន​មាន​ចេះ ហេតុ​មិន​ចេះ ព្រោះ​មិន​រៀន ហេតុ​អ្វី​មិន​រៀន ? ព្រោះ​រៀន​ទៅ​កាន់​ក្រសួង​មិន​មាន​កម្រៃ​ចូល​ក្រៅ ។ មាន​ខ្មែរ​ខ្លះ​ទៀត បើ​កូន​របស់​ខ្លួន​ឃើញ​កូន​គេ​ទៅ​រៀន វា​ចង់​ទៅ​រៀន​ដែរ បែរ​ជា​និយាយ​ប្រាប់​កូន​ថា អា​អើយ ! ឯង​មើល​អញ​មិន​ចេះ​ក​ខ​មួយ​ផង មាន​គោ​ក្របី​ពេញ​ក្រោល អញ​ចិញ្ចឹម​ទាំង​អា​ឯង​មួយ​សំបុក​រស់​បាន ឯង​ចាំ​ទៅ​រៀន​អី មើល​តែ​គោ​ក្របី​ប្រសើរ​ជាង ។ នែ ! មនុស្ស​បែប​នេះ​ចំ​ជា​ដេក​ផ្កាប់​មុខ ដេក​មិន​ងើប ងើប​មិន​បើក​ភ្នែក បើក​ភ្នែក​មិន​មើល​ប្រទេស​គេ​ជិត​ខាង ។ ប្រទេសណា​បើ​មាន​មនុស្ស​បែ​ប​នេះ ស្ទើរ​តែ​ឯករាជ្យ​ពុំ​កើត បើ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ណា នាំ​ឲ្យ​ធ្ងន់​ផែន​ដី​ប្រទេស​នោះ ព្រោះ​មនុស្ស​នោះ​យក​ខ្ជិល​ជា​ទី​អាង សម​ដូច​សុភាសិតថាៈ អលសស្ស កុតោ សិប្បំ អសិប្បស្ស កុតោ ធនំ អធនស្ស កុតោ មិត្តំ អមិត្តស្ស កុតោ សុខំ អសុខស្ស កុតោ បុញ្ញំ អបុញ្ញស្ស កុតោ សិវំ ប្រែ​ថា មនុស្ស​ខ្ជិល​មិន​មាន​វិជ្ជា បើ​មិន​មាន​វិជ្ជា​មិន​មាន​ទ្រព្យ បើ​មិន​មាន​ទ្រព្យ​មិន​មាន​មិត្រ បើ​មិន​មានមិត្រ​​មិន​មាន​សេចក្ដីសុខ បើ​គ្មាន​សុខ​មិន​មាន​ព្រះ​និព្វាន ប្រែ​សេចក្ដី​ថា ម៉េច​មិន​ទៅ​ព្រះ​និព្វាន​ទាំង​អស់​គ្នា​ទៅ ថា​ព្រោះ​មិន​មាន​បុណ្យ ហេតុ​អ្វី​មិន​មាន​បុណ្យ ព្រោះ​គ្មាន​សុខ ហេតុអ្វី​មិន​មាន​សុខ ព្រោះ​គ្មាន​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ ហេតុ​អ្វី​មិន​មាន​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ ព្រោះ​គ្មាន​វិជ្ជា ហេតុ​អ្វី​គ្មាន​វិជ្ជា ព្រោះ​ខ្ជិល នែ ! នៅ​លើ​ខ្ជិល​ជា​ប្រធាន​សោះ សម​នឹង​សុភាសិត​បារាំង​ថា La presse est la mere detous les vie កំជិល​ជា​មេបាប​ធម៌​គ្រប់​យ៉ាង ខ្ជិល​បង្ហិន​លោក ខ្ជិល​បាន​ទុក្ខ​សោក ខ្ជិល​អប្ប​ប្រាជ្ញា ខ្ជិល​ធ្លាក់​នរក ខ្ជិល​ឥត​វិជ្ជា ខ្ជិល​ថោក​សាសនា ខ្ជិល​ជាតិ​លិច​លង់ ហេតុ​នេះ សូម​សប្បុ​រស​ឲ្យ​កុមារា​កុមារី​រៀន​សូត្រ​ឡើង ដើម្បី​បំពេញ​មុនិសម្ប​ទានេះ​ ។ កាល​បើ​ប្រទេស​សម្បូរណ៍​ដោយ​មនុស្ស​អ្នក​ចេះ​ដឹង ហើយ​នឹង​មិន​មាន​បរទេស​រឹប​ជាន់ ឈ្លេច​ឈ្លី​មើល​ងាយ​យើង​ទេ ដូច​ជា​ផ្ទះ​មាន​របង​យ៉ាង​ជិត​ស្និទ្ធ​ជា​ស្ថាពរ តែ​បើ​ប្រទេស​ពេញ​លេញ ដោយ​មនុស្ស​អ្នក​ចេះ​ដឹង ផ្លូវ​លោកធម៌​ស្ដុក​ស្ដម្ភ​ច្រើន​ហើយ បែរ​ជា​ខ្វះ​ភោគ​សម្បទា​វិញ ក៏​ពុំ​អាច​កសាង​ក្រឡៃ​ច្នៃ​ប្រជាជាតិ​យើង​ឲ្យ​ថ្លៃ​ថ្នូរ​ទៅ​កើត ។​ ហេតុ​នេះ ត្រូវ​បំពេញ​ភោ​គ​សម្បទា ១ ទៀត ឲ្យ​មាន​បរិបូណ៌​ឡើង ។ ភោគ​សម្ប​ទា ប្រែ​ថា សម្បុក​ទ្រ​យុក​ស្ដុកស្ដម្ភ​កុះ​ករ​ដោយ​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ ។ បើ​មាន​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ ទើប​អាច​ច្នៃ​ក្រឡៃ​ប្រឌិត​ប្រទេស​​បាន ។ ចុះ​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​កើត​ឡើង​ពី​ណា​មក ? ឆ្លើយ​ថា​កើត​មក​អំពី​កម្ម ២ យ៉ាង គឺ កសិកម្ម ១ ពាណិជ្ជកម្ម ១ ហើយ​នឹង​មាន​សម្បទា ៤ យ៉ាង ជា​គ្រឿង​អបស្ទប​ទៀត​ផង ។ កសិកម្ម គឺ​ប្រកប​ស្រែ​ចំការ​ច្បារ​ដំណាំ​សាប​ព្រោះ បើ​ទ្រព្យ​កើត​ឡើង​ដោយ​ខ្សត់​ខ្សោយ​ហើយ នឹង​កសាង​ប្រទេស​ជាតិ​ពុំ​កើត ស្រុក​ខ្មែរ​ច្រើន​តែ​ប្រកបកិច្ច​ការ​នេះ នៅ​ខ្វះ​ត្រង់​ពាណិជ្ជការ​ច្រើន ស្ទើរ​តែ​គ្មាន ។ ពាណិជ្ជការ​នោះ​ក្នុង​ផ្ទៃ​ពុទ្ធសាសនា សំដែង​ច្រើន​ណាស់​ដែរ ខ្មែរ​កាន់​ពុទ្ធសាសនា​ច្រើន​មែន ធ្លាប់​ដឹង​តាម​គោល​ដែល​ចារិក​មក​ថា​ធម៌ ៨៤០០០ ព្រះ​ធម្ម​ក្ខន្ធ តែ​ខ្មែរ​កាន់​ច្បោល​ៗ កាន់​ត្រង់​ណា​ស្រាល​ៗ ចោល​ត្រង់​ណា​មាន​ប្រយោជន៍​ថ្លៃ​ថ្នូរ ហើយ​ពោល​ថា​ខ្មែរ​ក្រ ខ្មែរ​ស្លូត ខ្មែរ​បរ​ជាតិ​ជិះ​ជាន់ ព្រោះ​ខ្មែរ​កាន់​ពុទ្ធសាសនា ។ ពោល​នេះ​មិន​សម​សោះ ចុះ​ជាតិ​ដទៃ​គេ​កាន់​ពុទ្ធសាសនា​ដែរ ម៉េច​ក៏​គេ​ថ្លៃ​ថ្លា នេះ​ឃើញ​ជា​ទាស់​ពី​កាន់​មែន ។ ដូច​យ៉ាង​ពាណិជ្ជ​ការ ក្នុង​ព្រះពុទ្ធសាសនា មាន​សំដែង​ពិស្ដារ​ណាស់ ក្នុង​ទី​នេះ​សូម​អធិប្បាយ​តែ ៤ យ៉ាង គឺ ជង្ឃពាណិជ ១ សកដពាណិជ ១ នាវាពាណិជ ១ ឃរពាណិជ ១ ។ ជង្ឃ​ពាណិជ គឺ​ជួញ​ដោយ​កំឡាំង​ស្មង ដូច​រែក​រុញ​ពុន​លី ឧទាហរណ៍​ដូច​យ៉ាង​រុញ​ធុង​គុយ​ទាវ ធុង​ទឹកកក​អស់​នេះ សុទ្ធ​តែ​ចូល​លុយ​រាប់​រយ​ក្នុង​មួយ​ថ្ងៃ​ៗ ប៉ុន្តែ​ខ្មែរ​ពុំ​ត្រូវ​ការ​ធ្វើ​សោះ ច្រើន​តែ​ខ្ពើម​ឆ្អើម​ខ្លាច​ថោក​ទាប តែ​របស់​នេះ​ខ្មែរ​ត្រូវ​ការ​ទាំង​រាស្ត្រ​ទាំង​នា​ហ្មឺន មើល​ចុះ​អស់​លោក​អ្នក​ធ្វើ​ការ​សព្វ​ថ្ងៃ បើ​មិន​បាន​គុយ​ទាវ​ឬ​កាហ្វេ ក៏​មិន​ទាន់​ចូល​កាន់​ប៊ុយ​រ៉ូ​ទេ ។ បើ​ថ្ងៃ​ណា​មួយ​ចិន​យួន​វ៉ា​កង ឈប់​ធ្វើ​គុយ​ទាវ​ឬ​កា​ហ្វេ​បី​បួន​ថ្ងៃ​ហើយ មុខ​ជា​ខ្មែរ​ញៀន​ស្ងាប​មាត់ នេះ​ឃើញ​ថា​ប៉ិន​ខាង​ទទួល​ទាន​មែន​ ​។ បើ​ធ្វើ ជង្ឃ​ពាណិជ នឹង​គេ​វិញ មាន​តែ​ក្អម អំ​បោស ស្លឹក​ត្នោត កំ​ប្រោង ទ្រ​ទូង​ពី​ចម្ងាយ​ស្ទើរ​តែ​មើល​រូប​អ្នក​រែក​មិន​ឃើញ ដើរ​តាម​ផ្សារ​ទើស​គេ​ឯង បើ​ជិះ​ឡាន ជិះ​កប៉ាល់​វិញ ម្ចាស់​ឡាន – កប៉ាល់​នោះ សូម​អង្វរ​ព្រោះ​គ្មាន​កន្លែង​ដាក់​របស់​ទាំង​នោះ​ឲ្យ ដល់​លក់​អស់​របស់​ទាំង​នោះ​ទៅ បែរ​ចូល​ផ្ទះ​ចិន​រក​ទិញ​សំពត់ បាន​ចំនួន ៣ – ៤ ម៉ែត្រ​ប៉ុណ្ណោះ​យ៉ាង​ច្រើន នេះ​ជង្ឃ​ពាណិជ​ខ្មែរ​ ។ សកដពាណិជ ជួញ​ដោយ​រទេះ​ឡាន ឬ​រត់​ឈ្នួល​តាម​មគ្គ​វិ​ថី​ផ្សេង​ៗ ។ នាវាពាណិជ ជួញ​ដោយ​ទូក​ឬ​កប៉ាល់ ។ សព្វ​ថ្ងៃ​បើ​ត្រូវ​ការ​ទៅ​ណា​ហើយ​ចាំ​ឡាន – កប៉ាល់ ខ្មែរ​គ្មាន​សោះ​ទេ សុទ្ធ​តែ​របស់​​បរជាតិ ជាតិ​បញ្ញើ​ក្អែក​ទាំ​ង​អស់ ។​ ឃរពាណិជ ជំនួញ​ក្នុង​ផ្ទះ គឺ​ដាក់​ទំនិញ​ក្នុ​ង​ផ្ទះ​ហើយ​អង្គុយ​លក់​ដូច​ផ្ទះ​លក់​ក្នុង​ក្រុង​ភ្នំពេញ​សព្វ​ថ្ងៃ បរជាតិ​ឥត​បែក​ញើស​សោះ ប្រាក់​ខ្មែរ​ឡើង​ត្នោត មក​រក​ផ្ទះ​ឃើញ​ចូល​ហួស​ទូ​ដែក​ទៀត បរជាតិ​ដែល​មក​សំណាក់​អាស្រ័យ​នឹង​យើង ដូច​ជា​ជាតិ​បញ្ញើ​ក្អែក​ទំដើម​រាំង ឬ​ដើម​ជ្រៃ​ពិត​មែន​រុក្ខជាតិ​នេះ​គល់​ដល់​ដី បើ​ភ្លេច​ខ្លួន​មុខ​ជា​បញ្ញើ​ក្អែក​បឺត​យក​ឱ​ជា​រស​អស់ មិន​យូរ​ប៉ុន្មាន​ឃើញ​សុទ្ធ​តែ​បញ្ញើ​ក្អែក​ព្រ​ងើយ ចំណែក​ស្លឹក​រាំង​ជ្រៃ​រេច​រឹល​អស់​នៅ​មាន​តែ​គល់ ខេមរៈ​យើង​សព្វ​ថ្ងៃ​មិន​ខុស​ពិរុក្ខជាតិ​នេះ​ប៉ុន្មាន រក​កល់​លើស​ផង ! ទី​ក្រុង​សព្វ​ថ្ងៃ​ផ្ទះ​ឥដ្ឋ​ផ្ទះ​ថ្ម ភ្លើង​អគ្គិស​នី​ភ្លឺ​ច្រាល ម៉ាស៊ីន​ទឹក ខ្មែរ​ទុក​ឲ្យ​បរជាតិ​នៅ​ប្រើ​ប្រាស់ ស៊ូ​យក​ខ្លួន​ទៅ​នៅ​បឹង​ជិត​ៗ វិញ នេះ​ពេញ​ជា​ប្រសប់​ទទួល​ភ្ញៀវ​មែន ស៊ូ​ឲ្យ​ភ្ញៀវ​ដេក​ពូក ខ្លួន​ចុះ​ដេក​រនាប ចំ​ជា​ចិត្ត​ល្អ ។ ខេមរៈ​ទាំង​ឡាយ កាល​បើ​បាន​ប្រកប​ពាណិជ​ទាំង ​៤ ប្រការ​នេះ​ដូច​បាន​អធិប្បាយ​ខាង​លើ​ដោយ​សព្វ​គ្រប់​ហើយ មុខ​ជា​ខេមរ​រដ្ឋ​ប្រទេស​យើង​ឡើង​កាន់​វឌ្ឍន​ធម៌​ខាង​ភោគ​សម្ប័ទ​យ៉ាង​ឆាប់​ៗ មិន​ខាន ព្រោះ​ខ្មែរ​សម័យ​នេះ​ប្រស្រ័យ​សេដ្ឋ​កិច្ច ប្រទេស​ថ្កើង ជាតិ​ថ្លៃ ប្រស្រ័យ​យើង ។ ពាណិជ្ជកម្ម​នឹង​កសិកម្ម ទាំងពីរ​យ៉ាង បើ​យើង​មាន​ប្រាថ្នា​ឲ្យ​ភោគ​ទ្រព្យ​កុះ​ករ​ស្ដុក​ស្ដម្ភ លុះ​តែ​យើង​ចេះ​ប្រកប​ពាណិជ្ជកម្ម​នោះ​ឆាប់​ៗ ចុះ​បើ​ប្រទេស​យើង​ពេញ​ចិត្ត​តែ​ត្រង់​កសិកម្ម​ប៉ុណ្ណោះ ដូច​ជា​គោ​ស៊ី​ចំបើង​ហើយ​មិន​ស្មើ​ស៊ី​ស្មៅ​ខ្ចី​ផង ធ្វើ​ម៉េច​នឹង​បាន​ធំធាត់​ឡើង ។ ខេមរជាតិ​ទាំង​ឡាយ ! សកល​លោក​ទាំង​មូល​កំពុង​ស្វែង​រក​ទ្រព្យ​ខ្លាំង​ណាស់​ ទ្រព្យ​នេះ​មាន​ពីរ​យ៉ាង​គឺ ទ្រព្យ​មាន​វិញ្ញាណ ១ ឥត​វិញ្ញាណ ១ ។ ទ្រព្យ​មាន​វិញ្ញាណ​បាន​ដល់​មនុស្ស – សត្វ​គ្រប់​យ៉ាង ទ្រព្យ​ឥត​វិញ្ញាណ​បាន​ដល់​ដែន​ទឹក​ដី​មាស​ប្រាក់ លោក​សន្និវាស​ទាំង​មូល​ច្របូក​ច្របល់ នឹង​រក​ទ្រព្យ​ទាំង​ពីរ​យ៉ាង​នេះ​ណាស់ ។ សព្វ​ថ្ងៃ​បើ​យើង​មិន​ប្រុង​ប្រយ័ត្ន​នឹង​រក្សា​ការ​ពារ​ទេ យើង​នឹង​ទៅ​ជា​ទា​សៈ របស់​របរ​ក្នុង​លោក​អសារ​ឥត​ការ ។ ទ្រព្យ​នោះ​មាន​មក​ហើយ​អាច​នឹង​ឋិត​ថេរ​ចិរ​កាល​ទៅ​បាន លុះ​ត្រា​តែ​ប្រក​ប​ដោយ​សម្បទា ៤ យ៉ាង​ទៀត​គឺ៖ ១-ឧដ្ឋាន​សម្បទា ប្រឹង​ប្រែង​រក បើ​រដ្ឋាភិបាល​វិញ​ប្រឹង​ប្រែង​រក​មន្ត​វិជ្ជា​ណា​ដែល​មាន​ខ្លឹម​សារ ដែល​រៀន​ទៅ​ហើយ​អាច​មាន​ប្រយោជន៍​ការ​ពារ ជាតិ​មាតុ​ភូ​មិ​បាន យក​មក​សាប​ព្រោះ​បណ្ដុះ​ផ្សាំ​ឲ្យ​ពល​រដ្ឋ​គឺ​រាស្រ្ត​រៀន​សូត្រ​ទាំង​ប្រុស​ទាំង​ស្រី​ឡើង។ ២- អារក្ខ​សម្បទា បើ​រៀន​ចេះ​ដឹង​ហើយ​ប្រឹង​ប្រែង​រក្សា​ការពារ​ជាតិ​មាតុ​ភូមិ នឹង​កេរ្តិ៍មត៌ក​របស់​ជាតិ​ទុក​ឲ្យ​មក​មិន​ឲ្យ​ចោរ​រុះ​រើ​រុក​រាន​ទន្ទ្រាន​ភូត​ភរ​ឆរបោក​បញ្ឆោត​ប្រវ័ញ្ចន៍​បាន ។ ៣​-​កល្យាណ​មិត្តតា សេព​គប់​នឹង​មិត្ត​ល្អ គឺ​មិត្ត​ណា​យើង​សេព​គប់​ទៅ​ហើយ មិន​សំឡឹង​រំពៃ​គយ​គន់​ចង់​បាន​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​របស់​យើង គឺ​ស៊ូ​ជួយ​ការ​ពារ​សត្រូវ​នឹង​ណែ​នាំ​ឲ្យ​បាន​សេចក្ដី​ចំរើន​ដល់​យើង ហើយ​ថែម​ទាំង​មិន​លាក់​ចំណេះ​នឹង​មិត្ត​ភក្តិ​ស៊ូ​ជួយ​បង្ហាត់​បង្រៀន​វិជ្ជា​ណា​ដែល​ក្រ​ ៗ ហើយ​ជា​អ្នក​មិន​និយាយ​ភូត​ភរ​បោក​ប្រាស​មិត្រ​ផង​គ្នា នេះ​ហៅ​ថា មិត្រ​ល្អ ឬ​មិត្រ​ដែល​យើង​គួរ​សេព​គប់ ឬ​កល្យាណ​មិត្រ។ ៤-​សម​ជីវិតា ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ស្មើ​ៗ គឺ​ឲ្យ​ដឹង​ប្រមាណ​ក្នុង​ទ្រព្យ​របស់​យើង​មាន​ក្នុង​ថវិកា​ជាតិ​នៃ​រដ្ឋ គឺ​ចាយ​វាយ​ស្គាល់​ប្រមាណ​មិន​ដល់​ទៅ​ខ្ចី​បុល​គេ​ប្រើ​ប្រាស់ គឺ​ដំរី​មិន​ចង់​ធំ​តាម​ដំរី បើ​មាន​ធម៌​ទាំង​ ៤ យ៉ាង​នោះ ទើប​អាច​ការ​ពារ​ផល​ប្រយោជន៍​របស់​មាតុ​ភូមិ​បាន បើ​ប្រាស់​ចាក​សម្បទា ៤ នេះ​ហើយ មិន​អាច​កុះ​ករ​ចំរើន​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​បាន​ឡើយ សូម្បី​សម្បត្តិ​ទ្រព្យ​ដែល​បុព្វ​បុរស ទុក​ឲ្យ​មិន​អាច​នឹង​ការ​ពារ​បាន​ដែរ ។ ចុះ​សម្បទា​ត្រង់​ទី ៤ គឺ​កល្យាណ​មិត្ត​តា ថា​សេព​គប់​នឹង​មិត្រ​ល្អ តើ​មិត្រ​បែប​ណា ? មាន​លក្ខណៈ​យ៉ាង​ណា​គួរ​យើង​សំគាល់​បាន ? បពិត្រ​សប្បុ​រស​ទាំង​ឡាយ ! មិត្រ​ដែល​យើង​គួរ​សេព​គប់ មាន​លក្ខណៈ ៣ យ៉ាង សម្រាប់​សំគាល់​ដើម្បី​ឲ្យ​យល់​ថា​ល្អ​ទៅ​បាន​នោះ គឺ ១ – អហិតេ បដិសេធោ មិត្រ​ណែ​នាំ​ហាម​ប្រាម​មិត្រ​ផង​គ្នា មិន​ឲ្យ​ធ្វើ​នូវ​អំ​ពើ​ណា មិន​មាន​ប្រយោជន៍​ប្រាប់​យ៉ាង​ណា​នេះ​យ៉ាង​ណោះ​ថា មិន​មែន​លទ្ធិ​ប្រព្រឹត្ត​ដើម្បី​សេចក្ដី​ចំរើន​ដល់​ប្រទេស​ជាតិ​មាតុ​ភូមិ​ទេ ។​ ២ – ហិតេ អនុវត្តនំ មិត្រ​ដឹក​នាំ​បង្ហាត់​បង្រៀន​មិន​លាក់​លៀម​ចំពោះ​វិជ្ជា បញ្ញា​ដែល​ខ្លួន​មាន​វិជ្ជា​ណា​រៀន​ទៅ​ហើយ​អាច​ការ​ពារ​ផល​ប្រយោជន៍​ប្រទេសជាតិ​មាតុភូមិ នឹង​សត្រូវ​បច្ចាមិត្រ​គ្រប់​យ៉ាង​បាន ទើប​បង្ហាត់​បង្រៀន​វិជ្ជា​នោះ ។ ៣ – ព្យសនេ អបរិច្ចាគោ មិត្រ​មិន​លះ​ប​​ង់មិត្រ​ក្នុង​ពេល​មាន​សេចក្ដី​វិនាស​អន្តរាយ អសន្តិ​សុ​ខ​មក​ប៉ះ​ពាល់ ស៊ូ​ស្លាប់​ជា​មួយ​គ្នា បើ​មាន​គ្រឿង​ការ​ពារ​វិសេស​វិសាល​ឆ្នើម ស៊ូ​ចែក​រំលែក​មិន​រិះ​គន់​លាក់​លៀម មិន​កំណាញ់​នឹង​មិត្រ​ផង​គ្នា ។ លក្ខណៈ ៣ យ៉ាង​នេះ​ហើយ​ជា​លក្ខណៈ​របស់​មិត្រ ឬ កល្យាណមិត្រ ដែល​យើង​គួរ​សេព​គប់ ។ កាល​បើ​ខេមរៈ ចេះ​ស្វែង​រក​មិត្រ​គួរ​សេព​គប់​ហើយ ចេះ​ស្វែង​រក​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ដោយ​ពាណិជ្ជកម្ម​ដែល​ជា​ផ្លូវ​នាំ​ឲ្យ​ចំរើន​ភោគ​ទ្រព្យ​យ៉ាង​ឆាប់​នោះ ហើយ​មាន​ធម៌​ជា​គ្រឿង​រក្សា​នូវ​ទ្រព្យ​ដែល​បាន​រក​បាន​មក មិន​ឲ្យ​ចោរ​លួច​ប្លន់​ឆបំបាត់​ប្រវ័ញ្ចន៍​បញ្ឆោត​បាន​ហៅ​ថា សម្បទា មាន​ឧដ្ឋាន​សម្បទា​ជា​ដើម កល្យាណ​មិត្តតា សេព​គប់​នឹង​មិត្រ​ល្អ ដូច​បាន​សំដែង​លក្ខណៈ​សព្វ​គ្រប់​ស្រាប់​ជា​ទី​បំផុត ឈ្មោះ​ថា​ខ្មែរ​យើង​មិន​ព្រងើយ​កន្តើយ​នឹង​ជោគ​វាសនា​ប្រទេស​ប៉ុន្មាន​ទេ ហើយ​មាន​ឈ្មោះ​ថា​វឌ្ឍន​ធម៌​ជឿន​ឡើង​ជា​លំដាប់​ដែរ ។ តែ​បើ​មាន​មុនី​សម្បទា​នឹង​ភោគសម្ប​ទា ពេញ​លេញ​ដោយ​អ្នក​ប្រាជ្ញ អ្នក​ចេះ​ដឹង​ហើយ ស្ដុក​ស្ដម្ភ​មាំ​មួន​ដោយ​ភោគ​ទ្រព្យ​ហើយ បើ​ខ្វះ​ធម៌ ១ ខាង​ចុង គឺ​សាមគ្គី​សម្បទា​មិន​បាន​បរិបូណ៌​ដោយ​ការ​ព្រម​ព្រៀង​គ្នា ក៏​មិន​អាច​នឹង​ច្នៃ​ក្រឡៃ​ប្រទេស​យ៉ាង​ណា​ទៅ​បាន ។ ហេតុ​នេះ ត្រូវ​ខេមរ​ជាតិ​មាន​ធម៌​នេះ​ផង​ទៀត គឺ​ព្រម​ព្រៀង​ស្រុះ​ស្រួល​មូល​មួយ​គ្នា នឹង​លើក​ដាក់​ឲ្យ​ព្រម​គ្នា ឧទាហរណ៍​ដូច​ទូក​ទូក​មួយ​ជិះ​គ្នា ១​២ នាក់ បើ​ម្នាក់​បើក​ក្ដោង ម្នាក់​ទាញ​ខ្សែ​ក្ដោង ម្នាក់​លើក​ចែវ ម្នាក់​កាន់​ចង្កូត​មិន​មើល​បំណាំ​គ្នា មិន​ត្រូវ​យក​ជើង​រា​ទឹក ហៅ​ថា​សាមគ្គីធម៌ កុំ​ថា​ឡើយ​មនុស្ស​ប្រតិបត្តិ សូម្បី​សត្វ​តិរច្ឆាន​ប្រតិបត្តិ​ក៏​បាន​សេចក្ដី​សុខ​ដែរ ​។ ដូច​ជំនាន់​ដើម​មាន​សត្វ​ចាប ៥០០ បាន​ទៅជា​ប់​លប់​របស់​ព្រាហ្មណ៍​ម្នាក់ សត្វ​ចាប​មាន​សេចក្ដី​តក់​ស្លុត​ភិត​ភ័យ​ហួស​ពេក នាំ​គ្នា​ស្ទុះ​ស្ទា​រ​ច្រាស​ប្រដាល់​ស្ទើរ​របោច​រោម​ក្បាល​អស់ គ្រា​នោះ​មាន​ចាប​មួយ​ស្រែក​ថា​ ថា​យើង​ធ្វើ​យ៉ាង​ហ្នឹង​មុខ​ជា​វិនាស​មិន​ខាន​ទេ ហេតុ​នេះ​អ្នក​ទាំង​អស់​គ្នា​ត្រូវ​ធ្វើ​តាម​ខ្ញុំ ព្រោះ​ខ្ញុំ​ធ្លាប់​ប្រតិបត្តិ​មក​បាន​សេចក្ដី​សុខ​ជា​ញយ​ណាស់ ទើប​ពពួក​ចាប​ឆ្លើយ​តប​ថា មាន​កល​ឧបាយ​ដូច​ម្ដេច ? ចូរ​ប្រាប់​ភ្លាម​ៗ មក​យើង កល់​នឹង​ទំពែក​ក្បាល​អស់​ហើយ មើល​សាមគ្គី​ធម៌​នោះ​តើ​រូប​រាង​យ៉ាង​ណា ? ។ ទើប​ចាប​នោះ​ឆ្លើយ​ឡើង​ថា សាមគ្គី​ធម៌​គ្មាន​រូប​រាង​អ្វី​ទេ គ្រាន់​តែ​ព្រម​ព្រៀង​ស្រុះ​គ្នា​ប៉ុណ្ណោះ គឺ​យើង​ទាំ​ង​អស់​គ្នា​ត្រូវ​ស្រុះ​គ្នា​ហើរ​ឡើង​តែ​ម្ដង​ព្រម​គ្នា ចាប​ទាំង​អស់​ទើប​ប្រតិបត្តិ​តាម ស្ទុះ​ហើរ​ព្រម​គ្នារ​បើក​មាត់​លប​ទៅ សម​នឹង​សុភាសិត​បារាំង​ថា L’ union fait la force សាមគ្គី​ជា​កំ​ឡាំង កំឡាំង​បំផុត សាម​គ្គីមោះ​មុត ព្រម​ព្រៀង​មូល​មួយ កាយ​វា​ចា​ចិត្ត​ស្រុះ​ស្រួល ខំ​ជួយ​ចូក​ចែវ​រងួយ ស្ទួយ​ជាតិ​ដល់​ត្រើយ ។ ចាប​ទាំង​ឡាយ​បាន​រួច​ខ្លួន​ទៅ នេះ​កំឡាំង​សាម​គ្គី​ធម៌​យ៉ាង​ហ្នឹង ។ យើង​ខេមរ​ជាតិ​ក៏​ត្រូវ​មាន​សាមគ្គីធម៌​យ៉ាង​នេះ​ដែរ ។ ធម៌​ទាំង ៣ យ៉ាង​នេះ​គឺ ១ មុនិសម្បទា ២ ភោគសម្បទា ៣ សាមគ្គីសម្បទា បើ​ប្រទេស​និគមជន​បទ​រដ្ឋ​ដែន​ណា​មាន​ធម៌​ទាំង ៣ យ៉ាង​នេះ គ្រប់​គ្រាន់​មិន​ខ្វះ នឹង​ក្រឡៃប្រ​ទេសនិគម​នោះ​ថ្លៃ​ថ្នូរ​បាន​ឆាប់ គឺ​មាន​អ្នក​ចេះ​ដឹង​ច្រើន ១ មាន​ភោគ​សម្ប័​ទ ១ មាន​ការ​ព្រ​ម​ព្រៀង​ស្រុះ​ស្រួល​មូល​មាត់​គ្នា ១ ។ ធម៌​ទាំង ៣ នេះ​ឲ្យ​ឈ្មោះ​ថា ពល​រដ្ឋ​ធម៌ ប្រែ​ថា​ធម៌​ជា​កំឡាំង​ដល់​ប្រទេស សំដែង​មក​ប៉ុណ្ណេះស​ន្មត​ថា​ចប់ ។ ទី​បំផុត​ធម៌​ទេសនា​នេះ សូម​ផ្សាយ​បុញ្ញ​រាសី គំនរ​បុណ្យ​នេះ​ ចែក​ជូន​ដល់​អស់​លោក អ្ន​ក​សប្បុរស​ទាំង​ឡាយ ទោះ​បី​ធ្វើ​មរណ​ភាព​ទៅ​ហើយ​ក្ដី នៅ​រស់​ក្ដី នៅ​ទី​ជិត​ឆ្ងាយ​ក្ដី ។ ពុទ្ធាទិអានុភាវេន ឧប្បន្នា ចេ ឧបទ្ទវា គា ចេវន្តរាយា ច វិនស្សន្តុ អសេសតោ ។ ដោយ​អានុភាព​នៃ​ព្រះ​រតន​ត្រៃ​ជា​ដើម​នេះ ឧបទ្រព​នឹង​រោគ​ន្តរាយ​ទាំង​ឡាយ​ដែល​កើត​ហើយ សូម​ឲ្យ​វិនាស​ចេញ​ទៅ​កុំ​បី​មាន​សេស​សល់​ឡើយ ។ -ចប់- ប្រភពៈ ទស្សនាវដ្តីកម្ពុជសុរិយា ឆ្នាំ១៩៥២ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
អានបន្ត
(អាន:៥០១៨៤ ដង)
images/articles/366/te34t3xtpic.jpg
ការ​អប់​រំ​មនុស្ស​ដោយ​ព្រះ​ធម៌​
ផ្សាយ : ២១ កក្តដា ឆ្នាំ២០២០
ការ​អប់រំ​មនុស្ស​ដោយ​ព្រះ​ធម៌​ រមែង​ធ្វើ​មនុស្ស​ឲ្យ​មាន​ «ជីវិត» ​ល្អ​បរិសុទ្ធ មាន​ឥស្សរភាព​លើ​តណ្ហា​ មាន​សេចក្តី​សុខ​ក្នុង​តួ​ជីវិត​ខ្លួន​ឯង​។ មនុស្ស​កើត​មក​ហើយ​ត្រូវ​មាន​ការ​សិក្សា​ ព្រោះ​មនុស្ស​ជា​សត្វ​ដែល​ត្រូវ​សិក្សា​ ឬជា​សត្វ​ដែល​ត្រូវ​ហ្វឹក​ហាត់​អប់​រំ​បើ​មិន​ហ្វឹក​ហាត់​សិក្សា​អប់​រំ​ទេ មនុស្ស​មិន​អាច​ល្អ​ទៅ​បាន​ឡើយ​ ហើយ​ជីវិត​ដ៏​ប្រសើរ​ដែល​បុណ្យ​បាន​តាក់​តែង​មក ក៏​ត្រូវ​អស់​ទៅ​វិញ​ដោយ​ឥត​ប្រយោជន៍ នេះ​ជា​រឿង​ធម្មជាតិ​របស់​មនុស្ស​។ មនុស្ស​ផ្សេង​អំ​ពី​សត្វ​តិរច្ឆាន​ គឺ​នៅ​ត្រង់​មនុស្ស​ជា​សត្វ​វិសេស​ អាច​ហ្វឹក​ហាត់​អប់​រំ​ឲ្យ​មាន​ការ​ចម្រើន​​រហូត​ដល់​ថ្នាក់​ទេវតា​ឥន្ទ​ព្រហ្ម​គោរព​បូជា​។ គុណ​ធម៌​ដែល​មាន​ក្នុង​មនុស្ស​ មិន​មាន​គុណ​ធម៌​ណា​មួយ​ដែល​កើត​មាន​ឯងៗ​នោះ​ឡើយ គឺ​សុទ្ធ​តែជា​លទ្ធ​ផល​នៃ​ការ​អប់​រំ​ចម្រើន​ទាំង​អស់​។ កាល​បើ​ធម្ម​ជាតិ​របស់​មនុស្ស​មាន​សភាព​យ៉ាង​នេះ មនុស្ស​យើង​មិន​គួរ​គប្បី​មាន​សេចក្តីប្រមាទ​សោះ​ឡើយ គួរ​យក​ការ​សិក្សា​អប់​រំ​ជា​គោល​សំខាន់​ សម្រាប់​ទូន្មាន​ឲ្យ​ជា​ប្រចាំក្នុង​ជីវិត​ប្រចាំ​ថ្ងៃ​ មិន​ថា​តែវ័យ​ក្មេង វ័យ​កណ្តាល ឬ​វ័យ​ចាស់​នោះ​ទេ គឺ​គ្រប់​វ័យ​ទាំង​អស់​ឲ្យ​តែ​នៅ​មាន​អវិជ្ជា​ និង​តណ្ហា​។ ធ្វើ​ជា​មនុស្ស​មិន​ត្រូវ​បញ្ចប់​ការ​សិក្សា​ដោយ​ត្រឹម​តែបាន​នូវ​ការ​ចេះដឹង​ក្នុង​មុខ​វិជ្ជា​ជីវៈ​បុណ្ណឹង​ទេ គឺ​ត្រូវ​ហ្វឹក​ហាត់​អប់​រំ​នូវ​ចំណេះ​ដឹង ឲ្យ​ក្រៃ​លែង​ឡើង​ថែ​ម​ទៀត​ ព្រោះ​សេចក្តី​ប្រសើរ​របស់​មនុស្ស​ដែល​មាន​រហូត​ដល់​អស់​អវិជ្ជា​និង​តណ្ហា​ជា​ប្រភព​នៃ​សេចក្តី​ទុក្ខ​សោក​នោះ​ គឺ​ស្ថិត​នៅ​លើ​កា​រសិក្សា​អប់​រំ​ហ្វឹក​ហាត់​រឿយៗ​ហ្នឹង​ឯង​ នេះ​ជា​សេចក្តី​សំខាន់​ពិសេស​នៃ​ជីវិត​មនុស្ស​។ ការ​ដែល​មិន​បោះ​បង់​នូវ​ជីវិត​ឲ្យ​ផុត​អំ​ពី​ការ​សិក្សា​អប់​រំ​ ព្រោះ​មាន​នូវ​ស្មារតី​ចង​ចាំ​ថា «​ជីវិត​កាន់​តែ​ប្រសើរ​ឡើង​ កាន់​តែ​ភ្លឺ​ស្វាង​ឡើង​ ដោយ​សារ​ការ​អប់​រំ​នេះឯង​»។ ដរាប​ណា​ដែល​នៅ​មិន​ទាន់​បាន​ជា​ព្រះ​អរហន្ត​ទេ គ្រប់​គ្នា​ត្រូវ​នៅ​ក្នុង​ការ​សិក្សា​រហូត​អស់​ជីវិត​ ព្រោះ​ហេតុ​នេះ​ហើយ​បាន​ជា​បុគ្គល​ដែល​បដិបត្តិ​តាម​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​ មាន​ការ​ចម្រើន​នូវ​គុណធម៌​ បាន​សម្រេច​ជា​សោតា​បន្ន ជា​សកទា​គាមី និង​ជា​អនាគាមី ដែល​ហៅ​ថា​ ព្រះ​អរិយៈ បុគ្គល​៣ពួក​នេះ​ហៅ​ម៉្យាង​ទៀត​ថា ព្រះ​សេក្ខ​បុគ្គល គឺ​ជា​បុគ្គល​ដែល​នៅ​មាន​ការ​សិក្សា។ សូម្បី​ដល់​ថ្នាក់​ជា​ព្រះ​អរិយ​បុគ្គ​ល​យ៉ាង​នេះ​ហើយ​ក៏​ដោយ ក៏​នៅ​តែ​មាន​ការ​សិក្សា​ លុះ​ត្រា​តែ បាន​សម្រេច​ជា​ព្រះអរហន្ត​ ទើប​ហៅ​ថា​ ព្រះ​អសេក្ខ​បុគ្គល គឺ​បុគ្គល​គ្មាន​ការ​សិក្សា​ហ្វឹក​ហាត់​ ដើម្បី​កំចាត់​នូវ​ភាព​សៅ​ហ្មង​ពី​សន្តាន​ទៀត​ឡើយ​ ព្រោះ​សេចក្តី​សៅ​ហ្មង​ទាំង​អស់​ត្រូវ​បាន​លះ​ផ្តាច់​ដោយ​អរហត្ត​មគ្គ​ទៅ​ហើយ ។ នេះ​ឯង​ជា​ការ​សិក្សា​អប់​រំ​ឲ្យ​បាន​សម្រេច​ដល់​ទី​បញ្ចប់​ ដែល​ជីវិត​មនុស្ស​ត្រូវ​បាន​បញ្ចប់​ទុក្ខ​កង្វល់​ក្នុង​វដ្ត​សង្សារ ជា​សារៈ​ដ៏​សំខាន់​នៃ​ជីវិត​ និង​ដែល​ជីវិត​មនុស្ស​អាចទទួល​បាន ។ ដំណើរ​ជីវិត​តាម​គោល​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា គឺ​ជា​ជីវិត​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ការ​សិក្សាអប់​រំ​ដោយ​សេចក្តី​មិន​ប្រមាទ​អស់​កាល​ជា​និច្ច​ ។ សូម​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ​ សម្លឹង​មើល​ជីវិត​ខ្លួន​ឯង​ និង​ជីវិត​អ្នក​ដទៃ​ក្នុង​និមិត្ត​មួយ​ដែល​ត្រូវ​មា​ន​សម្ព័ន្ធ​ជា​មួយ​នឹង​ការ​សិក្សា​អប់​រំ ព្រោះ​មនុស្ស​ជា​សត្វ​វិសេស​ដែល​ត្រូវ​ទទួល​កា​ហ្វឹក​ហាត់​ ហើយ​អាច​ហ្វឹក​ហាត់​បាន​រហូត​ដល់​ពេល​ហៀប​នឹងស្លាប់​ និង​រហូត​ដល់​បាន​ជាមនុស្ស​បរិសុទ្ធ​ គឺ​ព្រះ​អរហន្ត​៕​ «​ស្រង់​ចេញ​ពី​សៀវភៅ ពរ​៤​ប្រការ របស់​អគ្គបណ្ឌិត​ធម្មាចារ្យ​ ប៊ុត​ សាវង្ស» ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
អានបន្ត
(អាន:៥៥៩០៦ ដង)
images/articles/355/5435tersd.jpg
ធម៌​ដែល​នាំ​ឲ្យ​កើត​ប្រយោជន៍​ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន​ ៤​យ៉ាង
ផ្សាយ : ២១ កក្តដា ឆ្នាំ២០២០
ទិដ្ឋធម្មិក​ធម៌ គឺ​ហេតុ​ឲ្យ​កើត​ផល​ប្រយោជន៍​ក្នុង​ពិភពលោក​នេះ​ មាន ៤ គឺ៖ ១. ការ​ប្រឹងប្រែង​ធ្វើ​ការងារ មិន​ខ្ជិល​ច្រអូស​ជានិច្ច ឈ្មោះថា ឧដ្ឋានសម្បទា។ ២. ការ​ថែរក្សា​ដោយ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ជានិច្ច ឈ្មោះថា អារក្ខសម្បទា។ ៣. ភាព​ជា​អ្នកសេពគប់​មិត្ត​ល្អ ឈ្មោះថា កល្យាណមិត្តតា។ ៤. ភាព​នៃ​ការ​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​តាម​លទ្ធភាព ឈ្មោះ​ថា សមជីវីតា។ ធម៌​ទាំង​នេះ​ឯង ជាប្រភព និង​ជា​គ្រឹះ​យ៉ាង​មាំ​ សម្រាប់​បណ្ដុះ​បណ្ដាល និង​ ​ទ្រទ្រង់​នូវ​អង្គការ​ពិភព​លោក អង្គការរដ្ឋ និង​អង្គការ​គ្រួសារ​មួយៗ​ ឲ្យ​បាន​ប្រកប​ដោយ​វឌ្ឍនធម៌ ចម្រើន​រុងរឿង ។ បើ​ខ្វះ​ធម៌ណាមួយ អង្គការ​នោះ​ៗ​ ត្រូវ​មាន​វិបត្តិ​មិន​ខាន ។ ក្នុង​រដ្ឋមួយៗ​ មាន​អង្គការ​​ជាច្រើន​ ដូចជា សេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និង​នយោបាយ ជាដើម។ ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច ដូច​ខាង​ឧស្សាហកម្ម និង​ពាណិជ្ជកម្ម បើ​អ្នក​កាន់​ការ​ទាំងឡាយ​ ក្នុង​ពិភព​​លោក ខ្វះ​ធម៌ទី​ ១​ គឺ ឧដ្ឋានសម្បទា កម្ជិល​មិន​ប្រឹង​ប្រែង​ចំពោះ​ករណីយកិច្ច រវល់​តែ​ប្រចាំ​គ្នា ច្រណែន​គ្នា អំពី​​ប្រយោជន៍​ផ្ទាល់​ខ្លួន មិន​ខំ​រវៃ​ឧស្សាហកម្ម និង​ពាណិជ្ជកម្ម​ឲ្យ​ដើរ​ទាន់​សម័យ​ទេ សេដ្ឋកិច្ច​​មិន​​ត្រូវ​​អមតៈ​បាន​ឡើយ ព្រោះ​នៅ​មាន​ការ​កុហក​បោក​ប្រាស នៅ​មាន​អំពើ​ពុករលួយ លួច​ប្លន់​កេងកិប សូក​​ស៊ី​​សំណូក ច្របូកច្របល់​ក្នុង​ដំណើរ​ជីវិត ត្រូវ​សិក្សា​បង្កើត​​ថ្នាក់​ឲ្យ​ដល់​កម្រិត​សីលសិក្ខា​ បាន​ដល់​ការ​សិក្សា​តាមមគ្គសច្ចវិទ្យា ត្រង់ទី​ ៣ ទី​ ៤ និងទី​ ៥ គឺ សម្មាវាចា សម្មាកម្មន្គៈ សម្មាអាជីវៈ ជា​ច្រើន​ឆ្នាំ​ទៀត​ដរាប ដល់​អប់រំ​ចរិយាមារយាទ​ឲ្យ​បាន​ថ្លៃថ្នូរ ស្អាត​បរិសុទ្ធ​ ដែល​ហៅ​ថា អរិយចរិយា។ បើ​មាន​ឧដ្ឋានសម្បទា​ ហើយ​ខ្វះអារក្ខសម្បទា មាន​ការ​ខ្ជះខ្ជាយ មិន​ត្រួត​ពិនិត្យ​ឲ្យ​ដល់​ទី​កន្លែង ចេះ​​តែ​ប្រចាំ បណ្ដាក់គ្នា ម្នាក់​អាង​លើ​ម្នាក់ នៅ​តែ​ក្នុង​ការិយាល័យ រំពឹង​តែ​លើ​ក្រដាស លើ​បញ្ជី​នោះ ផល​​នៃ​ឧស្សាហកម្ម និង​ពាណិជ្ជកម្ម​ត្រូវ​ខូចខាត សេដ្ឋកិច្ច​ត្រូវ​ធ្លាក់ចុះ។ បើ​មាន​ធម៌​ទាំង​ពីរ​នេះ​ហើយ ប៉ុន្តែ​ខ្វះ​ធម៌​ទី​ ៣ គឺ​កល្យាណមិត្ត​តា មាន​ការ​ទាក់ទង​ជា​មួយ​អ្នក​​លក់ អ្នក​​ទិញ ជា​មនុស្ស​ទុច្ចរិត មាន​ការ​គៃបន្លំ និង​នាំ​គៃបន្លំ​ដោយ​ហេតុ​ណា​មួយ ឬ​​ក៏​​មាន​សហការី​របស់​ខ្លួន​ ជាមនុស្សពុករលួយ ត្រូវ​ជើង​នឹង​អ្នក​ទិញ ឬ​អ្នក​លក់ ធ្វើ​ឲ្យ​ខូចខាត​ផល​ឧស្សាហកម្ម ពាណិជ្ជកម្ម​​នោះ សេដ្ឋកិច្ច​ត្រូវ​ធ្លាក់​ចុះ។ បើ​មាន​ធម៌​ទី​ ១ ទី​ ២ ទី​ ៣ នេះ​គ្រប់គ្រាន់​ហើយ នៅ​ខ្វះធម៌​ទី​ ៤​ គឺ សមជីវិតា មាន​ការ​ចំណាយ​​ច្រើន​​ជាង​ចំណូល ដោយ​ការ​ខ្ជះខ្ជាយ ឬ​ដោយ​ប្រើ​បុគ្គលិក​ច្រើន​ហួស​ដែល​បណ្ដាល​មក​ពី​មិន​ចេះ​​ប្រើ គឺ​អំពើ​ដែល​គេ​ធ្វើ​តែ​ម្នាក់​កើត យើង​ធ្វើ​ ៤ ឬ​ ៥​ នាក់​ទើប​កើត ហើយ​មិន​ល្អ​ទៀត ឬ​ទិញ​​របស់​​មួយ​​មុខៗ​ ចូល​ច្រើនហួស ដើម្បី​បាន​ភាគរយ​អំពី​អ្នក​លក់ ឯ​របស់​ដទៃ​ទៀត​គ្មាន​លុយ​ទិញ​គ្រប់​​គ្រាន់ ដែល​​នាំ​​ឲ្យ​​រអាក់រអួល​ដំណើរ​ឧស្សាហកម្ម ពាណិជ្ជកម្ម​នោះ សេដ្ឋកិច្ច​ត្រូវ​ធ្លាក់​ចុះ។ កាល​បើ​សេដ្ឋកិច្ច​ធ្លាក់​ចុះ​ ព្រោះ​ខ្លួន​ខ្វះ​សមត្ថភាព ឬ​ព្រោះ​ខ្លួន​ទុច្ចរិត​ហើយ ខំ​តម្លើង​តម្លៃ​ទំនិញ​​ដើម្បី​​​ទប់ទល់​នោះ រឹត​តែ​នាំ​ឲ្យ​ចង្រៃ​ធំ​ដល់​សង្គមជាតិ​ អ្នក​ប្រើប្រាស់​ថែម​ទៀត ។ទិដ្ឋធម្មិកធម៌​នេះ មាន​ន័យ​ធំ​ទូលាយ​គ្រប់​ករណីកិច្ច​ទាំង​អស់​របស់​អ្នក​ពិភពលោក ដូច​​បាន​​នាំ​កូន​ចំណុច​តូចមួយខាងលើ​នេះ​ជា​និទស្សនៈ​ស្រាប់។ ប្រភព ដោយ ៥០០០ឆ្នាំ
អានបន្ត
(អាន:៥២០១៨ ដង)
images/articles/354/t543eqxtpic.jpg
គុណនិង​ទោសនៃ​​ការប្រើប្រាស់​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ
ផ្សាយ : ២០ កក្តដា ឆ្នាំ២០២០
ភោគៈ (ទ្រព្យ​សម្បត្តិ)​ជា​វត្ថុធាតុ​ឬ​ធនធាន​មួយដែល​មនុស្សអោយ​តំលៃបំផុត ជា​ពិសេស​គឺមាសប្រាក់​ឬឧបករណ៍​ប្រើប្រាស់ ។ ភោគឬទ្រព្យត្រូវបានគេស្គាល់ជាទូទៅ ហើយដើម្បីបាននូវទ្រព្យ គេត្រូវ​ព្យាយាម​​ ស្វះស្វែង​រក​ដោយ​កម្លាំងកាយនិងចិត្ត ទាំងយប់និង​ទាំងថ្ងៃ។​ព្រោះ​ហេតុ​ដូចម្ដេច? ។ព្រោះ តែគុណ​តម្លៃ​និង​គុណ​សម្បត្តិ​របស់វា។ ​ព្រោះតែគុណតម្លៃនិងគុណសម្បត្តិរបស់វានេះឯង អាចជាអាវុធមុខពីរ​ដែល មនុស្ស​យើង​គួរតែ​ពិចារណា ព្រោះវាអាចនឹងផ្ដល់ ទាំង គុណសម្បត្តិ និង គុណវិបត្តិ។​ គុណវិបត្តិ ដើម្បីបាននូវទ្រព្យសម្បត្ដិ ឬមាសប្រាក់ ឧបករណ៍ប្រើប្រាស់ក្នុងជីវិតប្រចាំ​ថ្ងៃ គេត្រូវធ្វើ ការ នឿយហត់​ទាំង​យប់​ថ្ងៃដោយច្រើនអន្លើ ប៉ុន្តែពេលបាន​មក​ហើយបែរជាមិនស្គាល់ តម្លៃ របស់វា។គេចាយ​ប្រើប្រាស់​ខុសវិធី គោលបំណង ឬ​មិន​ស្គាល់​ប្រមាណ​ក្នុងការ ចាយប្រើ ប្រាស់រហូតក្លាយជាបរិភោគនិយមដ៏ជំនាញ ក្នុងយុគ​លោកាភិវឌ្ឍន៍នេះ ជួនកាល ក្លាយ​ជាអ្នកស្រវឹងផង ជាអ្នកប្រមាទផង ដល់នូវសេចក្ដីប្រាថ្នាក្នុងកាមផង​ហើយ​ក៏​ប្រព្រឹត្តិ មិនគប្បីចំពោះមនុស្សសត្វ​ផងដែរ។​​ មួយចំនួនបានទ្រព្យមកហើយ យកទៅប្រើប្រាស​់​ក្នុងអំពើ​​អបាយ​មុខ​ទាំង​ឡាយ មិនប៉ុណ្ណោះសោត ភ្លេចតួនាទីរបស់ខ្លួន ជាអ្នកទទួលការខុសត្រូវ គ្រួសារ​ទាំង​មូល។ សាងអំពើមិនជាទីស្រឡាញ់ដល់ខ្លួនផង និងសង្គមផង។ទង្វើបែបនេះ ហៅថា​គុណវិបត្តិនៃ​ការប្រើប្រាស់​ទ្រព្យសម្បត្តិ ដែលមនុស្សភាគច្រើននិយមធ្វើ។ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធជាម្ចាស់ត្រាស់​សម្តែង​ថា «អ្នកដែលជាប់​ជំពាក់ក្នុងការបរិភោគមាន​ចំនួនច្រើនក្នុងលោកនេះ»។​ «មានទ្រព្យ មិនស្គាល់តំលៃ គង់មានថ្ងៃទុក្ខមកនៅ បរិភោគច្រើនពេកទៅ ទុក្ខមក​នៅ​មិនរ​សាយ​» ។ គុណសម្បត្តិ ទ្រព្យសម្បត្តិដែលរកបានមក ត្រូវចេះ និងស្គាល់វិធីប្រើប្រាស់ដើម្បីជាប្រយោជន៍​ដល់​ខ្លួននិង សង្គមផង ទើប​នៅជាសុខ។​ វិធីប្រើប្រាស់ទ្រព្យសម្បត្ដិ ១.ចិញ្ចឹមខ្លួននិងមាតាបិតា បុត្តភរិយា ញាតិមិត្តអោយជាសុខ ២.ចិញ្ចឹមមិត្តសំឡាញ់អោយជាសុខ ៣.បំបាត់អន្ដរាយដែលកើតអំពីហេតុផ្សេងៗ ៤.និងធ្វើការពលី៥យ៉ាង គឺចេះសង្គ្រោះញាតិ ,ទទួលរាក់ទាក់ភ្លៀង,ធ្វើបុណ្យឧទ្ទិសដល់អ្នក​ដែល​ចែក​ឋាន​ទៅ​ហើយ,បង់ពន្ឋដារអោយរដ្ឋ,​ផ្សព្វផ្សាយមេត្តាចិត្តដល់ ពួកទេវតា​និង​ជួយ​សង្គ្រោះ​ដល់​អ្នក​ក្រ​ខ្សត់​ព្រម​ដោយ​ធ្វើ​បុណ្យ​អោយ​ទាន​តាម​ជំនឿ​សាសនា​ដែល​ខ្លួន​គោរព​រាប់អាន និងប្រ​តិបត្តិតាម។ ក្រៅពីនេះទៀត វៀរចាកការនាំយកទ្រព្យ​សម្បត្តិ​យក​ទៅ​ប្រព្រឹត្ដិ​អំពើ​អបាយ​មុខ​ទាំងឡាយ​ណា ដែលជា​ហេតុនាំ​មកនូវ​សេចក្ដី​​វិនាស។ ទន្ទឹមនឹងនេះក៏មានវិធីប្រើប្រាសផ្សេងទៀត ដូចជា ១.មួយចំណែកដើម្បីចិញ្ចឹមបីបាច់ថែរក្សាគ្រួសារ បម្រុងមាតាបិតា ញាតិអោយ​នៅជាសុខ ២.ពីរចំណែកដើម្បីយកមកធ្វើវិនិយោគ​ទុនឬដើម្បីជាដើមទុនក្នុងការប្រកប ការងាររកស៊ី ៣.មួយចំណែកបម្រុ​ង ឬសន្សំសំចៃដើម្បីការពារហេតុនឹងកើតមានឡើងដល់ សុខភាព​ ឬសន្សំ​សំចៃ​ ដើម្បីប្រើ​ប្រាស់ក្នុងថ្ងៃតទៅខាងមុខ ៤.ចំណែកចុងក្រោយ គឺដើម្បីជាដើមទុន ឬជាស្បៀងតទៅជាតិខាងមុខ គឺសាងកុសលល្អដោយបរិច្ចាគ ទ្រព្យសម្បត្ដិដែលខ្លួនរកបានផ្លូវសុចរិត។ «បុគ្គលណាមួយដែលមានទ្រព្យសម្បត្តិហើយមិនស្រវឹងផង មិនប្រមាទផង មិនគ្រប់​ដណ្ដប់​ដោយ​សេចក្ដី​ប្រាថ្នា​ក្នុងកាមផង មិនប្រព្រឹត្តអំពើអបាយមុខផង បុគ្គលប្រភេទនេះ ព្រះសម្មាស​ម្ពុទ្ធត្រាស់​សម្តែង​ថា «មាន​ចំនួនតិចណាស់ក្នុងលោកនេះ»។​ ពួកសត្វ មានសេចក្ដីត្រេតអរខ្លាំង ក្នុង​កាម​និង​ភោគៈ​ទាំង​ឡាយ​ប្រាថ្នា​ជ្រុល​ជ្រប់ក្នុងកាមទាំងឡាយ មិន​ដឹង​នូវ​ទោស​ដែល​ប្រព្រឹត្តល្​មើស​ដូច​ជា​ពួក​ម្រឹគមិនដឹងនូវអន្ទាក់ ដែលគេដាក់ ពួកសត្វ​នោះរមែង​មាន​សេច​ក្ដី​​ក្ដៅក្រហាយ​ក្នុង​កាល​​ជាខាងក្រោយ ព្រោះថា ផល​នៃ​កម្ម​នោះ​ជា​ផលលាមក​»។​ «សារត្ដា កាមភោគេសុ គិន្ធា កាមេសុ មិច្ឆិតា អតិសារំ ន ពុជ្ឈន្ដិ មិគា កូជំវ ឱឌ្ឌិតំ បច្ឆាសំ កដុកំ ហោតិ វិបាកោ ហិស្ស បាបកោតិ»។​ (ស.សំ. ស.អប្បសូត្រទី៦.ទ.២១២)​ មានទ្រព្យ ស្គាល់ទ្រព្យគាប់ប្រពៃ បែងចែក ចាយវាយស្គាល់ហេតុផល ការពារមុខក្រោយ កោយ​យក​ផល ទោស​មិន​កើត​ដល់​ព្រោះសម្គាល់​ (តម្លៃ) ​ទ្រព្យ។ ប្រភព ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
អានបន្ត
(អាន:៥៣២២៤ ដង)
images/articles/353/tex3445tpic.jpg
ជីវិត​ជា​មួយ​នឹង​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ
ផ្សាយ : ២០ កក្តដា ឆ្នាំ២០២០
ជីវិត​មនុស្ស​ មាន​ការ​ទាក់​ទង​នឹង​សម្បត្តិ​ទ្រព្យ​ជាប់​ជា​និច្ច​ ជា​ពិសេស​អ្នក​គ្រប់​គ្រង​ផ្ទះ​ ដូច្នេះ​ ទើប​ត្រូវ​សិក្សា​គោល​ធម៌​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធសាសនា​ ដើម្បី​ឲ្យ​ចេះ​ស្វែក​រក​ ចេះ​ចាយ​ ចេះ​ប្រើ​ប្រាស់​ និង​ចេះ​ចាត់​ចែងគឺ​ជា​អ្នក​ជំនាញ​ខាង​ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច​គ្រួសារ​ និង​ជំនាញ​ខាង​ការ​ប្រើ​ប្រាស់​ ចាត់​ចែង​ឲ្យ​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ជា​ប្រយោជន៍​ មាន​គោលធម៌​បដិបត្តិ​ដូច​តទៅ​ ៖ ក.​ ការ​ស្វែង​រក​និង​ការ​រក្សា​ទ្រព្យ​ ត្រូវ​បដិបត្តិ​តាម​គោលធម៌​ ដែល​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន​ មាន​ ៤​ យ៉ាង​គឺ៖ ១. ឧដ្ឋានសម្បទា​ ដល់​ព្រម​ដោយ​ការ​ប្រឹង​ប្រែង​ព្យាយាម​ គឺ​ការ​ក្រោក​ឈរ​ដោយ​ស្មារតី​តស៊ូ​ មិន​ខ្លាច​ការ​ហត់​នឿយ​ក្នុង​មុខ​របរ​ស្វែង​រក​ទ្រព្យ​ ដែល​ជា​មុខ​របរ​សុចរិត​ ( មុខ​របរ​សុចរិត​ ជា​មុខ​របរ​ថ្លៃ​ថ្នូរ )​ ហ្វឹក​ហាត់​ឲ្យ​មាន​ការ​ជំនាញ​ក្នុងវិជ្ជាជីវៈ​ និង​ចេះ​ចាត់​ចែង​ការ​ងារ​ឲ្យ​ស្រប​តាម​កាលៈ​ទេសៈ​បច្ចុប្បន្ន ។ ២. អារក្ខសម្បទា​ ដល់​ព្រម​ដោយ​ការ​រក្សា​ គឺ​ចេះ​គ្រប់​គ្រង​ថែ​ទាំ​សន្សំ​សំចៃ​ មិន​ខ្ជះ​ខ្ជាយ​នូវ​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ដែល​ខ្លួន​ខំ​ប្រឹង​ប្រែង​ប្រមូល​មក​ដោយ​ការងារ​សុចរិត​ មិន​ឲ្យ​រាត់​រាយ​បាត់​បង់​ ព្រោះ​ហេតុ​មិន​រក្សា​នោះ​ឡើយ ។ ៣. កល្យាណមិត្តតា​ គប់​រក​មនុស្ស​ល្អ​ជា​មិត្ត​ គឺ​ចេះ​សេព​គប់​មនុស្ស​ មិន​គប់​មិន​ប្រព្រឹត្ត​តាម​ចំពោះ​បុគ្គល​ណា​ដែល​ដើរ​ក្នុង​ផ្លូវ​នៃ​អបាយមុខ​ ជ្រើស​រក​មនុស្ស​ណា​ដែល​ចេះ​ដឹង​ ទ្រទ្រង់​នូវ​គុណធម៌​ ជា​បុគ្គល​គួរ​គោរព​រាប់​អាន​ ជា​អ្នក​ណែ​នាំ​ក្នុង​ផ្លូវ​ល្អ​ ផ្លូវ​ចម្រើន​មក​ជា​មិត្ត​ ដើម្បី​ចម្រើន​ក្នុង​ការ​ងារ​ទាំង​ពួង ។ ៤. សមជីវិតា​ ចិញ្ចឹម​ជីវិត​មាន​តុល្យភាព​ គឺ​ចេះ​កំណត់​ដឹង​នូវ​ចំណូល​ និង​ចំណាយ​ រស់​នៅ​ឲ្យ​ល្មម​នឹង​ទ្រព្យ​ដែល​ជា​ចំណូល​ មិន​ចេះ​តែ​ចង់​ហ៊ឺ​ហា​ ហើយ​ទូលាយ​ដោយ​ការ​ចាយ​វាយ​នោះ​ឡើយ​ ប៉ុន្តែ​ក៏​មិន​ត្រូវ​កំណាញ់​ដែរ។ ( គោល​ធម៌​ស្រង់​ចាក​ ទីឃជាណុសូត្រ​ អង្គុត្តរនិកាយ​ អដ្ឋកនិបាត ) ខ.​ ការ​បែង​ចែក​ទ្រព្យ​ កាល​ស្វែង​រក​ទ្រព្យ​បាន​មក​ហើយ​ គប្បី​ចេះ​បែង​ចែក​ទ្រព្យ​នោះ​ជា​ ៤​ ចំណែក​ ហៅ​ថា​ ភោគវិភាគ​ គឺ៖ -ឯកេន​ ភោគេ​ ភុញ្ជេយ្យ​ បរិភោគ​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ខ្លួន​ឯង​ ចិញ្ចឹម​ជីវិត​អ្នក​ដទៃ​ដែល​គួរ​ចិញ្ចឹម​ និង​ប្រើ​ប្រាស់​ជា​ប្រយោជន៍​ផ្សេងៗ​ ទៀត​តាម​សម​គួរ​ មួយ​ចំណែក ។ -ទ្វីហិ​ កម្មំ​ បយោជយេ​ ប្រើ​ជា​ដើម​ទុន​ប្រកប​មុខ​របរ​ ពីរ​ចំណែក ។ -ចតុត្ថស្ស​ និធាបេយ្យ​ អាបទាសុ​ ភវិស្សតីតិ​ តម្កល់​ទុក​​នូវ​ចំណែក​ទី​ ៤​ ដោយ​ក្រែង​មាន​អន្តរាយ​ទាំង​ឡាយ​ឯណា​នី​មួយ​ នឹង​មាន​ទ្រព្យ​នៅ​សល់​មួយ​ចំណែក​ដែរ ។( ស្រង់​ចាក​ សិង្គាលកសូត្រ ) គ. ការ​បរិភោគ​ប្រើ​ប្រាស់​ចាយ​វាយ​នូវ​ទ្រព្យ​ គប្បី​រំពឹង​គិត​ឲ្យ​បាន​យល់​ច្បាស់​ថា​ ការ​ដែល​បាន​ស្វែង​រក​ និង​គ្រប់​គ្រង​រក្សា​នូវ​ទ្រព្យ​ ក៏​ដើម្បី​នឹង​ប្រើ​ប្រាស់​ឲ្យ​បាន​ជា​ប្រយោជន៍​ដល់​ខ្លួន​ឯង​និង​អ្នក​ដទៃ​ បើ​មិន​បាន​ប្រើ​ប្រាស់​ឲ្យ​កើត​ជា​គុណ​ប្រយោជន៍​ហើយ​ ការ​ស្វែង​រក​ និង​ការ​មាន​បាន​នូវ​សម្បត្តិទ្រព្យ​ ក៏​រមែង​ប្រាស​ចាក​នូវ​គុណតម្លៃ​ គ្មាន​ន័យ​ខ្លឹម​សារ​អ្វី​ឡើយ​ ដូច្នេះ​ ការ​ស្វែង​រក​នូវ​ទ្រព្យសម្បត្តិ​មាន​បាន​ច្រើន​ហើយ​​ គប្បី​បដិបត្តិ​ចំពោះ​ទ្រព្យ​មួយ​ចំណែក​ក្នុង​ចំណុច​ “ខ”​ គឺ​ ឯកេន​ ភោគេ​ ភុញ្ជេយ្យ​ ឲ្យ​ទៅ​ជា​ ៥​ ចំណែក​តាម​ព្រះ​ពុទ្ធដីកា​​ ដូច​ត​ទៅ៖ អរិយសាវ័ក​ក្នុង​ធម្មវិន័យ​នេះ​ មាន​នូវ​ភោគៈ​ទាំង​ឡាយ​ ដែល​ខ្លួន​បាន​មក​ដោយ​សេចក្តី​ខ្នះ​ខ្នែង​ ព្យាយាម​ដែល​ខ្លួន​សន្សំ​ដោយ​កម្លាំង​ដៃ​ មាន​ញើស​ហូរ​ចេញ​ ប្រកប​ដោយ​ធម៌​ហើយ​ រមែង​ប្រើ​ប្រាស់​ដូច​នេះ៖ ១.​ ញ៉ាំង​ខ្លួន​ឲ្យ​សុខ​ ឲ្យ​ឆ្អែត​ រក្សា​សេចក្តី​សុខ​ដោយ​ប្រពៃ​ ញ៉ាំង​មាតា​បិតា​ ឲ្យ​សុខ​ ឲ្យ​ឆ្អែត​ រក្សា​សេចក្តី​សុខ​ដោយ​ប្រពៃ​ ញ៉ាំង​បុត្រ​ ភរិយា​ ទាសកម្មករ​ និង​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ​ទៀត​ ឲ្យ​សុខ​ ឲ្យ​ឆ្អែត​ រក្សា​សេចក្តី​សុខ​ដោយ​ប្រពៃ ។ ២. ញ៉ាំង​មិត្ត​អាមាត្យ​ ឲ្យ​សុខ​ ឲ្យ​ឆ្អែត​ រក្សា​សេចក្តី​សុខ​ ដោយ​ប្រពៃ ។ ៣.​ ប្រើ​ប្រាស់​ការ​ពារ​នូវ​សេចក្តី​អន្តរាយ​ ដែល​កើត​អំពី​ភ្លើង​ អំពី​ទឹក​ អំពី​ចោរ​ជា​ដើម​ ហើយ​ធ្វើ​ខ្លួន​ឲ្យ​ដល់​នូវ​សួស្តី​ ព្រោះ​ភោគៈ​ទាំង​ឡាយ​នោះ ។ ៤.​ ជា​អ្នក​ធ្វើ​នូវ​ពលី​ ៥​ ប្រការ​ គឺ៖ ១-​ ញាតិពលី សង្គ្រោះ​ញាតិ ។ ២-​ អតិថិពលី​ ទទួល​ភ្ញៀវ ។ ៣-​ បុព្វបេតពលី​ ធ្វើ​ទាន​ ឧទ្ទិស​កុសល​ឲ្យ​ដល់​អ្នក​ចែក​ឋាន​ទៅ​ហើយ ។ ៤- រាជពលី​ ជួយ​ប្រទេស​ជាតិ​ ទំនុក​បម្រុង​រាជការ​ដោយ​ការ​បង់​ពន្ធ​ជា​ដើម ។ ៥-​ ទេវតាពលី ធ្វើ​បុណ្យ​ឧទ្ទិស​ឲ្យ​ដល់​ទេវតា​ ( ទេវតា​​ ក៏​ត្រូវ​ការ​អនុមោទនា​នូវ​បុណ្យ​ដែរ ) ។ ៥.​ តម្កល់​នូវ​ទក្ខិណាទាន​ដ៏​ខ្ពង់​ខ្ពស់​​ ជា​ធម្មជាតិ​អំណោយ​ផល​ដ៏​ល្អ​ មាន​វិបាក​ជា​សុខ​ ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដើម្បី​ស្ថាន​សួគ៌​ដល់​សមណព្រាហ្មណ៍​ដែល​ប្រាស​ចាក​សេចក្តី​ប្រមាទ​ មិន​ជា​បុគ្គល​ស្រវឹង​ តាំង​នៅ​ក្នុង​ខន្តិសោរច្ចៈ​ ជា​អ្នក​អប់​រំ​ទូន្មាន​ខ្លួន ។ ***កាល​ណា​បើ​ប្រើ​ប្រាស់​នូវ​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ សម្រេច​បាន​ជា​ប្រយោជន៍​យ៉ាង​នេះ​ហើយ​ ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​អស់​ទៅ​ក៏​សប្បាយ​ចិត្ត​ ឈ្មោះ​ថា​អស់​ដោយ​ល្អ​ ព្រោះ​បាន​គិត​ឃើញ​ថា​ អាត្មា​អញ​បាន​ប្រើ​ប្រាស់​ភោគៈ​នោះ​ឲ្យ​ជា​ប្រយោជន៍​ត្រឹម​ត្រូវ​តាម​ហេតុ​ផល បើ​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​មាន​ការ​ចម្រើន​ ក៏​សប្បាយ​ចិត្ត​ ព្រោះ​បាន​មក​ដោយ​ការងារ​សុចរិត​ ពោល​គឺ​ មិន​មាន​សេចក្តី​ក្តៅ​ក្រហាយ​ចិត្ត​ ទាំង​ត្រូវ​អស់​ ទាំង​ត្រូវ​បាន ។( ស្រង់​ចាក​ អាទិយសូត្រ​ មុណ្ឌរាជវគ្គ​ អង្គុត្តរនិកាយ​ បញ្ចកនិបាត ) ។ ប្រភព ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
អានបន្ត
(អាន:៦១៩៩៨ ដង)
images/articles/347/111ered.jpg
យុវជន និងការថែទាំសុខភាពផ្លូវចិត្ត
ផ្សាយ : ២០ កក្តដា ឆ្នាំ២០២០
យុវជន និង​ការ​ថែ​ទាំ​សុខ​ភាព​ផ្លូវ​ចិត្ត គឺ​ជា​ចំណង​ជើង​សៀវភៅ​មួយ ដែល​រៀបរៀង​ដោយ “គណៈកម្មការ​អភិវឌ្ឍន៍​សៀវភៅ​អប់រំយុវ​ជនក្នុង​វិស័យ​ថែ​ទាំ​សុខ​ភាព​ផ្លូវ​ចិត្ត​” ពិនិត្យ​និង​ផ្តល់​យោបល់​ដោយ​អនុគណៈកម្មការ​សុខភាព​ផ្លូវ​ចិត្ត​ក្រសួង​សុខាភិបាល និង​អង្គការ​ចិត្ត​សង្គម​អន្តរវប្បធម៌ TPO សម្រប​សម្រួល​ការ​រៀបរៀង​ និង​ចង​ក្រង​ឯកសារ​ដោយ​នាយកដ្ឋាន​ថែទាំ​សុខភាព​ជនបទ ក្រសួង​អភិវឌ្ឍន៍​ជនបទ សហការនឹង សមាគមរញ្ជន​ពុទ្ធិបពោធនមិត្ត CamboKids ឆ្នាំ២០០៤។ ដោយ​យល់​ឃើញ​ថា សៀវភៅ​នេះ​មាន​សារ​ប្រយោជន៍​ដល់​អ្នក​អាន​គ្រប់​រូប ជា​ពិសេស​យុវជន ដែល​ត្រូវ​ការ​វិធីសាស្ត្រ​ក្នុង​ការ​បន្ធូរបន្ថយ​ភាពតាន​តឹង និង​វិបត្តិ​ផ្សេង​ដែល​កើត​មាន​ជា​យថាហេតុ នឹង​បាន​ជា​មាគ៌ា​ដ៏​ប្រសើរ​មួយ​សម្រាប់​ជីវិត​ប្រចាំថ្ងៃ​ ទើប​គិត​ថា​គួរ​តែ​យក​មក​ដាក់​ផ្សាយ​ដើម្បី​ជា​ប្រយោជន៍​ក្នុង​ការ​សិក្សា​ត​ទៅ។ សូម​តាម​ដាន​អាន ដូច​មាន​សេចក្តី​ត​ទៅ​នេះ ៖ អារម្ភកថា បន្ទាប់​ពី​បាន​ឆ្លង​កាត់​សង្គ្រាម​អស់​រយៈ​ពេល​ជាង​ពីរ​ទសវត្ស​កន្លងមក ប្រទេសកម្ពុជា​យើង​បាន​ទទួល​ការ​បាត់​បង់​យ៉ាង​ធំ​ធេង​ដែល​ពុំ​អាច​ពិពណ៌នា​បាន។ ក្រោយ​ពី​ស្តារ និង​រៀប​ចំឡើង​វិញ​នូវ​ហេដ្ឋា​រចនាសម្ព័ន្ធ​សង្គម​ដែល​ទទួល​រង​ការ​ខូចខាត​បណ្តាល​មក​ពី​សង្គ្រាម ប្រទេស​កម្ពុជា​បាន​ប្រែប្រួល និង​ផ្លាស់​ប្តូរ​យ៉ាង​ច្រើន​នាបច្ចុប្បន្ន។ ការ​រស់​នៅ​ឆ្លង​កាត់​វិបត្តិ​ផ្សេង​ៗ​រួម​និង​ការ​ប្រែ​ប្រួល​ក្នុង​សង្គម​កន្លង​មក បាន​ជះ​ឥទ្ធិពល​យ៉ាង​ខ្លាំង​ជា​វិជ្ជមាន និង​អវិជ្ជមាន​ទាំងឡាយ​ដែល​បាន​កើត​ឡើង​ក្នុង​សង្គម​នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន ជាពិសេស បញ្ហា​ដែល​បន្សល់​ទុក​ពី​សង្គ្រាម​ដូច​ជា ការ​ព្រាត់ប្រាស់​ឪពុកម្តាយ បងប្អូន វិនាស​ទ្រព្យសម្បត្តិ ការ​ធ្លាក់​ខ្លួន​ពិការ និង​ផល​ប៉ះពាល់​ជាអវិជ្ជមាន​ផ្សេង​ៗ​ដែល​បណ្តាល​មក​ពី​សង្គ្រាម​កន្លង​មក​នោះ បាន​ធ្វើឲ្យ​មាន​ការ​ប៉ះ​ទង្គិច​យ៉ាង​ធ្ងន់​ធ្ងរ​ដល់​ផ្លូវ​ចិត្ត​របស់​ប្រជាជន​យើង ព្រម​ទាំង​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​បញ្ហា​ផ្លូវ​ចិត្ត​(​វិបត្តិ​ផ្លូវ​ចិត្ត ឬ​បញ្ហា​ចិត្ត​សង្គម​) ធ្វើ​ឲ្យ​អ្នក​រង​គ្រោះ​ដោយ​សារ​សង្គ្រាម​ទាំង​អស់​មាន​ស្ថានភាព​ផ្លូវ​ចិត្ត​អាប់​អួរ​ពោរពេញ​ទៅ​ដោយ​ភាព​តាន​តឹង​ចិត្ត​ជា​ប្រចាំ រួម​នឹង​ក្តី​អស់សង្ឃឹម​ចំពោះ​អនាគត ការ​បាក់​ទឹក​ចិត្ត និង​ការ​ភ័យ​ខ្លាច​ជានិច្ច​ក្នុង​ជិវិត​រស់​នៅ​ប្រចាំ​ថ្ងៃ។ បញ្ហា​ដូច​បាន​រៀបរាប់​ខាង​ដើម​នេះ ក៏​បាន​ផ្ទេរ​មក​ឲ្យ​យុវជន​ជា​មនុស្ស​ជំនាន់​ថ្មី​ផង​ដែរ។ បញ្ហា​ទាំង​អស់​នេះ គួប​ផ្សំ​នឹង​បញ្ហា​អវិជ្ជមាន​មួយ​ចំនួន​ទៀត​ក្នុង​សង្គម​ដូចជា បញ្ហា​គ្រឿង​ញៀន ភាព​ក្រីក្រ សកម្មភាព​អនាចារ​ផ្សេងៗ បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​យុវជន​ទទួល​រង​ការ​ផ្ទេរ​នូវ​ការ​​ប៉ះ​ទង្គិច​ផ្លូវ​​ចិត្ត និង​មាន​បញ្ហា​ផ្លូវ​ចិត្ត​ផ្សេង​ៗ​ដោយ​ផ្ទាល់​ផង​ដែរ។ ការ​ប៉ះ​ទង្គិច​ផ្លូវ​ចិត្ត និង​បញ្ហា​ផ្លូវ​ចិត្ត​ដែល​កើត​ឡើង​ជា​ទូទៅ អាច​បង្ក​ឲ្យ​យុវជន​ជា​មនុស្ស​ជំនាន់​ថ្មី មាន​ស្ថានភាព​ផ្លូវ​ចិត្ត​ដែល​ជា​កត្តា​ជំរុញ​ឲ្យ​មាន​អំពើ​ហិង្សា និង​ជម្លោះ​ប្រដាប់​អាវុធ​ក្នុង​សង្គម។ ក្នុង​គោល​បំណង​ជួយ​ឲ្យ​យុវជន​របស់​យើង​យល់​ដឹង​ជា​មូលដ្ឋាន​អំពី​បញ្ហា​ផ្លូវចិត្ត និងវិធី​ដោះ​ស្រាយ ទើប​គណៈកម្មការ​អភិវឌ្ឍន៍​សៀវភៅ​អប់រំ​យុវជន ក្នុង​វិស័យ​ថែទាំ​សុខភាព​ផ្លូវ​ចិត្ត បាន​រៀបរៀង​ឯកសារ​នេះ​ឡើង​ដើម្បី​ជួយ​យុវជន​គ្រប់​រូប​ឲ្យ​យល់​បាន​ជា​មូលដ្ឋាន​នូវ​វិធី​ថែទាំ​សុខភាព​ផ្លូវ​ចិត្ត​របស់​ខ្លួន។ កម្មវិធី​អប់រំ​យុវជន ក្នុង​វិស័យ​ថែទាំ​សុខ​ភាព​ផ្លូវ​ចិត្ត នឹង​ត្រូវ​ស្នើ​ទៅ​ស្ថាប័ន​រាជរដ្ឋាភិបាល រួម​មាន​ក្រសួង​អប់រំ យុវជន និង​កីឡា ព្រម​ទាំង​ក្រសួង​ពាក់ព័ន្ធ​ដើម្បី​ធ្វើការ​ផ្សព្វផ្សាយ ក៏​ដូចជា​ធ្វើការ​បញ្ជ្រាប​ចូល​ក្នុង​កម្ម​វិធី​សិក្សា។ កម្មវត្ថុ​សំខាន់​គឺ ធ្វើ​យ៉ាង​ណា​ឲ្យ​មនុស្ស​ជំនាន់​ថ្មី​មានសុខភាព​ផ្លូវ​ចិត្ត​ល្អប្រសើរ បង្កើត​បាន​នូវ​សន្តិភាព​ផ្លូវ​ចិត្ត ដេល​ជា​កត្តា បញ្ចៀស​បាន​នូវ​អំពើ​ហិង្សា និង​សង្គ្រាម ដែល​អាច​កើត​ឡើង​ជាយថាហេតុ​ចំពោះ​មនុស្ស​ជំនាន់​ថ្មី។ គណៈកម្មការនិពន្ធ _______________ មាតិកា ជំពូកទី I -និយមន័យ​ទូទៅ​នៃ​សុខភាពផ្លូវចិត្ត ជំពូកទី II -បញ្ហាផ្លូវចិត្ត ជំងឺផ្លូវចិត្ត និងការថែទាំ ផ្នែកទី ១ -ការ​តាន​តឹង​ចិត្ត ផ្នែកទី ២ -ការ​ធ្លាក់​ទឹក​ចិត្ត និង​ជំងឺ​ធ្លាក់​ទឹក​ចិត្ត ផ្នែកទី ៣ -ផល​ប៉ះពាល់​នៃ​គ្រឿង​ញៀន​ចំពោះ​ផ្នែក​ផ្លូវ​ចិត្ត និង​ផ្លូវកាយ ជំពូកទី III -ការ​សម្រាក​ចិត្ត-កាយ និង​ការ​កសាង​កម្លាំង​ចិត្ត​រឹងមាំ ផ្នែកទី ១-លំហាត់​សម្រាក​ចិត្ត-កាយ ផ្នែកទី ២ -ការ​កសាង​កម្លាំងចិត្ត​រឹងមាំ អានអត្ថបទទាំងស្រុងសូមចុចទីនេះ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
អានបន្ត
(អាន:៣២៨៧៥ ដង)
images/articles/343/beginners-guide-to-sitting1200x800-1024x683.jpg
សិល្ប៍សាស្ត្រនៃការរស់នៅ
ផ្សាយ : ២០ កក្តដា ឆ្នាំ២០២០
សិល្ប៍សាស្ត្រ​នៃ​ការ​រស់​នៅ “វិបស្សនាកម្មដ្ឋាន” មនុស្ស​ម្នាក់​ៗ​សុទ្ធ​តែ​ខំ​ស្វែង​រក​សន្តិភាព និង សុខដុមរមនា ពី​ព្រោះ​គេ​ចេះ​តែ​ខ្វះ​សេចក្តី​សុខ​នេះ​នៅ​ក្នុង​ជីវភាព​រស់​នៅ​សព្វ​ថ្ងៃ។ មាន​ពេល​ខ្លះ​គេ​ជួប​ប្រទះ​នឹង​ភាព​ឣន្ទះ​ឣន្ទែង, សេចក្តី​ក្តៅ​ក្រហាយ ភាព​មិន​ស្រុះស្រួល​គ្នា។ហើយ​កាល​ណា​គេ​រង​ទុក្ខ គេ​មិន​រក្សា​វា​ទុក​សម្រាប់​តែ​ខ្លួន​ឯង​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ គេ​តែង​តែ​ចែក​វា​ទៅ​ឲ្យ​ឣ្នកដទៃ​ផង​ដែរ។ ទុក្ខ​នេះ​បាន​ជ្រាប​ចូល​ទៅ​ក្នុង​បរិយាកាស​នៅ​ជុំ​វិញ​មនុស្ស​រងទុក្ខ។ មនុស្ស​គ្រប់​គ្នា​ដែល​ចូល​មក​ប្រាស្រ័យ​ទាក់​ទង​នឹង​មនុស្ស​នេះ នឹង​ប្រែ​ទៅ​ជា​ក្តៅ​ក្រហាយ ទៅ​ជា​ឣន្ទះ​ឣន្ទែង​ដែរ។ របៀប​រស់​នៅ​បែប​នេះ​ពិត​ជា​មិន​ត្រឹម​ត្រូវ​ឡើយ។ មនុស្ស​ម្នាក់​ៗ​ត្រូវ​តែ​រស់​នៅ​ដោយ​សន្តិភាព ជា​មួយ​ខ្លួន​ឯង​ផង ជា​មួយ​ឣ្នក​ឯទៀត​ផង។ ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ មនុស្ស​លោក​ជា​ជន​សង្គម គេ​ត្រូវ​តែ​រស់​នៅ​ក្នុង​សង្គម គេ​ត្រូវ​រស់ និង ប្រាស្រ័យ​ទាក់ទង​ជា​មួយ​ឣ្នក​ឯទៀត។ តើ​យើង​ត្រូវ​ធ្វើ​ដូចម្តេច​ដើម្បី​រស់​នៅ​ដោយ​សន្តិភាព? តើ​យើង​ត្រូវ​ធ្វើ​ដូច​ម្តេច ដើម្បី​ស្ថិត​នៅ​ដោយ​សុខ​ដុម​រមនា​ជា​មួយ​ខ្លួន​យើង ហើយ​រក្សា​ឲ្យ​មាន​សន្តិភាព និង សុខដុមរមនា​នៅ​ជុំ​វិញ​ខ្លួន​យើង​ផង ដើម្បី​ឲ្យ​ឣ្នក​ដទៃ​ឣាច​រស់​នៅ​ដោយ​សន្តិភាព និង សុខដុមរមនា​ផង​ដែរ? ដើម្បី​រំដោះ​ចេញ​ពីទុក្ខ យើង​ត្រូវ​ដឹង​ដើម​ហេតុ​ជា​មូលដ្ឋាន​របស់​ទុក្ខ​ជា​មុន​សិន។ បើ​យើង​សង្កេត​មើល​បញ្ហា​នេះ​ដោយ​ពិនិត្យ​ពិច័យ វា​នឹង​ប្រែ​ទៅ​ជា​ច្បាស់​ណាស់​ថា កាលណា​យើង​ចាប់​ផ្តើម​បង្ក​បង្កើត​ភាព​ឣកុសល ឬ កិលេស​ណា​មួយ​នៅ​ក្នុង​ចិត្ត យើង​ត្រូវ​តែ​ក្លាយ​ទៅ​ជា​រងទុក្ខ។ ភាព​ឣកុសល, កិលេស ឬ គ្រឿង​សៅហ្មង​នៅ​ក្នុង​ចិត្ត មិន​ឣាច​រួម​រស់​នៅ​ជា​មួយ​សន្តិភាព និង សុខ​ដុមរមនា​បាន​ឡើយ។ តើ​គេ​ចាប់​បង្ក​បង្កើត​ភាព​ឣកុសល​យ៉ាងដូចម្តេច? ដោយ​សារ​ការ​សង្កេត​មើល​ដោយ​ពិនិត្យ​ពិច័យ វា​នឹង​ប្រែ​ទៅ​ជាច្បាស់​ណាស់​ថា កាល​ណា​យើង​ឃើញ​នរណា​ម្នាក់​មាន​ចរិយា​មារយាទ​ដែល​យើង​មិន​ចូល​ចិត្ត, កាល​ណា​យើង​ឃើញ​វត្ថុ​ឣ្វី​មួយ​ដែល​យើង​មិន​ចូល​ចិត្ត​កើត​ឡើង យើង​នឹង​ក្លាយ​ទៅ​ជា​មិន​សប្បាយ។ របស់​មិន​ចង់​បាន​កើត​ឡើង នោះ​យើង​បង្កើត​ភាព​តាន​តឹង​នៅ​ក្នុង​ខ្លួន។ របស់​ចង់​បាន​មិន​កើត​ឡើង ឬ ឧបសគ្គ​ខ្លះ​មក​រារាំង នោះ​យើង​ក៏​បង្កើត​ភាព​តាន​តឹង​នៅ​ក្នុង​ខ្លួន​ដែរ។ យើង​ចាប់​ចង​ចំណង​នៅ​ក្នុង​ខ្លួន។ នៅ​ក្នុង​ជីវភាព​ទាំង​មូល របស់​មិន​ចង់​បាន​ចេះ​តែ​កើត​ឡើង រី​ឯ​របស់​ចង់​បាន​វិញ ជួនកាល​វា​កើត​ឡើង ជួន​កាល​វា​មិន​កើត​ឡើង​ទេ។ ដំណើរ​ប្រតិកម្ម​បង្កើត​បាន​ជា​ចំណង​មួយ​យ៉ាង​មាំ ដែល​ចេះ​តែ​ធ្វើ​ឲ្យ​រចនា​សម្ព័ន្ធ​ចិត្ត និង រចនា​សម្ព័ន្ធ​កាយ​ទាំង​មូល​មាន​ភាព​តាន​តឹង​យ៉ាង​ខ្លាំង ពោរពេញ​ដោយ​ភាព​ឣកុសល នាំ​ឲ្យ​យើង​ក្លាយ​ទៅ​ជា​រងទុក្ខ។ ឥឡូវ​នេះ​មាន​ដំណោះ​ស្រាយ​មួយ​សម្រាប់​បញ្ហា​ហ្នឹង គឺ​ថា​ធ្វើ​យ៉ាង​ណា​កុំ​ឲ្យ​របស់​ដែល​យើង​មិន​ចង់​បាន​កើត​ឡើង​នៅ​ក្នុង​ជីវភាព​របស់​យើង ហើយ​ធ្វើ​យ៉ាង​ណា​ដើម្បី​ឲ្យ​របស់​ដែលយើង​ចង់​បាន​ចេះ​តែ​កើត​ឡើង​ដូច​បំណង។ យើង​ត្រូវ​តែ​មាន​ឥទ្ធិពល​បែប​នេះ​ ឬ​មួយ​ត្រូវ​តែ​នរណា​ម្នាក់​មាន​ឥទ្ធិពល​បែប​នេះ​មក​ជួយ​យើង ធ្វើ​កុំ​ឲ្យ​របស់​ដែល​យើង​មិន​ចង់​បាន​កើត​ឡើង ហើយ​របស់​ដែល​យើង​ចង់​បាន​ចេះ​តែ​កើត​ឡើង។ ប៉ុន្តែ​នេះ​ជា​ការ​ដែល​គេ​មិន​ឣាច​ធ្វើ​បាន​ឡើយ។ នៅ​ក្នុង​លោក​នេះ គ្មាន​នរណា​ម្នាក់​ចេះ​តែ​បាន​ឣ្វី​ៗ​ដូច​បំណង​ឡើយ គ្មាន​របស់​ឣ្វី​នៅ​ក្នុង​ជីវិត​នេះ​ចេះ​តែ​កើត​ឡើង​ដូច​សេចក្តី​ប្រាថ្នា ដោយ​ឥត​មាន​របស់​មិន​ចង់​បាន​កើត​ឡើង​ទេ។ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ ឣ្វី​ៗ​ចេះ​តែ​កើត​ឡើង​ខុស​ពី​បំណង ខុស​ពី​សេចក្តី​ប្រាថ្នា​របស់​យើង​ជានិច្ច។ ដូច្នេះ បញ្ហា​គឺ​ថា តើ​ត្រូវ​ធ្វើ​យ៉ាង​ដូច​ម្តេច​កុំ​ឲ្យ​មាន​ប្រតិកម្ម​ដោយ​ងងឹត​ងងល់​ចំពោះ​របស់​ដែល​យើង​មិន​ចូល​ចិត្ត​នេះ? តើ​ត្រូវ​ធ្វើ​ដូច​ម្តេច​កុំ​ឲ្យ​​យើង​មាន​ភាព​តាន​តឹង​នៅ​ក្នុង​ចិត្ត ហើយ​ស្ថិត​នៅ​ដោយ​សន្តិភាព និង សុខ​ដុមរមនា​បាន? នៅ​ប្រទេស​ឥណ្ឌា ក៏​ដូចជា​នៅ​ប្រទេស​ឯទៀត​ៗ​ដែរ ឣរិយបុគ្គល​ទាំងឡាយ​ក្នុង​សម័យ​​បុរាណ បាន​សិក្សា​បញ្ហា​ទុក្ខ​របស់​មនុស្ស​នេះ ហើយ​បាន​រក​ឃើញ​ដំណោះ​ស្រាយ​មួ​យ​៖ បើ​របស់​ឣ្វី​មួយ​ដែល​គេ​មិន​ចង់​បាន​កើត​ឡើង ហើយ​គេ​ចាប់​ធ្វើ​ប្រតិកម្ម​ដោយ​បង្ក​បង្កើត​កំហឹង, ការ​ភ័យ​ខ្លាច ឬ ភាពឣកុសល​ណា​មួយ នុ៎ះ​គេ​ត្រូវ​តែ​ប្រញាប់​បង្វែរ​ចិត្ត​ទៅ​លើ​របស់​ផ្សេង ដូច​ជា​គេ​ក្រោកឈរ​ឡើង យក​ទឹក​មួយ​កែវមក​ផឹក។ ដូច្នេះ​កំហឹង​របស់​គេ​មិន​បង្កើន​ចំនួន​ឡើយ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ​វា​ថមថយ​កម្លាំង។ បើ​មិន​ដូច្នោះ​ទេ​ គេ​ចាប់​រាប់ ១​,​២​,​៣​,​៤ - ១​,​២​,​៣​,​៤ ឬ គេ​ទន្ទេញ​ពាក្យ​មួយ​ម៉ាត់ ឬ មួយ​ប្រយោគ ឬ មន្ត​ឣ្វី​មួយ ឬ គេ​ទន្ទេញ​ឈ្មោះ​ព្រះឣាទិទេព ឬ បុគ្គល​បរិសុទ្ធ​ណា​មួយ​ដែល​គេ​គោរព​បូជា។ ចិត្ត​របស់​គេ​នឹង​ត្រូវ​ងាក​ចេញ​ទៅ​ទី​ផ្សេង ហើយ​គេ​នឹង​បាន​ចេញ​ផុត​មួយ​កម្រិត​ពី​ភាព​ឣកុសល ពី​កំហឹង​នេះ។ ដំណោះ​ស្រាយនេះ​មាន​ប្រសិទ្ធិ​ភាព ហើយ​នៅ​តែ​មាន​ប្រសិទ្ធិ​ភាព​តទៅ​ទៀត។ ដោយ​សារ​របៀប​នេះ ចិត្ត​ហាក់​ដូច​ជា​បាន​រំដោះ​ពី​ភាព​ឣន្ទះឣន្ទែង។ ប៉ុន្តែ​តាម​ការ​ពិត ដំណោះ​ស្រាយ​នេះ​មាន​ប្រសិទ្ធិ​ភាព​តែ​ត្រឹម​ថ្នាក់​សើរៗលើ​របស់​ចិត្ត​ប៉ុណ្ណោះ។ ដោយ​សារ​ការ​បង្វែរ​សតិ​នេះ គេ​ត្រូវ​រុញ​ភាព​ឣកុសល​ឲ្យ​ចូល​ជ្រៅ​ទៅ​ក្នុង​ថ្នាក់​ទី​ជម្រៅ​នៃ​ចិត្ត។ ហើយ​នៅ​ថ្នាក់​ហ្នឹង គេ​ត្រូវ​បន្ត​បង្ក​បង្កើត និង បង្កើន​ចំនួន​កិលេស​ដដែល​នេះ។ នៅ​ផ្ទៃ​ខាង​លើ មាន​ស្រទាប់​សន្តិភាព និង សុខ​ដុម​រមនា​ពិត​មែន ប៉ុន្តែ​នៅ​ទី​ជម្រៅ​នៃ​ចិត្ត មាន​ភ្នំ​ភ្លើង​ដេក​សម្ងំ​នៃ​ភាព​ឣកុសល​ដែល​គេ​បាន​សន្ធប់​ចោល។ ទោះ​យូរ​ឬ​ឆាប់ ភ្នំ​ភ្លើង​ដេក​សម្ងំ​នេះ​នឹង​ផ្ទុះ​ចេញ​មក​យ៉ាង​ខ្លាំង។ ឣ្នក​រុក​រក​សេចក្តី​ពិត​ខាង​ក្នុង​ដទៃ​ទៀត បាន​ចូល​ជ្រៅ​ថែម​ទៀត ហើយ​បាន​រក​ឃើញ​ថា ដោយ​សារ​ការ​ពិសោធន៍​ឃើញ​ការ​ពិត​ឣំពី​ចិត្ត និង កាយ​នៅ​ក្នុង​ខ្លួន គេ​បាន​ទទួល​ស្គាល់​ថា ការ​បង្វែរ​ចិត្ត​គឺ​គ្រាន់​តែ​ជា​ការ​រត់​គេច​ពី​បញ្ហា​តែ​ប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែ​ការ​គេច​វេះ​មិន​មែន​ជា​ការ​ដោះ​ស្រាយ​ទេ។ គេ​ត្រូវ​តែ​ប្រឈម​មុខ​នឹង​បញ្ហា។ កាល​ណា​មាន​ភាព​ឣកុសល​មួយ​កើត​ឡើង​នៅ​ក្នុង​ចិត្ត សូម​គ្រាន់​តែ​ពិនិត្យ​មើល​ សូម​គ្រាន់​តែ​ប្រឈម​មុខ​នឹង​ភាព​ឣកុសល​នេះ​ប៉ុណ្ណោះ។ នៅ​ពេល​ណា​ដែល​គេ​ចាប់​ផ្តើម​ពិនិត្យ​មើលកិលេស​ណា​មួយ​ភ្លាម កិលេស​នេះ​នឹង​ចាប់​ថមថយ​កម្លាំង រួច​ហើយ​វា​នឹង​ត្រូវ​ស្វិត​ស្រពោន​ឣស់​បន្តិច​ម្តង​ៗ។ ដំណោះ​ស្រាយ​មួយ​យ៉ាង​ប្រសើរ​គឺ​ការ​ចៀស​វាង​ចុង​បំផុត​ទាំង​ពីរ​ខាង​គឺ ការ​សន្ធប់​ចោល និង ការ​បណ្តោយ​ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​តាម​ចិត្ត។ ការ​រក្សា​ទុក​ភាព​ឣកុសលនៅ​ក្នុង​ទី​ជម្រៅ​នៃ​ចិត្ត មិន​ឣាច​ធ្វើ​ឲ្យ​វា​ដាច់​ឫស​គល់​បាន​ឡើយ។ ហើយ​ការ​បណ្តោយ​ឲ្យ​ភាព​ឣកុសល​នេះ​បញ្ចេញ​ឲ្យ​ឃើញ​តាម​ឣំពើ​ដោយ​កាយ ឬ ដោយ​វាចា ក៏​គ្រាន់​តែ​នឹង​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​បញ្ហា​កាន់​តែ​ច្រើន​ឡើង​ថែម​ទៀត​ប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែ​ បើ​គេ​គ្រាន់​តែ​ពិនិត្យ​មើល​នុ៎ះ កិលេស​នឹង​ត្រូវ​វិនាស​បាត់ ហើយគេ​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ភាព​ឣកុសល​នេះ​ដាច់​ឫស​គល់ គេ​នឹង​បាន​រួច​ចេញ​ផុត​ពីកិលេស​នេះ។ រឿង​នេះ​ហាក់​ដូចជា​ឣស្ចារ្យ​ណាស់។ ប៉ុន្តែ​តើ​គេ​ឣាច​នឹង​យក​វា​មក​ឣនុវត្ត​បាន​ឬ​ទេ? គេ​មិន​ឣាច​ប្រឈម​មុខ​នឹង​កិលេស​បាន​ដោយ​ងាយ​ទេ។ កាល​ណា​កំហឹង​កើត​ឡើង វា​នឹង​គ្រប​សង្កត់​មក​លើ​យើង​យ៉ាង​ឆាប់​រហ័ស មិន​ឲ្យ​យើង​បាន​ដឹង​ខ្លួន​ជា​មុន​ផង។ ដូច្នេះ កាល​ណា​កំហឹង​គ្រប​សង្កត់​មក​លើ​យើង​ហើយ យើង​នឹង​ប្រព្រឹត្ត​ឣំពើ​ខ្លះ​ដោយ​កាយ ឬ ដោយ​វាចា ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​ទុក្ខ​ដល់​ខ្លួន​ឯង និ​ង ដល់​ឣ្នក​ដទៃ។ ក្រោយ​មក កាល​ណា​កំហឹង​បាន​កន្លង​ផុត​ទៅ យើង​ក៏​តាំង​យំ​យែក​សោក ហើយ​មាន​ការសោក​ស្តាយ ខំ​សុំទោស​គេ​ឯង ឬ សុំទោស​ព្រះឣាទិទេព៖ ឱ! ព្រះម្ចាស់​ថ្លៃ​ឣើយ! ខ្ញុំ​ខុស​ហើយ សុំ​ឣត់ទោស​ឲ្យ​ខ្ញុំ​ផង! ប៉ុន្តែ​នៅ​ពេល​ក្រោយ​ទៀត ក្នុង​ស្ថានភាព​ដដែល​ដូច​គ្នា យើង​នៅ​តែ​ធ្វើ​ប្រតិកម្ម​ដដែល​សារ​ថ្មី​ទៀត។ ការ​សោក​ស្តាយ​ទាំង​ប៉ុន្មាន​គ្មាន​ប្រយោជន៍​ឣ្វី​សោះ។ ការណ៍​ដែល​ពិបាក​គឺ​មក​ពី​យើង​មិន​ដឹង​ខ្លួន​ថា​តើ​នៅ​ពេល​ណា​កិលេស​នឹង​ចាប់​កើត​ឡើង។ កិលេស​ចាប់​កើត​ឡើង​នៅ​ថ្នាក់​ទី​ជម្រៅ​នៃ​ចិត្ត ហើយ​នៅ​ពេល​ដែល​វា​ឡើង​មក​ដល់​ថ្នាក់​ខាង​លើ វា​មាន​កម្លាំង​ខ្លាំង​ណាស់ វា​គ្រប​សង្កត់​លើ​យើង និង ធ្វើ​ឲ្យ​យើង​មិន​ឣាច​ពិនិត្យ​មើល​វា​បាន​ឡើយ​។ ឧបមាថា ខ្ញុំ​ជួល​លេខាធិការ​ផ្ទាល់​ខ្លួន​ម្នាក់។ ហើយ​កាល​ណា​កំហឹង​កើត​ឡើង លេខា​ធិការ​នោះ​ប្រាប់​ខ្ញុំថា៖ “នែលោក! កំហឹង​កើត​ឡើង​ហើយ!” ប៉ុន្តែ​ដោយ​មក​ពី​ខ្ញុំ​មិន​ឣាច​ដឹង​បាន​ថា តើ​កំហឹង​នឹង​កើត​នៅ​ពេល​ណា ម៉ោង​ណា​ឲ្យ​ពិត​ប្រាកដ​នោះ ដូច្នេះ​ខ្ញុំ​ត្រូវ​តែ​មាន​លេខាធិការ​ផ្ទាល់​ខ្លួន ៣ នាក់ សម្រាប់​ផ្លាស់​ប្តូរ​វេន​គ្នា​បី​ដង​ក្នុង ២៤ ម៉ោង។ ឧបមាថា ខ្ញុំ​មាន​លុយ​សម្រាប់​ធ្វើការ​ចំណាយ​បែប​នេះ​ចុះ ហើយ​កំហឹង​ក៏​ចាប់​ផ្តើម​ឡើង។ ភ្លាម​នោះ លេខា​ធិការ​ក៏​ប្រាប់​ខ្ញុំ​ថា​៖ “នែ​លោក មើល​ហ្ន៎! កំហឹង​កើត​ឡើង​ហើយ!”។ ការ​ជា​ដំបូង​ដែល​ខ្ញុំ​ធ្វើ​គឺ ខ្ញុំ​ស្តី​បន្ទោស​លេខា​ធិការ​នេះ៖ “យី ! ឯង​ឆ្កួត​ទេ​ឬ​ឣី? ឯង​ស្មាន​ថា​ឣញ​ចេញ​លុយ​ដើម្បី​ឲ្យ​ឯង​មក​បង្រៀន​ឣញ​ដូច្នេះ​ឬ​?”។ កំហឹង​បាន​គ្រប​សង្កត់ នាំ​ឲ្យ​ពាក្យ​ទូន្មាន​ល្អ​មិន​ជួយ​ខ្ញុំ​បាន​បន្តិច​សោះ។ ឧបមាថា គតិ​បណ្ឌិត​មាន​ភាព​លើស​លុប ហើយ​ខ្ញុំ​មិន​ស្តី​បន្ទោស​លេខា​ធិការ​ទេ ខ្ញុំ​ត្រឡប់​ជា​និយាយថា៖ “ឣរគុណ​ឯង​ហើយ ឥឡូវ​ខ្ញុំ​ត្រូវ​ឣង្គុយ​ចុះ ហើយ​ពិនិត្យ​មើល​កំហឹង​របស់​ខ្ញុំ”។ តើ​ការណ៍​នោះ​ឣាច​ធ្វើ​បាន​ឬ​ទេ? គ្រាន់​តែ​ខ្ញុំ​ធ្មេច​ភ្នែក ហើយ​សាក​ល្បង​ពិនិត្យ​មើល​កំហឹង​ភ្លាម មូល​ហេតុ​នៃ​កំហឹង មនុស្ស ឬ ឧប្បត្តិ​ហេតុ​ដែល​នាំ​ឲ្យ​មាន​កំហឹង នឹង​ចូល​មក​ក្នុង​ចិត្ត​ភ្លាម។ ដោយ​ហេតុ​នេះ ខ្ញុំ​មិន​ពិនិត្យ​មើល​កំហឹង​ទេ ខ្ញុំ​គ្រាន់​តែ​ពិនិត្យ​មើល​ថ្នាំ​ដាស់​កំហឹង​នៅ​ខាង​ក្រៅ​ប៉ុណ្ណោះ។ ការណ៍​នេះ​នឹង​គ្រាន់​តែ​បង្កើន​កម្លាំង​កំហឹង​ឲ្យ​ខ្លាំង​ថែម​ទៀត​ប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះ​វា​មិន​មែន​ជា​ដំណោះ​ស្រាយ​ទេ។ ការ​ពិនិត្យ​មើល​ភាព​ឣកុសល មើល​ការ​រំជួល​ចិត្ត​ដែល​ជា​របស់​ឥត​រូប ដោយ​ឥត​គិត​​ពី​វត្ថុ​ខាង​ក្រៅ​ដែល​នាំ​ឲ្យ​កើត​ភាព​ឣកុសល​នេះ​ជា​ការ​ពិបាក​ណាស់។ ប៉ុន្តែ ចំពោះ​លោក​ដែល​បាន​ទៅ​ដល់​សេចក្តី​ពិត​ចុង​បំផុត “បរមត្ថសច្ច:” លោក​បាន​រក​ឃើញ​ដំណោះ​ស្រាយ​ពិត​ប្រាកដ​មួយ។ លោក​បាន​រក​ឃើញ​ថា កាល​ណា​កិលេស​ណា​មួយ​កើត​ឡើង​នៅ​ក្នុង​ចិត្ត មាន​របស់​ពីរ​ត្រូវ​កើត​ឡើង​ព្រម​គ្នា​នៅ​ក្នុង​កាយ។ របស់​មួយ​គឺ ដង្ហើម​ប្រែ​ខុស​ពី​ធម្មតា។ កាល​ណា​មាន​ភាព​ឣកុសល​ណា​មួយ​នៅ​ក្នុង​ចិត្ត យើង​ចាប់​ដក​ដង្ហើម​ខ្លាំង​ជាង​មុន។ នេះ​ជា​ការ​ស្រួល​ពិនិត្យ​មើល​ណាស់។ នៅ​ថ្នាក់​ល្អិត​ល្អន់​ជាង​នេះ មាន​ជាតិ​ជីវ​គីមី​ខ្លះ​ចាប់​ផ្តើម​កើត​ឡើង​នៅ​ក្នុង​កាយ​នាំឲ្យ​មាន​វេទនា​ផ្សេង​ៗ។ កិលេស​នី​មួយ​ៗ​នឹង​បង្ក​​បង្កើត​វេទនា​បែប​ណា​មួយ​នៅ​ក្នុង​ក្រប​ខ័ណ្ឌ​នៃ​កាយ។ នេះ​ជា​ដំណោះ​ស្រាយ​មួយ​ដែល​ស្រួល​បដិបត្តិ។ មនុស្ស​ធម្មតា​មិន​ឣាច​ពិនិត្យ​មើល​កិលេស​នៃ​ចិត្ត​ដែល​ជា​របស់​ឥតរូប ដូច​ជា​ការ​ភ័យខ្លាច, កំហឹង ឬ តណ្ហា​បាន​ទេ។ ប៉ុន្តែ ដោយ​សារ​ការ​ហាត់​ហ្វឺក​ហ្វឺន និង ការ​បដិបត្តិ​ដោយ​ត្រឹម​ត្រូវ គេ​ឣាច​ពិនិត្យ​មើល​ដង្ហើម និង វេទនា​នៅ​ក្នុង​ខ្លួន​បាន​ដោយ​ងាយ។ ដង្ហើម និង វេទនា ទាំង​ពីរ​នេះ​មាន​ការ​ទាក់​ទង​ផ្ទាល់​ជា​មួយ​នឹង​កិលេស​នៃ​ចិត្ត។ ដង្ហើម និង វេទនា នឹង​ជួយ​យើង​តាម​របៀប​ពីរ​យ៉ាង។ ជា​បឋម របស់​ទាំង​ពីរ​នេះ​ដើរ​តួជា​លេខា​ធិការ​ផ្ទាល់។ នៅ​ពេល​ដែល​កិលេស​មួយ​ចាប់​ផ្តើម​ឡើង​នៅ​ក្នុង​ចិត្ត​ខ្ញុំ​ភ្លាម ដង្ហើម​នឹង​បាត់​ភាព​ធម្មតា វា​នឹង​ចាប់​ផ្តើម​ស្រែក​ថា៖ “មើល​ចុះ! មាន​ឣ្វី​មួយ​មិន​ស្រួល​កើត​ឡើង​ហើយ!” យើង​មិន​ឣាច​ស្តី​បន្ទោស​ដង្ហើម​បាន​ទេ។ យើង​ត្រូវ​តែទទួល​ស្តាប់​សេចក្តី​ព្រមាន​នេះ។ ដូច​គ្នា​នេះ​ដែរ វេទនា​នឹង​ប្រាប់​យើង​ថា​មាន​ឣ្វី​មួយ​ដើរ​មិន​ស្រួល​ហើយ។ ដោយ​បាន​ទទួល​សេចក្តី​ព្រមាន យើង​ក៏​ចាប់​ផ្តើម​ពិនិត្យ​មើល​ដង្ហើម មើល​វេទនា ហើយ​យើង​នឹង​សង្កេតឃើញ​យ៉ាង​រហ័ស​ថា កិលេស​ត្រូវ​វិនាស​បាត់​ទៅ​វិញ។ បាតុ​ភូត​នៃ​ចិត្ត និង កាយ​នេះ គឺ​ដូច​ជា​ប្រាក់​កាក់​ទាំង​ពីរ​ចំហៀង ម្ខាង​គឺ​គំនិត ឬ ការ​រំជួល​ចិត្ត ដែល​កើត​ឡើង​នៅ​ក្នុង​ចិត្ត។ ចំហៀង​ម្ខាង​ទៀត​គឺ​ដង្ហើម និង វេទនា​នៅ​ក្នុង​កាយ។ គំនិត ឬ ការ​រំជួល​ចិត្ត​ទាំង​ឡាយ កិលេស​ទាំង​ឡាយ​ដែល​កើត​ឡើង​នឹង​បញ្ចេញ​ឲ្យ​ឃើញ​ជាក់​ស្តែង​នៅ​ក្នុង​ដង្ហើម និង វេទនា​ក្នុង​ខណៈ​នោះ។ ដូច្នេះ ដោយ​សារ​បាន​ពិនិត្យ​មើល​ដង្ហើម ឬ វេទនា យើង​បាន​ពិនិត្យ​មើល​កិលេស​ដោយ​ត្រង់​ចំផ្ទាល់​តែម្តង។ ជំនួស​ការ​រត់​គេច​ចេញ​ពី​បញ្ហា យើង​ប្រឈម​មុខ​តទល់​នឹង​សេចក្តី​ពិត តាម​សភាព​ពិត​របស់​វា។ ពេល​នោះ យើង​នឹង​សង្កេត​ឃើញ​ថា កិលេសថយ​កម្លាំង ហើយ​មិន​ឣាច​គ្រប​សង្កត់​មក​លើ​យើង​បាន​ដូច​កាល​មុន​ទៀត​ទេ។ បើ​យើង​ចេះ​តែ​ព្យាយាម​ធ្វើ​ត​ៗ​ទៅ កិលេស​នឹង​ត្រូវ​វិនាស​បាត់​ឣស់ ហើយ​យើង​នឹង​ចាប់​រស់​នៅដោយ​សន្តិភាព និង សុភមង្គល គឺ​ជា​ជីវិត​មួយ​ដែល​រួច​ផុត​ពី​កិលេស​ផ្សេងៗ។ តាម​របៀប​នេះ បច្ចេក​ទេស​ពិនិត្យ​មើល​ខ្លួន​ឯង​នឹង​បង្ហាញ​យើង​ឲ្យ​ឃើញ​ការ​ពិត​ក្នុង​ទិដ្ឋភាព​ពីរ​គឺ នៅ​ខាង​ក្នុង និង នៅ​ខាង​ក្រៅ។ កាល​ពី​មុន យើង​ចេះ​តែ​មើល​ទៅ​ក្រៅ​ ដោយ​ភ្លេច​សេចក្តី​ពិត​នៅ​ខាង​ក្នុង។ យើង​ចេះ​តែ​មើល​ទៅ​ក្រៅ ដើម្បី​រក​ហេតុ​ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​យើង​មិន​សប្បាយ។ យើង​ចេះ​តែ​បន្ទោស ហើយ​ខំ​ផ្លាស់​ប្តូរ​ការ​ពិត​នៅ​ខាង​ក្រៅ។ ដោយ​មិន​ដឹង​ការ​ពិត​នៅ​ខាង​ក្នុង យើង​មិន​ដែល​យល់​សោះ​ថា ដើម​ហេតុ​នៃ​ទុក្ខ​ស្ថិត​នៅ​ខាង​ក្នុង គឺ​ជា​ប្រតិកម្ម​ងងឹត​ងងល់​របស់​យើង​តប​នឹង​វេទនា​ជា​សុខ និង ជា​ទុក្ខ​ឯណោះ​ទៅ​វិញ​ទេ។ ឥឡូវ​នេះ ដោយ​សារ​ការ​ហាត់​ហ្វឹក​ហ្វឺន យើង​ឣាច​មើល​ឃើញ​មុខ​ម្ខាង​ទៀត​នៃ​ប្រាក់​កាក់ យើង​ឣាច​មាន​សតិ​ដឹង​ឣំពី​ដង្ហើម និង ឣំពី​ឣ្វី​ៗ​ដែល​កើត​ឡើង​នៅ​ខាង​ក្នុង​ផង​ដែរ។ ទោះ​ជា​ឣ្វី​ក៏​ដោយ ឬ​មួយ​ដង្ហើម ឬ​មួយ​វេទនា យើង​គ្រាន់​តែ​ហាត់​រៀន​ពិនិត្យ​មើល​វា ដោយ​មិន​បាត់​លំ​នឹង​ចិត្ត​ប៉ុណ្ណោះ។ យើង​ឈប់​ធ្វើ​ប្រតិកម្ម ឈប់​បង្កើន​ភាព​រងទុក្ខ។ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ យើង​បណ្តោយ​ឲ្យ​កិលេស​ចេញ​មក ហើយ​វិនាស​បាត់​ទៅ​វិញ។ បើ​គេ​បដិបត្តិ​បច្ចេក​ទេស​នេះ​បាន​ច្រើន​ប៉ុណ្ណា ភាព​ឣកុសល​ទាំងឡាយ​ក៏​នឹង​ត្រូវ​រលាយ​បាន​ឆាប់​រហ័ស​ប៉ុណ្ណោះ​ដែរ។ បន្តិច​ម្តងៗ ចិត្ត​នឹង​ត្រូវ​បាន​រំដោះ​ចេញ​ពី​កិលេស​ទាំងឡាយ​ហើយ​ប្រែ​ទៅ​ជា​បរិសុទ្ធ។ ចិត្ត​បរិសុទ្ធ​តែង​ពោរពេញ​ដោយ​មេត្តា​ចំពោះ​ឣ្នក​ដទៃ​ទាំង​ឣស់ ពោរ​ពេញ​ដោយ​ករុណា​ចំពោះ​ការ​ខ្វះខាត និង ទុក្ខ​សោក​របស់​ឣ្នក​ដទៃ ពោរពេញ​ដោយ​មុទិតា​គឺ​សេចក្តី​ត្រេកឣរ​ចំពោះ​ជោគជ័យ និង សុភមង្គល​របស់​ឣ្នក​ដទៃ ពោរ​ពេញ​ដោយ​ឧបេក្ខា​គឺ​ភាព​មិន​លម្អៀង​ចិត្ត​នៅ​ចំពោះ​មុខ​ស្ថានភាព​គ្រប់បែប​យ៉ាង។ កាល​ណា​គេ​បាន​ទៅ​ដល់​ដំណាក់​នេះ​ហើយ លំនាំ​បែប​បទ​នៃ​ជីវភាព​ទាំង​មូល​របស់​គេ​ផ្លាស់ប្តូរ។ គេ​មិន​ឣាច​ធ្វើ​ឣ្វី​មួយ​ដោយ​កាយ ឬ ដោយ​វាចា​ដែល​នាំ​ឲ្យ​ខូច​សន្តិភាព និង សុភមង្គល​របស់​ឣ្នក​ដទៃ​បាន​ទៀត​ឡើយ។ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ ចិត្ត​ដែល​មាន​លំនឹង មិន​គ្រាន់​តែ​ប្រែ​ទៅ​ជា​មាន​សុខ​សន្តិភាព​ប៉ុណ្ណោះទេ ថែម​ទាំង​ជួយ​ឲ្យ​បរិយាកាស​នៅ​ជុំ​វិញ​ប្រែ​ទៅ​ជា​មាន​សុខ​សន្តិភាព​ផងដែរ។ រឿង​នេះ​នឹង​ចាប់​ផ្តើម​មាន​ឥទ្ធិពល​លើ​ឣ្នកដទៃ ហើយ​ឣាច​ជួយ​ឣ្នក​ដទៃ​ផង​ដែរ។ ដោយ​ការ​ហាត់​រៀន​ដើម្បី​ស្ថិត​នៅ​ដោយ​មាន​លំនឹង​ចំពោះ​ឣ្វី​ៗ​ទាំង​ឣស់​ដែល​គេ​ពិសោធ​ឃើញ​ខាង​ក្នុង គេ​បណ្តុះ​បណ្តាល​ការ​មិន​ប្រកាន់​ខ្ជាប់​លើ​ឣ្វីៗទាំង​ឣស់​ដែល​គេ​ជួប​ប្រទះ​នៅ​ក្នុង​ស្ថាន​ភាព​ខាង​ក្រៅ​ថែម​ទៀត​ផង។ ប៉ុន្តែ​ការ​មិន​ប្រកាន់​ខ្ជាប់​នេះ​មិន​មែន​ជា​ការ​គេច​វេះ ឬ ការ​ព្រងើ​យក​ន្តើយ​ចំពោះ​បញ្ហា​ទាំង​ឡាយ​នៃ​លោក​នេះ​ទេ។ ឣ្នក​ចម្រើន​វិបស្សនា​កម្មដ្ឋាន​ទៀងទាត់​ប្រែ​ទៅ​ជា​ឆាប់​ចាប់​ឣារម្មណ៍​ចំពោះ​ទុក្ខសោក​របស់​ឣ្នក​ដទៃ ហើយ​ខំ​ឲ្យ​អស់​សមត្ថភាព​ដើម្បី​ជួយ​សម្រាល​ទុក្ខ​ឣ្នក​ដទៃ​តាម​របៀប​ដែល​ខ្លួន​ឣាច​ធ្វើ​ទៅ​បាន គឺ​ថា​មិន​មែន​ដោយ​ភាព​ឣន្ទះ​ឣន្ទែង​ណា​មួយ​ឡើយ តែ​ដោយ​ចិត្ត​ពោរ​ពេញ​ដោយ​មេត្តា ករុណា មុទិតា និង ឧបេក្ខា។ គេ​ហាត់​រៀន​របៀប​ប្តេជ្ញា​ចិត្ត​ពេញ​ទី ក្នុង​ការ​ជួយ​ឣ្នក​ដទៃ ហើយ​ក្នុង​ពេល​ជា​មួយ​គ្នា​នោះ គេ​រក្សា​លំនឹង​ចិត្ត​ផង​ដែរ។ តាម​របៀប​នេះ គេ​ស្ថិត​នៅ​ដោយ​សន្តិភាព និង សុខសប្បាយ នៅ​ពេល​ដែល​គេ​ធ្វើការ​ដើម្បី​សន្តិភាព និង សុភមង្គល​របស់​ឣ្នក​ដទៃ។ នេះ​ហើយ​ជា​ការ​បង្រៀន​របស់​ព្រះពុទ្ធ៖ សិល្ប៍​សាស្ត្រ​នៃ​ការ​រស់​នៅ (របៀប​រស់​នៅ) មួយ។ ព្រះឣង្គ​មិន​ដែល​បង្កើត ឬ ប្រៀន​ប្រដៅ​សាសនា ឬ និកាយ​និយម​ណាមួយ​ឡើយ។ ព្រះឣង្គ​មិន​ដែល​បង្ហាត់​បង្រៀន​សាវ័ក​ឲ្យ​ប្រារឰ​ធ្វើ​ពិធី​បុណ្យ ពិធី​សាសនា ឬ ទម្រង់​ការ​ងងឹត​ងងល់​ទទេ​ៗ​ឥត​ខ្លឹម​សារ​ណា​មួយ​ទេ។ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ ព្រះ​អង្គ​គ្រាន់​តែ​បង្រៀន​យើង​ឲ្យ​ពិនិត្យ​មើល​ធម្មជាតិ​តាម​ភាព​ពិត​របស់​វា ដោយ​ពិនិត្យ​មើល​ការ​ពិត​នៅ​ខាង​ក្នុង​តែ​ប៉ុណ្ណោះ។ ដោយ​មក​ពី​ឣវិជ្ជា យើង​ចេះ​តែ​ធ្វើ​ប្រតិកម្ម​តាម​របៀប​មួយ​ដែល​ធ្វើ​ទុក្ខ​ដល់​ខ្លួន​ឯង​ផង ធ្វើ​ទុក្ខ​ដល់​ឣ្នក​ដទៃ​ផង។ ប៉ុន្តែ​កាល​ណា​បញ្ញា​កើត​ឡើង (បញ្ញា​ដែល​កើត​មក​ពី​ការ​ពិនិត្យ​មើល​ការ​ពិត​តាម​សភាព​ពិត) ផ្នត់​ទម្លាប់​ប្រតិកម្ម​នេះ​នឹង​ត្រូវ​វិនាស​ឣស់។ កាល​ណា​យើង​ឈប់​ធ្វើ​ប្រតិកម្ម​ដោយ​ងងឹត​ងងល់ នោះ​យើង​ឣាច​ធ្វើ​ឣំពើ​ពិត​ប្រាកដ ឣំពើ​ដែល​ប្រព្រឹត្ត​ឡើង​ដោយ​ចិត្ត​មាន​លំនឹង គឺ​ជា​ចិត្ត​ដែល​មើល​ឃើញ​ហើយ​យល់​សេចក្តី​ពិត។ ឣំពើ​បែប​នេះ​សុទ្ធ​តែ​ជា​ឣំពើ​កុសល ឣំពើ​បង្កើត​ផល ឣំពើ​មាន​ប្រយោជន៍​ដល់​ខ្លួន​ឯង និង ដល់​ឣ្នក​ដទៃ។ លោក​ឣ្នក​ប្រាជ្ញ​គ្រប់​គ្នា​តែង​ទូន្មាន​ថា ការ​ចាំ​បាច់​គឺ “ត្រូវ​ស្គាល់​ខ្លួន​ឯង”។ យើង​ត្រូវ​តែ​ស្គាល់​ខ្លួន​ឯង មិន​មែន​គ្រាន់​តែ​នៅ​ថ្នាក់​ប្រាជ្ញា​ឈ្លាស​វៃ នៅ​ថ្នាក់​គំនិត និង នៅ​ថ្នាក់​ទ្រឹស្តី​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ។ នេះ​ក៏​មិន​មែន​មាន​ន័យ​ថា ត្រូវ​តែ​ទទួល​យក​ដោយ​ងងឹតងងល់​តាម​ការ​រំជួល​ចិត្ត ឬ ជំនឿ​ស៊ប់ នូវ​ឣ្វី​ៗ​ដែល​ខ្លួន​គ្រាន់​តែ​បាន​ឮ ឬ បាន​ឣាន​នោះ​ទេ។ ការ​ទទួល​ស្គាល់​បែប​នេះ​មិន​គ្រប់​គ្រាន់​ឡើយ។ យើង​ត្រូវ​ស្គាល់​ការ​ពិត​តាម​ការ​ពិសោធន៍។ យើង​ត្រូវ​ពិសោធ​ការ​ពិត​របស់​បាតុភូត​នៃ​ចិត្ត និង កាយ​នេះ​ដោយ​ផ្ទាល់។ មាន​តែ​ការ​ពិសោធន៍​នេះ​ទេ​ដែល​នឹង​ជួយ​យើង​ឲ្យ​រំដោះ​ចេញ​ពី​ទុក្ខបាន។ គឺ​ការ​ពិសោធន៍​ឃើញ​សេចក្តី​ពិត​ខាង​ក្នុង​របស់​យើង​ផ្ទាល់​នេះ បច្ចេកទេស​ពិនិត្យ​មើល​ខ្លួន​ឯង​នេះ​ហើយ​ដែល​ហៅ​ថា “វិបស្សនា​កម្មដ្ឋាន”។ តាម​ភាសា​នៃ​ប្រទេស​ឥណ្ឌានា​ពុទ្ធ​សម័យ ពាក្យ បស្សនា (Passana) មាន​ន័យ​ថា មើល​ឃើញ​ដោយ​ភ្នែក​បើក​តាម​របៀប​ធម្មតា។ ប៉ុន្តែ​ពាក្យ វិបស្សនា (Vipassana) មាន​ន័យ​ថា ពិនិត្យ​មើល​របស់​ទាំង​ឡាយ​តាម​ភាព​ពិត​របស់​វា មិន​មែន​គ្រាន់​តែ​តាម​ភាព​ប្រហាក់​ប្រហែល​ឡើយ។ សេចក្តី​ពិត​តាម​ឣាការ:​ក្រៅ ត្រូវ​តែ​ទម្លុះ​ចូល​រហូត​ទាល់​តែ​យើង​បាន​ចូល​ទៅ​ដល់​សេចក្តី​ពិត​ទី​បំផុត​របស់​រចនាសម្ព័ន្ធ​នៃ​ចិត្ត និង កាយ​ទាំង​មូល។ កាល​ណា​យើង​ពិសោធ​ឃើញ​សេចក្តី​ពិត​នេះ​ហើយ នោះ​យើង​នឹង​ឈប់​ធ្វើ​ប្រតិកម្ម​ដោយ​ងងឹតងងល់ យើង​លែង​បង្កើត​កិលេស​ទៀត​ហើយ។ ហើយ​ដោយ​ឯកឯង កិលេស​ចាស់​នឹង​ត្រូវ​ដាច់​ឫស ដាច់​គល់​បន្តិច​ម្តង​ៗ។ យើង​បាន​ចេញ​ផុត​ពី​ភាព​រងទុក្ខ ហើយ​ពិសោធ​ឃើញ​សេចក្តី​សប្បាយ​រីករាយ​ពិតប្រាកដ។ នៅក្នុង ធម្មសិក្សា​វិបស្សនា​កម្មដ្ឋាន គេ​បង្រៀន​ការ​ហាត់​ហ្វឹក​ហ្វឺន​ចិត្ត​បី​ជំហាន៖ ជាដំបូង គេ​វៀរចាក​ឣំពើ​ដោយ​កាយ ឬ ដោយ​វាចា​ដែល​ធ្វើឲ្យ​ខូច​សន្តិភាព និង សុខ​ដុមរមនា​របស់​ឣ្នក​ដទៃ។ គេ​មិន​ឣាច​ធ្វើការ​រំដោះ​ខ្លួន​ចេញ​ពី​កិលេស​បាន​ទេ បើ​ក្នុង​ពេល​ជា​មួយ​គ្នា​នោះ គេ​នៅ​តែ​បន្តការ​ប្រព្រឹត្តិ​ឣំពើ​ដោយ​កាយ ដោយ​វាចា​ដែល​គ្រាន់​តែ​ជា​ឣំពើ​មួយ​សម្រាប់​តែ​បង្កើន​ចំនួន​កិលេស​ប៉ុណ្ណោះ។ ដោយ​ហេតុ​នេះ​ច្បាប់​ធម្មចរិយា (សីល) ជា​ជំហាន​សំខាន់​ទី​១ នៃ​ការ​បដិបត្តិ​នេះ។ គេ​ត្រូវ​តែ​ប្តេជ្ញា​ចិត្ត​ថា មិន​សម្លាប់, មិន​លួច, មិន​ប្រព្រឹត្ត​ខុស​ក្នុង​កាម, មិន​និយាយ​កុហក និង មិន​ប្រើ​គ្រឿង​ស្រវឹង គ្រឿង​ញៀន​គ្រប់​បែប​យ៉ាង។ ដោយ​វៀរ​ចាក​ឣំពើ​ទាំង​ឡាយ​នេះ គេ​ទុក​ឲ្យ​ចិត្ត​បាន​ស្ងប់​គ្រប់​គ្រាន់​ដើម្បី​ធ្វើ​ដំណើរ​ត​ទៅ​ទៀត។ ជំហាន​ជា​បន្ទាប់​គឺ​ការ​បណ្តុះបណ្តាល​ការ​ធ្វើ​ម្ចាស់​លើ​ចិត្ត​ដែល​មិន​ទាន់​ផ្សាំ​នេះ ដោយ​បង្ហាត់​ហ្វឹក​ហ្វឺន​ចិត្ត​ឲ្យ​នៅ​ជាប់​នឹង​ឣារម្មណ៍​តែ​មួយ​គឺ ដង្ហើម។ គេ​ត្រូវ​ខំ​រក្សា​សតិ​នៅ​លើ​ដង្ហើម​ឲ្យ​បាន​យ៉ាង​យូរ​តាម​ការ​ដែល​ឣាច​ធ្វើ​ទៅ​បាន។ ការណ៍​នេះ​មិន​មែន​ជា​ការ​ហាត់​ដក​ដង្ហើម​ទេ គឺ​គេ​មិន​ត្រូវ​ធ្វើ​ដង្ហើម​ឲ្យ​ដើរ​ទៀង​ទាត់​ឡើយ។ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ គេ​ត្រូវ​តែ​ពិនិត្យ​មើល​ដង្ហើម​ធម្មជាតិ​តាម​ភាព​ពិត តាម​ភាព​ដែល​ដង្ហើម​ចូល តាម​ភាព​ដែល​ដង្ហើម​ចេញ។ តាម​របៀប​នេះ គេ​ធ្វើ​ចិត្ត​ឲ្យ​ស្ងប់​ថែម​ទៀត ដើម្បី​កុំ​ឲ្យ​ភាព​ឣកុសល​កាច​សាហាវ​ទាំង​ឡាយ​ឣាច​គ្រប​សង្កត់​លើ​គេ​បាន។ ក្នុង​ពេល​ដដែល​នោះ គេ​ត្រូវ​ធ្វើ​ចិត្ត​ឲ្យ​មូល សម្រួច​វា​ឲ្យ​មុត​ចាក់​ធ្លុះ ឣាច​ធ្វើ​កិច្ចការ​របស់​បញ្ញា​បាន។ ជំហាន​ទាំង​ពីរ​ខាង​ដើម​គឺ ការ​រស់​នៅ​ដោយ​ធម្មចរិយា និង ការ​ត្រួតត្រា​លើ​ចិត្ត ជា​ការ​ចាំ​បាច់ ហើយ​មាន​ប្រយោជន៍​ណាស់។ ប៉ុន្តែ​ជំហាន​ទាំង​ពីរ​នេះ​នឹង​នាំ​ទៅ​រក​ការ​សន្ធប់​គ្រឿង​សៅ​ហ្មង​ទាំង​ឡាយ លើក​លែង​តែ​គេ​ឈាន​ជំហាន​ទី​៣​ ត​ទៅ​ទៀត គឺ​ការ​ធ្វើ​ចិត្ត​ឲ្យ​បរិសុទ្ធ​ចេញ​ផុត​ពី​ភាព​ឣកុសល ដោយ​បណ្តុះ​បណ្តាល​បញ្ញា​ទៅ​ក្នុង​ធម្មជាតិ​ផ្ទាល់​របស់​ខ្លួន​គេ។ នេះ​ហើយ​ជា វិបស្សនា គឺ​ពិសោធ​ឃើញ​ការ​ពិត​របស់​ខ្លួន​ឯង​ផ្ទាល់​តាម​ការ​ពិនិត្យ​មើល​ដោយ​ឥត​លម្អៀង និង ដោយ​ឥត​ជាប់​ជំពាក់​ទៅ​លើ​បាតុភូត​នៃ​ចិត្ត និង កាយ​ដែល​ចេះ​តែ​ផ្លាស់​ប្តូរ ដែល​បញ្ចេញ​ខ្លួន​វា​មក​ជា​វេទនា​ផ្សេង​ៗ។ នេះ​ជា​ធម៌ (Dhamma) កំពូល​ខ្ពស់​បំផុត​នៃ​ការ​បង្រៀន​របស់​ព្រះពុទ្ធ៖ ការ​ធ្វើ​ខ្លួន​ឯង​ឲ្យ​បរិសុទ្ធ​ដោយ​ការ​ពិនិត្យ​មើល​ខ្លួន​ឯង។ ការ​បង្រៀន​នេះ គេ​ឣាច​បដិបត្តិ​បាន​គ្រប់​គ្នា។ មនុស្ស​ម្នាក់​ៗ​សុទ្ធ​តែ​ប្រឈម​មុខ​នឹង​បញ្ហា​នៃ​ទុក្ខ។ ទុក្ខ​នេះ​ជា​ជំងឺ​សាកល ដែល​ត្រូវ​ការ​ថ្នាំ​សាកល មិន​មែន​ថ្នាំ​ប្រកាន់​និកាយ​ទេ។ កាល​ណា​គេ​មាន​ទុក្ខ​ដោយ​មក​ពី​កំហឹង កំហឹង​នេះ​មិន​មែន​ជា​កំហឹង​របស់​ឣ្នក​កាន់​សាសនាព្រះពុទ្ធ, កំហឹង​ហិណ្ឌូ ឬ កំហឹង​គ្រិស្ទាន​ឡើយ។ កំហឹង​គឺ​កំហឹង។ កាល​ណា​គេ​ក្លាយ​ទៅ​ជា​ឣន្ទះ​ឣន្ទែង​ដោយ​មក​ពី​កំហឹង​នេះ ភាព​ឣន្ទះ​ឣន្ទែង​នេះ​ក៏​មិន​មែន​ជា​ភាព​ឣន្ទះឣន្ទែង​របស់​ឣ្នក​កាន់​សាសនាគ្រិស្ត ឬ ភាព​ឣន្ទះឣន្ទែង​របស់​ជីហ្វ ឬ ឥស្លាម​ដែរ។ ថ្នាំ​ព្យាបាល​ត្រូវ​តែ​ជា​ថ្នាំ​សាកល​ដូចគ្នា។ វិបស្សនា​គឺ​ជា​ថ្នាំ​ព្យាបាល​ហ្នឹង។ គ្មាន​នរណា​ម្នាក់​ឣាច​ជំទាស់​នឹង​ច្បាប់​នៃ​ការ​រស់​នៅ​ដែល​គោរព​សន្តិភាព និង សុខ​ដុមរមនា​របស់​ឣ្នក​ដទៃ​នោះ​បាន​ឡើយ។ គ្មាន​នរណា​ម្នាក់​ឣាច​ជំទាស់​នឹង​ការ​បណ្តុះបណ្តាល ការ​ត្រួតត្រា​លើ​ចិត្ត​បាន​ទេ។ គ្មាន​នរណា​ម្នាក់​ឣាច​ជំទាស់​នឹង​ការ​បណ្តុះបណ្តាល​បញ្ញា​នៅ​ក្នុង​ធម្មជាតិ​របស់​ខ្លួន​គេ​ផ្ទាល់​ដែល​ជា​ហេតុ​នាំ​ចិត្ត​ឲ្យ​ចេញ​ផុត​ពី​ភាព​ឣកុសល​ទាំង​ឡាយ​នោះ​បាន​ឡើយ។ វិបស្សនា​ជា​មាគ៌ា​សាកល​មួយ។ ការ​ពិនិត្យ​មើល​ការ​ពិត​តាម​ភាព​ពិត ដោយ​ពិនិត្យ​មើល​សេចក្តី​ពិត​នៅ​ខាង​ក្នុង​៖ នេះ​ជា​ការ​ស្គាល់​ខ្លួន​ឯង​ផ្ទាល់​ តាម​ការ​ពិសោធន៍​ពិត​ប្រាកដ។ នៅ​ពេល​ដែល​គេ​បដិបត្តិ​បច្ចេកទេស​នេះ គេ​ចេះតែ​បាន​រំដោះ​ចេញ​ពី​ភាព​រង​ទុក្ខ​នៃ​កិលេស​ទាំង​ឡាយ តាំង​ពី​សេចក្តី​ពិត​គ្រោតគ្រាត​ខាង​ក្រៅ គេ​ចូល​ទៅដល់​សេចក្តី​ពិត​ទីបំផុត​នៃ​ចិត្ត និង កាយ។ រួចហើយ គេ​ទៅ​ហួស​ពី​នេះ​ទៅ​ទៀត ហើយ​ពិសោធ​ឃើញ​សេចក្តី​ពិត​មួយ​ដែល​នៅ​ហួស​ផុត​ពី​ចិត្ត និង កាយ ហួស​ផុត​ពី​ពេល និង វេហាស៍ ហួស​ផុត​ពី​វិស័យ​នៃ​ភាព​ប្រែប្រួល​ជា​លោកីយ៍​នេះ គឺ​សេចក្តី​ពិត​នៃ​ការ​រួច​រដោះ​ទាំង​ស្រុង​ចេញ​ពី​កិលេស ចេញ​ពី​គ្រឿង​សៅ​ហ្មង និង ចេញ​ពី​ទុក្ខ​គ្រប់​បែប​គ្រប់​យ៉ាង។ ទោះ​បី​គេ​ឲ្យ​ឈ្មោះ​សេចក្តី​ពិត​ចុង​បំផុត​នេះ​ថា​ជា​ឣ្វី​ក៏​ដោយ មិន​​ជា​ការ​សំខាន់​ទេ សេច​ក្តី​ពិត​នេះ​ជា​គោល​ដៅ​ចុង​បំផុត​​របស់​មនុស្ស​គ្រប់​គ្នា។ សូម​ឲ្យ​ឣ្នក​ទាំង​ឣស់​គ្នា​ពិសោធ​ឃើញ​សេចក្តី​ពិត​ចុង​បំផុត​នេះ។ សូម​ឲ្យ​មនុស្ស​ទាំង​ឣស់​បាន​រួច​រដោះ​ចេញ​ពី​ភាព​រង​ទុក្ខ។ សូម​ឲ្យ​ឣ្នក​ទាំង​ឣស់​បាន​សន្តិភាព​ពិត​ប្រាកដ សុខ​ដុមរមនា​ពិត​ប្រាកដ សុភមង្គល​ពិត​ប្រាកដ។សូម​ឲ្យ​សព្វ​សត្វ​បាន​ប្រកប​តែ​នឹង​សេចក្តីសុខ ៕ អត្ថបទ​ខាង​លើ​គឺ​ផ្អែក​លើ​សុន្ទរកថា​របស់​លោកគ្រូ ស្រីសត្យា នារាយ័ន ហ្គោឥនកា នៅ​ក្នុង​ទីក្រុង​ប៊ឺន ប្រទេស​ស្វីស។ ដោយ ៥០០០ឆ្នាំ
អានបន្ត
(អាន:៥៣៣០០ ដង)
images/articles/341/tex65tpic.jpg
ទ្រព្យកើតឡើងដោយហេតុ ៣ យ៉ាង
ផ្សាយ : ២០ កក្តដា ឆ្នាំ២០២០
ព្រះមុនីកោសល ធន់ វ៉ាន់ រៀបរៀង ១- បដិរូបការី ជា​អ្នក​ធ្វើការ​សមគួរ​ដល់ការ ២- ធុរវា ជា​អ្នក​មិនដាក់​ធុរៈចោល ៣- ឧដ្ឋកតា ជា​អ្នក​ព្យាយាម ក្រោក​ធ្វើការ ។ អធិប្បាយ ហេតុទី ១ : ត្រង់​​ពាក្យ​ថា “ធ្វើ​ការ​សម​គួរ​ដល់​ការ” នោះ គឺ ធ្វើ ការ​ងារ​ឲ្យ​សមរម្យ​តាម​សមត្ថភាព​របស់​ខ្លួន ដែល​ល្មម​លៃលក​ធ្វើ​បាន មិន​ហួស​ពី​សមត្ថភាព​របស់​ខ្លួន ។ ឯ​ការ​ងារ​ដែល​ត្រូវ​ធ្វើ​នោះ មាន​៣ ថ្នាក់ គឺ ការ​ងារ​ថ្នាក់​ខ្ពស់ ថ្នាក់​កណ្ដាល ថ្នាក់​ទាប ។ ទាំង​មនុស្ស​ម្នាក់​ៗ​សោត​ទៀត ក៏​ត្រូវ​តែ​មាន​ឥទ្ធិ​បាទ​ធម៌​បួន​ប្រការ​នៅ​ក្នុង​ខ្លួន​គ្រប់​គ្នា ។ ឥទ្ធិបាទ​ធម៌ (ធម៌​ជា​ជើង​រឹទ្ធិ) ៤ ប្រការ​នោះ​គឺ១- ឆន្ទៈ បំណង ២- វីរិយៈ ព្យាយាម ៣- ចិត្ត គំនិត ៤- វិមំសា ការពិចារណា ។ បើ​មនុស្ស​មាន​ឥទ្ធិបាទ​ធម៌​ខ្ពស់ ធ្វើ​ការ​ងារ​ក៏​បាន​ខ្ពស់​បាន​ប្រសើរ បើ​មាន​ធម៌​នោះ​យ៉ាង​កណ្ដាល ធ្វើ​ការ​ងារ​ក៏​បាន​យ៉ាង​កណ្ដាល បើ​មាន​ទាប ក៏​ធ្វើ​ការ​ងារ​បាន​ទាប​ដែរ ។ ធ្វើ​ការ​ងារ​ឲ្យ​សម​តាម​សមត្ថភាព សម​តាម​ឥទ្ធិបាទ​ធម៌​និង​សម​តាម​ថ្នាក់​របស់​ការ​ងារ ហៅ​ថា “ធ្វើ​ការ​សម​គួរ​ដល់​ការ” ឬ “សម​តាម​ទំនង​ការ” ដូច​ភា​សិត​ថា ដាំ​ជើង​ក្រាន ឲ្យ​ប្រមាណ​ឆ្នាំង ។ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ បើ​ធ្វើ​កា​រ​មិន​សម​គួរ​ដល់​ការ ឬ​មិន​ត្រូវ​តាម​ទំនង ឬ​ក៏​ហួស​សមត្ថភាព​ខ្លួន ដែល​ត្រូវ​នឹង​ភាសិត​ថា ដៃ​ខ្លី​ស្រ​វាឱប​ភ្នំ ការ​ងារ​នោះ មិន​សម្រេច​ប្រយោជន៍​ដល់​ខ្លួន​ទេ ។ ហេតុទី ២ : ត្រង់​ពាក្យ​ថា “មិន​ដាក់​ធុរៈ​ចោល” នោះ គឺ ការ​ងារ​ណា​ដែល​ប្រារព្ធ​ធ្វើ មិន​ត្រូវ​បោះបង់​ចោល​ទេ ត្រូវ​ប្រឹង​តស៊ូ ក្រាញ ននៀល ឈ្មុស​ឈ្មុល​រក​ឧបាយ រក​ច្រក ដើរ​ទៅ​មុខ​ជា​ដរាប ឲ្យ​ទាល់​តែ​ការ​ងារ​នោះ​សម្រេច​តាម​គោល​បំណង ។ ឯ​ការ​តស៊ូ​ចំពោះ​ការ​ងារ​ដែល​ធ្វើ​នោះ គួរ​យក​តម្រាប់​តាម​បែប​របស់​ឫស​ឈើ ។ ធម្មតា​ឫស​ឈើ តែ​ដុះ​ចាក់​តម្រង់​ទៅ​ទិស​ត្រង់​ណា​ហើយ មិន​ចេះ​រា​ថយ​ក្រោយ​​ទេ បើ​ទុក​ណា​ជា​វា​ដុះ​ចាក់​ទៅ​ត្រូវ​ប៉ះ និង​ដុំ​ថ្ម​ក្ដី ដុំ​ឥដ្ឋ​ក្ដី ក៏​វា​មិន​ព្រម​ថយ​ក្រោយ​ដែរ វាស៊ូ​ទ្រាំ​ក្រាញ​រួញ​ក្រញាញ់​ហើយ​វា​ពង្រីក​ខ្លួន​វា​ឲ្យ​ធំ ឲ្យ​រឹង​ប៉ឹង​ប្រឹង​ផ្សំ​កម្លាំង​ឲ្យ​បាន​ខ្លាំង យូរ​ៗ​ទៅ ក៏​អាច​រុញ​ធាក់​ច្រាន​ដុំ​ថ្ម- ដុំ​ឥដ្ឋ នោះ​ឲ្យ​របើក​ចេញ​បាន យ៉ាង​ណា​មិញ ការ​តស៊ូ​ចំពោះ​ការ​ងារ​ដែល​បាន​ធ្វើ មិន​បោះ​បង់​ចោល​ប្រឹង​តស៊ូ​ដរាប​ដល់​ការ​នោះបាន​សម្រេច​ប្រយោជន៍​ដល់​ខ្លួន ក៏​យ៉ាង​នោះ​ដែរ ដូច​ភាសិត​ថា បើ​មាន​ប្រាថ្នា​ត្រង់​ណា មុខ​ជា​មាន​ចន្លោះ​ត្រង់​នោះ​មិន​ខាន​ ។ ហេតុទី ៣ : ត្រង់​ពាក្យ​ថា “ជា​អ្នក​មាន​ព្យាយាម” នោះ គឺ​ក្រោក​ធ្វើការ ខំប្រឹង​ប្រែង ខ្មីឃ្មាត សង្វាត ឱហាត​ក្រោក​ឡើង​ធ្វើ​ការ​ផ្សេងៗ តទល់ អត់​ទ្រាំ​ឧបសគ្គ​គ្រប់​យ៉ាង មាន​ត្រជាក់ ក្ដៅ ជា​ដើម មិន​ខ្ជិល​ច្រអូស មិន​អាង​ហេតុ​ផ្សេង​ៗ មាន​ហេតុ​ថា “ព្រឹក​ណាស់ ហើយ​មិន​ប្រកប​ការ​ងារ” ជា​ដើម​នោះ​ឡើយ ដូច​ភាសិត​ថា “បើ​ចង់​ចេះ ឲ្យ​សម្លាប់​អាចារ្យ” អាចារ​ក្នុង​ទី​នេះ “គឺ​អាចារៈ” សំ​ដៅ​យក​មារ​យាទ​ថោក​ទាប មារ​យាទ​ខ្ជិល (កោ​សជ្ជៈ) ។ កោសជ្ជៈ គឺ​ការ​ខ្ជិល​ច្រអូស​នេះ បើ​មាន​នៅ​ក្នុង​សន្ដាន​អ្នក​ណា​ហើយ រមែង​ដឹក​នាំ​អ្នក​នោះ​ឲ្យ​ដើរ​ខុស​ផ្លូវ ដឹក​នាំ​ឲ្យ​ក្រ ឲ្យ​ល្ងង់​ខ្លៅ ឲ្យ​ថោក​ទាប ឲ្យ​វិនាស​អន្តរាយ​គ្រប់​យ៉ាង បាន​ជា​ភាសិត​បង្គាប់​ថា ឲ្យ​សម្លាប់​មារ​យាទ​អាក្រក់ គឺ​ឲ្យ​បោះ​បង់​ចោល បើ​មិន​ដូច្នោះ​ទេ រមែង​ទទួល​នូវ​វិបត្តិ​គ្រប់​យ៉ាង ដូច​រឿង​កុសិត​មាណព ។ សេចក្ដី​តំណាល មាន​មាណព​ម្នាក់​ឈ្មោះ កុសិតៈ ជា​កូន​សិស្ស​អាចារ្យ​ទិសា​បាមោក្ខ ។ ថ្ងៃ​មួយ ជា​ថ្ងៃ​សម្រាក​រៀន ពួក​កូន​សិស្ស​ទាំង​ឡាយ បាន​ចេញ​ពី​កន្លែង​រៀង​ខ្លួន នាំ​គ្នា​ចូលទៅ​ក្នុង​ព្រៃ​ដើម្បី​រក​កាច់​អុស តាម​ការ​បង្គាប់​របស់​លោក​គ្រូអាចារ្យ ។ លុះ​ចូល​ទៅ​ដល់​ព្រៃ​ហើយ កុសិត​មាណព អាង​ថា “នៅ​ពេល​ព្រឹក​ណាស់” ហើយ​មិន​ទាន់​រក​កាច់​អុស ក៏ដេក​នៅ​ក្រោម​ដើម​ថ្ងាន់​មួយ លុះ​ដេក​លក់​ហួស​ប្រមាណ ដរាប​ដល់​ថ្ងៃ​រសៀល​ទាប ទើប​ភ្ញាក់​ឡើង ក៏​ប្រញាប់​ប្រញាល់​ស្រវា​ឡើង​ដើម​ថ្ងាន់ ដើម្បី​កាច់​មែក​ថ្ងាន់​រស់​ធ្វើ​ជា​អុស ។ ឯ​មែក​ថ្ងាន់ ក៏​បាក់​ផ្ទាត់​មក​ត្រូវ​ចំ​ភ្នែក​មាណព ៗ ក៏​មាន​ភ្នែក​អន្ធការ ។ ឯ​អុស ក៏​មិន​បាន​ឈើ​ស្ងួត ដូច​ជា​អ្ន​ក​ឯ​ទៀត​ផង ភ្នែក​ក៏​ដល់​នូវ​អាការ​ប្លែក​ពី​ធម្មតា​ផង កូន​សិស្ស​ឯ​ទៀត​ជា​មិត្ត មាន​ការ​លំបាក​នឹង​ជួយ​គ្រា​កុសិត​មាណព​ឲ្យ​វិល​ត្រឡប់​ទៅ​ទីលំ​នៅ​វិញ​ផង លុះ​គ្រូអាចារ្យ​ដឹង​រឿង​នោះ​ហើយ ក៏​ស្ដី​បន្ទោស​ផង ។ នាំ​រឿង​ខ្លី​មក ស​ឲ្យ​ឃើញ​ថា​ ការ​ខ្ជិល​ច្រអូស (កោសជ្ជៈ) នេះ គេ​មិន​ត្រូវ​បណ្ដោយ​ទុក​ឲ្យ​នៅ​ក្នុង​សន្ដាន​ឡើយ ត្រូវ​តែ​លះបង់​ចោល​ឲ្យ​ស្រឡះ​ពី​សន្តាន ព្រោះ​វានាំ​ឲ្យ​ថោក​ទាប នាំ​ឲ្យ​ក្រី​ក្រ នាំ​ឲ្យ​សៅ​ហ្មង​គ្រប់​យ៉ាង ។ កាល​បើ​លះ​បង់​កោសជ្ជៈ​ចេញ​ហើយ ត្រូវ​ប្រឹង​ប្រែង​បំពេញ​កិច្ចការ​គ្រប់​យ៉ាង ត្រូវ​មាន​គំនិ​តខ្ពង់​ខ្ពស់ ត្រូវ​ពិចារណា​ឲ្យ​ស្គាល់​ហេតុ​ផល​គ្រប់​យ៉ាង ត្រូវ​ប្រព្រឹត្ត​ប្រយោជន៍ ២ យ៉ាង​ឲ្យ​កើត គឺ​ប្រយោជន៍​លោក​នេះ និង​ប្រយោជន៍​លោក​ខាង​មុខ ។ កាល​បើ​បាន​កាន់​ប្រព្រឹត្ត ដូច​រៀប​រាប់​មក​ខាង​លើ​នេះ​ហើយ ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​គ្រប់​យ៉ាង រមែង​កើត​ឡើង​ដល់​ខ្លួន​មិន​ខាន ។ន័យ​មួយ​ទៀត ទ្រព្យ​សម្បត្តិ មិន​មែន​កើត​ឡើង​ដល់​បុគ្គល ត្រឹម​តែ​ធ្វើ​ការ​សម​គួរ​ដល់​ការ មិន​ដាក់​ធុរៈចោល ព្យាយាម​មិន​បន្ធូរ​បន្ថយ ប៉ុណ្ណោះ​ទេ ត្រូវ​ប្រកប​ដោយ​បញ្ញា និង​ការ​ចង​មិត្រ​ថែម​ទៀត សម​ដូច​ភាសិត​លោក​សម្ដែង​ទុក​ថា បញ្ញា ឧស្សាហ៍ ការចងមិត្រ រកទ្រព្យគួរគិតឲ្យមានឡើង គុណ ៣ ប្រការនេះនាំថ្កើង ទ្រព្យចម្រើនឡើងជានិរន្តរ៍ ។ (ទស្សនាវដ្តី កម្ពុជសុរិយា ឆ្នាំ១៩៧៤) ប្រភពដកស្រង់ពី ដោយ ៥០០០ឆ្នាំ
អានបន្ត
(អាន:៥៤៨៩៧ ដង)
images/articles/340/unna534med.jpg
ធម្មគោរព (ការគោរពធម៌)
ផ្សាយ : ២០ កក្តដា ឆ្នាំ២០២០
ព្រះគ្រូឧត្ដមមុនី ម៉ឹង – សែស (ប្រែ​នឹង​រៀប​រៀង) អារម្ភកថា សៀវ​ភៅ​ធម្មគោរ​ព​នេះ និយាយ​អំពី​ការ​គោរព​ធម៌​ដោយ​សង្ខេបខ្ញុំ​បាន​ស្រាវ​ជ្រាវ​រៀប​រៀង​ឡើង ដើម្បី​ជា​គ្រឿង​ប្រដាប់​សតិ​បញ្ញា​របស់​ពុទ្ធសាសនិកជន​ទាំង​ឡាយ ដែល​ត្រូវ​ការ​សិក្សា​រៀន​សូត្រ​ធម្មវិន័យ​ពុទ្ធសាសនា ការ​ដែល​រៀន​ហើយ​ត្រូវ​តែ​ប្រតិបត្តិ​តាម ត្រូវ​តែ​គោរព​ទើប​មាន​ផលានិសង្ស​ច្រើន ព្រោះ​ហេតុ​នោះ សប្បុរស​ទាំង​ឡាយ​គួរ​សិក្សា​រៀន​សូត្រ​ឲ្យ​ចេះ​ចាំ​ច្បាស់​លាស់ ហើយ​គោរព​ឲ្យ​មែន​ទែន​ យក​ដំរាប់​ដំរាតាម​ព្រះពុទ្ធ​ជា​ម្ចាស់ នឹង​ព្រះ​បរមចក្រពត្រា​ធិរាជ​រាល់​ៗ ព្រះអង្គ​ដែល​កន្លង​ទៅ​ហើយ នឹង​បាន​សេចក្ដីសុខ – ចំរើន​ក្នុង​លោក​នេះ​នឹង​លោក​ខាង​មុខ នឹង​បាន​សម្រេច​ព្រះនិព្វាន​ជា​អវសាន ។ គា​រវសូ​ត្រ ខ្ញុំ​បាន​ស្ដាប់​មក​យ៉ាង​នេះ សម័យ​មួយ​ព្រះ​ដ៏​មាន​ព្រះភាគ​ទ្រង់​បាន​ត្រាស់​ដឹង​ជា​ដំបូង ទ្រង់​គង់​ក្រោម​ដើម​អជ​បាល​និគ្រោធ​ទៀប​ឆ្នេរ​ស្ទឹង នេរ​ញ្ជរា ក្នុង​ឧរុ​វេលា​ប្រទេស ។ គ្រា​នោះ ព្រះ​ដ៏​មាន​ព្រះ​ភាគ​ទ្រង់​ពួន​សម្ងំ​នៅ​ក្នុង​ទីស្ងាត់ ទ្រង់​ព្រះ​ដំរិះ​ថា សត្វ​ដែល​មិន​មាន​សេចក្ដី​គោរព មិន​​​មាន​​សេចក្ដី​​កោត​​ក្រែង រមែង​​នៅ​ជា​ទុក្ខ ចុះ​តថាគត​គួរ​សក្ការៈ​គោរព​អាស្រ័យ​នឹង​សមណ ឬ​ព្រាហ្មណ៍​ណា​ហ្ន៎​ ។ លំដាប់​នោះ ​ព្រះ​ដ៏​មាន​ព្រះ​ភាគ​ទ្រង់​ព្រះ​ដំរិះ​ត​ទៅ​ទៀត​ថា គួរ​តែ​តថាគត​សក្ការ​គោរព​អាស្រ័យ​នូវ​សមណ ឬ​ព្រាហ្មណ៍​ដទៃ ដើម្បី​បំពេញ​នូវ​សីល​ក្ខន្ធ សមាធិក្ខន្ធ បញ្ញាខន្ធ វិមុត្តិក្ខន្ធ វិមុត្តិ​ញ្ញាណ​ទស្សន​ក្ខន្ធ ដែល​មិន​ទាន់​ពេញ​លេញ តែ​ថា​ក្នុង​លោក​នេះ​ព្រម​ទាំង​ទេវ​លោក មារ​លោក ព្រហ្ម​លោក ក្នុង​ពពួក​សត្វ​ព្រម​ទាំង​សមណ​ព្រាហ្មណ៍ ព្រម​ទាំង​មនុស្ស​ជា​សម្មតិទេព នឹង​មនុស្ស​ដ៏​សេស តថាគត​មិន​ឃើញ​មាន​សមណ ឬ​ព្រាហ្មណ៍​ដទៃ​ដែល​មាន​សីលក្ខន្ធ សមាធិក្ខន្ធ បញ្ញាខន្ធ វិមុត្តិញ្ញាណ​ទស្សនក្ខន្ធ ពេញ​លេញ​ជាង​តថាគត​ឡើយ បើ​ដូច្នោះ​ធម៌​ឯណា​ដែល​តថាគត​បាន​ត្រាស់​ដឹង​ហើយ គួរ​តថាគត​សក្ការ​គោរព​អាស្រ័យ​នូវ​ធម៌​នោះ​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​ចុះ ​។ គ្រា​នោះ សហម្បតី​ព្រហ្ម​បាន​ជ្រាប​ព្រះ​ដំរិះ របស់​ព្រះ​ដ៏​មាន​ព្រះ​ភាគ​ដូច្នោះ​ហើយ ក៏​ចុះ​ចាក​ព្រហ្មលោក​មក​ប្រាកដ​ក្នុង​ទី​ចំពោះ​ព្រះ​ភក្រ្ត ព្រះ​ដ៏​មាន​ព្រះ​ភាគ​ដោយ​ឆាប់​រហ័ស ប្រហែល​គ្នា​នឹង​បុរស​មាន​កំលាំង លា​ចេញ​នូវ​ដៃ​ដែល​ខ្លួន​បក់​ចូល ឬ​បត់​ចូល​នូវ​ដៃ​ដែល​ខ្លួន​លា​ចេញ ។ លំដាប់​នោះ សហម្បតី​ព្រហ្មពា​នា​សំពត់​បង់​ក​ឆៀង​ស្មា​ម្ខាង ហើយ​ប្រណម្យ​អញ្ជលី​ឆ្ពោះ​ទៅ​រក​ព្រះ​ដ៏​មាន​ព្រះភាគ ហើយ​ក្រាប​បង្គំ​ទូល​ថា បពិត្រ​ព្រះ​ដ៏​មាន​ព្រះភាគ ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​ព្រះ​ដំរិះ​នោះ​ត្រូវ​ហើយ​ៗ​ព្រោះ​ថា ព្រះ​អរហន្ត​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ក្នុង​អតីត​កាល​លោក​គោរព​តែ​ត្រឹម​ធម៌​ប៉ុណ្ណោះ ព្រះ​អរហន្ត​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ក្នុង​អនាគត​កាល ក៏​គោរព​តែ​ត្រឹ​ម​ធម៌​ប៉ុណ្ណេះ​ដែរ ចំណែក​ព្រះ​អង្គ​ជា​អរហន្ត​សម្មា​សម្ពុទ្ធ​ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន​នេះ ក៏​សូម​គោរព​តែ​ត្រឹម​ធម៌​ប៉ុណ្ណឹង​ចុះ ។ ទើប​សហម្បតី​ព្រហ្ម​ពោល​ពាក្យ​នេះ​តទៅទៀត​ថា : យេ ច អតីតា សម្ពុទ្ធា យេ ច ពុទ្ធា អនាគតា យោ ចេតរហិ សម្ពុទ្ធោ ពហុន្នំ សោកនា សនោ សព្វេ សទ្ធម្មគរុនោ វិហរីសុ វិហរន្តិ ច អថាបិ វិហរិស្សន្តិ ឯសា ពុទ្ធាន ធម្មតា តស្មា ហិ អត្តកាមេន មហត្តមភិកង័្ខតា សទ្ធម្មោ គរុកាតព្វោ សរំ ពុទ្ធាន សាសនន្តិ ។ (ប្រែថា ) ព្រះ​សម្ពុទ្ធ​ក្នុង​អតីត​កាល​ក្ដី ព្រះ​សម្ពុទ្ធ​ក្នុង​អនាគត​កាល​ក្ដី ព្រះសម្ពុទ្ធ​ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ក្ដី រមែង​ញ៉ាំង​សេចក្ដី​សោក​របស់​ជន​ច្រើន​ឲ្យ​វិនាស លោក​មាន​សេចក្ដី​គោរព​ព្រះ​សទ្ធម្ម​ទាំង​អស់​នេះ​ជា​ធម្មតា​របស់​ព្រះពុទ្ធ​ទាំង​ឡាយ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ អ្នក​ដែល​ស្រឡាញ់​ខ្លួន​ប្រាថ្នា​នឹង​ធ្វើ​ខ្លួន​ឲ្យ​ថ្លៃ​ថ្លា​ គួរ​រលឹក​សាសនា​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ គួរ​គោរព​ព្រះ​សទ្ធម្ម​ឲ្យ​មាំ​មួន​ ។ (ចប់គារវសូត្រ) ក៏​ឯ​ព្រះ​សទ្ធម្ម​នោះ មាន​៣​យ៉ាង គឺ​បរិយត្តិ​សទ្ធម្ម បាន​ដល់​ពុទ្ធវចនៈ​ទាំង​អស់ សង្រ្គោះ​ដោយ​បិដក​ទាំង​៣ គឺ​វិនយ​បិដក សុត្តន្តបិដក អភិធម្ម​បិដក ជា​ធម៌​ចង្អុល​ប្រាប់​ផ្លូវ​ប្រតិបត្តិ គឺ សីល​សមាធិ វិបស្សនា មគ្គ​នឹង​ផល និព្វាន ១ ។ បដិបត្តិសទ្ធម្ម បាន​ដល់​ធុតង្គ​គុណ ១៣ ខន្ធកវត្ត ១៤ មហាវត្ត ៨២ នឹង​សីល សមាធិ វិបស្សនា ១ ។ អធិគម​សទ្ធម្ម បាន​ដល់​អរិយមគ្គ ៤ សាមញ្ញផល ៤នឹង​ព្រះនិព្វាន ១ ។ សេច​ក្ដី​នេះ ឃើញ​ថា​ព្រះ​បរមគ្រូ​ទ្រង់​គោរព​ធម៌​ដូច​បាន​ពោល​មក​ហើយ ចំណែក​សត្វ​ដទៃ​ក៏​គួរ​គោរព​ធម៌​ដូច្នោះ​ដែរ ព្រោះ​ពួក​សត្វ​ដែល​គ្មាន​ការ​គោរព រមែង​គ្មាន​សេចក្ដី​សុខ ចំរើន​ឡើយ ហេតុ​ដូ​ច្នោះ ពួក​សប្បុរស​ទាំង​បព្វជិត ទាំង​គ្រហស្ថ​គួរ​គោរព​ព្រះ​សទ្ធម្ម​ទាំង​៣ យ៉ាង​នោះ​ដោយ​អើ​ពើ ​។ ឯពាក្យថា «គោរពព្រះសទ្ធម្»នោះ គឺ​សិក្សា​រៀន​សូត្រ ស្ដាប់​ព្រះ​វិនយ​បិដក​ឲ្យ​ចេះ​ចាំ​ច្បាស់​លាស់ ហើយ​កាន់​តាម ប្រតិបត្តិ​តាម​សិក្ខា​បទ ដែល​ព្រះអង្គ​បញ្ញត្ត​អនុញ្ញាត​ទុក​មក​យ៉ាង​ណា ហៅ​ថា​គោរព​ព្រះ​សទ្ធម្ម គឺ ​វិន​យបិដក ។ កុល​បុត្រ​សិក្សា​រៀន​សូត្រ​ស្ដាប់​ព្រះ​សុត្តន្ត​បិដក ជា​ធម៌​សំដែង​អំពី​ផ្លូវ​ប្រតិបត្តិ កុសល អកុសល បុណ្យ បាប គុណ ទោស បាន​ចេះ​ចាំ ច្បាស់​លាស់​ហើយ​កាន់​តាម ប្រតិបត្តិ​តាម​ព្រះ​សូត្រ​នោះៗ ហៅ​ថា​គោរព​ព្រះ​សទ្ធម្ម គឺ ​ព្រះសុត្តន្ត​បិដក ។ កុល​បុត្រ​សិក្សា​រៀន​សូត្រ​ស្ដាប់​ព្រះ​អភិធម្ម​បិដក ជា​ធម៌​សំដែង​អំពី​ចិត្ត ចេតសិក រូប និព្វាន ជា​ដើម បាន​ចេះ​ចាំ​ច្បាស់​លាស់​ហើយ កាន់​តាម​ប្រតិបត្តិ​តាម ហៅ​ថា​គោរព​ព្រះ​សទ្ធម្ម គឺ​ ព្រះ​អភិធម្ម​បិដក ។ ទាំង​៣​យ៉ាង​នេះ ហៅ​ថា​គោរ​ព​បរិយត្តិ​សទ្ធម្ម ។ ពួក​កុល​​បុត្រ​​ប្រព្រឹត្ត​​ត្រឹម​​ត្រូវ​​ក្នុង ​​ធុតង្គ​​គុណទាំង​​១៣ ជា​​ធម៌​​ញ៉ាំង​​សីល​​ឲ្យ​​ផូរ​​ផង់​ឲ្យ​​ក្រអូប​​ក្រអែប​​ឈ្ងុយ​​ឈ្ងប់​​ឡើង ប្រព្រឹត្ត​​ត្រឹម​​ត្រូវ​​ក្នុង​​ខន្ធក​​វត្ត ១៤​(*១) នឹង​មហាវត្ត​៨២​(*២)ទាំង​ប្រព្រឹត្ត​សីល​ឲ្យ​បរិសុទ្ធ​ល្អ លុះ​សីល​បរិសុទ្ធ​ហើយ ក៏​សិក្សា​រៀន​សមថ​កម្មដ្ឋាន ខំ​ចំរើន​ពិចារណា​ត្រា​តែ​បាន​សម្រេច​ភូមិ​សមាធិ ឬ​សមាបត្តិ​ទាំង​៨​គឺ រូប​សមាបត្តិ ៤ អរូប​សមាបត្តិ ៤ បាន​សម្រេច​សមាធិ​ហើយ ក៏​សិក្សា​រៀន​សូត្រ​ក្នុង​វិបស្សនា​កម្មដ្ឋាន ខំ​ចំរើន​ពិចារណា​ត្រា​តែ​បាន​សម្រេច​រហូត​ដល់​គោត្រ​ភូញាណ ដូច្នេះ​ហៅ​ថា​គោរព​ព្រះសទ្ធម្ម គឺ​បដិបត្តិ​សទ្ធម្ម ។ កុល​បុត្រ​បំពេញ​សេចក្ដី​ប្រតិបត្តិ គឺសីល សមាធិ បញ្ញា បាន​សម្រេច​មគ្គផល និព្វាន ហៅ​ថា​គោរព​ព្រះសទ្ធម្ម គឺ​អធិគ​ម​សទ្ធម្ម ។ មួយ​ទៀត បរិសទ្យ​ទាំង​៤ គឺ​ភិក្ខុ ភិក្ខុនី ឧបាសក ឧបាសិកា បាន​គោរពធម៌​ប្រតិបត្តិធម៌ របស់​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ហើយ ក៏​ឈ្មោះ​ថា​គោរព​ប្រតិបត្តិ​បូជា​ដល់​ព្រះ​ពុទ្ធ​ជា​ម្ចាស់​ផង នឹង​បាន​ផលានិសង្ស​យ៉ាង​វិសេស ដូច​ព្រះ​បាលី​ថា: យោ ខោ អានន្ទ ភិក្ខុ វា ភិក្ខុនី វា ឧបាសកោ វា ឧបាសិកា វា ធម្មានុធម្មបដិបន្នោ វិហរតិ សាមីចិបដិបន្នោ អនុធម្មចារី សោ តថាគតំ សក្ករោតិ គរុករោតិ មានេតិ បូជេតិ បរមាយ បូជាយ ។ (ប្រែ​ថា ) ម្នាល​អានន្ទ បុគ្គល​ឯ​ណា​មួយ ជាភិក្ខុក្ដី ភិក្ខុនីក្ដី ជា​ឧបាសក​ក្ដី ឧបាសិកា​ក្ដី ជា​អ្នក​ប្រតិបត្តិ​នូវ​ធម៌​ដ៏​សម​គួរ​ដល់​ធម៌ ជា​អ្នក​ប្រតិបត្តិ​ដោយ​ផ្ចិត​ផ្ចង់ ជា​អ្នក​ប្រព្រឹត្តតាម​គន្លង​ធម៌ បុគ្គល​នោះ​បាន​ឈ្មោះ​ថា សក្ការ​គោរព​រាប់​អាន​បូជា​ព្រះ​តថាគត ដោយ​គ្រឿង​បូជា​ដ៏​ឧត្ដម ។ ពាក្យថា «ប្រតិបត្តិនូវធម៌ដ៏សមគួរដល់ធម៌»​នោះ​គឺ​បុព្វភាគ​ប្រតិបត្តិ​ដ៏​សម​គួរ​ដល់​លោ​កុត្តរ​ធម៌​ទាំង​៩ ។ ឯ​បុព្វភាគ​ប្រតិបត្តិ​នោះ គឺ​សេចក្ដី​ប្រតិបត្តិ​ជា​ចំណែក​ខាង​ដើម បាន​ដល់​សីល​នឹង​អាចារប្បញ្ញត្តិ នឹង​ធុតង្គសមាទាន ។ ពាក្យថា «​ប្រតិបត្តិដោយផ្ចិតផ្ចង់»​បាន​ដល់​ការ​ប្រតិបត្តិ​ សមាធិ វិប​ស្សនា រហូត​ដល់​គោត្រ​ភូ​ញាណ ។ សេចក្ដី​គោរព​ធម៌​របស់​បរិសទ្យ​ទាំង​៤ ដែល​ព្រះ​ពុទ្ធ​ជា​ម្ចាស់​ទ្រង់​សរសើរ​យ៉ាង​នេះ​ឯង​ ។ មួយ​ទៀត​ សូម្បី​ព្រះ​បរម​ចក្រ​ពត្រាធិ​រាជ​ក៏​ទ្រង់​មាន​សេចក្ដី​គោរព​ព្រះធម៌​ដែរ ដូច​មាន​រឿង​ក្នុង​គម្ពីរ​អង្គុត្តរ​និកាយ ​បញ្ចកនិបាតថា : សម័យ​មួយ មាន​ភិក្ខុ​មួយ​អង្គ​ចូល​ទៅ​ក្រាប​បង្គំ​ទូល​សួរ​ព្រះ​ដ៏​មាន​ព្រះ​ភាគ​ថា បពិត្រ​ព្រះអង្គ​ដ៏​ចំរើន សភាវៈ​ដូច​ម្ដេច​ជា​ស្ដេច គឺ​ជា​ធំ​លើ​ព្រះ​រាជា​ចក្រពត្តិ​ដែល​ទ្រង់​ធម៌?​ ព្រះ​អង្គ​មាន​ព្រះ​បន្ទូល​ថា : ឥ ធ ភិក្ខុ រាជា ចក្កវត្តី ធម្មិកោ ធម្មរាជា ធម្មញ្ញេវ និស្សាយ ធម្មំ សក្ករោន្តោ ធម្មំ គរុករោន្ដោ ធម្មំ អបចាយន្ដោ ធម្មទ្ធជោ ធម្មកេតុ ធម្មាធិបតេយ្យោ ធម្មិកំ រក្ខាវរណគុត្តឹ សំវិទហតិ អន្ដោជនស្មឹ ។ (ប្រែថា) ម្នាល​ភិក្ខុ ព្រះ​រាជា​ចក្រពត្តិ​ក្នុង​លោក​នេះ ជា​ធម្មរាជ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ទ្រង់​អាស្រ័យ​នូវ​ធម៌ ទ្រង់​សក្ការ​ធម៌ គោរព​ធម៌ កោត​ក្រែង​ធម៌ មាន​ធម៌​ជា​ទង់​ជ័យ មាន​ធម៌​ជា​ទង់​សំគាល់​យស មាន​ធម៌​ជា​ធំ ទ្រង់​ចាត់​ចែង​នូវ​ការ​រក្សា ការពារ​គ្រប់​គ្រង​ប្រកប​ដោយ​ធម៌​ដល់​ពួក​ជន​ដែល​នៅ​ក្រោម​បង្គាប់ ។ ពាក្យ​​ថា​«ធម៌»​ក្នុង​ទី​នេះ សំដៅ​យក​កុសល​កម្មបថ ១០ គឺ កាយកម្ម ៣ វចីកម្ម ៤ មនោកម្ម ៣ បាន​សេចក្ដី​ថា ព្រះ​បាទ​បរមចក្កពត្តិ​រាជ ទ្រង់​គោរព​ធម៌ គឺ​កុសល​កម្មបថ ១០ ហេតុ​នោះ​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ​គួរ​គោរព​កុសលកម្មបថ​នោះ តាម​គន្លង​ព្រះបាទ​ចក្កពត្តិ​រាជ ជា​ធម៌​ធ្វើ​ខ្លួន​ឲ្យ​ថ្លៃ​ថ្លា​រៀង​រាល់​ជាតិ​ ។ មួយ​វិញ​ទៀត កុសលកម្មបថ​នេះ​បើ​បុគ្គល​បាន​គោរព គឺ​ថា​បាន​ប្រតិបត្តិ​ដោយ​ប្រពៃ​ហើយ ក៏​អាច​ឲ្យ​សំរេច​សម្បត្តិ​ទាំង​៣​ប្រការ គឺ​បាន​ជា​អ្នក​ថ្កើង​ខ្ពស់​ក្នុង​មនុស្ស​លោក ១ បាន​ទៅ​កើត​ជា​ទេវតា​ដោយ​សម​គួរ​តាម​ប្រាថ្នា តាំង​អំពី​ស្ថាន​ចាតុម្ម​ហារាជិកា រហូត​ដល់​អកនិដ្ឋ​ព្រហ្ម ១ បាន​សំរេច​អរហត្តផល ជា​ទី​បំផុត​ជាតិ ជរា ព្យាធិ មរណៈ ១ ។ សម​តាម​បាលី​ពុទ្ធភាសិត សា​លេយ្យ​ក​សូត្រ គម្ពីរ​មជ្ឈិម​និកាយ​មូល​បណ្ណាសក សេចក្ដី​ក្នុង​សូត្រ​នោះ​ថា បុគ្គល​ពួក​១​ក្នុង​លោក​នេះ​លះ​បង់​បាណាតិ​បាត វៀរ​ចាក​បាណាតិ​បាត លែង​កាន់​ដំបង​គ្រឿង​វាយ​សំពង​សត្វ លែង​កាន់​សស្រ្តា​វុធ​គ្រឿង​ប្រហារ​ជីវិត​សត្វ(សត្វ​ក្នុង​ទី​នេះ​សំ​ដៅ​យក​ទាំង​មនុស្ស​ ទាំង​សត្វ​តិរច្ឆាន​)​ មាន​សេចក្ដីខ្មាស​បាប ខ្ពើម​បាប ប្រកប​ដោយ​សេចក្ដី​អាណិត​អាសូរ​សព្វ​សត្វ ដោះ​សត្វ​ឲ្យ​រួច​អំពី​ទុក្ខ​លំបាក ត្រូវ​ការ​ទំនុក​បំរុង​ឲ្យ​បាន​សេចក្ដី​សុខ ចំរើន ។​ លះ​បង់​អទិន្នា​ទាន វៀរ​ចាក​អទិន្នា​ទាន មិន​បាន​ប្លន់​កំហែង​ដណ្ដើម​យក​ទ្រព្យ​គេ មិន​លួច​លាក់​ឆក់​បំបាត់​ប្រវ័ញ្ចន៍​បោក​ប្រាស់ គៃ​បន្លំ​យក​ទ្រព្យ​អ្នក​ដទៃ ។ លះ​បង់​កាមេ សុមិច្ឆាចារ វៀរ​ចាក​កាមេ សុមិច្ឆា​ចារ មិន​បាន​សេព​សម្ភព​គប់​រក ឬ​ប្រព្រឹត្ត​អសទ្ធម្ម​ចំពោះ​ស្រ្តី​ដែល​មាន​មាតា​ថែរក្សា មាន​បិតា​បង​ប្អូន​ប្រុស បង​ប្អូន​ស្រី ពួក​ញាតិថែ​រក្សា នឹង​ស្រ្តី​ដែល​មាន​ប្ដី​គ្រប់​គ្រង នឹង​ស្រ្តី​ដែល​មាន​ព្រះ​រាជា​ត្រូវ​កា​រ​ឲ្យ​ថែ​រក្សា​ដាក់​អាជ្ញា​ព្រះ​រាជ​ទណ្ឌ មិន​ឲ្យ​បុរស​ណា​មួយ​ទៅ​ប្រព្រឹត្ត​ល្មើស​តាម​អំពើ​ចិត្ត ។ ដូច្នេះ​ហៅ​ថា​កាយកម្ម៣ ។ បុគ្គល​ពួក​១​ក្នុង​លោក​នេះ លះ​បង់​មុសាវាទ វៀរ​ចាក​មុសា​វាទ ទោះ​បី​ទៅ​ក្នុង​ទី​ប្រជុំ​ក្ដី ទៅ​ក្នុង​កណ្ដាល​បរិសទ្យ​ក្ដី ទៅ​ក្នុង​កណ្ដាល​ពពួក​ញាតិ​ក្ដី ទៅ​ក្នុង​កណ្ដាល​ពពួក​សេនា​ក្ដី ទៅ​ក្នុង​កណ្ដាល​រាជ​ត្រកូល ដោយ​គេ​នាំ​ទៅ​ធ្វើ​ជា​សាក្សី ដើម្បី​សួរ​បញ្ជាក់​រឿង​ក្ដី​ណា​មួយ​ក្ដី ក៏​និ​យាយ​តាម​ពិត តាម​មែន តាម​ដឹង តាម​ឃើញ មិន​និយាយ​ពាក្យ​កុហក​បញ្ឆោត​បង្កាច់​ផ្ដាច់​ប្រយោជន៍​អ្នក​ដទៃ ។ លះ​បង់​បិសុណាវាចា វៀរចាក​បិសុណា​វាចា ជា​ពាក្យ​ញុះ​ញង់ ឬ ស៊ក​សៀត មិន​បាន​ឮ​ពាក្យ​សំដី​អំពី​អ្នក​ឯណេះ ហើយ​នាំ​យក​ទៅ​ប្រាប់​អ្នក​ឯណោះ ដើម្បី​បំបែក​អ្នក​ឯ​ណេះ ឬ​ថា​មិន​បាន​ឮ​ពាក្យ​សំដី​អំពី​អ្នក​ឯណោះ​ហើយ នាំ​យក​មក​ប្រាប់​អ្នក​ឯ​ណេះ ដើម្បី​បំបែក​អ្នក​ឯ​ណោះ​វិញ កាល​បើ​មាន​គេ​ទាស់​ទែង​គ្នា បាក់​បែក​គ្នា ក៏​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​និយាយ​ផ្សះ​ផ្សា​ឲ្យ​ជា​នឹង​គ្នា កាល​បើ​គេ​ជា​នឹង​គ្នា​ស្រាប់​ហើយ ក៏​និយាយ​ថែម​កម្លាំង​ឲ្យ​រឹង​រឹត​តែ​ជា​នឹង​គ្នា​ឡើង​ទៀត ជា​អ្នក​ត្រេក​អរ​ស្រឡាញ់​ចូល​ចិត្ត​នឹង​ការ​ព្រម​ព្រៀង​គ្នា តែង​ពោល​នូវ​វាចា​ធ្វើ​ឲ្យ​គេ​ព្រ​ម​ព្រៀង​គ្នា ។ លះ​បង់​ផរុស​វាចា វៀរ​ចាក​ផរុស​វាចា ជា​ពាក្យ​អាក្រក់​ទ្រ​គោះ គម្រោះ​គម្រា​ម​ជេរ​ឌឺ​ដង​ចាក់​ដោត​បញ្ឈឺ​ចិត្ត ពោល​តែ​ពាក្យ​ល្អ​ឥត​ទោស នាំ​មក​នូវ​សេចក្ដី​សុខ​ដល់​ត្រចៀក ជា​ពាក្យ​ទន់​ផ្អែម ពី​រោះ​គួរ​ស្រឡាញ់ គួរ​ចូល​ចិត្ត ។ លះ​បង់​សម្ផប្បលាប វៀរ​ចាក​សម្ផប្បលាប ជា​ពាក្យ​រោយ​រាយ​ឥត​ប្រយោជន៍ ជា​ពាក្យ​ត្លុក​កំប្លែង​លេង​សើច​ឥត​អំពើ ពោល​តែ​ពាក្យ​ដែល​មាន​ប្រយោជន៍​ដល់​ខ្លួន​នឹង​អ្នក​ដទៃ ពោល​ក្នុង​កាល​ដែល​គួរ ពោល​ពាក្យ​ពិត ពាក្យ​ដែល​ត្រូវ​តាម​អត្ថ តាម​ធម៌​តាម​វិន័យ ។ ដូច្នេះ​ហៅ​ថា​វចីកម្ម៤ ។ បុគ្គល​ពួក​១​ក្នុង​លោក​នេះ មិន​ចង់​បាន​ទ្រព្យ​អ្នក​ដទៃ​មក​ជា​ទ្រព្យ​របស់​ខ្លួន មិន​រលេម​រលម​ឆ្មៀង​ឈ្មង​គយ​គន់​រំពៃ ប៉ង​នឹង​បង្អោន​ទ្រព្យ​អ្នក​ដទៃ​មក​ដើម្បី​ខ្លួន ។ មិន​មាន​ចិត្ត​ប៉ុន​ប៉ង​នឹង​ធ្វើ​ប្រយោជន៍ នឹង​សេចក្ដី​សុខ​របស់​អ្នក​ដទៃ​ឲ្យ​វិនាស ។ មាន​បញ្ញា​យល់​ត្រូវ​តាម​សភាវៈ​ធម៌ មិន​បាន​យល់​ខុស​ចាក​សភាវៈ​ធម៌ ។ ដូច្នេះ​ហៅ​ថា​មនោកម្ម ៣ ។ កាយ​កម្ម​៣ វចីកម្ម ៤ មនោកម្ម ៣ ដូច​បាន​ពោល​មក​នេះ​ហៅ​ថា កុសលកម្មបថ ១០ ។ ឯ​កុសលកម្មបថ​នេះ បើ​បុគ្គល​ឯណា​បាន​គោរព​គឺ​ថា បាន​ប្រព្រឹត្ត​ត្រឹម​ត្រូវ​ល្អ​ហើយ ទោះ​បី​បុគ្គល​នោះ​មាន​ចិត្ត​ប្រាថ្នា​ចង់​ទៅ​កើត​ក្នុង​ត្រកូល​ខត្តិយ​មហាសាល​ក្ដី ព្រាហ្មណ៍​មហាសាល​ក្ដី គហបតិ​មហាសាល​ក្ដី ក៏​បាន​សំរេច​ដូច​ប្រាថ្នា​មិន​ខាន​ឡើយ ។ ពាក្យថា «ខត្តិយមហាសាល» គឺ​ត្រកូល​ក្សត្រ​ដែល​មាន​ទ្រព្យ​ឧត្ដុង្គឧត្ដ​មច្រើន ព្រាហ្មណ​មហាសាល នឹង​គហបតិ​មហាសាល​ក៏​ដូច​គ្នា ។ មួយ​ទៀត បើ​ប្រាថ្នា​ចង់​ទៅ​កើត​ជា​ទេវតា​ក្នុង​ស្ថាន​ចាតុម្មហារា​ជិកា​ .​.​.​ ​តាវត្តិង្ស​.​.​.​.​ យាមា​​.​.​.​ ​តុសិត​..​.​.​.​និម្មាន​រតី…. បរនិម្មិតវសវត្តី ក៏​បាន​សំរេច​ដូច​ប្រាថ្នា​មិន​ខាន ។ មួយ​ទៀត បើ​មាន​ប្រាថ្នា​នឹង​ទៅ​កើត​ក្នុង​ព្រហ្ម​លោក តាំង​អំពី​ព្រហ្មបារិសជ្ជា​រហូត​ដល់​អកនិដ្ឋ​ព្រហ្ម ក៏​បាន​សំរេច​ដូច​ប្រាថ្នា ។ មួយ​ទៀត បើ​ប្រាថ្នា​ចង់​ឲ្យ​បាន​អរហត្ត​ផល​ដ៏​ខ្ពង់​ខ្ពស់​ជាង​ធម៌​ទាំង​ពួង ក៏​បាន​សំរេច​ដូច​ប្រាថ្នា ដោយ​ហេតុ​ដែល​បាន​ប្រព្រឹត្ត​កុសលកម្មបថ​នោះ​ជា​ប្រ​ធាន ។ ការ​ប្រព្រឹត្ត​កុសលកម្មបថ​អាច​ឲ្យ​បាន​សំរេចសម្បត្តិ ៣ ​ប្រការ​ដូច្នេះ​ឯង​ ។ ចប់តែប៉ុណ្ណេះ ។ ——————————— (*១) ខន្ធកវត្ត ១៤ មាន​អាគន្ដុក​វត្ត គឺ​វត្ត​របស់​អាគន្តុក​ភិក្ខុ​ជា​ដើម មក​ក្នុង​វត្ត​ក្ខន្ធក​គម្ពីរ​ចុល្ល​វគ្គ ។ (*២) មហាវគ្គ​ ៨២ ដែល​ព្រះ​អង្គ​បញ្ញត្ត​ទុក​មាន​ពាក្យ​ថា ន ឧបសម្បាទេតព្វំ ភិក្ខុ​មិន​ត្រូវ​ឲ្យ​ឧបសម្បទា​ដល់​កុល​បុត្រ​ជាដើម មក​ក្នុង​បារិវា​សិកក្ខន្ធក​ខ្លះ កម្មក្ខន្ធក​ត្រង់ ឧក្ខេបនិយក​ម្មខ្លះ គម្ពីរ​ចុល្លវ​គ្គ ​។ ប្រភពដកស្រង់ ដោយ ៥០០០ឆ្នាំ
អានបន្ត
(អាន:៤៨៦២០ ដង)
images/articles/338/2020-07-20_16_02_03-83344777_1656257864533158_8801894195880001536_o_jpg_-_Picasa_Photo_Viewer.jpg
មនុស្ស​ល្អ​ក្នុង​ការ​គ្រប់​គ្រង​
ផ្សាយ : ២០ កក្តដា ឆ្នាំ២០២០
ម​នុស្ស​ដែល​មាន​ចំណែក​នៅ​ក្នុង​ការ​គ្រប់​គ្រង ឬ ឲ្យ​កើត​ការ​គ្រប់​គ្រង​បាន​ល្អ​ គប្បី​ដឹង​គោល​ធម៌​និង​បដិបត្តិ​តាម​ដូច​តទៅ​៖ ក-​ដឹង​គោល​អធិបតេយ្យ​ គឺ​ដឹង​នូវ​ភាព​ជា​អធិបតី​ក្នុង​ការ​គ្រប់​គ្រង​ខ្លួន​ឯង​ ដើម្បី​រួម​ចំណែក​ក្នុង​ការ​គ្រប់​គ្រង​ ឬ​ដើម្បី​ឲ្យ​កើត​ការ​គ្រប់​គ្រង​បាន​ល្អ​ក្នុង​ពួក​ក្រុម​ អធិបតេយ្យ​ មាន​ ៣ យ៉ាង​គឺ​៖ ១- អត្តាធិបតេយ្យ​ មាន​ភាវៈនៃ​ខ្លួន​ឯង​ជា​អធិបតី​ គឺ យកខ្លួន​ជា​ធំ​ក្នុង​ការ​គ្រប់​គ្រង​ខ្លួន​ឯង​ ចេះ​ខ្មាស​​ចេះ​ខ្ពើ​ម​នូវ​អំពើ​អាក្រក់​មក​អំពី​ការ​គោរព​ខ្លួន​ឯង​ គឺ​ពិចារណា​ឃើញ​ជាតិ​កំណើត​របស់​ខ្លួន​ ឃើញ​វ័យ​របស់​ខ្លួន​ ឃើញ​ការ​ចេះ​ដឹង​ និង​សេចក្តី​ក្លៀវក្លាមុខ​មាត់​កិត្តិយស​របស់​ខ្លួន។​ ២-លោកាធិបតេយ្យ មាន​ភាវៈ​នៃ​លោក​ជា​អ​ធិបតី គឺ​ធ្វើ​អ្វី​ៗ​ខ្លាច​អ្នក​ដទៃ​និន្ទា​ ខ្លាច​ទណ្ឌកម្ម​ ខ្លាច​អបាយភូមិ​ ម៉្លោះ​ហើយក៏​ជា​អ្នក​ខ្លាច​បាប​ មិន​ហ៊ាន​ធ្វើ​នូវ​អំពើ​បាប ម៉្យាងទៀត ជាអ្នក​គោរព​គ្រូ គោរព​ព្រះសាស្តា គោរព​មាតាបិតា គោរព​សព្រហ្មចារី និង​គោរព​អ្នក​ដទៃ​ដែល​គួរ​គោរព​ ហើយ​ក៏​គ្រប់​គ្រង​រក្សា​ខ្លួន​ដោយ​អំពើល្អ​ នេះឈ្មោះ​ថា យក​លោក​ជា​ធំ​។ ៣-ធម្មាធិបតេយ្យ​ មាន​ភាវៈ​នៃ​ធម៌​ជា​អធិបតី គឺ​យក​ធម៌​ជា​ធំ​ក្នុង​ការ​គ្រប់​គ្រង​ខ្លួន យក​ឱ​វាទ​ព្រះ​សម្មសម្ពុទ្ធ​ជា​ធំ ឬ យក​ធម៌​វិន័យ យក​ច្បាប់​ យក​ហេតុផល​ត្រឹមត្រូវ យក​សេចក្តី​ល្អ យក​ធម៌​របស់​សប្បុរស​ យក​សេចក្តី​ស្ងប់​ យក​សន្តិភាព​ជាធំ​ ធ្វើ​ការ​ដោយ​ប្រារព្ធ​យក​ការ​ចេះ​ដឹង ដែល​ខ្លួន​បាន​សិក្សា​ និង​ពិចារណា​ត្រឹមត្រូវ​ជា​អធិបតី មិន​បណ្តោយ​ឲ្យ​តណ្ហា មានះ ទិដ្ឋិគ្រប់​គ្រង​ដឹក​នាំ​ឡើយ​។ ◊ ដើម្បី​មាន​ភាវៈ​នៃ​ធម៌​ជា​អធិបតី បុរស​ស្ត្រី​ត្រូច​ខំ​ប្រឹង​សិក្សារៀន​សូត្រ​ ដោយ​ឆន្ទៈ​ដ៏​បរិសុទ្ធ​ រួច​ហើយ​ត្រូវ​គាំ​ទ្រ​នូវ​ចំណេះ​ដឹងដែល​ខ្លួន​ខំ​ប្រឹង​សិក្សា​អស់​កាល​ដ៏​យូរ​នោះ ដោយ​ការ​បដិបត្តិ​តាម​កុំ​ឲ្យ​ការ​ចេះ​ដឹង​ទៅ​ជា​មោឃៈ​ឥត​ប្រយោជន៍​។ ធម្មា​ធិបតេយ្យ​នេះ​សំខាន់​ណាស់​ ថែ​មទាំង​ជួយ​ឲ្យ​អធិបតេយ្យ​ ២ អំពី​ខាង​ដើម​ មាន​ភាព​ជា​អធិបតី​ក្នុង​ផ្លូវ​ល្អ​ទៀត​ផង​ ពោល​គឺ​បាន​តំកល់​ខ្លួន​ក្នុង​ធម៌​ ហិរិ (ខ្មាសបាប) ដោយ​មាន​អត្តាធិបតេយ្យ និង​តម្កល់​ខ្លួន​ក្នុង​ ឱតប្បៈ (ខ្លាច​បាប​) ដោយ​មាន​លោកា​ធិបតេយ្យ​ ឯ​ចំណែក​ការ​តម្កល់​ខ្លួន​ក្នុង​ភាព​ជា​ឥស្សរៈ មិន​ជា​ទាសៈ​នៃ​តណ្ហា មានះ ទិដ្ឋិ ដោយ​ធម្មាធិបតេយ្យ​។ បើ​ខ្វះ​នូវ​ធម្មាធិបតេយ្យ​ វា​ងាយ​ក្នុង​ការ​បាត់​បង់​នូវ​ហិរិ និង​ឱតប្បៈ​ណាស់​ ព្រោះ​មិន​មាន​អ្វី​ជា​កម្លាំង​ជួយ​ទប់​ស្កាត់​នូវ​តណ្ហា​ មានះ​ និង​ទិដ្ឋិ​ហ្នឹង​ឯង​ ដូច​ជា​ការ​មាន​ភាវៈ​នៃ​ខ្លួន​ជា​ធំ​ ប៉ុន្តែ​មិន​គោរព​ធម៌​វិន័យ មិន​គោរព​ច្បាប់​ ព្រោះ​មិន​មាន​នូវ​ធម្មា​ធិបតេយ្យ​ វា​រមែង​ភ្លាត់​ខ្លួន​ធ្លាក់​ពី​ហិរិ ហើយ​រមៀល​ចូល​ទៅ​រក​កំហុស​មួយ​គឺ​ “​ធ្វើ​អ្វី​ស្រេច​តែ​អញ” ឯ​ការ​មាន​នូវ​ភាវៈ​នៃ​លោក​ជា​ធំ​ប៉ុន្តែ​មិន​មាន​នូវ​ធម្មា​ធិបតេយ្យ​ វា​រមែង​ទប់​ខ្លួន​មិន​ជាប់​ក្នុង​ឱតប្បៈ​ ហើយ​ត្រូវ​របូត​ចូល​រណ្តៅ​បាប​ ធ្វើ​អំ​ពើ​ទុច្ចរិត​ផ្សេងៗ ដោយ​អាង​ថា​ស្ងាត់​មិន​មាន​អ្នក​ដទៃ​ដឹង​។ (គោល​អធិបតេយ្យ​ ៣យ៉ាង​នេះ​ ស្រង់​ចាក​អង្គុត្តរនិកាយ តិកនិបាត អធិបតេយ្យសូត្រ) ខ-មាន​ចំណែក​ក្នុង​ការ​គ្រប់​គ្រង​ ដោយ​ការ​បដិបត្តិ​តាម​គោល​ការណ៍​រួម ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ទាំង​អស់​គ្នា​ព្រម​ព្រៀង​គ្នា​ជួយ​ការ​ពារ​កុំ​ឲ្យ​សាប​សូន្យ​ និង​ឲ្យ​ឈាន​ទៅ​រក​ការ​រីក​ចម្រើន​រុង​រឿង​ ដែល​ហៅ​ថា អបរិហានធម៌ (​ធម៌​ដែល​មិន​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដើម្បី​សេចក្តី​សាបសូន្យ​ ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដើម្បី​សេចក្តី​ចម្រើន​តែ​ម៉្យាង​) មាន​ ៧ ប្រការ​គឺ​៖ ១-មាន​ការ​ប្រជុំ​រឿយ​ៗ​ ប្រឹក្សា​ការ​ងារ​ដែល​បាន​ធ្វើ​ហើយ​ និង​ដែល​មិន​ទាន់​បាន​ធ្វើ។ ២-ព្រម​ព្រៀង​គ្នា​ប្រជុំ​ ព្រម​ព្រៀង​គ្នា​លើក​លែង​ការ​ប្រជុំ​ ព្រម​ព្រៀង​គ្នា​ធ្វើ​នូវ​កិច្ច​ការ​ទាំង​ឡាយ​ដែល​គប្បី​ធ្វើ​ព្រម​គ្នា​។ ៣-ព្រម​ព្រៀង​គ្នា​បដិបត្តិ​តាម​ច្បាប់​ប្រទេស​ ឬ​ច្បាប់​សាសនា​ មិន​ស្រេច​តែចិត្ត​ចង់​ស្រួល​ ហើយ​ដក​នូវ​ច្បាប់​ដែល​បាន​បញ្ញត្តិ​រួច​ហើយ​ និង​មិន​ស្រេច​តែ​អញ​ជា​អ្នក​បញ្ញត្តិ​ច្បាប់​ផ្សេងៗ​នោះ​ឡើយ​។ ៤-បុគ្គល​ណា​ជា​អ្នក​ធំ ធ្លាប់​បាន​ជួប​ប្រទះ​ហេតុការណ៍​ច្រើន​មក​ហើយ​ ជា​អ្កន​មាន​អាយុ​ច្រើន​ មាន​ពាក្យ​សម្តី​គួរ​ស្តាប់​ គប្បី​ឲ្យ​កិត្តិយស​ និង​ធ្វើ​សក្ការៈ​ គោរព​រាប់​អាន​ បូជា​ដល់​បុគ្គល​នោះ​ សម្លឹង​ឃើញ​សេចក្តី​សំខាន់​នៃ​ពាក្យ​សម្តី​របស់​បុគ្គល​នោះ​ឯង​ ថា​ជា​ពាក្យ​សម្តី​គួរ​ស្តាប់​។ ៥-​ឲ្យ​កិត្តិយស​ដល់​ស្ត្រី​ក្នុង​ត្រកូល​ មិន​មើល​ងាយ​ មិន​គំរាម​កំហែង​និង​មាន​ការ​គ្រប់​គ្រង​ដោយ​ល្អ​។ ៦-ធ្វើ​សក្ការៈ​គោរព​បូ​ជា​នូវ​ព្រះ​ចេតិយ​ បូជ​នីយដ្ឋាន​និង​ចេតិយ​អនុស្សាវរីយ៍​ប្រចាំ​ជាតិ​ ដែល​ជា​គ្រឿង​ដាស់​តឿន​ស្មារតី​នៃ​មហាជន​ ឲ្យ​ធ្វើ​នូវ​សេចក្តី​ល្អ។ ៧-ចាត់​ចែង​ត្រឹម​ត្រូវ​ រក្សា​ការ​ពារ និង​គ្រប់​គ្រង​ប្រកបដោយ​ធម៌​ ដល់​បព្វជិត​ដែល​ទ្រទ្រង់​នូ​វ​សីល​គុណ​ទ្រទ្រង់​នូវ​ធម៌​បរិសុទ្ធ​ទាំង​ឡាយ​ ដែល​ជា​ទី​រលឹក​ និង​ជា​បង្គោល​នៃ​សាសនា​របស់​មហា​ជន ពេញ​ចិត្ត​នឹង​ការ​នៅ​ជា​សុខ របស់​បព្វជិត​ដែល​បរិសុទ្ធ​ទាំង​អស់​នោះ​។ (ស្រង់ចាក​ អង្គុត្តរនិកាយ សត្តកនិបាត វជ្ជីវគ្គ សារន្ទទសូត្រ) ◊ មនុស្ស​ល្អ​ដែល​មាន​ចំណែក​ក្នុង​ការ​គ្រប់​គ្រង​ពួ​កក្រុម ឬ​សមាគម​ជាដើម ត្រូវ​មាន​នូវ​គុណធម៌​ទាំង​ឡាយ​ផ្សេង​ទៀត​ដូច​ជាៈ -មិន​ងប់​ងុល​ខាង​ផ្លូវ​ភេទ​ ក្នុង​រឿង​កាម​គុណ​។ -​មិន​មាន​ចិត្ត​ចង្អៀត​ចង្អល់​លប​លាក់​បរិភោគ​អ្វីៗ​តែ​ឯង។ -ជា​អ្នក​ឃើញ​តម្លៃ​នៃ​ពេល​វេលា​។ -ជា​អ្នក​មាន​វិន័យ​ មាន​សីលពិត​ប្រាកដ​។ -​ជា​អ្នក​បដិបត្តិ​កិច្ចការ​តាម​តួ​នាទី​បាន​ពេញ​លេញ​។ -​មាន​ស្មារតី​មិន​ប្រមាទ។ -មាន​វិចារណញ្ញាណ​ ចេះ​ពិចារណា​មុន​នឹង​ធ្វើ​កិច្ច​ការ​អ្វី​មួយ​។ -សុភាព​រៀប​សា ចេះ​ទទួល​ស្តាប់​ពាក្យ​អ្នក​ដទៃ​។ -ជា​មនុស្ស​រៀប​រយ​ ចេះ​ស្រឡាញ់​ភាព​ស្អាត​ប្រណីត​ក្នុង​ការងារ​។ -និយាយ​ពីរោះ​មាន​ន័យ​គួរ​ស្តាប់​ មិន​និយាយឡេះឡោះ ទាំង​កាយ​ទាំង​ចិត្ត​ទន់​ភ្លន់​ មិន​កោង​កាច​ មិន​ច្រងេង​ច្រងាង​។ -មានចិត្ត​សង្គ្រោះ​ដល់​មិត្ត​សម្លាញ់​និង​មាន​ចិត្ត​អើពើ​ជួយ​ដល់​មនុស្ស​ទូ​ទៅ​។ -ជា​អ្នក​ចេះ​ចាត់​ការឲ្យ​មាន​របៀប​រៀប​រយ​ និង​បាន​ផល​ល្អ​។ -​ចេះ​ទំនុក​បម្រុង​ដល់​ព្រះ​សង្ឃ​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធសាសនា​។ -ប្រាថ្នាល្អ ស្រឡាញ់​សុចរិត។ -អានច្រើន​ស្តាប់​ច្រើន ទ្រទ្រង់​នូវ​វិជ្ជា និង​ចូល​ចិត្ត​សាក​សួរ​ស្រាវ​ជ្រាវ ស្វែង​រក​ការ​ចេះ​ដឹងច្រើន​ឡើង​ៗ​ប៉ុណ្ណេះ​ជា​ដើម​។ [ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ "ពរ៤ប្រការ" របស់​អគ្គបណ្ឌិតធម្មាចារ្យ ប៊ុត សាវង្ស] ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
អានបន្ត
(អាន:៣១២៤៥ ដង)
images/articles/336/tex456tpic.jpg
ចំណងដៃទិវានៃក្តីស្រឡាញ់
ផ្សាយ : ២០ កក្តដា ឆ្នាំ២០២០
ស្រឡាញ់​ក៏​ស្រឡាញ់​ទៅ​ចុះ ប្រុស​ស្រី​ស្រួល​ស្រុះ​លុះ​សីលធម៌ កុំ​តែ​ស្រឡាញ់​ឲ្យ​វឹកវរ បង្ក​អាស្រូវ​នៅ​ក្នុង​ស្រុក។ សីល​ធម៌​សង្គម​ប្រពៃណី យើង​រួម​សាមគ្គី​រក្សាទុក្ខ ខ្មែរ​ស្រឡាញ់​ខ្មែរខ្មែរ​មាន​មុខ ខ្មែរ​យើង​មាន​ស្រុក​មាន​វប្បធម៌។ ខ្មែរ​ស្លៀកពាក់​ខ្មែរ​និយាយ​ខ្មែរ ខ្មែរ​មាន​ឪម៉ែ​អ្នក​អង្គរ ខ្មែរ​មាន​អរិយធម៌​ខ្ពស់​បវរ ខ្មែរ​មាន​អក្សរ​របស់​ខ្លួន។ ខ្មែរ​នាំ​គ្នា​កាន់​សាសនា​ពុទ្ធ ខ្មែរ​ចិត្ត​មោះ​​មុតជាតិ​មាំមួន ខ្មែរ​មាន​បិដក​ភាសា​ខ្លួន ខ្មែរ​មាន​ច្បាប់​ក្បួន​ខ្មែរ​មានធម៌។ ខ្មែរ​យើង​ជា​ពូជ​អ្នក​ល្បាញ​ល្បី ខ្មែរ​មាន​ទឹក​ដី​ព្រៃ​អង្គរ ខ្មែរ​មាន​ប្រាសាទ​ល្បី​ខ្ទារខ្ទរ ខ្មែរ​ម្ចាស់​អង្គរ​បន្ត​ថែ។ ខ្មែរ​មាន​ព្រះសង្ឃ​ខ្មែរ​មាន​វត្ត ខ្មែរ​មាន​បែប​បទ​របស់​ខ្មែរ ខ្មែរ​ទទួល​ស្គាល់​គុណ​ឪម៉ែ ខ្មែរ​ចេះ​ធ្វើ​ស្រែ​ខ្មែរ​មាន​បាយ។ ខ្មែរ​ស្រឡាញ់​ខ្មែរខ្មែរ​ថែ​ខ្លួន ខ្មែរ​ជាតិ​មាំមួន​ខ្មែរ​សប្បាយ ខ្មែរ​រួម​ប្រជុំ​ជាតិ​ទាំង​ឡាយ ខ្មែរ​មាន​ឧបាយ​កសាង​ជាតិ។ ខ្មែរ​ធ្វើ​ខ្មែរ​គិត​ដល់​ខ្លួន​ឯង ខ្មែរ​គិត​កោត​ក្រែង​សន្តានញាតិ ខ្មែរ​ថែ​សាសនា​ប្រទេសជាតិ ខ្មែរ​មិន​ត្រូវ​ឃ្លាត​ពី​សីលធម៌។ ដូច្នេះ​ខ្មែរ​ត្រូវ​តែ​លះ​បង់ ចំពោះ​ចំណង់​អន្លង់​មរណ៍ ច្រណែន​ឈ្នា​នីស​នាំ​វឹកវរ ចង់​ឲ្យ​ខ្លូន​ល្អ​កុំ​ដៀល​គេ។ អក្សរសាស្ត្រ​វប្បធម៌​ប្រពៃណី នាទី​កូន​ខ្មែរ​ថែ​ឲ្យ​ថេរ ជាតិ​គេ​ស្រឡាញ់​របស់​គេ ខ្មែរ​ត្រូវ​រិះរេ​ស្រឡាញ់​ខ្មែរ។ (ដក​ស្រង់​ចេញ​ពី​សៀវភៅ “​បទ​ពិចារណា​” រៀបរៀង​ដោយ​អគ្គបណ្ឌិត​ធម្មាចារ្យ ប៊ុត សាវង្ស) ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
អានបន្ត
(អាន:៥០៨២២ ដង)
« ថយ១២...៨០៨១៨២...១២៥១២៦បន្ទាប់ »
៥០០០ឆ្នាំ បង្កើតក្នុងខែពិសាខ ព.ស.២៥៥៥ ។ ផ្សាយជាធម្មទាន ៕
CPU Usage: 3.79
បិទ
ទ្រទ្រង់ការផ្សាយ៥០០០ឆ្នាំ ABA 000 185 807
   ✿ សម្រាប់ឆ្នាំ២០២៤ ✿  សូមលោកអ្នកករុណាជួយទ្រទ្រង់ដំណើរការផ្សាយ៥០០០ឆ្នាំជាប្រចាំឆ្នាំ ឬប្រចាំខែ  ដើម្បីគេហទំព័រ៥០០០ឆ្នាំយើងខ្ញុំមានលទ្ធភាពពង្រីកនិងរក្សាបន្តការផ្សាយតទៅ ។  សូមបរិច្ចាគទានមក ឧបាសក ស្រុង ចាន់ណា Srong Channa ( 012 887 987 | 081 81 5000 )  ជាម្ចាស់គេហទំព័រ៥០០០ឆ្នាំ   តាមរយ ៖ ១. ផ្ញើតាម វីង acc: 0012 68 69  ឬផ្ញើមកលេខ 081 815 000 ២. គណនី ABA 000 185 807 Acleda 0001 01 222863 13 ឬ Acleda Unity 012 887 987  ✿✿✿