ប​ទុម​រត​នៈ ព្រះ​សម្មា​សម្ពុទ្ធ​ ប្រៀប​ដូច​ជា​ផ្កា​ឈូក​រីក ព្រះ​ធម៌​ ប្រៀប​ដូច​ជា​កេ​សរ​នៃ​ផ្កា​ឈូក ពុទ្ទ​ប​រិ​ស័ទ ប្រៀប​ដូច​ជា​មេ​ឃ្មុំ​ហើរ​ទៅ​នាំ​យក​កេ​សរ​ផ្កា​ឈូក មក​ធ្វើ​ក្បាល​ទឹក ។ ក្បាល​ទឹក​ឃ្មុំ​ជា​ឈ្មោះ​នៃ​ការ​សម្រេច​មគ្គ​ផល ។ តថា​គត​គប្បី​កើត​ជា​ទេវ​តា​ ឬ​កើត​ជា​គន្ធ​ត្រាច់​ទៅ​តាម​អា​កាស ព្រះ​អា​ស​វៈ​ណា​ក្តី គប្បី​ដល់​នូវ​ភាព​នៃ​ខ្លួន​ជា​យក្ស និង​ជួប​ប្រ​ទះ​នូវ​ភាព​នៃ​ខ្លួន​ជា​មនុស្ស ព្រោះ​អា​ស​វៈ​ណា​ក្តី អា​ស​វៈ​ទាំង​អស់​នោះ​

អត្ថន័យ​មហាសុបិន ១- ព្រះអង្គពិត​ជា​បាន​ត្រាស់​ដឹង​នូវ​អនុត្តរសម្មាសម្ពោធិញ្ញាណ ពិត​ប្រាកដ។ ២- មគ្គប្រកប​ដោយ​អង្គ ៨ ដែល​ព្រះអង្គ​ត្រាស់​ដឹង​ហើយ​មនុស្ស និង​ទេវតា​អាច​ប្រកាស​ដោយ​ប្រពៃ។ ៣- ពួក​គ្រហស្ថ​ស្លៀក​ពាក់​ស នឹង​ដល់​ព្រះអង្គ​ជា​សរណៈ​ស្មើ​ដោយ​ជីវិត។ ៤- វណ្ណៈ​ទាំង ៤ គឺខត្តិយៈ ព្រហ្មណ៍ វេស្សៈ និងសូទ្រៈ ទាំង៤​ វណ្ណៈ​នេះ ចេញ​ចាក​ផ្ទះ​មក​បួស​ក្នុង​ធម៌​វិន័យ ដែល​ព្រះអង្គ​ទ្រង់​សម្ដែង

សម្ដី​មនុស្ស​និង​សត្វ​យំ សំឡេង​សត្វ​ស្លាប​ទាំង​ឡាយ​ដែល​ស្រែក​យំ​តាម​ជួរ​ព្រៃភ្នំឬ​តាម​ទីរមណីយដ្ឋាន​ទាំង​ឡាយ​អាច​ជា​អារម្មណ៍​សប្បាយ​រីករាយ​ឬ​សង្វេគ​ដល់​ជន​អ្នក​នៅ​ទី​នោះ​បាន​ស្ដាប់ ប៉ុន្តែ​សំឡេង​របស់​ដែល​និយាយ​កុហក​ញុះញង់ ជេរ​ប្រទេច​ផ្ដាសា​ដោយ​ឥត​មាន​មេត្តា ជាអារម្មណ៍​ធុញ​ទ្រាន់​បំផុត​របស់​ពពួក​ជន​ដែល​បាន​ស្ដាប់​ហើយ។ - មនុស្ស​សត្វ​ទាំង​ឡាយ​ចូល​ចិត្ត​ពាក្យ​សម្ដី​ពិត

គណបលិពោធ គណៈ​ភិក្ខុ​អ្នក​រៀន​ព្រះសូត្រ​ក្ដី គណៈ​របស់ភិក្ខុ​អ្នក​រៀន​អភិធម្មក្ដី ឈ្មោះ​ថា គណៈ ភិក្ខុ​ណា​កាល​ឲ្យ​ឧទ្ទេស​ខ្លះ បរិបុច្ឆាខ្លះ​ដល់​គណៈ​នោះ រមែង​មិន​បាន​ឱកាស​សម្រាប់​បំពេញ​សមណធម៌​គណៈ​រមែង​ជាបលិពោធដល់ភិក្ខុ​នោះ គណៈ​បលិពោធនោះ លោក​គប្បី​កាត់ចេញ​ដោយឧបាយ​ដូច​តទៅ​នេះ គឺ​បើ​ការងារ (រៀនសូត្រ) របស់​ភិក្ខុ​នោះសម្រេច​បាន​ច្រើន​ហើយ ការងារ​ដែល​នៅ​

បិដកលេខ​៥២ ទំព័រ ៦០ ការ​ត្រឡប់​បាន​អត្តភាព​ជា​មនុស្ស ជាការ​បាន​ដោយ​កម្រ ការ​រស់​របស់​សត្វ​ទាំង​ឡាយ បាន​ក្រោយ​កម្រ ការ​ស្ដាប់ធម៌ របស់​សប្បុរស បានដោយកម្រ ការ​កើត​ឡើង​នៃ​ព្រះពុទ្ធ​ទាំង​ឡាយ​ក៏​បាន​ដោយ​កម្រ។ ការ​មិន​ធ្វើ​នូវ​បាប​ទាំង​ពួង ការ​ញ៉ាំង​កុសល​ឲ្យ​កើត​ឡើង ការធ្វើ​ចិត្ត​ឲ្យ​ផូរផង់ នេះ​ជាពាក្យ​ប្រៀនប្រដៅ​របស់​ព្រះពុទ្ធទាំងឡាយ។ បិដកលេខ៣៣ ទំព័រ ៣២៥

សេចក្តីអស្ចារ្យរបស់ព្រះមានព្រះភាគ បិដកលេខ ៧៧ ទំព័រ ១៤ ព្រះសារីបុត្រមានប្រាជ្ញាច្រើន ជាអ្នកឈ្លាសក្នុងសមាធិនិងឈាន ឋិតនៅលើភ្នំឡិជ្ឈកូដ ឃើញព្រះលោកនាយក ។ សម្លឹងមើលព្រះសម្ពុទ្ធទ្រង់ប្រសើរជាងរតនៈ ហាក់ដូចជាដើមរាំងភ្នំ ដែលមានផ្ការីកស្គុះស្គាយ ដូចព្រះចន្ទកណ្តាលអាកាស ឬ ដូចជាព្រះអាទិត្យត្រជាក់ ។ ឃើញព្រះលោកនាយក មានរស្មីផ្សាយចេញមួយព្យាមរុងរឿង

មហាសុទស្សនចរិយា កាលតថាគត ជាក្សត្រចក្រពត្តិ ឈ្មោះមហាសុទស្សនៈ មានពលច្រើន នៅក្នុងនគរកុសាវតី ។ ក្នុងនគរនោះ តថាគតបានឲ្យគេឃោសនា ក្នុងមួយថ្ងៃ ៣ ដង ក្នុងទីនោះ ៗ ថា អ្នកណាស្រេក អ្នកណា ( ប្រាថ្នា ) នូវកម្រងផ្កា អ្នកណា ( ប្រាថ្នា ) នូវគ្រឿងលាប អ្នកណា អាក្រាតនឹងស្លៀកដណ្តប់នូវសម្ពត់ទាំងឡាយ ដែលជ្រលក់ដោយពណ៌

សង្ខព្រាហ្មណ៍ចរិយា កាលដែលតថាគតកើតជាព្រាហ្មណ៍ឈ្មោះសង្ខៈ មានប្រាថ្នាដើម្បីឆ្លងមហាសមុទ្រសម្តៅទៅកាន់កំពង់ ( តម្ពលិត្តិ ) ។ កាលនោះ តថាគតបានឃើញព្រះបច្ចេកពុទ្ធដែលត្រាស់ដឹងឯង ទ្រង់ឈ្នះមារ កំពុងនិមន្តទៅកាន់ផ្លូវលំបាក លើផែនដីរដិបរដុបដ៏ក្តៅ ត្រង់ផ្លូវជួបគ្នានោះ ។ លុះតថាគត ឃើញព្រះបច្ចេកពុទ្ធ ត្រង់ផ្លូវជួបគ្នានោះ ក៏គិតនូវសេចក្តីនេះថា ស្រែបុណ្យ

ឈ្មោះ​របស់​ មា​តា​បិ​តា សុត្ត​ន្ត​បិ​ដក​ អង្គុត​រ​​និ​កាយ តិក​​និ​បាត ទេ​វ​ទូត​វគ្គ ( បិ. ៤១ ទំ ៧៧ ) ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កូន​របស់​ត្រកូល​ទាំង​ឡាយណា បាន​បូ​ជា​ ( គោតរព​ប្រ​ណិ​ប័ត​ន៍ ) មាតា​បិ​តា​ក្នុង​ផ្ទះ​របស់​ខ្លួន ត្រកូល​នោះ ឈ្មោះ​ថា ប្រ​កប​ដោយ​ព្រហ្ម ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ កូន​របស់​ត្រកូល​ទាំង​ឡាយណា បាន​បូ​ជា​ ( គោតរព​ប្រ​ណិ​ប័ត​ន៍ ) មាតា​បិ​តា​ក្នុង​ផ្ទះ​របស់​ខ្លួន