សុខ​មាន​ពីរ​យ៉ាង​ គឺ​សុខ​កាយ និង​សុខ​ចិត្ត។ សេចក្ដី​សុខ​ផ្លូវ​កាយ​នោះ ឋិត​នៅ​ត្រឹម​មួយ​រយៈ​ពេល​ខ្លី​ប៉ុណ្ណោះ ឯ​ចំណែក​សេចក្ដី​សុខ​ផ្លូវ​ចិត្ត​វិញ អាច​ឋិត​នៅ​អស់​កាល​យូរ មាន​រហូត​ដល់​ឋិត​នៅ​បន្ត​អស់​មួយ​ជីវិត​ទៀត​ផង។ ព្រោះ​ហេតុ​ដូច្នេះ ទើប​គួរ​មាន​ស្មារតី​ប្រុង​ប្រយ័ត្ន​កុំ​ដូរ​សេចក្ដី​សុខ​ផ្លូវ​ចិត្ត ជា​មួយ​នឹង​សេចក្ដី​សុខ​ផ្លូវ​កាយ​ឲ្យ​សោះ កុំ​ឲ្យ​ក្ដៅ​ក្រហាយ​ស្ដាយ​ក្នុង​កាល​ខាង​ក្រោយឡើយ។តែ​បើ​លះ​បង់​សេចក្ដី​សុខ​ផ្លូវ​កាយ ដើម្បី​បាន​នូវ​សេចក្ដី​ផ្លូវ​​ចិត្ត​វិញ ត្រូវ​ប្រញាប់​ធ្វើ​ឲ្យ​ឆាប់​ចុះ នឹង​បាន​ផល​ស្ងប់​ត្រជាក់ មាន​ទី​ពឹង​ដ៏​ប្រពៃ​ពិត​ប្រាកដ។ ដកស្រង់​ចេញ​ពី​សៀវភៅ ៤៨ធម្មទស្សន៍ ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​

អត់​ធន់​ចំពោះ​អារម្មណ៍​ដែល​នាំ​ឲ្យ​កើត​រាគៈ​ជា​ដើម គឺ​ជា​ការ​ប្រសើរ​ណាស់ ។ អារម្មណ៍​ក្នុង​លោក​ មាន​ទាំង​ផ្នែក​ដែល​នាំ​ឲ្យ​កើត​ការ​ពេញ​ចិត្ត មាន​ទាំង​ផ្នែក​ដែល​នាំ​ឲ្យ​កើត​ការ​ទាស់​ចិត្ត បើ​អត់​ធន់​ចំពោះ​អារម្មណ៍​ដែល​មិន​ជា​ទី​ពេញ​ចិត្ត​បាន ចាត់​ថា​ល្អ​ហើយ ប៉ុន្តែ​បើ​អត់​អន់​ចំពោះ​អារម្មណ៍​ដែល​ជាទី​ពេញ​ចិត្ត​បាន​វិញ គឺ​ពិត​ជា​ល្អ​ប្រសើរ​ក្រៃ​លែង​ទៅ​ទៀត ។ ការ​អត់​ធន់​ចំពោះ​អារម្មណ៍​ដែល​ជាទី​ពេញ​ចិត្ត​រមែង​ត្រូវ​ប្រើ​កម្លាំង​ចិត្ត ខ្ពស់​ជាង​ការ​អត់​ធន់​ក្នុង​អារម្មណ៍​ដែល​មិន​ជាទី​ពេញ​ចិត្ត ។ អត់អន់​ចំពោះ​អារម្មណ៍​ដែល​មិន​សម​តាម​ប្រាថ្នា សូម្បី​មនុស្ស​ទន់​ខ្សោយ​ក៏​ល្មម​ទ្រាំ​បានព្រោះ​ចាំ​បាច់​ត្រូវ​តែ​អត់​អន់ ចំណែក​ការ​អត់​អន់​ចំពោះ​សេចក្ដី​សម្រេច​សម​តាម​ប្រាថ្នា ធ្វើ​ចិត្ត​ឲ្យ​តាំង​នៅ​ក្នុង​ឧបេក្ខាញាណ​បាន​នោះ គឺ​ទាល់​តែ​មនុស្ស​ដែល​មាន​ចិត្ត​ខ្ពស់ រឹងប៉ឹង​មាំមួន ទើប​អាច​ធ្វើ​បាន ។ ដកស្រង់​ចេញ​ពី​សៀវភៅ ៤៨ធម្មទស្សន៍ ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​

នៅ​ក្នុង​ជីវិត​មនុស្ស​យើង​នេះ នរណា​ជា​សត្រូវ​ក៏​ដោយ ក៏​មិន​កាច​អាក្រក់​ឲ្យ​ដូច​ជា​ខ្លួន​ឯង​នឹង​ខ្លួន​ឯង​ទេ ។អ្នក​ដទៃ​ជា​សត្រូវ អាច​មាន​ផ្លូវ​នឹង​គេច​ជៀស​បាន​ខ្លួន​ឯង​ត្រូវ​រត់​គេច​យ៉ាង​ណា មាន​ញាតិ​មិត្ត​ជួយ​ការពារ​ផង ពឹង​ពាក់​អាជ្ញាធរ​ផង ក៏​ល្មម​ផុត​ភ័យ​ទៅ​បាន។ ទោះ​បីថា សត្រូវ​នោះ​មក​បៀត​បៀន​ប្រទូស​រ៉ាយ​បាន​យ៉ាង​ណា​អស់​ខ្លាំង​ត្រឹម​ស្លាប់​ប៉ុណ្ណោះបើ​យើង​ជា​មនុស្ស​ប្រព្រឹត្ត​ល្អ​ស្លាប់ហើយ​មិន​បាន​ទៅ​អបាយភូមិ​ឡើយ។ ប៉ុន្តែ​ បើ​យើង​ជា​សត្រូវ​នឹង​ខ្លួន​ឯង ដោយ​ការ​ប្រព្រឹត្ត​លះ​បង់​អំពើ​ល្អ​ចោល​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​ហើយ គឺ​មិន​មាន​នរណា​អាច​ជួយ​បាន​ឡើយ ។មាន​ទំនង​ដូចគ្នា​ដែល​មាន​អ្នក​ដទៃ​ទំនុកបម្រុង ជួយ​ធ្វើ​អ្វីៗ​ឲ្យ​យើង គឺ​មិន​ដូច​ជា​យើង​ធ្វើ​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​ទេ ។ ឪពុក​ម្ដាយ​ ញាតិ​មិត្ត​បងប្អូន​ លោក​គ្រូអាចារ្យ​បាន​ត្រឹម​តែ​ទូន្មាន​ ប្រៀន​ប្រដៅ អប់​រំ​ណែនាំ​ប៉ុណ្ណោះ​ចំណែក​ការ​ចុះ​ដៃ​ធ្វើ​ ជា​រឿង​របស់​យើង។ គុណធម៌​ សេចក្ដី​ល្អ​ក្នុង​ខ្លួន មនុស្ស​យើង​ត្រូវ​សាង​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ក្នុង​លោក​នេះ មិន​មាន​ព្រះ​ណា​អាច​សាង​ឲ្យ​បាន​ឡើយ។ ដកស្រង់​ចេញ​ពី​សៀវភៅ ៤៨ធម្មទស្សន៍ ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​

តួ​នាទី​សិស្ស ៥ សិក្ខាបទ សិក្ខាបទ​ទី​១ : សិស្សគប្បី​សិក្សា​ថា​អាត្មាអញ​ត្រូវ​កោក​គោរព​ទទួល​លោក​គ្រូ​អាចារ្យ។ បដិសណ្ឋារកិច្ច​ដោយ​សេចក្ដី​គោរព ដោយ​ចិត្ត​ជ្រះ​ថ្លា​ប្រារព្ធ​ចំពោះ​គុណ​ដែល​មាន​ក្នុង​គ្រូ​អាចារ្យ គឺ​ជា​សិរី​សួស្ដី​របស់​សិស្ស។ ក្នុង​សិក្ខាបទ​ទី​១​របស់​សិស្ស​នោះ មិន​ចំពោះ​តែ​ការ​ក្រោក​ឈរ​ទទួល​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ កិច្ចការ​ដែល​ត្រូវ​ទទួល​នៅ​មាន​ច្រើន​ទៀត រួម​សេចក្ដី​គោរព​

បុគ្គុល​ជា​មិត្ត​គិត​យក​តែ​ប្រយោជន៍​ខ្លួន បុគ្គុល​ជា​មិត្ត​គិត​យក​តែ​ប្រយោជន៍​ខ្លួន មាន​លក្ខណៈ​ ៤ យ៉ាង​គឺៈ ១- អញ្ញទត្ថុហរោ ហោតិ គិត​ចង់​បាន​អ្វីៗ​អំពី​មិត្ត​តែ​ម្យ៉ាង ដោយ​សេចក្ដី​ថា ជា​អ្នក​ដទៃ​ទេ​មក​កាន់​ផ្ទះ​របស់​សម្លាញ់ ហើយ​ពោល​សសើរ​របស់​នេះ របស់​នោះ ដែល​ជា​សម្បត្តិ​ទ្រព្យ​របស់​សម្លាញ់ ឬ​ក៏​និយាយ​ថា មាន​អ្នក​ដទៃ​សសើរ​យ៉ាង​នេះ​យ៉ាង​នោះ​

កាល​ណា​កូន​ឃើញ​អ្នក​ដទៃ​មាន​ទ្រព្យ​ជាង​យើង​ចូរ​កុំ​ឥស្សា​ច្រណែន​នឹង​គេ កូន​ចូរ​មើល​អ្នក​ដែល​ក្រ​ជាង​យើង​ផង គឺ​មាន​ច្រើន​ណាស់ ចូរ​កូន​ត្រេក​អរ​ជា​មួយ​អ្នក​ដែល​មាន​ជាង​យើង ។ពេល​ណា​កូន​ឃើញ​អ្នក​ដទៃ​ក្រលំបាក​ជាង​យើង​កូន​ចូរ​មាន​មេត្តា កុំ​សម្លុត​កំហែង​អ្នក​ដែល​ក្រី​ក្រ​លំបាក​នោះ​ឡើយកូន​ត្រូវ​ជួយ​គេ​តាម​ដែល​អាច​ជួយ​ទៅ​បាន ។ មនុស្ស​ល្អ​ឬ​មិន​ល្អ មិន​បាន​វាស់​គ្នា​ដោយ​មាន ឬ​ដោយ​ក្រ​នោះ​ទេ គឺ​ត្រូវ​វាស់​គ្នា​ដោយ​ទឹក​ចិត្ត វាស់​ដោយ​ការ​ប្រព្រឹត្ត ។ អត្ថបទ​នេះ​ដក​ស្រង់​ចេញ​ពី​សៀវភៅៈ កូនមាស​ឪពុក រៀបរៀង​ដោយៈ អគ្គបណ្ឌិត ធម្មាចារ្យ ប៊ុត សាវង្ស វាយ​អត្ថបទ​ដោយៈ កញ្ញា ជា ម៉ានិត ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ

កូន​សាក​សង្កេត​មើល​នឹង​ឃើញ​ថាៈ សេចក្តី​ទុក្ខ​វា​នឹង​មក​ជួប​យើង​ដោយ​មិន​ដឹង​ខ្លួន​ជា​មុន ព្រោះ​ដូច្នេះ​យើង​ត្រៀម​ប្រឈម​មុខ​ជា​មួយ​នឹង​វា ដោយ​ការ​រៀន​ឲ្យ​ស្តាប់​សេចក្តី​ទុក្ខ កាល​បើ​សេចក្តី​ទុក្ខ​មក​ដល់​ត្រូវ​ចេះ​កែ​ខៃ​ស្ថាន​ការ​ណ៍​ឲ្យ​បាន​ល្អ​ឡើង ហើយ​ត្រូវ​គិត​ថា វា​នឹង​កន្លង​ទៅ ។កូន​មាស​ឪពុក​ត្រូវ​ប្រាប់​ខ្លួន​ឯង​ថាៈ យើង​កើត​មក​ដើម្បី​ដោះ​ស្រាយ​នូវ​សេចក្តី​ទុក្ខ បើកូន​គ្រប់​យ៉ាង​ដោយ​សុចរិតប្រាថា្នល្អ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ហើយ កូន​មិន​បន្ទោស​ខ្លួន​ឯង​ឡើយ ។ ការ​អស់​ទៅ​នៃ​តណ្ហា​ឈ្នះ​អស់​ទុក្ខ​ទាំង​ពួង អត្ថបទ​នេះ​ដកស្រង់​ចេញ​ពីសៀវភៅៈ កូន​មាស​ឪពុក រៀបរៀង​ដោយៈ អគ្គបណ្ឌិត ធម្មាចារ្យ ប៊ុត សាវង្ស វាយ​អត្ថបទ​ដោយៈ កញ្ញា ជា ម៉ានិត ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ

មនុស្ស​អត់​វិជ្ជា​ដូច​នាវា​អត់​ចង្កូត ឪពុក​ម្តាយ​មាន​តែ​ចាស់​ទៅ នឹង​នៅ​ចិញ្ចឹម​កូន​រហូត​មិន​បាន​ឡើយ ត្រូវ​កូន​រក​វិជ្ជា​ជួយ​ខ្លួន​ឯង បើ​កូន​បាន​សុខ​ឪពុក​ម្តាយ​សប្បាយ​ចិត្ត ។ ពុក​និង​ម៉ែ តែ​ប៉ុណ្ណេះ ចេះ​តែ​ចាស់ ប្រាកដ​ណាស់ ច្បាស់​ជា​ព្រាត់ ឃាត់​មិន​បាន ទើប​កូន​បាន ទី​ពំនឹង ពឹង​អាស្រ័យ ។