សេចក្តី​ស្រឡាញ់​រវាង​ស្រី​និង​ប្រុស​ តាម​ការ​ពិត​គឺ​ សេចក្តី​ប្រាថ្នា​ ព្រោះ​ត្រូវ​ការ​ចង់​បាន​មក​ឲ្យ​ខ្លួន​ឯង​ ។ សេចក្តី​ប្រាថ្នា​នេះ​ហៅ​ថា "កាម" ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដើម្បី​យក​មនុស្ស​ដែល​ខ្លួន​ស្រឡាញ់​មក​គ្រប់​គ្រង​ហួង​ហែង​ ជា​ការ​ចុះ​ទុន​ដោយ​ការ​សង្ឃឹម​ផល​តប​ស្នង​ពី​អ្នក​ម្ខាង​ទៀត ។ ដូច​ជា​ពាក្យ​និយាយ​ថា " ខ្ញុំ​ស្រឡាញ់​អ្នក​ " មាន​សេចក្តី​បង្កប់​នៅ​ក្នុង​ចិត្ត​អ្នក​និយាយ​គឺ​ " ខ្ញុំ​ (​ត្រូវ​ការ​សេចក្តី​) ស្រឡាញ់​ (​អំពី​) អ្នក " ហ្នឹង​ឯង​ ។ បើ​អ្នក​ម្ខាង​ទៀត​ មិន​សម្តែង​សេច​ក្តី​ស្រឡាញ់​ ឬ​មិន​មាន​ទំនាក់​ទំនង​ក្នុង​ការ​ស្រឡាញ់​តប​មក​វិញ​ទេ​នោះ​ គេ​នឹង​ខូច​ចិត្ត​ថ្លើម​ ហើយ​ពោល​រំលឹក​ៗ​នូវ​ទឹក​ចិត្ត​ព្រម​ទាំង​អំពើ​របស់​គេ​ ដូច​ជា​ថា " ខ្ញុំ​ឧ​ស្សា​ហ៍​ជួយ​ទំនុក​បម្រុង​ដល់​អ្នក​ ខ្ញុំ​លះបង់​នូវ​អ្វី​ៗ​ច្រើន​យ៉ាង​ដើម្បី​អ្នក​ ខ្ញុំ​ស្មោះ​ចំពោះ​... ហេតុ​ដូច​ម្តេច​បាន​ជា​មិន​យល់​ មិន​ឃើញ​ មិន​ស្រណោះ​ដល់​ទឹក​ចិត្ត​របស់​ខ្ញុំ​អ៊ី​ចឹង​ " ដូច្នេះ​ជា​ដើម​ ។ នេះ​ជា​ការ​សម្តែង​ឲ្យ​ឃើញ​ថា​ ការ​ចុះ​ទុន​គឺ​ដើម្បី​សង្ឃឹម​ផល ដល់​ទៅ​មិន​បាន​ការ​ស្រឡាញ់​តប​ក៏​ខូច​ចិត្ត​ ពិ​ត​ជា​ល្ងង់​មែន ។ ម៉្យាង​ទៀត​ សេច​ក្តី​ស្រឡាញ់​រវាង​ស្រី​នឹង​ប្រុស​នេះ គឺ​ជា​ធម្ម​ជាតិ​របស់​មនុស្ស​ដែល​មិន​បាន​លះ​នូវ​កាម​តណ្ហា​ ។ ដរាប​ណា​ ដែល​អ្នក​ទាំង​ពី​ឋិត​នៅ​ក្នុង​ក្រប​ខណ្ឌ​នៃ​ប្រ​ពៃ​ណី​ជាតិ​ និង​ឋិត​នៅ​ក្នុង​សីល​ធម៌​ដ៏​ល្អ​ស្អាត​ ដរាប​នោះ​ វា​មិន​ជា​អ្វី​ឡើយ​នៅ​ក្នុង​សង្គម​មនុស្ស​នេះ​ ស្រឡាញ់​គ្នា​ទៅ​ចុះ​ បើ​ជា​គូ​គ្រង​ ឬ​គូ​ព្រេង​ជា​មួយ​គ្នា​ទៅ​ហើយ​នោះ កុំ​តែ​រំលោភ​បំពាន​ឆក់​ដណ្តើម​នូវ​កម្ម​សិទ្ធ​របស់​គេ ។ មិន​មែន​ថា​ស្រឡាញ់​គ្នា​ ជា​គូ​គ្រង​ត្រឹម​ត្រូវ​ហើយ​មិន​មាន​ទុក្ខ​នោះ​ទេ វា​តែង​តែ​មាន​ជា​ធម្ម​តា​ ដូច​ជា​​មាន​ការ​ទាស់​ចិត្ត​គ្នា​ខ្លះ​ របៀប​ដូច​អណ្តាត​និង​ធ្មេញ រួ​ច​ទៅ​ត្រូវ​គ្នា​វិញ​ និ​ង​មាន​ទុក្ខ​ផ្សេង​ៗ​ទៀត​ព្រោះ​ហេតុ​តែ​ការ​ស្រឡាញ់​ហួង​ហែង​ហ្នឹង​ឯង​ ។ តែ​បើ​មិន​គ្រប់​គ្រង​ចំណង់​តណ្ហា​ ឲ្យ​ឋិត​នៅ​ក្នុង​ក្រប​ខណ្ឌប្រពៃ​ណី​ និង​សីល​ធម៌​ទេ មាន​មួយ​ហើយ​មិន​ល្មម​ត្រូវ​ការ​មាន​ពី​រ​មាន​បី​ ឬ​ក៏​ប្រព្រឹត្ត​ខុស​ក្នុង​កាម​ដោយ​ប្រ​ការ​ផ្សេង​ៗ​ មាន​ការ​រំលោភ​បំពាន​ដណ្តើម​កម្ម​សិទ្ធ​អ្នក​ដទៃ​ជា​ដើម​ យ៉ាង​នេះ​ទុក្ខ​ទោស​ភ័យ​វិបត្តិ​នឹង​តាម​មក​ជា​ប្រាកដ​ ផ្ទះ​ដែល​ធ្លាប់​តែ​សុខ​ស្ងប់​ ក៏​ក្លាយ​ទៅ​ជា​កន្លែង​ក្តៅ​ក្រហាយ​ឈ្លោះ​ប្រកែក​វាយ​តប់​ មាន​រឿង​ប្តឹង​ផ្តល់​ ឬ​រហូត​ដល់​ជ្រុល​សម្លាប់​ នាំ​ឲ្យ​ជាប់​គុក​ជាប់​ច្រវ៉ាក់​ទៀត​ផង​ ។ បើ​ការ​ស្រឡាញ់​ នោះ​ជ្រុល​ជ្រួស​ហួស​ព្រំ​ដែន​នៃ​សីល​ធម៌​ មិន​មាន​លោក​បាល​ធម៌​គឺ​ហិរិ​និង​ឱត្តប្បៈ (ខ្មាស​ខ្ពើម​បាប​ ខ្លាច​បាប​) គ្រប់​គ្រង​ទេ​ គឺ​វា​ចូល​ដល់​តណ្ហា​ងងឹ​ត​មុខ​ កាម​រាគៈ​បាំង​ភ្នែក​ ស្បែក​មុខ​ក្រាស់​ សម្លឹង​ឃើញ​ភេទ​ផ្ទុយ​គ្នា​ ថា​ជា​វត្ថុ​សម្រាប់​កំសាន្ត​សប្បាយ​ ឬ​សម្រាប់​ស្រាយ​ចំណង់​ ការ​ស្រេក​ឃ្លាន​របស់​ខ្លួន​ទៅ​ទាំង​អស់​ មិន​វៀរ​សូម្បី​តែ​កូន​តូច​ កូន​បង្កើត​ ឬ​កូន​ប្រ​សារ​ ដូច​មាន​ដំណឹង​ដែល​កើត​មាន​គួរ​ឲ្យ​ស្លុត​សង្វេគ​ក្នុង​ពិភព​លោក​សព្វ​ថ្ងៃ​ ។ ដក​ស្រង់​ចេញ​ពី​សៀវភៅ " បទ​ពិចារណា " រៀប​រៀង​ដោយ​លោកគ្រូ​អគ្គ​បណ្ឌិត​ ប៊ុត-សាវង្ស ។ ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​

ស្រឡាញ់​គេ​តែ​ម្ខាង​ប្រៀប​បី​ដូច​ជា​ស្រូវ​ក្នុង​ស្រែ​ដែល​ខ្វះ​ទឹក​ ហើយ​ក៏​ស្កក​ទៅ​ដូច្នោះ​ឯង​ ។ ចិត្ត​មនុស្ស​យើង​ មាន​ការ​ស្រឡាញ់​ច្រើន​ជា​ង​ស្អប់​អាច​និយាយ​បាន​ថា​ ការ​ស្រឡាញ់​នោះ​កើត​ឡើង​ក្នុង​ចិត្ត​មនុស្ស​បាន​ងាយ​ណាស់​ ពេល​ខ្លះ​គ្រាន់​តែ​ឃើញ​មុខ​នៅ​មិន​ទាន់​បាន​និយាយ​គ្នា​ផង​ ចិត្ត​ក៏​ចាប់​យក​វឹប កើត​ការ​ស្រឡាញ់​គេ​ភ្លាម​ទៅ​ហើយ​ ។ ព្រោះ​តែ​សេច​ក្តី​ស្រឡាញ់​វា​កើត​ងាយ​ពេក​ អ៊ីចឹង​ទៅ​ ទើប​ពេល​ខ្លះ​នោះ​ ភាព​លំបាក​លំបិន​ក៏​រមែង​តាម​មក​ដូច​ជា​ការ​ទៅ​ស្រឡាញ់​គេ​ទាំង​ដែល​គេ​មិន​ចូល​ចិត្ត​ខ្លួន​ឯង​ម្ល៉ោះ​ហើយ​ សេច​ក្តី​ស្រឡាញ់​វា​ទាម​ទារ​ចង់​បាន​ឲ្យ​នៅ​ជិត​ ចង់​ជួប​ ចង់​និយាយ​ ចង់​បាន​ចិត្ត​ ចង់​បាន​បេះ​ដូង​ ។ល។​ ចំណែក​អ្នក​ដែល​មិន​ស្រឡាញ់​តប​នោះ​ ត្រូវ​ព្យាយាម​គេច​ ឬ​ត្រូវ​លំបាក​ក្នុង​ការ​ដោះ​ស្រាយ​ ដោយ​ប្រ​ការ​ផ្សេង​ៗ​ ។ អ្នក​ស្រឡាញ់​បាន​ទូរ​ស័ព្ទ​ទៅ​រក​គេ​ ដោយ​សង្ឃឹម​ខ្លះ​ៗ​ថា​នឹង​បាន​ជជែក​គ្នា​ ដើម្បី​បន្ថយ​ការ​នឹក.. ម្ខាង​ទៀត​គេ​ថា​គេ​រវល់​ណាស់ មិន​ទំនេរ​ឡើយ​ មាន​ការ​ធ្វើ​យ៉ាង​នេះ​យ៉ាង​នោះ​មួយ​ ពេល​ខ្លះ​គេ​មិន​ទាំង​ទទួល​នូវ​ទូរ​ស័ព្ទ​ផង ។ ខំ​សរ​សេរ​សំបុត្រ​ទៅ​រក​គេ​ រៀប​រាប់​ពី​ទឹក​ចិត្ត​ស្រឡាញ់​ចិត្ត​នឹក​.. ក៏​ឥត​ប្រយោជន៍​​ប្រៀប​ដូច​តែ​ទូរ​ស័ព្ទ​ដែរ​ ។​ អ្នក​ដែល​វង្វេង​ស្រឡាញ់​គេតែ​ម្ខាង​ ត្រូវ​ខូច​ចិត្ត​ផង​ ខក​ចិត្ត​ផង​.. មាន​អា​ការ​ដូច​ត្រូវ​គេ​ចាប់​ជើង​ទាំង​ពីគួប​គ្នា​ឡើង​លើ​ ហើយ​បុក​ក្បាល​ទៅ​នឹង​ដី​ដូច្នោះ​ឯង​ មាន​សភាព​គួរ​ឲ្យ​អា​ណិត​ណាស់​ ។ បុគ្គល​ដែល​ធ្លាក់​ចូលទៅ​ក្នុង​សភាព​បែប​នេះ​ ត្រូវ​ពិ​ចារណា​សា​ជា​ថ្មី​ឲ្យ​បាន​ល្អ​ មាន​សតិ​សម្ប​ជញ្ញៈ​ឡើង​ទើប​បាន​មិន​ខូច​ខ្លួន​រហូត​រើ​ខ្លួន​មិន​រួច​នោះ​ ។ ស្រឡាញ់​គេ​ តែ​គេ​មិន​ស្រឡាញ់​តប​វិញ​នោះ​ វា​ទុក្ខ​​ស្រេច​ទៅ​ហើយ​ ដូច្នេះ​ត្រូវ​កុំ​បន្ថែម​ទុក្ខ​ដោយ​វិធី​ល្ងង់​ខ្លៅ​ផ្សេង​ត​ទៅ​ទៀត​ គឺ​កុំ​បោះ​បង់​ខ្លួន​ឯង​ចោល​ កុំ​បៀត​បៀន​ខ្លួន​ឯង​ និង​កុំ​បៀតបៀន​អ្នក​ដទៃ​ ។ ព្យា​យាម​ធ្វើ​ខ្លួន​ឲ្យ​បាន​ល្អ​ ធ្វើ​ឲ្យ​គេ​ឃើញ​ថា​ខ្លួន​ក៏​មាន​នូវ​គុណ​តម្លៃ​ដែរ​ ។ សេច​ក្តី​ល្អ​អាច​ឈ្នះ​ចិត្ត​របស់​គេ​បាន​ក្នុង​ថ្ងៃ​ណា​មួយ​ ឬ​ថា​ បើ​មិន​បាន​ទទួល​ការ​ស្រឡាញ់​តប​អំពី​គេ​វិញ​ដោយ​ពិត​ៗ​នោះ ក៏​ត្រូវ​គិត​ថា​ មិន​មែន​ជា​គូ​នឹង​គ្នា​អ៊ី​ចឹង​ទៅ មាន​ចាំ​បាច់​ត្រូវ​ទៅ​វង្វេង​ស្រឡាញ់​អ្នក​ដែល​គេ​មិន​ស្រឡាញ់​យើង​នោះ​ធ្វើ​អ្វី​ គួរ​តែ​ស្រឡាញ់​អ្នក​ណា​ដែល​គេ​ស្រឡាញ់​យើង​ដែរ​ វា​ល្អ​ជាង ។ ការ​រាប់​អាន​និង​ចូល​កាន់​សាសនា​ គឺ​នៅ​លើ​ជំនឿ​ ឯ​ចំណែក​រឿង​ស្នេហា​ស្រី​ប្រុស​យក​គ្នា​ជា​គូ​គ្រង​ គឺ​នៅ​លើ​ឧ​ប​និស្ស័យ​ ទាំង​ពី​រ​ផ្នែក​នេះ​គឺ​មិន​អាច​បង្ខំ​បាន​ឡើយ ។ ដក​ស្រង់​ចេញ​ពី​សៀវភៅ " បទ​ពិចារណា " រៀប​រៀង​ដោយ​លោកគ្រូ​អគ្គ​បណ្ឌិត​ ប៊ុត-សាវង្ស ។ ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​

កូន​ជា​ទី​ស្រឡាញ់​! មាន​ធម្ម​ជាតិ​ម៉្យាង​ នៅ​ពេល​កើត​ដល់​អ្នក​ណា​ហើយ​ នឹ​ង​ធ្វើ​ឲ្យ​អ្នក​នោះ​ក្តៅ​ងំ​ក្នុង​ចិត្ត​ កើត​ការ​ញាប់​ញ័រ​ក្នុង​ទ្រូង​ និង​ឈឺ​ផ្សា​ ធម្ម​ជាតិ​ដែល​ថា​មក​នេះ​ គឺ​ការ​​ច្រណែន​ ឬ​ឫ​ស្សា​ ។ ការ​ច្រ​ណែន​កើត​ឡើង​ក្នុង​ចិត្ត​ នៅ​ពេល​ឃើញ​អ្នក​ដទៃ​បាន​ល្អ​ជាង​ខ្លួន​ ក្រៃ​លែង​មែន​ទែន​ គឺ​អ្នក​ដែល​បា​ន​ល្អ​ជាង​ខ្លួន​នោះ​ ជា​សត្រូវ

គំនិត​ដែល​ថា​និរវាណៈ​ជា​បរមត្ថ​សច្ចៈ​នេះ​ យើង​អាច​ប្រទះ​ឃើញ​នៅ​ក្នុង​ធាតុ​វិភង្គ​សូត្រ​ (សូត្រ​ទី​១៤០) នៃ​គម្ពីរ​មជ្ឈិម​និ​កាយ ហើយ​ព្រះ​សូត្រ​ដ៏​សំខាន់​នេះ​ ព្រះ​ពុទ្ធ​ជា​ម្ចាស់​បាន​ទ្រង់​សម្តែង​ដល់​បុក្កុសាតិ​ (​ធ្លាប់​ពោល​រួច​មក​ហើយ​នៅ​ខាង​ដើម​ )​ ដែល​ជា​មនុស្ស​ឆ្លាត​ឈ្លាស​ ហើយ​ដែល​ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​បាន​ជួប​នៅ​ឯផ្ទះ​ជាង​ស្មូន​ឆ្នាំង​ ក្នុង​រាត្រី​ដ៏​ស្ងប់​ស្ងាត់​មួយ​ ។ ខ្លឹម​សារ​នៃ​ព្រះ​សូត្រ​នេះ​មាន​ដូច​ត​ទៅ​នេះ ៖

តែ​ង​តែ​មាន​មនុស្ស​សួរ​ជានិ​ច្ច​ថា​ ក្រោយ​ពី​និរវាណៈ​ហើយ​ តើ​នឹង​មាន​អ្វី​កើត​ឡើង ? សំនួរ​នេះ​គឺ​មិន​ត្រឹម​ត្រូវ​ទាល់​តែ​សោះ​ ព្រោះ​ថា និរវាណៈ​ជា​បរម​សច្ចៈ​ ហើយ​ពេល​ដែល​ជា​បរម​សច្ចៈ​ដូច្នេះ​ ក៏​មិន​មាន​អ្វី​ទៀត​ឡើយ​ បន្ទាប់​ពី​និរវាណៈ​ ។ ភិក្ខុ​មួយ​រូប​មាន​នាម​ថា​រាធៈ​ បាន​ទូល​សួរ​នូវ​បញ្ហា​តាម​បែប​មួយ​ផ្សេង​ទៀត​ដល់​ព្រះ​ពុទ្ធ​អង្គ​ថា " បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ​ដ៏​ចម្រើន​! អ្វី​ទៅ​គឺ​គោ​ល​បំណង​ (គោល​ដៅ​) របស់​និរវាណៈ​? " ។

ទទួល​យក​ការ​ពិត មនុស្ស​យើង​ត្រូវ​ហ្វឹក​ហាត់ ឲ្យ​ចេះ​ទទួល​យក​នូវ​របស់​ដែល​គេច​មិន​ផុត ដោយ​សេចក្តី​ស្ងប់ ។ មនុស្ស​ខ្លះ​ទោះ​ជា​បាន​ដឹង​ហើយ​ថា វា​ត្រូវ​តែ​យ៉ាង​ហ្នឹង​ឯង មិន​អាច​គេច​ជៀស ទៅ​ណារួច​ឡើយ តែ​នៅ​មិន​ព្រម​សុខ​ចិត្ត​ដដែល នៅ​តែ​កន្ទក់​កន្ទេញ គិត​តែ​ពី​សោក​សៅ​ខូច​ចិត្ត ឬ​មិន​ដូច្នោះ​ទេ​ក៏​ច្រើន​ទៅ​ដោយ​ទោសៈ ឃើញ​អ្នក​ណា​ៗ ឬ​របស់​អ្វី​ចេះ​តែ​ទាស់​មុខ​ទាស់​មាត់​ទៅ​ទាំង​អស់ ។

កា្លហាន​តស៊ូ​ចំពោះ​សេចក្តី​លំបាក សេចក្តី​លំបាក​ជា​រដូវ​កាល​នៃ​ជីវិត ដូច​ជា​ដើម​ឈើ​ដែល​បាន​ឆ្លង​កាត់​រដូវ​កាល​ទាំង​៣ ហើយ ទើប​ចម្រើន​លូត​លាស់​បាន​ផ្លែ​បាន​ផ្កា ។ សេចក្តី​លំបាក​ធ្វើ​ឲ្យ​យើង​យល់​ពី​ខ្លួន​ឯង យល់​ពី​ញាតិ​មិត្ត និង​យល់​ពី​អ្នក​ដទៃ​ទៀត ។ បុគ្គល​ដែល​មាន​ចិត្ត​រឹង​ប៉ឹង កាល​ដែល​មាន​ទុក្ខ​លំបាក​រមែង​រឹង​រឹត​តែ​រឹង​ប៉ឹង​ឡើង និង​តាំង​ចិត្ត​ឆ្ពោះ​មុខ​ទៅ​រក​សេចក្តី​ល្អ ធ្វើ​ល្អ​ខ្លាំង​ឡើង

ក្នុង​ចំណុច​នេះ​ព្រះ​ពុទ្ធ​ជា​ម្ចាស់ ទ្រង់​ត្រាស់​សម្តែង​ទុក​មក​ច្រើន​ណាស់ ដូច​ជាៈ បុគ្គល​​ក្រោធ​រមែង​មាន​ពណ៌​សម្បុរ​មិន​ស្អាត ដេក​ជា​ទុក្ខ បែក​មិត្ត អស់​យស ។ល។ បុគ្គល​អ្នក​ក្រោធ​មិន​ដឹង​ថា​សេចក្តី​ក្រោធ​នោះ គឺ​ជា​ភ័យ​ដែល​កើត​ឡើង​ក្នុង​ខ្លួន​ទេ​។ បុគ្គល​អ្នក​ក្រោធ​ខឹង រមែង​មិន​ដឹង​ប្រយោជន៍ រមែង​មិន​ឃើញ​ធម៌ ។ បុគ្គល​ដែល​សេចក្តី​ក្រោធ​គ្រប​សង្កត់​មាន​តែ​ភាព​ងងឹត​ប៉ុណ្ណោះ ។ បុគ្គល​អ្នក​ក្រោធ​ធ្វើ​នូវ​អំពើ​អាក្រក់​បាន​ដោយ​ងាយ​ហាក់​ដូច​ជា​ធ្វើ​អំពើ​ល្អ ប៉ុន្តែ​លុះ​ដល់​ក្រោយ​មក កាល​បើ​បាត់​ក្រោធ​ហើយ ក៏​មាន​ការ​ក្តៅ​ក្រហាយ​ស្តាយ​ក្រោយ​ដូច​ជា​ត្រូវ​ភ្លើង​ឆេះ ។ មនុស្ស​ក្រោធ រមែង​សម្តែង​នូវ​មុខ​ក្រញូវ​ជាដំបូង​ដូច​ភ្លើង​មុន​នឹង​ឆេះ​រមែង​ញ៉ាំងផ្សែង​ឲ្យ​កើត​ឡើង​សិន លុះ​ដល់​កាល​ណា សេចក្តី​ក្រោធ​សម្តែង​នូវ​តេជានុភាព​ហើយ​កាល​នោះ មនុស្ស​ក្រោធ រមែង​មិន​ខ្លាច​អ្វី​ឡើយ ការ​ខ្មាស់​អៀន​ក៏​មិន​មាន សេចក្តី​គោរព​ក៏​មិន​មាន គេ​រមែង​ធ្វើ​នូវ​អំពើ​វិនាស​ផ្សេងៗ ដូច​ជា​ភ្លើង​ឆេះ​ព្រៃ​ឬ​ឆេះភូមិ​អ្នក​ស្រុក​ដូច្នោះ​ឯង ។ មនុស្ស​ក្រោធ​សម្លាប់​ឪពុក សម្លាប់​ម្តាយ​របស់​ខ្លួន​ឯង​ក៏​បាន សម្លាប់​ព្រះ​អរហន្ត​ក៏​បាន​សម្លាប់​មនុស្ស​ណា​ៗ ក៏​បាន​ទាំង​អស់​សូម្បីតែ​ខ្លួន​ឯង ។ គ្រោះ​កាច​អ្វី​ស្មើ​នឹង​ទោសៈ​មិន​មាន ។ កំហុស​អ្វី​ស្មើ​នឹង​ទោសៈ​មិន​មាន ។ សេចក្តី​ក្រោធ​មាន​ទោស បង្ក​ផល​អាក្រក់​ឲ្យ​មក​សន្ធឹក​សន្ធាប់ ដូច​ជា​ព្រះ​ពុទ្ធ​វចនៈ​ដែល​សម្តែង​មក​នេះ​បញ្ជាក់​ឲ្យ​ដឹង​ស្រាប់​ហើយ ។ សូម្បី​រឿង​រ៉ាវ​នៅ​ក្នុង​និទាន​ផ្សេង​ៗ និង​ក្នុង​ជីវិត​បច្ចុប្បន្ន​ពិត​ៗ ក៏​មាន​សន្ធឹក​សន្ធាប់​ដែរ​សុទ្ធ​តែ​សម្តែង​ឲ្យ​ឃើញ​ថា ការ​ខឹង​ក្រោធ​មាន​តែ​ធ្វើ​ឲ្យ​កើត​​សេចក្តី​វិនាស​ខូច​ខាត មិន​មាន​ផល​អ្វី​ល្អ​ទេ ទើប​គួរ​កម្ចាត់​បង់​ចោល មិន​ត្រូវ​ទុក​ឲ្យ​ឋិតនៅ​ឡើយ ។ សម្លាប់​អ្វី​ដទៃ​អាច​មក​ដេក​ទុក្ខ តែ​សម្លាប់​សេចក្តី​ក្រោធ​ហើយ​រមែង​ដេក​ជា​សុខ​ជា​រៀង​រហូត ។ អត្ថបទ​នេះ​ដក​ស្រង់​ចេញ​ពី​សៀវភៅៈ "វិធី​រម្ងាប់​សេចក្តី​ក្រោធ" រៀប​រៀង​​ដោយៈ អគ្គបណ្ឌិត​ធម្មាចារ្យ ប៊ុត-សាវង្ស ។ វាយ​អត្ថបទ​ដោយៈ កញ្ញា ជា ម៉ានិត ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​

អ្វី​ៗ​ដែល​ជា​អតីត បាន​កន្លង​ទៅ​ហើយ ហៅ​ឲ្យ​ត្រឡប់​មក​វិញ​មិន​បាន​ឡើយ ទោះ​ជា​ខំស្រែក​យំ​អង្វរ​សូម​ដោយ​ទុក្ខ​ទោ​មនស្ស​យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ អតីត​ក៏​គង់​នៅ​តែ​ជា​អតីត​ដដែល ។ តាម​ពិត អ្វី​ដែល​ថា​ធ្វើ​សា​ជា​ថ្មី​នោះ គឺ​បាន​ត្រឹម​តែ​ជា​ការ​កែ​ខៃ​ប៉ុណ្ណោះ ដូច​ជា​ការ​ធ្វើ​ខុស​ទៅ​ហើយ​ត្រូវ​ធ្វើ​សា​ថ្មី​គឺ​កែ​ខៃ​ឲ្យ​បាន​ត្រឹម​ត្រូវ និយាយ​ខុស​ហួស​ទៅ​ហើយ ខំ​ប្រឹង​និយាយ​សាថ្មី​ដើម្បី​ឲ្យ​បាន​ត្រឹម​ត្រូវនេះ​ជា​ការ​កែ​ខៃ ប៉ុន្តែ​អ្វី​ដែល​ខុស​ព្រោះ​ការ​ធ្វើ​ ឬ​ព្រោះ​ការ​និយាយ​នោះ វា​បាន​កន្លង​ទៅ​ហើយ នឹង​ចាប់​ទាញ​វា​យក​មក​វិញ​ដើម្បី​កុំ​ឲ្យ​វា​យ៉ាង​ហ្នឹង គឺ​មិន​បាន​ជា​ដាច់​ខាត ព្រោះ​អតីត​មិន​អាច​ត្រឡប់​មក​ជា​បច្ចុប្បន្ន​ឡើយ ។ មនុស្ស​ដែល​ធ្លាប់​មាន​ដំបៅ​ហើយ តើ​នឹង​ថា​មិន​ធ្លាប់​មាន​ដំបៅ​យ៉ាង​ម៉េច​កើត​ទៅ វា​ត្រូវ​តែ​ជា​ដំបៅ​ដែល​បាន​កើត​ហើយ​នោះ​ឯង ប៉ុន្តែ​ស្នាម​ដំបៅ​មាន​ឬ​មិន​មាន ស្រេច​ហើយ​តែ​នៅ​លើ​ការ​រក្សា ។ ស្នាម​ខាង​ផ្លូវ​ចិត្ត​ក៏​ដូច​គ្នា អ្វី​ដែល​បាន​ធ្វើ​​ហើយ វាជា​ការធ្វើ​ហើយ សុខ​ឬ​ទុក្ខ​វា​ក៏​បាន​កន្លង​ទៅ​ហើយ​ដែរ ។ នៅ​ពេល​នឹក​ត្រឡប់​ទៅ​រក​រឿង​រ៉ាវ​ដែល​កន្លង​ទៅ​ហើយ​នោះ សុខ​ឬ​ទុក្ខ​ក៏​បាន​កើត​ឡើង​​សាជា​ថ្មី​ទៀត ប៉ុន្តែ​ហេតុការណ៍​ផ្សេង​ៗ​នោះ​បាន​កន្លង​ទៅ​ហើយ ប្រៀប​ដូច​ជា​ទឹក​ដែល​ហូរ​ចុះ​ទៅ​ក្រោម គឺ​វា​ចេះ​តែ​ហូរ​ទៅ និង​ឆ្ងាយ​ទៅ​ជានិច្ច ។ ព្រោះ​ហេតុ​ដូច្នេះ ការ​ដែល​យើង​បាន​ធ្វើ​អ្វី​មួយ​ខុស​និង​បាន​បាត់​បង់​សាប​សូន្យ​នូវ​អ្វី​មួយ​នោះ ក៏​សូម​ឲ្យ​វា​កន្លង​ទៅ​ចុះ កុំ​ទុក​ដាក់​រឿង​ដែល​កន្លង​ទៅ​ហើយ ឲ្យ​នៅ​ដុត​រោល​ខ្លួន​ឯង​ឥត​ប្រយោជន៍ កុំ​ព្រម​ជា​ទាសៈ របស់​អតីត កុំ​ឲ្យ​អតីត​មក​ក្តិច​ខ្ញាំ​បេះ​ដូង និង​កុំ​អង្គុយ​ជាមួយ​អតីត​ដោយ​ចិត្ត​សៅហ្មង​ឲ្យ​សោះ ។ ចូរ​កុំ​ឃាំង​ឬ​ដាក់​គុក​ខ្លួន​ឯង​ទុក​ជា​មួយ​នឹង​អតីត​ដោយ​ចិត្ត​ក្តៅ​ក្រហាយ​ឡើយ ព្រោះ​វា​ជាការ​ធ្វើ​ទារុណកម្ម​ខ្លួន​ឯង​ឥត​ប្រយោជន៍ ។ អតីត​កាល​ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា​ក៏​តាម​តែ​វាចុះ​ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ន និង​អនាគត វា​នៅ​ជា​របស់​យើង សូម​ឲ្យ​ផ្តើម​ធ្វើ​ជា​ថ្មី សាង​ថ្មី ធ្វើ​បច្ចុប្បន្ន​ឲ្យ​ល្អ​ជា​ទី​បំផុត ដូច្នេះ​អានាគត នឹង​បាន​ល្អ​ជា​ប្រាកដ ។ បច្ចុប្បន្ន​នឹង​ក្លាយ​ជា​អតីត​របស់​អនាគត​ទើប​ត្រូវ​សាង​អនាគត​ដោយ​បច្ចុប្បន្ន​ហ្នឹង​ឯង ។ មនុស្ស​ខ្លះ​លិច​ចូល​ក្នុង​អតីត​ដោយ​ចិត្ត​សៅ​ហ្មង រហូត​ដល់​ខូច​អស់​នូវ​បច្ចុប្បន្ន ចំណែក​អនាគត​ក៏​ងងឹត​ស្លុប​ឥត​រស្មី​ព្រោះ​ដូច្នេះ ចូរ​កុំ​ជាទាសៈរបស់​អតីត ពោល​គឺ​កុំ​យក​អតីត​ជា​ចៅ​ហ្វាយ​នាយ​ឡើយ ។ នៅ​ក្នុង​​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​បាន​ទូន្មាន​ថា​កិលេស​ជាតិ​ណា ដែល​មាន​អារម្មណ៍​ជា​អតីត កិលេស​ជាតិ នោះ​ចូរ​រី​ឯ​ស្ងួត​ទៅ កង្វល់​ក្នុង​អនាគត​ចូរ​កុំ​មាន​ដល់​អ្នក​ឡើយ​បើ​អ្នក​មិន​ប្រកាន់​ក្នុង​ខន្ធ​ជា​បច្ចុប្បន្ន​នេះ ទេ អ្នក​នឹង​ជា​បុគ្គល​ស្ងប់​ហើយ​ត្រាច់​ទៅ ។ មិនខ្វាយ​ខ្វល់​ក្នុងរឿង​អនាគត មិន​សោក​សៅ​ចំពោះ​អតីត ជា​អ្នក​ឃើញ​ស្ងាត់​សូន្យ​ចាក​សត្វ​ក្នុង​ផស្សៈ តាម​ទ្វារ​ទាំង​៦ យ៉ាង​នេះ អត់​នរណា​នាំ​ទៅ​ដោយ​ការ​យល់​ខុស​ឡើយ ។ អត្ថបទ​នេះ​ដក​ស្រង់​ចេញ​ពី​សៀវភៅៈ សុខចិត្ត​ វាយ​អត្ថបទ​ដោយៈ កញ្ញា ជា ម៉ានិត ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​