សម័យមួយ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់គង់ប្រថាប់នៅនាព្រះមហាវិហារជេតពន ជិតក្រុងសាវត្ថី ។ សម័យនោះ ព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់សម្ដែងអំពីទិដ្ឋិច្រើនប្រការ ឱ្យដល់ភិក្ខុទាំងឡាយបានស្ដាប់ក្នុងវត្តជេតពននោះឯង ។
ទិដ្ឋិដែលប្រារព្ធយកខន្ធជាអនាគត មកជាអារម្មណ៍ មាន ៥ ចំណែក គឺ
១- អត្តា កាលស្លាប់ទៅហើយកើតទៀត មានសញ្ញា ។
២- អត្តា កាលស្លាប់ទៅហើយកើតទៀត មិនមានសញ្ញា ។
៣- អត្តា កាលស្លាប់ទៅហើយកើតទៀត មានសញ្ញាក៏មិនមែន មិនមានសញ្ញាក៏មិនមែន ។
៤- សត្វស្លាប់ទៅសូន្យ មិនកើតទៀតឡើយ ។
៥- ទិដ្ឋធម្មនិព្វានវាទ យល់ឃើញថាកាមសុខនិងឈានសុខ ជាព្រះនិព្វានក្នុងបច្ចុប្បន្ន ។
ទិដ្ឋិទាំង ៥ ពួកនេះ រួមជា ៣ ពួកក៏បាន គឺ ៣ ពួកខាងដើម ជាសស្សតវាទ ពួក ១ បន្តមកគឺឧច្ឆេទវាទ ពួក ១ និងទិដ្ឋធម្មនិព្វានវាទ ពួក ១ ដោយប្រការដូច្នេះទើបព្រះសូត្រនេះ មានឈ្មោះថា បញ្ចត្តយសូត្រ គឺ ៥ មកជា ៣ ឬ ៣ ទៅជា ៥ ក៏បាន ។
ជាបន្តមកក្នុងព្រះសូត្រ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់សម្ដែងចែកទិដ្ឋិ ៥ ពួកខាងដើមនោះ ទៅជាទិដ្ឋិ ៤៤ ដូចនៅក្នុងព្រហ្មជាលសូត្របិដកលេខ ១៤ ដែរ គឺ
-សស្សតទិដ្ឋិជាសញ្ញីវាទ មាន ១៦
-សស្សតទិដ្ឋិជាអសញ្ញីវាទ មាន ៨
-សស្សតទិដ្ឋិជានេវសញ្ញីនាសញ្ញីវាទ មាន ៨
-ឧច្ឆេទទិដ្ឋិ មាន ៧
-ទិដ្ឋធម្មនិព្វានវាទ មាន ៥ ។
ទិដ្ឋិទាំង ៤៤ គឺប្រារព្ធយកខន្ធជាអនាគត មកជាអារម្មណ៍ ហៅថា អបរន្តកប្បទិដ្ឋិ ។ បន្ទាប់មកព្រះអង្គទ្រង់សម្ដែងអំពីទិដ្ឋិ ៥ ពួកទៀត ដែលប្រារព្ធយកខន្ធអតីតមកជាអារម្មណ៍ ៥ ពួកនេះ ចែកបានជាទិដ្ឋិ ១៨ គឺ
១- សស្សតទិដ្ឋិ មាន ៤
២- ឯកច្ចសស្សតឯកច្ចអសស្សតទិដ្ឋិ មាន ៤
៣- អន្តានន្តទិដ្ឋិ មាន ៤
៤- អមរាវិក្ខេបទិដ្ឋិ មាន ៤
៥- អធិច្ចសមុប្បន្នទិដ្ឋិ មាន ២ ។
ទិដ្ឋិ ៥ ពួក ចែកបានជាទិដ្ឋិ ១៨ ដែលប្រារព្ធយកខន្ធខាងដើមគឺខន្ធអតីតមកជាអារម្មណ៍នោះ ហៅថា បុព្វន្តកប្បទិដ្ឋិ ។ បូកបញ្ចូលបុព្វន្តកប្បទិដ្ឋិ ១៨ និងអបរន្តកប្បទិដ្ឋិ ៤៤ ត្រូវជាទិដ្ឋិ ៦២ ។ ចំពោះទិដ្ឋិទាំង ៦២ នេះ គឺមានសក្កាយទិដ្ឋិ ដែលប្រកាន់ថាជាសត្វបុគ្គលតួខ្លួន ជាមេ ជាប្រធាន ទើបព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់ប្រកាសសម្ដែងនៅក្នុងព្រះសូត្រនេះជាបន្តថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ សមណៈឬព្រាហ្មណ៍ពួកខ្លះ ក្នុងលោកនេះ ព្រោះលះបង់នូវបុព្វន្តានុទិដ្ឋិផង លះបង់នូវអបរន្តានុទិដ្ឋិផង ទាំងមិនអធិដ្ឋានទុកនូវកាមសញ្ញោជនៈ ដោយសព្វគ្រប់ កន្លងនូវបីតិដ៏ស្ងប់ស្ងាត់ កន្លងនូវនិរាមិសសុខ កន្លងនូវអទុក្ខមសុខវេទនា ក៏ពិចារណាឃើញថា អាត្មាអញជាអ្នកស្ងប់រម្ងាប់ អាត្មាអញជាអ្នករលត់ទុក្ខ អាត្មាអញជាអ្នកមិនមានសេចក្ដីប្រកាន់ ( ក្នុងបញ្ចក្ខន្ធ ) ។
ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ព្រះតថាគតដឹងច្បាស់នូវដំណើរនោះថា សមណៈឬព្រាហ្មណ៍ដ៏ចម្រើននេះ ព្រោះលះបង់នូវបុព្វន្តានុទិដ្ឋិផង លះបង់នូវអបរន្តានុទិដ្ឋិផង ទាំងមិនអធិដ្ឋានទុកនូវកាមសញ្ញោជនៈ ដោយសព្វគ្រប់ កន្លងនូវបីតិដ៏ស្ងប់ស្ងាត់ កន្លងនូវនិរាមិសសុខ កន្លងនូវអទុក្ខមសុខវេទនា ក៏ពិចារណាឃើញថា អាត្មាអញជាអ្នកស្ងប់រម្ងាប់ អាត្មាអញជាអ្នករលត់ទុក្ខ អាត្មាអញជាអ្នកមិនមានសេចក្ដីប្រកាន់។ សមណព្រាហ្មណ៍ដ៏មានអាយុនេះតែងពោលសរសើរ នូវបដិបទាជាទីសប្បាយនៃព្រះនិព្វាន ដោយពិត ប៉ុន្តែសមណៈឬព្រាហ្មណ៍ដ៏ចម្រើននេះឯង ប្រកាន់មាំនូវបុព្វន្តានុទិដ្ឋិផង ប្រកាន់មាំនូវអបរន្តានុទិដ្ឋិផង ប្រកាន់មាំនូវកាមសញ្ញោជនៈផង ប្រកាន់មាំនូវបីតិដ៏ស្ងប់ស្ងាត់ផង ប្រកាន់មាំនូវនិរាមិសសុខផង ប្រកាន់មាំនូវអទុក្ខមសុខវេទនាផង ។
សមណព្រាហ្មណ៍មានអាយុនេះ ពិចារណាឃើញថា អាត្មាអញជាអ្នកស្ងប់រម្ងាប់ អាត្មាអញជាអ្នករលត់ទុក្ខ អាត្មាអញជាអ្នកមិនមានសេចក្ដីប្រកាន់មាំ ដោយហេតុណា ហេតុនោះ ព្រះតថាគតពោលថាជាឧបាទាន ( សេចក្ដីប្រកាន់មាំ ) របស់សមណព្រាហ្មណ៍ដ៏ចម្រើននេះ ។ ឧបាទាននោះជាសង្ខតធម៌ ដ៏គ្រោតគ្រាតនៅឡើយ ចំណែកខាងការរលត់សង្ខារទាំងឡាយមានពិត ព្រះនិព្វានក៏មានពិត លុះព្រះតថាគតដឹងច្បាស់ដូច្នេះហើយ ជាអ្នកឃើញនូវការរលាស់ចេញនូវឧបាទាននោះ កន្លងនូវឧបាទាននោះ។
ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ការដឹងច្បាស់តាមពិត នូវកិរិយាកើតឡើងផង នូវកិរិយាវិនាសផង នូវអានិសង្សផង នូវទោសផង នូវកិរិយារលាស់ចេញផង នៃផស្សាយតនៈទាំង ៦ ហើយរួចចាកសេចក្ដីប្រកាន់មាំណា នេះឯង ឈ្មោះថាសន្តិវរបទ ដ៏ប្រសើរ ដែលព្រះតថាគតត្រាស់ដឹងហើយ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ការដឹងច្បាស់តាមពិត នូវកិរិយាកើតឡើងផង នូវកិរិយាវិនាសផង នូវអានិសង្សផង នូវទោសផង នូវកិរិយារលាស់ចេញផង នៃផស្សាយតនៈទាំង ៦ ហើយ រួចចាកសេចក្ដីប្រកាន់មាំណា នោះឯង ឈ្មោះថាសន្តិវរបទដ៏ប្រសើរ ដែលព្រះតថាគតត្រាស់ដឹងហើយ ។ លុះព្រះមានបុណ្យបានសម្ដែងព្រះសូត្រនេះចប់ហើយ ភិក្ខុទាំងនោះ ក៏មានចិត្តត្រេកអរ រីករាយចំពោះភាសិត របស់ព្រះមានបុណ្យ។
ដកស្រង់ពីសៀវភៅ សិក្សាព្រះសូត្រ ភាគទី១៣
ដោយ៥០០០ឆ្នាំ