ជីវិត​ដែល​មិន​ត្រូវ​ប្រមាទ -​សួរៈ ការ​នឹក​ដល់​សេចក្ដីស្លាប់របស់​បុគ្គល​ជា​ទីស្រឡាញ់ដូច​ជា មាតា បិតា នឹង​បាន​មក​ជា​មរណានុស្ស​តិត​ទៅ កូន​ចៅ ត្រូវ​ធ្វើ​យ៉ាង​ណា​ក្នុង​ដំណើរ​ជីវិត? -ឆ្លើយៈ មាន​ច្រើន​ផ្លូវ​ ប្រការ​ដំបូង​ជា​គោល​ទូទៅ មិន​ចំពោះ តែ​មាតា បិតា។ តែ​សម្រាប់​មាតា បិតា ធ្វើ​ឲ្យ​រំជួល​ចិត្ត​យ៉ាង​ខ្លាំង ព្រោះធ្លាប់​ប្រសព្ធ​ជិត​ដិត។ គោល​សំខាន់​គឺ​មិន​ត្រូវប្រមាទ​គ្រប់​ជីវិត

ព្រះពុទ្ធ​សាសនា​ មាន​ឡើង​ដំបូង​នៅ​ក្នុង​មជ្ឈិម​ប្រ​ទេស​ គឺ​ប្រ​ទេស​ឥណ្ឌា​សម័យ​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ ។ នៅ​ក្នុង​មជ្ឈិម​ប្រ​ទេស​ទាំង​មូល​ កាល​ដែល​មិន​ទាន់​មាន​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​នៅ​ឡើយ​ មនុស្ស​ទាំង​អស់​តែ​ងនាំ​គ្នា​ប្រ​ព្រឹត្ត​ប្រ​តិបត្តិ​តាម​លទ្ធិ​សាសនា​ព្រាហ្មណ៍​ខ្លះ​ តាម​លទ្ធិ​សាសនា​ឯទៀត​ខ្លះ​ ដែល​ជា​ផ្លូវ​ប្រ​តិ​បត្តិ​តឹង​ពេក​ក៏​មាន​ ធូរ​ពេក​ក៏​មាន​... អាន​បន្ត៖ (មើលមិនឃើញចុចទីនេះ)

សាសនា​ទាំង​អស់​ក្នុង​សកលលោក​សុទ្ធ​តែ​មាន​បញ្ញាតិ​ មាន​ទ្រឹស្តី​ មាន​អត្ត​បទ​ សម្រាប់​ដឹក​នាំ​ប្រ​​ដៅ​មនុស្ស​ ដើម្បី​ប្រ​យោជន៍​ឲ្យ​គ្រាន់​តែ​មនុស្ស​ជឿជាប់​ចិត្ត​បាក់​ផ្នត់​ ទៅ​ជា​ទំលៀ​ម​ទំលាប់​ដោយ​ឥត​ហេតុ​ផល​ក៏​មាន​ ប្រ​ដៅ​មនុស្ស​ឲ្យ​មាន​សីល​ធម៌​ក៏​មាន​ ។ ប៉ុន្តែ​ក្នុង​ទី​នេះ​​ យើង​អ្នក​និពន្ធ​មិន​មាន​បំណង​អធិប្បាយ​អំពី​ប្រយោជន៍​របស់​សាសនា​ដទៃ​ទេ

ពាក្យ​ បួស​ ជា​ពាក្យ​មាន​តម្លៃ​ល្អ​ប្រ​សើរ​ ។ មនុស្ស​ដែល​បាន​បួស​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​ ជា​មនុស្ស​មាន​តម្លៃ​ល្អ​ប្រ​សើរ​ជា​ង​អ្នក​មិន​បាន​បួស​ ។ អ្នក​កាន់​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​ គេ​និយម​ថា​ អ្នក​បួស​ គឺ​ជា​មនុស្ស​ល្អ​ ដឹង​ខុស​ ដឹង​ត្រូវ​ ដឹង​គុណ​ ដឹង​ទោស​ ដឹង​បុណ្យ ដឹង​បាប​ ។ល។ ឬ​កែ​គំនិត​មារយាទ​និង​ស្មា​រតី​មនុស្ស​ ពី​អាក្រក់​ ថោក​ទាប​ ឲ្យ​បាន​មក​ជា​ល្អ​ ខ្ពង់​ខ្ពស់​បាន​

​​​​​ ទោស​នៃ​សេចក្ដី​ក្រោធ ធម្មតា​មនុស្ស​ណា​មួយ ដែល​ច្រឡោត​ខឹង​ឡើង​ចំពោះ​នរណា​ម្នាក់, បើ​អ្នក​ម្ខាង​គេ​អត់ធន់​បាន មិន​ខឹង​តប​វិញ​សោះ ហើយ​អ្នក​ម្ខាង​នោះ​នៅ​តែ​ចចេស​ខឹង​នឹង​គេ ដរាប​ដល់​ជេរ​ប្រទេច​ផ្ដាសា​គេ​ថែម ៗ ញយៗ ដងទៅ អ្នក​ដែរ​ខឹង​ហើយ​ជេរ​គេ​ដោយ​បំពាននោះ ក៏​នឹង​ត្រឡប់​ជា​ភ័យ​ខ្លួន​វិញ ឬ​នឹង​ត្រឡប់​ជា​មាន​សេចក្ដី​អន្តរាយ​ដល់​ខ្លួន​វិញ​មិន​ខាន; ដូច​ព្រាន​សុខន​ឈ្មោះកោកៈ។ សូម​នាំ​រឿង​នោះ​មក​សម្ដែង​ជា​ឧទាហរណ៍​ដូច​តទៅ​នេះ៖ រឿង​ ព្រាន​សុនខ​ឈ្មោះ កោកៈ ព្រាន​សុនខ​ឈ្មោះ​កោកៈ​នោះ បណ្ដើរ​សុនខ ១ ហ្វូងទៅ​បណ្ដេញ​សត្វ​ក្នុង​ព្រៃ។ ថ្ងៃ​នោះ​ក៏​ចួន​ប្លត​សូន្យ​ទទេ មិន​បាន​សត្វ​អ្វី ១ សោះ។ លុះ​ប្រទះ​នឹង​ភិក្ខុ​ ១ រូប​ក៏​គិត​ថា ៖ " ការ​ដែល​អញ​មិន​បាន​សត្វ​ក្នុង​ថ្ងៃ​នេះ មិន​ទាស់​ពី​រឿង​អ្វី​ទេ, ច្បាស់​ជា​ទាស់​ពី​ព្រោះ​តែ​អញ​ឃើញ​មនុស្ស​កាឡកិណ្ណី​នេះ​ឯង បាន​ជា​ឆ្នែង​អស់ " នឹក​ខឹង​ក្នាញ់​ក្នុង​ចិត្ត​ដូច្នោះ ក៏​ពន្យុះ​ឆ្កែ​ឲ្យ​ដេញ​ខាំ​លោក។ ភិក្ខុ​នោះ​ស្ទុះ​ឡើង​ដើម​ឈើ។ ព្រាន​ឆ្កែ​ក៏​តាម​ទៅ​ចាក់​បាទ​ជើង​លោក​នឹង​លំពែង, ទោះ​បី​លោក​អង្វរ​យ៉ាង​ណា​ក៏​មិន​ស្ដាប់; ចេះ​តែ​ចាក់​ដរាប​ដល់​របូត​ចីវរបស់​លោក​ធ្លាក់​ចុះ​មក​គ្រប​លើ​ខ្លួន។ ឯហ្វូង​ឆ្កែ កាល​បើ​ឃើញ​ដូច្នោះ, សម្គាល់​ថា​លោក​ធ្លាប់​ចុះ​មក ហើយ​ក៏​នាំ​គ្នា​ខាំ​ត្រជាក់​ជញ្ជែង​ព្រាន​នោះ​ដរាប​ដល់​ស្លាប់។ កាល​បើ​ឆ្កែ​អស់​ចៀស​ចេញ​ទៅ​ហើយភិក្ខុ​នោះ​ចុះ​មក, កើត​មាន​សេចក្ដី​សង្ស័យ​ក្រែង​ខូច​សីល​របស់​លោក ក៏​ទៅក្រាប​បង្គំ​ទូល​សួរ​ព្រះបរម​សាស្ដា ៗ ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​ត្រាស់​ថា ៖ " សីល​របស់​អ្នក​មិន​ធ្លុះធ្លាយ​ទេ " ហើយ​ទ្រង់​សម្ដែងព្រះ​គាថា ថា៖ យោ អបទុដ្ជស្ស នរស្ស ទុស្សតិ សុទ្ធស្ស បោសស្ស អនង្គណស្ស តមេវ ពាលំ បច្ចេតិ បាបំ សុខុមោ រជោ បដិវាតំវ ខិត្តោ។ សេចក្ដី​ថា៖ មនុស្ស​ល្ងង់​ខ្លៅ​ណា​មួយ​ទៅ​ប្រទូស្ដ​នឹង​នរជន​តែ​ឥត​ប្រទូស្ដ​ដល់​ខ្លួន ហើយ​គេ​ជា​មនុស្ស​ល្អ​បរិសុទ្ធ ជា​មនុស្ស​ឥត​ទួល​ពោល​គឺ​កិលេស, អំពើ​បាប​នោះ​ឯង​តែង​ត្រឡប់​មក​ត្រូវ​មនុស្ស​ល្ងង់​ខ្លៅ​នោះ​វិញ​មិន​ខាន, ដូច​ធូលី​ដ៏​ល្អិត​ដែល​បុគ្គល​បាច​ច្រាស​ខ្យល់ តែង​ត្រឡប់​មក​ត្រូវ​ខ្លួន​វិញ។ អ្នក​ដែល​មិន​ចេះ​អត់អន់ ច្រើន​មាន​សេចក្ដីវិនាស​អន្តរាយ​ដូចរឿង​ព្រាន​ដែល​និទាន​មក​នេះ។ ព្រោះ​ហេតុ​ដូច្នោះ បណ្ឌិត​ទាំង​ឡាយ​ដែល​ប្រាថ្នា​មិន​ឲ្យ​មាន​ភ័យ និង​ពៀរ​ដល់​ខ្លួន គួរ​ពិចារណា​ឲ្យ​ឃើញ​ទោស​របស់ ទោសៈ ថា ៖ " ដូច​ជា​ភ្លើង​ដុត​ខ្លួន និង​អ្នក​ដទៃ​ឲ្យ​ខ្លោច​ផ្សា " ហើយ​គួរ​សមាទាន​នូវ​អធិវាសនក្ខន្តី ថា ៖ " ថ្ងៃ​នេះ​អញ​នឹង​រក្សា​សីល​អធិវាសនក្ខន្តី មិន​ក្រោធ​ខឹង​នឹង​នរណា​ទេ " លុះ​សមាទាន​ដូច្នេះ​រួច​ហើយ ត្រូវ​ប្រុង​ស្មារតី​រឭក​ដល់​ការ​សមាទាន​នោះ​ឲ្យ​រឿយៗ; បើ​ក្រែង​វង្វេង​ភ្លេច​ត្រូវ​ធ្វើ​គ្រឿង​សម្គាល់​យ៉ាង​ណា​មួយ​ទុក​នឹង​ខ្លួន មាន​កួច​ជាយសំពត់​ចំណាំ​ជា​ដើម, លុះ​ក្រឡេក​ឃើញគ្រឿង​សម្គាល់​នោះ ក៏​នឹង​នឹក​ឃើញ​ឡើង​ភ្លាម​មិន​វង្វេង​ភ្លេច​ឡើយ; ខំ​ហាត់​ញយ ៗ ទៅ​ក៏​មុខ​ជា​ធ្លាប់​ទៅ​ឯង។ ដក​ស្រង់​ចេញ​ពី​សៀវភៅ ឱវាទបាតិមោក្ខ ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​

ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ជាម្ចាស់​បាន​ត្រាស់​សម្ដែង ហេតុ​ជា​គ្រឿង​ត​នៃ​ពៀរ និង​ហេតុ​ជា​គ្រឿង​ស្ងប់​រម្ងាប់​នៃ​ពៀរ​ ថា៖ ន ហិ វេរេនវេរានិ សម្មន្តីធ កុទាចនំ អវេរេន ច សម្មន្តី ឯស ធម្មោ សនន្តនោ។ សេចក្ដី​ថា៖ ក្នុង​កាល​ណាៗ ក៏​ដោយ ធម្មតា​ពៀរ​ទាំង​ឡាយ​ក្នុង​លោក​សន្និវាស​នេះ មិន​ដែល​ស្ងប់​រម្ងាប់​ដោយ​ការ​ចង​ពៀរ​ឡើយ; ដោយ​ពិតពៀរ​ទាំង​ឡាយ​តែង​ស្ងប់​រម្ងាប់​ដោយ​ការ​មិន​ចង​ពៀរ, ធម៌​នេះ ជាធម៌​ចាស់​មាន​យូរ​ណាស់​មក​ហើយ។ អធិប្បាយ​ចំពោះ​តែ​បទ​ដែល​ទាក់ទង​គ្នា ដោយ​រឿង​ខន្តី​សេចក្ដី​អត់ធន់​ម្យ៉ាង ដូច​តទៅ​នេះ៖បណ្ដា​បទ​ទាំង​ឡាយ ត្រង់​បទ​ថា អវេរេន ច សម្មន្តិ ដូច្នេះ មាន​សេចក្ដី​ថា ពៀរ​ដែល​នឹង​ស្ងប់​រម្ងាប់ ឈប់​ចង​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក​នោះ លុះ​តែ​មាន​ទឹក​ចិត្ត​យ៉ាង​ត្រជាក់វិសេស​គឺ ខន្តី​ ( សេចក្ដី​អត់ធន់ ) មេត្តា ( សេចក្ដី​ស្រឡាញ់ ) ឬ​មាន​យោនិសោមនសិការ និងបច្ចវេក្ខណញ្ញាណ គឺ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ដោយយោបល់ ពិចារណា​ឲ្យ​ឃើញ​ទោស​នៃ​សេចក្ដី​ក្រោធ​ខឹង និង គុណានិសង្ឃ​នៃ​សេចក្ដី​អត់ធន់ ទើប​ពៀរ​នោះ​ស្ងប់​រម្ងាប់​ទៅ​បាន; មាន​គួរនា​ដូច​ទី​កន្លែង​ណា​មួយ ដែល​ប្រឡាក់​ដោយ​របស់​មិន​ស្អាត​មាន​ទឹក​មាត់​ជាដើម លុះ​តែ​គេ​យក​ទឹក​ដែល​ថ្លា​ទៅ​ដុស​លាង ទើប​ជ្រះស្អាត មាន​ក្លិន​ល្អ​ដូច​ដើម​ទៅ​វិញ​បាន។ ដក​ស្រង់​ចេញ​ពី​សៀវភៅ ឱវាទបាតិមោក្ខ ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​

បដិបត្តិបែប​ឲ្យ​ការ​អនុគ្រោះ​ដល់​គ្នា -សួរៈ ចំពោះ​អ្នក​ដែល​ពេញ​ចិត្ត​ក្នុង​ការ​បដិបត្តិ​ធម៌ ត្រូវ​ធ្វើ​យ៉ាងណា រវាងតួនាទីគ្រប់គ្រង​គ្រួសារ និង ការ​គេចខ្លួន​ទៅ​ស្វែង​រក​សច្ចធម៌ តើ​បុថុជ្ជន​គប្បី​សម្រេច​ចិត្ត​យ៉ាង​ណា ដើម្បី​ឲ្យ​មាន​តុល្យភាព តាម​ផ្លូវ​ចិត្ត? -ឆ្លើយ (១) មិន​ត្រូវ​ធ្វើ​តាម​តែ​ការ​ពេញ​ចិត្ត​របស់​ខ្លួន​នោះ​ទេ ត្រូវ​យល់ និង ឃើញ​ដល់​ចិត្ត​អ្នក​ដទៃផង។ ការ​យល់​ចិត្ត​អ្នក​ដទៃ​ក៏​ជា​រឿង​របស់​បញ្ញា​ត្រូវដឹង​ថា

កាលមនុស្សអភិវឌ្ឍ សេចក្ដីសុខ ជាឥស្សរៈ​ ចាក​ពី​វត្ថុ​នឹង​កើង​ឡើង -សួរៈ ​គ្រួសារ​មាន​សេចក្ដី​សុខ មាន​លក្ខណៈ​បែប​ណា? -ឆ្លើយៈ បើ​មើលឲ្យ​បាន​ទូលំទូលាយ គឺ​មើល​តាម​លក្ខណៈនៃ​គុណ​ភាព​ជីវិត ដូច​ដែល​បាន​ពោល​មក​ហើយ។ តែ​បើ​សម្លឹង​ក្នុង​ជ្រុង​មួយ​នៃ​មនុស្ស ក៏​គួរ​ពិចារណា​ក្នុង​ផ្នែក​សម្ពន្ធ​ភាព​ជា​មួយវត្ថុ​ថា​វត្ថុ​ដែល​មាន អាច​ឲ្យ​សេចក្ដី​សុខ​ដល់​គេ​បាន​ទេ