ថ្ងៃ អាទិត្យ ទី ០៣ ខែ ធ្នូ ឆ្នាំថោះ បញ្ច​ស័ក, ព.ស.​២៥៦៧  
ស្តាប់ព្រះធម៌ (mp3)
ការអានព្រះត្រៃបិដក (mp3)
ស្តាប់ជាតកនិងធម្មនិទាន (mp3)
​ការអាន​សៀវ​ភៅ​ធម៌​ (mp3)
កម្រងធម៌​សូធ្យនានា (mp3)
កម្រងបទធម៌ស្មូត្រនានា (mp3)
កម្រងកំណាព្យនានា (mp3)
កម្រងបទភ្លេងនិងចម្រៀង (mp3)
បណ្តុំសៀវភៅ (ebook)
បណ្តុំវីដេអូ (video)
ទើបស្តាប់/អានរួច
ការជូនដំណឹង
វិទ្យុផ្សាយផ្ទាល់
វិទ្យុកល្យាណមិត្ត
ទីតាំងៈ ខេត្តបាត់ដំបង
ម៉ោងផ្សាយៈ ៤.០០ - ២២.០០
វិទ្យុមេត្តា
ទីតាំងៈ រាជធានីភ្នំពេញ
ម៉ោងផ្សាយៈ ២៤ម៉ោង
វិទ្យុគល់ទទឹង
ទីតាំងៈ រាជធានីភ្នំពេញ
ម៉ោងផ្សាយៈ ២៤ម៉ោង
វិទ្យុសំឡេងព្រះធម៌ (ភ្នំពេញ)
ទីតាំងៈ រាជធានីភ្នំពេញ
ម៉ោងផ្សាយៈ ២៤ម៉ោង
វិទ្យុមត៌កព្រះពុទ្ធសាសនា
ទីតាំងៈ ក្រុងសៀមរាប
ម៉ោងផ្សាយៈ ១៦.០០ - ២៣.០០
វិទ្យុវត្តម្រោម
ទីតាំងៈ ខេត្តកំពត
ម៉ោងផ្សាយៈ ៤.០០ - ២២.០០
វិទ្យុសូលីដា 104.3
ទីតាំងៈ ក្រុងសៀមរាប
ម៉ោងផ្សាយៈ ៤.០០ - ២២.០០
មើលច្រើនទៀត​
ទិន្នន័យសរុបការចុចចូល៥០០០ឆ្នាំ
ថ្ងៃនេះ ៨២,១៣១
Today
ថ្ងៃម្សិលមិញ ២៤២,៣៣៩
ខែនេះ ៥៦១,៨៤១
សរុប ៣៥៧,៤០៥,៨១៥
Flag Counter
រឿងនិទានអប់រំចិត្ត
images/articles/728/Untitled-1.jpg
ផ្សាយ : ០៣ មិថុនា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ១២,៨១២ ដង)
រឿង​នាង​ពុទ្ធេ​ណី​ (​ចាក​ ម.វា.​) (​តិរច្ឆាន​ ជា​សត្វ​មាន​ចិត្ត​ស្មោះ​ត្រង់​ មិន​សាំញុំាដូច​មនុស្ស​)​ កាល​ព្រះ​សម្មា​សម្ពុទ្ធ​បរម​គ្រូ​របស់​យើង​បរិ​និព្វាន​ហើយ​​ ក្នុង​កាល​ជា​ខាង​ក្រោយ​មក​ មាន​សេដ្ឋី​ម្នាក់​មាន​ទ្រព្យ​ ៨៧កោដិ​ នៅ​ក្នុង​ក្រុង​​បាត​លីបុត្ត​។​
images/articles/727/Untitled-1.jpg
ផ្សាយ : ០៣ មិថុនា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ១៥,៥១០ ដង)
រឿង​ទុគ្គត​ធីតា​ (​ចាក​វិ.​ខុ.​)​ (​បាយ​ក្តាំង​មួយដុំ​របស់​ស្រី្ត​មាន​ភ័ព្វ​ មាន​តម្លៃ​កាត់​មិន​បាន​)​ កាល​ព្រះសម្មា​សម្ពុទ្ធ​​ទ្រង់​គង់​នៅ​វត្ត​វេឡុវ័ន​ មាន​ត្រកូល​មួយ​នៅ​ក្នុង​រាជ​គ្រឹះ​ កើត​អហិ​វាត​រោគ​ស្លាប់​អស់​ នៅ​សល់​តែ​កូន​ស្រី​មួយ​។​
images/articles/1099/Untitled-1-Recovered.jpg
ផ្សាយ : ១៤ ឧសភា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ៥,៦៩៦ ដង)
រឿង​ព្រះ​វិសាខត្ថេរ បាន​ឮ​ថា​ព្រះ​វិសាត្ថេរ​នោះ (កាល​នៅ​ជា​គ្រហស្ថ) ជា​កុដុម្ពី​នៅ​ក្នុង​ក្រុង​បាដលិបុត្រ លោក​នៅ​ក្នុង​នោះឯង​ដឹង​ដំណឹង​ថា តម្ពបណ្ណិទ្វីប (គឺ​កោះ​លង្កា) ប្រដាប់​ពេញ​ទៅ​ដោយ​ជួរ​ព្រះ​ចេតិយ​រុង​រឿង​ដោយ​កាសាវភស្ត ក្នុង​ទ្វី​នោះ​អ្នក​ណា​ៗ​អាច​នឹង​អង្គុយ​ឬ ដេក​បាន​ក្នុង​ទី​គ្រប់​នៃ​ទី​ដែល​ខ្លួន​ប្រថ្នា​ សប្បាយ​ទាំង​ពួង​គឺ​ឧតុសប្បាយ សេនា​សប្បាយ​បុគ្គល​សប្បាយ​
images/articles/635/Untitled-1.jpg
ផ្សាយ : ០១ ឧសភា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ៣៧,០៩៣ ដង)
រឿងពាណិជ្ជបុរស ( ចាក អ. វ. ) ( ទោសនៃការជាប់ជំពាក់ក្នុងកាមគុណ ) កាល​ពី​អតីត​ ក្នុង​តម្ត​បណ្ណិ​ទីប​ (ទី្វប​របស់​ជន​ អ្នក​មាន​បាតដៃ​​ក្រហម​​ នៅ​​អា​ស្រ័យ​) មាន​នគរ​យក្ខ​មួយ​ឈ្មោះ ​សិរីសវត្ថុ​។
images/articles/634/Untitled-1.jpg
ផ្សាយ : ០១ ឧសភា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ២០,៣២៣ ដង)
រឿងអតិចារិណិត្ថី ( ចាក អ. ម. ) ( ទោសកាម ក្បត់ចិត្តស្វាមី ) ក្នុង​កស្សប​ពុទ្ធកាល ​មាន​ភរិយា​របស់​ឧបាសក​ជា​សោតាបន្ន​ម្នាក់​ ជាស្រី​ប្រព្រឹត្ត​ក្បត់​ចិត្ត​ស្វាមី ។​ ​
images/articles/2694/5645tpic.jpg
ផ្សាយ : ០៤ មករា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ៣២,៥៥៥ ដង)
កាលព្រះមានព្រះភាគទ្រង់រំលត់ខន្ធចូលកាន់ព្រះនិព្វានហើយ ព្រះបាទអជាតសត្តុបាននាំព្រះបរមសារីរិកធាតុដែលព្រះអង្គបានទទួលអំពីចំណែកបែងចែក មកសាងព្រះស្តូបហើយធ្វើបុណ្យឆ្លង ។ឧបាសិកាអ្នកក្រុងរាជគ្រឹះម្នាក់ បដិបត្តិសរីរកិច្ចអំពីព្រឹកហើយ គិតថា នឹងបូជាព្រះសាស្ដា បានកាន់យកផ្កាននោង ៤ ទងដែលខ្លួនបានមក មានសទ្ធាកើតឆន្ទៈឧស្សាហៈឡើងក្នុងចិត្តយ៉ាងមុតមាំ មិនបានគិតដល់អន្តរាយក្នុងដំណើរផ្លូវ ជាអ្នកមានមុខឆ្ពោះទៅកាន់ព្រះស្តូប ។ ខណៈនោះ មានមេគោកូចខ្ចីមួយបោលស្ទុះទៅដោយរហ័ស បានជល់ឧបាសិកានោះឲ្យអស់ជីវិត ។ នាងធ្វើកាលកិរិយាក្នុងខណៈនោះឯង បានកើតក្នុងតាវត្តិង្សសួគ៌ាស្ថាន ។ កាលសក្កទេវរាជស្ដេចយាងក្រសាលឧទ្យាន នាងបានប្រាកដខ្លួនព្រមទាំងរថ គ្រប់សង្កត់ទេពធីតាទាំងអស់ដោយរស្មីរបស់ខ្លួន នៅកណ្ដាលស្រីទេពនាដកៈទាំងពីរកោដិកន្លះ ដែលជាបរិវាររបស់សក្កទេវរាជនោះ ។ សក្កទេវរាជបានទតឃើញនាងយ៉ាងនោះហើយ ទ្រង់មានព្រះទ័យភ្ញាក់ផ្អើលកើតសេចក្ដីអស្ចារ្យដូច្នេះថា កីទិសេន នុ ខោ ឱឡារិកេន កម្មុនា អយំ ឯទិសិំ សុមហតិំ ទេវិទ្ធិមុបាគតា ដោយកម្មជាឱឡារិកយ៉ាងណាហ៎្ន ទើបទេពធីតានេះមានឫទ្ធិដ៏ធំក្រៃលែងយ៉ាងនេះ ? យ៉ាងនេះហើយ ទើងទ្រង់សួរទេពធីតានោះដោយគាថាទាំងឡាយនេះថា ម្នាលនាងដ៏ចម្រើន មានសំពត់លឿង មានទង់លឿង ស្អិតស្អាង ដោយគ្រឿងប្រដាប់មានពណ៌លឿង មានអវយវៈលាបដោយខ្លឹម ចន្ទន៍លឿង ទ្រទ្រង់ផ្កាឧប្បលលឿង ។មានប្រាសាទ និងទីដេកលឿង មានទី អង្គុយលឿង មានភោជនលឿង មានឆ័ត្រលឿង មានរថលឿង មានស៊ែលឿង មានផ្លិតលឿង ។ នាងបានធ្វើអំពើដូចម្តេច ក្នុងភពជារបស់មនុស្ស ក្នុងកាលមុន ម្នាលទេវតា យើងសួរហើយ នាងចូរប្រាប់ នេះជាផលនៃកម្មអី្វ ? សូម្បីទេពធីតានោះក៏បានព្យាករដល់សក្កទេវរាជដោយគាថាទាំងឡាយនេះថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន វល្លិឈ្មោះកោសាតកី (វល្លិននោងព្រៃ) ជាជាតិវល្លិល្វីង ដែលគេមិនត្រូវការ ខ្ញុំម្ចាស់មានចិត្តជ្រះថ្លា បាននាំ យកផ្កាននោងព្រៃនោះ ៤ ទង ទៅបូជាព្រះស្តូប ។ ឧទ្ទិសចំពោះព្រះសរីរធាតុ នៃព្រះសាស្តា ខ្ញុំម្ចាស់កំពុងមានចិត្តប្រព្រឹត្តទៅ ក្នុងព្រះធាតុនៃព្រះមានព្រះភាគនោះ មិនបានក្រឡេកមើលផ្លូវគោនោះ ។ គ្រានោះ មេគោមកជល់ខ្ញុំម្ចាស់ ដែលមានអធ្យាស្រ័យមិនទាន់ដល់ព្រះស្តូប (ស្លាប់ទៅ) បើខ្ញុំម្ចាស់សន្សំបុណ្យនោះ សម្រេចម្ល៉េះសមជាមានសម្បតិ្តដ៏លើលុបជាងនេះ ។ បពិត្រព្រះអង្គជាធំជាងទេវតា នាមមឃវៈ ជាទេវកុញ្ជរ ខ្ញុំម្ចាស់បានលះបង់រាងកាយជាមនុស្ស មកកើតជាមួយនឹងព្រះអង្គ ព្រោះកម្មនោះ ។ នាកាលធ្វើសង្គាយនា ព្រះធម្មសង្គាហកាចារ្យទាំងឡាយពោលថា ព្រះឥន្ទ្រ នាមមឃវៈ ជាទេវកុញ្ជរ ជាធំជាងទេវតាក្នុងជាន់ត្រៃត្រឹង្ស បានស្តាប់ពាក្យនេះហើយ ក៏ញុំាងទេវធីតាឲ្យជ្រះថ្លា ក្នុងភពតាវត្តឹង្សហើយ បានពោលពាក្យនេះ នឹងមាតលិទេវបុត្រ ។ បន្ទាប់មក សក្កទេវរាជ ក៏បានសម្ដែងធម៌ដោយគាថាទាំងឡាយនេះដល់ទេវបរិស័ទ ដែលមានព្រះមាតលីជាប្រធានថាម្នាលមាតលិ អ្នកចូរមើលសេចកី្តអស្ចារ្យ នេះជាផលនៃកម្មដ៏វិចិត្រ ទេយ្យវត្ថុសូម្បី បន្តិចបន្ទួចដែលគេធ្វើហើយ ជាបុណ្យ មានផលច្រើន ។កាលបើចិត្តជ្រះថ្លា ចំពោះព្រះតថាគតជាសម្ពុទ្ធ ឬសាវ័ករបស់ព្រះតថាគតហើយ ទក្ខិណាទាន ឈ្មោះថាមានផលតិចមិនមែនឡើយ ។ម្នាលមាតលិ អ្នកចូរមក យើងទាំងឡាយនឹងបូជាព្រះធាតុព្រះតថាគតឲ្យលើសលុប ជាងនេះទៅទៀត ការសន្សំនូវបុណ្យទាំងឡាយ រមែងនាំមកនូវសេចកី្តសុខ ។ កាលព្រះតថាគតឋិតនៅកី្ត បរិនិព្វានទៅកី្ត បើតាំងចិត្តស្មើ ផលក៏ស្មើ ដ្បិតថាសត្វ ទាំងឡាយ មានការតម្កល់ចិត្តទុកជាហេតុ ទើបទៅកាន់សុគតិបាន ។ទាយកទាំងឡាយ រមែងទៅកាន់ស្ថានសួគ៌បាន ព្រោះធ្វើការបូជា ចំពោះព្រះតថាគត ទាំងឡាយណា ព្រះតថាគតទាំងនោះ បានកើតឡើងក្នុងលោក ដើម្បីប្រយោជន៍ ដល់ជនច្រើន ។ នាកាលសក្កទេវរាជត្រាស់យ៉ាងនេះរួចហើយ ស្ដេចសក្កៈជាទេវានមិន្ទៈទ្រង់រម្ងាប់នូវសេចក្ដីឧស្សាហៈក្នុងការក្រសាលព្រះឧទ្យាន ហើយទ្រង់ត្រឡប់អំពីឧទ្យាននោះ ទ្រង់ធ្វើការបូជាព្រះចូឡាមណីចេតិយអស់ ៧ ថ្ងៃ ដែលជាបូជនីយដ្ឋានដែលទ្រង់បូជាជារឿយៗ ។ សម័យខាងក្រោយមកទៀត ស្ដេចសក្កទេវរាជ បានពោលរឿងនោះថ្វាយ ដល់ ព្រះនារទត្ថេរដែលទៅកាន់ទេវលោក ព្រះថេរៈក៏ប្រាប់រឿងនោះដល់ព្រះធម្មសង្គាហកាចារ្យ ទាំងឡាយ ព្រះសង្គាហកាចារ្យទាំងឡាយនោះ ក៏បានលើករឿងនោះឡើងកាន់ការធ្វើសង្គាយនា ដោយប្រការដូច្នេះឯង ។ ចប់ បីតវិមានវត្ថុ ។ (សុត្តន្តបិដក ខុទ្ទកនកាយ ឥត្ថិវិមាន មញ្ជិដ្ឋកវគ្គ បីតវិមានវត្ថុ បិដកលេខ ៥៥ ទំព័រ ៩៩ និង អដ្ឋកថា ឈ្មោះ បរមត្ថទីបនី)ថ្ងៃអាទិត្យ ០៦ កើត ខែភទ្របទ ឆ្នាំរកា នព្វស័ក ព.ស. ២៥៦១ ម.ស. ១៩៣៩ ច.ស. ១៣៧៩ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី ២៧ ខែ សីហា គ.ស. ២០១៧ ។ដោយខេមរ អភិធម្មាវតារ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/3046/2021-08-03_09_49_01-Mangoes_as_seen_in_Indian_miniature_paintings___Architectural_Digest_India.jpg
ផ្សាយ : ១២ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ (អាន: ៥,០៧២ ដង)
​ក្នុង​គម្ពីរ​តេរស​និបាត នាំ​មក​សម្ដែង​អំពី​ទោស​នៃ​មុសាវាទ​ថា កាល​ក្នុង​អតីតកាល​កន្លង​ទៅ​យូរ​ហើយ ព្រះ​សម្មា​សម្ពុទ្ធ​ជា​ម្ចាស់​នៃ​យើង​នៅ​ជា​ពោធិសត្វ​នៅ​ឡើយ ទៅ​កើត​ក្នុង​ត្រកូល​ចណ្ឌាល​ក្នុង​ចណ្ឌាល​គ្រាម ព្រះ​អង្គ​ជា​បណ្ឌិត​ចេះ​មន្ត​ធ្វើ​ឈើ​ឱ្យ​មាន​ផ្កា​ផ្លែ​ក្នុង​រដូវ​មិន​គួរ​កាល ។ ថ្ងៃ​មួយ​ពោធិសត្វ​ចេញ​ទៅ​ព្រៃ​ពី​ព្រឹក ទើប​រាយ​មន្ត​ធ្វើ​ដើម​ស្វាយ​មួយ​ដើម នៅ​ចម្ងាយ​៧​ជំហាន​អំពី​កន្លែង​ដែល​ព្រះ​អង្គ​ឈរ ទើប​ព្រះ​អង្គ​យក​ទឹក​ចំនួន​១០០​កម្បង់​ទៅ​ស្រប់​លើ​ដើម​ស្វាយ​ៗ នោះ​មាន​ស្លឹក​ចាស់​ជ្រុះ​អស់​មួយ​រំពេច លាស់​ស្លឹក​ខ្ចី​ឡើង​បញ្ចេញ​ផ្កា​ផ្លែ​ទុំ​ក្នុង​ពេល​នោះ ពោធិសត្វ​បេះ​យក​មក​បរិភោគ​ក៏​មាន​ឱជារស​ប្រហែល​ដូច​រស​ទិព្វ ព្រះ​អង្គ​បរិភោគ​លុះ​ត្រា​តែ​ឆ្អែត ហើយ​បេះ​ដាក់​អំរែក​រែក​ទៅ​ផ្ទះ ចែក​បុត្ត​ភរិយា​ផង លក់​ដូរ​ផង ។ កាល​នោះ មាន​ព្រាហ្មណ៍​ម្នាក់ បាន​សូម​រៀន​មន្ត​ពី​ពោធិសត្វ​​ ៗ ក៏​ឱ្យ​រៀន​ហើយ​ផ្ដាំ​ថា បើ​មាន​អ្នក​ណា​មួយ​សួរ​ថា ព្រាហ្មណ៍​ឯង​រៀន​មន្ត​នេះ​ពី​សម្នាក់​អ្នក​ណា​ៗ ចូរ​ព្រាហ្មណ៍​ឯង​ប្រាប់​គេ​ឱ្យ​ត្រង់​កុំ​កុហក​ហ្នះ តែ​ប្រាប់​ដោយ​មុសាវាទ​ហើយ​មន្ត​នេះ នឹង​វិនាស​ទៅ​វិញ​មិន​លែង​ឡើយ ព្រាហ្មណ៍​ទទួល​បណ្ដាំ​ហើយ ដើរ​រៀង​ៗ​ទៅ​ដល់​ក្រុង​ពារាណសី បាន​ចូល​ទៅ​ធ្វើ​ជា​នាយ​ច្បារ​ក្នុង​សម្នាក់​ព្រះ​បាទ​ពារាណសី តែង​ប្រតិបត្តិ​តាម​វិធី​មន្ត ផ្លែ​ស្វាយ​ក៏​ចេះ​តែ​ផ្លែ​ឥត​អាក់​មិន​ថា​រដូវ​ណា​ព្រាហ្មណ៍​ក៏​បាន​រង្វាន់​ច្រើន​បរិបូណ៌ ។ ថ្ងៃ​ជា​ខាង​ក្រោយ​ទៀត ព្រះ​បាទ​ពារាណសី​មាន​បន្ទូល​សួរ​ថា នែ​ព្រាហ្មណ៍​អ្នក​ឯង​រៀន​មន្ត​នេះ​មក​ពី​សម្នាក់​អ្នក​ណា គ្រូ​ដើម​របស់​អ្នក​ឈ្មោះ​អ្វី ព្រាហ្មណ៍​អៀន​ខ្មាស​មិន​ហ៊ាន​ក្រាប​ទូល​ទៅ​ឈ្មោះ​ពោធិសត្វ​ជា​គ្រូ​ដើម ព្រោះ​ពោធិសត្វ​នៅ​ក្នុង​ត្រកូល​ចណ្ឌាល ប្រែ​ជា​ក្រាប​ទូល​ដោយ​ពាក្យ​មុសាវាទ​ថា រៀន​មន្ត​នេះ​ពី​សម្នាក់​អាចារ្យ​ទិសាបាមោក្ខ​វិញ មន្ត​ក៏​អន្តរ​ធាន​បាត់​ទៅ​ក្នុង​មួយ​រំពេច​នោះ ព្រាហ្មណ៍​មិន​ដឹង​ជា​មន្ត​របស់​ខ្លួន​វិនាស​សោះ ។ លុះ​ដល់​ព្រះ​បាទ​ពារាណសី​យាង​ទៅ​ប្រពាត​ឱទ្យាន​ស្ដេច​មាន​បន្ទូល​ថា នែ​មាណព ចូរ​អ្នក​នាំ​ផ្លែ​ស្វាយ​មក​មើល ព្រាហ្មណ៍​រាយ​មន្ត​ទៅ​មិន​បាន​កើត​ផ្លែ​ស្វាយ​ដូច​បំណង ទើប​ដឹង​ជាក់​ថា មន្ត​របស់​អាត្មា​វិនាស​ហើយ ស្ដេច​សួរ​ពីរ​បី​ដង ទើប​ព្រាហ្មណ៍​ក្រាប​ទូល​តាម​ពិត ស្ដេច​ទ្រង់​ខ្ញាល់​បង្គាប់​ឱ្យ​ធ្វើ​ទោស រាជ​បុត្រ​ក៏​ធ្វើ​ទោស​តាម​ព្រះ​រាជ​ឱង្ការ​ហើយ​ប្រាប់​ថា បើ​ព្រាហ្មណ៍​ឯង​ទៅ​សូម​ទោស​គ្រូ​ដើម​របស់​អ្នក ក្រែង​អ្នក​នឹង​បាន​មន្ត​នេះ​មក​វិញ ទើប​អ្នក​នឹង​បាន​នៅ​ក្នុង​ដែន​នេះ​ត​ទៅ​ទៀត បើ​អ្នក​មិន​ទៅ​សូម​ទោស​ទេ ចូរ​អ្នក​ដើរ​ចេញ​ពី​ដែន​នេះ​ឱ្យ​ឆាប់​ទៅ ព្រាហ្មណ៍​ដល់​នូវ​ទោស​រក​ទីពឹង​មិន​បាន ទើប​ដើរ​ទៅ​កាន់​សម្នាក់​ពោធិសត្វ​ជា​គ្រូ​ដើម សូម​រៀន​មន្ត​ទៀត ព្រះ​អង្គ​មិន​ព្រម​ឱ្យ​រៀន ហើយ​ទ្រង់​ត្មះ​តិះដៀល​ថា ឱ្យ​រៀន​ទៀត​ឯ​ណា​បាន មនុស្ស​ពោល​ពាក្យ​មុសាវាទ​ដូច​ព្រាហ្មណ៍​ឯង​នេះ​មាន​មន្ត​មក​ពី​ណា ចូរ​ព្រាហ្មណ៍​ឯង​ចៀស​ចេញ​ទៅ យើង​មិន​គាប់​ចិត្ត​នឹង​បុគ្គល​ពោល​មុសាវាទ​ដូច​ព្រាហ្មណ៍​ឯង​នេះ​ទេ ព្រាហ្មណ៍​ដល់​នូវ​ទោស​រក​ទីពឹង​មិន​បាន ទើប​មក​គិត​ក្នុង​ចិត្ត​ថា បើ​អាត្មា​អញ​រក​ទីពឹង​មិន​បាន​ដូច្នេះ ហើយ​នឹង​រស់​នៅ​ជា​មនុស្ស​ធ្វើ​អ្វី ស្លាប់​ទៅ​វិញ​ប្រសើរ​ជាង​ គិត​ហើយ​ក៏​ដើរ​ចូល​ទៅ​ក្នុង​ព្រៃ ដល់​នូវ​មរណភាព​ឥត​ទីពឹង​ឡើយ ។ បុគ្គល​អ្នក​ប្រព្រឹត្ត​ពោល​ពាក្យ​មុសាវាទ១ ហើយ​គង់​នឹង​ដល់​នូវ​ទោស​ទុក្ខ​ដូច​រឿង​ព្រាហ្មណ៍​នេះ​ឯង ។ ចប់​រឿង អម្ពមន្តជាតក ។ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/3047/2021-08-03_09_58_06-Watercolor_Paintings_on_Behance.jpg
ផ្សាយ : ១២ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ (អាន: ៣,៣៦០ ដង)
​ក្នុង​គម្ពីរ​តិក្កនិបាត មាន​សេចក្ដី​ដំណាល​ថា ក្នុង​អតីតកាល​កន្លង​ទៅ​យូរ​ហើយ​មាន​សេដ្ឋី​បុត្រ​បី​នាក់​ជា​សម្លាញ់​នឹង​គ្នា នៅ​ក្នុង​ក្រុង​ពារាណសី ឯ​ក្នុង​ក្រុង​នោះ​មាន​ស្រះ​ឈូក​មួយ មាន​បុរស​ម្នាក់​អ្នក​រក្សា​ស្រះ​ឈូក​ជា​មនុស្ស​កំបុត​ច្រមុះ ។ ថ្ងៃ​មួយ​សេដ្ឋី​បុត្រ​ទាំង​បី​នាក់​ចង់​ប្រដាប់​តែង​ខ្លួន​ដោយ​កម្រង​ផ្កា ទើប​នាំ​គ្នា​ដើរ​ចូល​ទៅ​កាន់​សម្នាក់​អ្នក​រក្សា​ស្រះ​ឈូក​ដោយ​ប៉ង​ថា យើង​ទាំង​អស់​គ្នា​នឹង​ពោល​ពាក្យ​មិន​ពិត ​សរសើរ​គុណ​បុរស​កំបុត្រ​ច្រមុះ​នេះ ហើយ​នឹង​សូម​ផ្កា​គាត់ លុះ​គិត​ហើយ ​ទើប​ចូល​ទៅ​ឈរ​ជិត​បុរស​នោះ លុះ​គិត​ហើយ​ ទើប​ចូល​ទៅ​ឈរ​ជិត​បុរស​នោះ សេដ្ឋី​បុត្រ​ជា​បឋម (ទី១) កាល​រៀប​នឹង​សូម​ផ្កា​ក៏​សូត្រ​ជា​បទ​គាថា​ថា ៖ យថា កេសា ច មស្សុចឆិន្នំ ឆិន្នំ វិរូហតិ ឯវំរូហតុ តេ នាសា បទុមំ ទេហិ យាចិតោ ប្រែ​ថា សក់​និង​ពុក​ចង្កា​គេ​កោរ​កាត់​ហើយ​គង់​ដុះ​ឡើង​វិញ​បាន​យ៉ាង​ណា ច្រមុះ​របស់​អ្នក​ចូរ​ឱ្យ​ដុះ​ឡើង​ដូច​សក់​និង​ពុក​ចង្កា​នោះ​ចុះ ឯ​ខ្ញុំ​ត្រូវ​ការ​សូម​ផ្កា​អ្នក អ្នក​ចូរ​ឱ្យ​ផ្កា​ដល់​ខ្ញុំ ។ សេដ្ឋី​បុត្រ​ជា​គម្រប់​ពីរ កាល​រៀប​នឹង​សូម​ផ្កា​ក៏​សូត្រ​ជា​បទ​គាថា ថា យថា សារទិកំ ពីជំខេត្តេ វុត្តំ វិរូហតិ ឯវំ រូហតុ តេ នាសាបទុមំទេហិ យាចិតោ ប្រែ​ថា ធម្មតា​ពូជ​ដែល​បុគ្គល​សាប​ព្រោះ ក្នុង​ស្រែ​ឬ​ក្នុង​ចម្ការ ក្នុង​រដូវ​សរទកាល គឺ​រដូវ​សម្រក​តែង​លូត​លាស់​ដុះ​ឡើង​បាន​យ៉ាង​ណា ច្រមុះ​របស់​អ្នក​ចូរ​ឱ្យ​លូតលាស់​ដុះ​ឡើង​ដូច​ពូជ​ទាំង​នោះ​ចុះ ឯ​ខ្ញុំ​ត្រូវ​ការ​សូម​ផ្កា​អ្នក អ្នក​ចូរ​ឱ្យ​ផ្កា​ដល់​ខ្ញុំ ។ បុរស​អ្នក​រក្សា​ស្រះ​ឈូក​ក៏​ខឹង​អន់​ចិត្ត មិន​ឱ្យ​ផ្កា​ឈូក​ដល់​សេដ្ឋី​បុត្រ​ទាំង​ពីរ​នាក់​នោះ​ឡើយ ព្រោះ​សេដ្ឋី​បុត្រ​ទាំង​ពីរ​នាក់​នោះ​ពោល​ពាក្យ​មុសាវាទ ។ ឯ​សេដ្ឋី​បុត្រ​ជា​គម្រប់​បី កាល​រៀប​នឹង​សូម​ផ្កា​ក៏​ពោល​ពាក្យ​ពិត​សូត្រ​ជា​បទ​គាថា​ថា ឧភោបិ បលបន្តេ តេ អបិ បទុមានិ ទស្សតិ វជ្ជុំ វា តេ ន វា វជ្ជុំ នត្ថិ នាសាយ រូហនា ទេហិ សម្ម បទុមានិ តស្ស មេ សម្ម យាចិតោ ប្រែ​ថា សេដ្ឋី​បុត្រ​ទាំង​ពីរ​នាក់​នោះ ពោល​ពាក្យ​មិន​ពិត​ចំពោះ​អ្នក​ដោយ​គំនិត​គិត​ថា អ្នក​នឹង​ឱ្យ​ផ្កា​មិន​ខាន ក៏​នាំ​គ្នា​ពោល​ពាក្យ​ប្រៀបធៀប​ក្ដី មិន​ពោល​ក្ដី ពាក្យ​នោះ​មិន​ជា​ប្រមាណ​ដល់​ចិត្ត​អ្នក ឯ​ចំណែក​ខ្ញុំ​ៗ​គិត​ថា ធម្មតា​ច្រមុះ​បើ​កំបុត​ហើយ​វា​មិន​ដែល​ដុះ​វិញ​ទេ តែ​ពាក្យ​នេះ​ខ្ញុំ​មិន​ពោល​សំដៅ​ដល់​ច្រមុះ​អ្នក​ទេ ខ្ញុំ​មក​នេះ​មាន​បំណង​តែ​នឹង​សូម​ផ្កា​ប៉ុណ្ណោះ អើ​សម្លាញ់​ ខ្ញុំ​ត្រូវ​ការ​សូម​ផ្កា​អ្នក ចូរ​សម្លាញ់ ​អ្នក​ឱ្យ​ផ្កា​ដល់​ខ្ញុំ​ដោយ​ស្រួល​ចុះ បុរស​អ្នក​រក្សា​ស្រះ​ឈូក​ក៏​តប​ថា អ្នក​ទាំង​ពីរ​នាក់​នោះ​ពោល​ពាក្យ​មុសាវាទ ឯ​អ្នក​នេះ​ពោល​ពាក្យ​តាម​សភាវៈ​ពិត ខ្ញុំ​នឹង​ឱ្យ​ផ្កា​ដល់​អ្នក ថា​ហើយ​ក៏​កាច់​ផ្កា​យក​មក​ចង​ជា​បាច់​ហុច​ឱ្យ​ទៅ ។ បុគ្គល​អ្នក​ប្រព្រឹត្ត​ពោល​ពាក្យ​មុសាវាទ​ហើយ នឹង​ខាត​លាភ​ដូច​រឿង​សេដ្ឋី​បុត្រ​ទាំង​ពីរ​នាក់​នោះ​ឯង អ្នក​លះ​ចោល​មិន​ពោល​ពាក្យ​មុសាវាទ​ហើយ នឹង​បាន​លាភ​ចម្រើន​ដូច​សេដ្ឋី​បុត្រ​ជា​គម្រប់​បី ដែល​នាំ​មក​ក្នុង​រឿង​ជា​មួយ​គ្នា​នេះ ។ ចប់​រឿង​សេដ្ឋី​បុត្រ៣​នាក់ ។ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/3111/FGERE34.jpg
ផ្សាយ : ១២ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ (អាន: ៣,៣៦៧ ដង)
ព្រះសាស្ដាកាលស្ដេចគង់នៅវត្តជេតពន ទ្រង់ប្រារព្ធអសទិសទាន (ទានដែលឥតមានទានដទៃណាមួយប្រដូចបាន) បានត្រាស់ព្រះធម្មទេសនានេះ មានពាក្យថា អាទិត្តស្មិំ ដូច្នេះជាដើម ។ អសទិសទាននេះមានសេចក្ដីពិស្ដារហើយក្នុងអដ្ឋកថាមហាគោវិន្ទសូត្រ ។ ក្នុងថ្ងៃទី ២ អំពីថ្ងៃថ្វាយអសទិសទាន ភិក្ខុទាំងឡាយញ៉ាំងកថាឲ្យតាំងឡើងក្នុងធម្មសភាថា “ម្នាលអាវុសោ ព្រះបាទកោសលពិចារណាជ្រើសរើសលៃលក បានដឹងនូវបុញ្ញក្ខេត្តហើយ ទើបថ្វាយអសទិសទានដល់ព្រះអរិយសង្ឃដែលមានព្រះពុទ្ធជាប្រធាន” ។ ព្រះសាស្ដាយាងមកហើយត្រាស់សួរថា “ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ អម្បាញ់មិញនេះ អ្នកទាំងឡាយអង្គុយប្រជុំគ្នានិយាយរឿងអ្វី ?” កាលពួកភិក្ខុទូលថា “រឿងនេះ” ទើបព្រះសាស្ដាត្រាស់ថា “ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ មិនជាអស្ចារ្យទេ ដែលព្រះរាជាពិចារណាលៃលកជ្រើសរើសហើយញ៉ាំងទានឲ្យតាំងនៅក្នុងបុញ្ញក្ខេត្តដ៏ប្រសើរនោះ សូម្បីបោរាណកបណ្ឌិតទាំងឡាយក៏បានពិចារណាលៃលកជ្រើសរើសហើយឲ្យមហាទានដែរ” ដូច្នេះហើយ ទ្រង់នាំយកអតីតនិទានមកសម្ដែងថា ក្នុងអតីតកាល ព្រះរាជាព្រះនាម រោរុវមហារាជ ក្នុងរោរុវនគរ ទ្រង់មិនធ្វើទសរាជធម៌ ឲ្យកម្រើក, ទ្រង់សង្គ្រោះប្រជានុរាស្ត្រដោយសង្គហវត្ថុ ៤, ទ្រង់ឋិតនៅក្នុងឋានៈមាតាបិតាដល់មហាជន, ញ៉ាំងមហាទានឲ្យប្រព្រឹត្តទៅដល់មនុស្សកំព្រា អ្នកដំណើរ វណិព្វកៈ (អ្នកពណ៌នាហើយទើបសូម) និងអ្នកស្មូម ។ ព្រះអគ្គមហេសីរបស់ព្រះរាជានោះ មានព្រះនាមថា សមុទ្ទវិជយា ព្រះនាងជាបណ្ឌិតបរិបូណ៌ដោយបញ្ញា ។ ថ្ងៃមួយ ព្រះបាទរោរុវមហារាជសម្លឹងមើលរោងទាន ទ្រង់គិតថា “បដិគ្គាហកៈទាំងឡាយជាសត្វឡេះឡោះទ្រុស្តសីលបរិភោគទានរបស់យើង, ទាននោះមិនញ៉ាំងយើងឲ្យត្រេកអរឡើយ, យើងប្រាថ្នាឲ្យទានដល់ព្រះបច្ចេកពុទ្ធដែលជាអ្នកមានសីល និងជាអគ្គទក្ខិណេយ្យបុគ្គល, តែព្រះបច្ចេកពុទ្ធទាំងនោះលោកគង់នៅក្នុងហិមវន្តប្រទេស, អ្នកណានឹងទៅនិមន្តលោកឲ្យមក, តើយើងនឹងបញ្ជូនអ្នកណាឲ្យទៅ” គិតរួច ព្រះរាជាប្រាប់សេចក្ដីនោះដល់ព្រះទេវី ។ លំដាប់នោះ ព្រះនាងសមុទ្ទវិជយាទូលព្រះរាជាថា “បពិត្រមហារាជ សូមព្រះអង្គកុំគិតឡើយ, ដោយកម្លាំងទានយើងគប្បីឲ្យ ដោយកម្លាំងសីល ដោយកម្លាំងសច្ចៈ យើងនឹងបញ្ជូនផ្កាឲ្យទៅនិមន្តព្រះបច្ចេកពុទ្ធទាំងនោះ ហើយឲ្យទានព្រមទាំងបរិក្ខារទាំងពួងដល់លោកដែលមកហើយ” ។ ព្រះរាជាទទួលថា “ប្រពៃហើយ” រួចទ្រង់ឲ្យរាជបុរសត្រាច់វាយស្គរ ស្រែកប្រកាសក្នុងនគរថា “អ្នកនគរទាំងអស់ចូរសមាទានសីល”ចំណែកព្រះរាជានិងបរិវារ អធិដ្ឋានអង្គឧបោសថរួចហើយ ញ៉ាំងមហាទានឲ្យប្រព្រឹត្តទៅ ឲ្យគេយកស្មុគមាសដែលពេញដោយផ្កាម្លិះ ទ្រង់ចុះចាកប្រាសាទ ឋិតនៅត្រង់ព្រះលានហ្លួង ប្រតិស្ឋានអង្គទាំង ៥ លើផែនដី មានមុខបែរទៅរកទិសខាងកើត ស្ដេចថ្វាយបង្គំ ហើយត្រាស់ថា “ខ្ញុំសូមថ្វាយបង្គំព្រះអរហន្តដែលនៅក្នុងទិសខាងកើត, បើគុណយ៉ាងណាមួយរបស់ខ្ញុំមាន, សូមលោកម្ចាស់ទាំងឡាយធ្វើសេចក្ដីអនុគ្រោះខ្ញុំ និងសូមទទួលភិក្ខារបស់ខ្ញុំ” ប្រកាសរួចទ្រង់បាចផ្កា៧ក្ដាប់។ ក្នុងថ្ងៃស្អែក មិនមានព្រះបច្ចេកពុទ្ធមក ព្រោះក្នុងទិសខាងកើតមិនមានព្រះបច្ចេកពុទ្ធ ។ ក្នុងថ្ងៃទី ២ ព្រះរាជានមស្ការនូវទិសខាងត្បូង, ព្រះបច្ចេកពុទ្ធមិនមកសូម្បីអំពីទិសនោះ ។ ក្នុងថ្ងៃទី ៣ ព្រះរាជានមស្ការនូវទិសខាងលិច, ព្រះបច្ចេកពុទ្ធមិនមកសូម្បីអំពីទិសនោះ ។ ក្នុងថ្ងៃទី ៤ ព្រះរាជានមស្ការនូវទិសខាងជើង ស្ដេចនមស្ការអារាធនាថា “ព្រះបច្ចេកពុទ្ធទាំងឡាយដែលគង់នៅឧត្តរហិមវន្តប្រទេស សូមទទួលភិក្ខារបស់ខ្ញុំ “ប្រកាសរួចទ្រង់បាចផ្កា ៧ ក្ដាប់ ។ ផ្កាទាំងឡាយអណ្ដែតទៅធ្លាក់លើព្រះបច្ចេកពុទ្ធ ៥០០ អង្គ ដែលនៅនឹងញកភ្នំ នន្ទមូលក៍ ។ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធទាំងនោះពិចារណាដឹងភាពដែលព្រះរាជានិមន្តខ្លួន, ថ្ងៃស្អែក និយាយនឹងព្រះបច្ចេកពុទ្ធ ៧ អង្គថា “ម្នាលអ្នកនិរទុក្ខទាំងឡាយ ព្រះរាជានិមន្តពួកលោក ពួកលោកចូរធ្វើសេចក្ដីសង្គ្រោះព្រះអង្គ” ។ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធទាំង ៧ អង្គនោះហោះមកតាមអាកាស ចុះត្រង់រាជទ្វារ ។ ព្រះរាជាឃើញព្រះបច្ចេកពុទ្ធទាំងនោះហើយ ទ្រង់មានសេចក្ដីសោមនស្ស ថ្វាយបង្គំ និមន្តឲ្យឡើងកាន់ប្រាសាទ ធ្វើសក្ការៈយ៉ាងធំ ហើយថ្វាយទាន, កាលព្រះបច្ចេកពុទ្ធធ្វើភត្តកិច្ចរួចហើយ ព្រះរាជាក៏និមន្តដើម្បីប្រយោជន៍ក្នុងថ្ងៃស្អែក អស់ ៦ ថ្ងៃទៀត, ក្នុងថ្ងៃទី ៧ ព្រះរាជាចាត់ចែងទាននិងបរិក្ខារទាំងពួង រៀបចំរតនៈ ៧ ប្រការដែលឆ្នៃហើយ រៀបចំគ្រែនិងតាំងជាដើម តម្កល់ត្រៃចីវរជាដើម និងគ្រឿងប្រើប្រាស់របស់សមណៈទាំងពួង ក្នុងសំណាក់ព្រះបច្ចេកពុទ្ធទាំង ៧ អង្គ រួចពោលថា “យើងខ្ញុំសូមថ្វាយបរិក្ខារទាំងនេះដល់លោក” ដូច្នេះហើយ កាលព្រះបច្ចេកពុទ្ធធ្វើភត្តកិច្ចចប់ ព្រះរាជានិងព្រះទេវីទាំងពីរឈរនមស្ការ ។ លំដាប់នោះ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធជាសង្ឃត្ថេរកាលធ្វើអនុមោទនាដល់ព្រះរាជានោះ ទើបពោល ២ គាថាថា អាទិត្តស្មិំ អគារស្មិំ, យំ នីហរតិ ភាជនំ; តំ តស្ស ហោតិ អត្ថាយ, នោ ច យំ តត្ថ ឌយ្ហតិ។ កាលបើផ្ទះត្រូវភ្លើងឆេះហើយ បុគ្គលនាំចេញនូវភាជន៍ណាទាន់ ភាជន៍នោះ រមែងបានជាប្រយោជន៍នៃបុគ្គលនោះ ភាជន៍ណាដែលភ្លើងឆេះក្នុងផ្ទះ នោះភាជន៍មិនបានជាប្រយោជន៍ នៃបុគ្គលនោះឡើយ ។ ឯវមាទីបិតោ លោកោ, ជរាយ មរណេន ច; នីហរេថេវ ទានេន, ទិន្នំ ហោតិ សុនីហតំ។ សត្វលោក កាលបើត្រូវជរា និងមរណៈ ឆេះយ៉ាងនេះហើយ បុគ្គលគួរតែនាំចេញនូវទ្រព្យ ដោយកាឲ្យទាន (ព្រោះ) ទ្រព្យដែលបុគ្គលបានឲ្យហើយ ឈ្មោះថានាំចេញហើយ ដោយប្រពៃ ។ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធជាសង្ឃត្ថេរធ្វើអនុមោទនាយ៉ាងនេះហើយ ឲ្យឱវាទព្រះរាជាថា “ បពិត្រមហារាជ សូមព្រះអង្គកុំប្រមាទ” រួចហើយក៏ហោះឡើងលើអាកាស ធ្វើកំពូលប្រាសាទឲ្យញែកជាពីរ ហោះទៅចុះនៅនឹងញកភ្នំនន្ទមូលក៍ ។ សូម្បីបរិក្ខារដែលព្រះរាជាថ្វាយដល់ព្រះបច្ចេកពុទ្ធនោះ ក៏អណ្ដែតទៅជាមួយនឹងលោក ហើយធ្លាក់ចុះនៅនឹងញកភ្នំនន្ទមូលក៍នោះដែរ ។ សរីរៈរបស់ព្រះរាជានិងព្រះទេវីពេញដោយបីតិ ។ ចំណែកព្រះបច្ចេកពុទ្ធដ៏សេស កាលនឹងយាងទៅបានពោលយ៉ាងនេះថា យោ ធម្មលទ្ធស្ស ទទាតិ ទានំ, ឧដ្ឋានវីរិយាធិគតស្ស ជន្តុ; អតិក្កម្ម សោ វេតរណិំ យមស្ស, ទិព្ពានិ ឋានានិ ឧបេតិ មច្ចោ។ សត្វណា បានឲ្យទានដល់បុគ្គលអ្នកបានធម៌ បានត្រាស់ដឹងធម៌ ដោយសេចក្តីព្យាយាម គឺការប្រឹងប្រែង សត្វនោះ រមែងប្រព្រឹត្តកន្លងនូវវេតរណី របស់យមៈ (នរក) បានហើយ ចូលទៅកាន់ទីទាំងឡាយជាទិព្វ ។ ពាក្យថា រមែងប្រព្រឹត្តកន្លងនូវវេតរណី សេចក្ដីថា ត្រឹមតែជាប្រធានទេសនាប៉ុណ្ណោះ អធិប្បាយថា រមែងប្រព្រឹត្តកន្លងនូវមហានរក ៨ រណ្ដៅ និងឧស្សទនរក ១៦ រណ្ដៅ ។ ទានញ្ច យុទ្ធញ្ច សមានមាហុ, អប្បាបិ សន្តា ពហុកេ ជិនន្តិ; អប្បម្បិ ចេ សទ្ទហានោ ទទាតិ, តេនេវ សោ ហោតិ សុខី បរត្ថ។ អ្នកប្រាជ្ញទាំងឡាយពោលថា ទាននិងចម្បាំងជារបស់ស្មើគ្នា ពួកជនសូម្បីតិចគ្នា តែជាអ្នកស៊ូលះបង់ជីវិត រមែងឈ្នះជនច្រើននាក់បាន បុគ្គលណាកាលបើជឿហើយឲ្យទាន សូម្បីបន្តិចបន្តួច បុគ្គលនោះ រមែងបាននូវសេចក្តីសុខ ក្នុងលោកខាងមុខ ដោយទេយ្យវត្ថុមានប្រមាណតិចនោះ ។ ពាក្យថា ទាននិងចម្បាំងជារបស់ស្មើគ្នា សេចក្ដីថា អ្នកប្រាជ្ញទាំងឡាយពោលថា ពិតមែន ទានរមែងមិនមានដល់អ្នកដែលភ័យខ្លាចអស់, ចម្បាំងក៏រមែងមិនមានដល់អ្នកដែលភ័យខ្លាចអស់ដែរ ។ បុគ្គលរមែងលះបង់សេចក្ដីអាល័យក្នុងជីវិតហើយច្បាំង ទើបអាចច្បាំងបាន, ទាយករមែងលះបង់សេចក្ដីអាល័យក្នុងភោគៈ ទើបអាចឲ្យបាន ដូចគ្នាដែរ ព្រោះហេតុនោះ ទាននិចម្បាំងទាំងពីរនេះ ទើបជារបស់ស្មើគ្នា ។ វិចេយ្យ ទានំ សុគតប្បសត្ថំ, យេ ទក្ខិណេយ្យា ឥធ ជីវលោកេ; ឯតេសុ ទិន្នានិ មហប្ផលានិ, ពីជានិ វុត្តានិ យថា សុខេត្តេ។ ការពិចារណាសិនហើយទើបឲ្យ ព្រះសុគតទ្រង់សរសើរហើយ ពួកទក្ខិណេយ្យបុគ្គលណា មាននៅក្នុងជីវលោកនេះ ទានដែលបុគ្គលឲ្យហើយ ដល់ពួកទក្ខិណេយ្យបុគ្គលនុ៎ះ មានផលច្រើន ដូចជាពូជដែលគេសាបព្រោះក្នុងស្រែដ៏ល្អ ។ យោ បាណភូតានិ អហេឋយំ ចរំ, បរូបវាទា ន ករោតិ បាបំ; ភីរុំ បសំសន្តិ ន តត្ថ សូរំ, ភយា ហិ សន្តោ ន ករោន្តិ បាបំ។ បុគ្គលណា មិនបៀតបៀននូវពួកសត្វ មិនធ្វើនូវបាប ព្រោះ (ខ្លាច) ការតិះដៀលអំពីអ្នកដទៃ អ្នកប្រាជ្ញទាំងឡាយ តែងសរសើរនូវបុគ្គលអ្នកខ្លាចបាប មិនសរសើរនូវបុគ្គលអ្នកក្លៀវក្លាក្នុងការធ្វើបាបនោះឡើយ ដ្បិតសប្បុរសទាំងឡាយ តែងមិនធ្វើបាប ព្រោះខ្លាច (ពាក្យតំណិះដំណៀលនោះ) ។ ហីនេន ព្រហ្មចរិយេន, ខត្តិយេ ឧបបជ្ជតិ; មជ្ឈិមេន ច ទេវត្តំ, ឧត្តមេន វិសុជ្ឈតិ។ បុគ្គលចូលទៅកើតក្នុងពួកក្សត្រិយ៍ ដោយព្រហ្មចរិយធម៌ដ៏ថោកទាប បុគ្គលចូលទៅកាន់ភាពជាទេវតា ដោយព្រហ្មចរិយធម៌យ៉ាងកណ្តាល បុគ្គលបរិសុទ្ធ ដោយព្រហ្មចរិយធម៌ដ៏ឧត្តម ។ ពាក្យថា ដោយព្រហ្មចរិយធម៌ដ៏ថោកទាប សេចក្ដីថា ក្នុងពាហិរតិត្ថាយតនៈ (ពាហិរ សាសនាខ្លះ) សីលដែលវៀរចាកមេថុន ឈ្មោះថា ព្រហ្មចរិយថ្នាក់ទាប, ដោយព្រហ្មចរិយៈនោះ រមែងកើតក្នុងខត្តិយត្រកូល ។ ឧបចារជ្ឈាន ឈ្មោះថា ព្រហ្មចរិយថ្នាក់កណ្ដាល, ដោយព្រហ្មចរិយៈនោះ រមែងកើតក្នុងទេវលោក ។ សមាបត្តិ ៨ ឈ្មោះថាព្រហ្មចរិយៈថ្នាក់ឧត្តម, ដោយព្រហ្មចរិយៈនោះ រមែងកើតក្នុងព្រហ្មលោក ។ ចំណែក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា សីលដែលបុគ្គលសមាទានដោយការប្រាថ្នាទេវនិកាយ ឈ្មោះថា ព្រហ្មចរិយៈថ្នាក់ទាប, ការកើតឡើងនៃសមាបត្តិរបស់អ្នកមានសីលបរិសុទ្ធនោះឯង ឈ្មោះថា ព្រហ្មចរិយៈថ្នាក់កណ្ដាល, ការរក្សាសីលឲ្យបរិសុទ្ធ ហើយចម្រើនវិបស្សនា បានសម្រេចព្រះអរហត្ត ឈ្មោះថា ព្រហ្មចរិយៈថ្នាក់ឧត្តម ។ អទ្ធា ហិ ទានំ ពហុធា បសត្ថំ, ទានា ច ខោ ធម្មបទំវ សេយ្យោ; បុព្ពេវ ហិ បុព្ពតរេវ សន្តោ, និព្ពានមេវជ្ឈគមុំ សបញ្ញា។ ការឲ្យទាន ពិតជាអ្នកប្រាជ្ញសរសើរ ដោយចំណែកច្រើន ក៏មែនហើយ តែថា ចំណែកធម៌ប៉ុណ្ណោះ ប្រសើរជាងទាន ព្រោះពួកសប្បុរសអ្នកមានប្រាជ្ញា ក្នុងកាលមុន និងកាលមុនទៅទៀតបានត្រាស់ដឹងនូវនិព្វានធម៌ ។ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធ ៦ អង្គដ៏សេសបានធ្វើការអនុមោទនាដោយគាថាមួយៗយ៉ាងនេះហើយ ចំណែកបរិក្ខារក៏អណ្ដែតទៅតាមលោកយ៉ាងនោះដែរ ។ គាថាចុងក្រោយនេះមានសេចក្ដីអធិប្បាយថា បពិត្រមហារាជ បើបុគ្គលណាមួយពោលសរសើរទានដោយប្រការយ៉ាងច្រើន ប៉ុន្តែធម្មបទប៉ុណ្ណោះ ដែលឲ្យកើតធម្មកោដ្ឋាសៈ ពោលគឺសមថៈនិងវិបស្សនានោះឯង រមែងប្រសើរក្រៃលែងជាងទាន ។ សួរថា ព្រោះហេតុអ្វី ? ឆ្លើយថា សូម្បីក្នុងកាលមុន ក្នុងកប្បនេះ សប្បុរសទាំងឡាយដែលជាអ្នកស្ងប់ មានព្រះពុទ្ធកស្សបទសពលជាដើម ឬ ក្នុងកាលមុនជាងនេះទៅទៀត មានព្រះពុទ្ធវេស្សភូទសពលជាដើម ព្រះអង្គជាអ្នកមានបញ្ញាចម្រើនសមថវិបស្សនា ហើយបានបន្លុះព្រះនិព្វាន ។ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធទាំង ៧ អង្គ ពោលសរសើរអមតមហានិព្វាន ដល់ព្រះរាជា ដោយការអនុមោទនាយ៉ាងនេះហើយ ឲ្យឱវាទដល់ព្រះរាជាដោយសេចក្ដីមិនប្រមាទរួចហើយ ទើបទៅកាន់លំនៅរបស់ខ្លួនៗ ដោយន័យដែលបានពោលហើយនោះឯង ។ ចំណែកព្រះរាជានិងព្រះអគ្គមហេសី ទ្រង់ឲ្យទាន និងឋិតនៅរហូតដល់អស់អាយុ ក្រោយអំពីចុតិ បានកើតក្នុងឋានសួគ៌ ។ ព្រះសាស្ដានាំព្រះធម្មទេសនានេះមកហើយ ទ្រង់ត្រាស់ថា “បណ្ឌិតទាំងឡាយសូម្បីក្នុងកាលមុន បានពិចារណាជ្រើសរើសហើយ ក៏ឲ្យទានដែរ” រួចទ្រង់ប្រជុំជាតកថា តទា បច្ចេកពុទ្ធា បរិនិព្ពាយិំសុ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធទាំងឡាយក្នុងនោះបរិនិព្វានហើយ សមុទ្ទវិជយា រាហុលមាតា អហោសិ នាងសមុទ្ទវិជយា បានមកជារាហុលមាតា រោរុវមហារាជា បន អហមេវ អហោសិំ ចំណែកព្រះបាទរោរុវមហារាជ គឺតថាគតនេះឯង ។ អាទិត្តជាតក ចប់ ៕ (ជាតកដ្ឋកថា សុត្តន្តបិដក ខុទ្ទកនិកាយ ជាតក អដ្ឋកនិបាត អាទិត្តជាតក បិដកលេខ ៥៩ ទំព័រ ១២៨) ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​
images/articles/3138/20____________.jpg
ផ្សាយ : ១២ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ (អាន: ២,៤២១ ដង)
បុព្វនិទានជាដើមហេតុនៃជាតក សម័យនោះ ព្រះសម្ពុទ្ធដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់គង់ក្នុងវត្ដជេតពន របស់អនាថបិណ្ឌិកសេដ្ឋី ទៀបក្រុងសាវត្ថី ។ គ្រានោះឯង ព្រះដ៏មានព្រះភាគត្រាស់ហៅភិក្ខុទាំងឡាយថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ តថាគតប្រាថ្នាដើម្បីនឹងលាក់ខ្លួនសម្ងំបានបីខែ អ្នកណាមួយកុំគប្បីចូលទៅរកតថាគត លើកលែងតែភិក្ខុ ១ រូប ដែលជាអ្នកនាំយកនូវបិណ្ឌបាតទៅឲ្យ ។ ភិក្ខុទាំងនោះទទួលព្រះពុទ្ធដីកាថា ព្រះករុណាព្រះអង្គ ភិក្ខុណានីមួយមិនបានចូលមករកព្រះដ៏មានព្រះភាគក្នុងទីនេះជាប្រាកដ លើកលែងតែភិក្ខុ ១ រូបដែលជាអ្នកនាំយកបិណ្ឌបាតទៅថ្វាយ ។ ក៏វេលានោះឯង សង្ឃក្នុងក្រុងសាវត្ថីបានប្ដេជ្ញាគ្នាថា ម្នាលអាវុសោ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ប្រាថ្នាដើម្បីនឹងសម្រាកព្រះអង្គនៅបានបីខែ ភិក្ខុណាមួយកុំគប្បីចូលទៅគាល់ព្រះអង្គ លើកលែងតែភិក្ខុ ១ រូបដែលជាអ្នកនាំយកបិណ្ឌបាត ទៅថ្វាយនោះ ភិក្ខុណាចូលទៅគាល់ព្រះអង្គ ភិក្ខុដទៃត្រូវឲ្យភិក្ខុនោះសម្តែងអាបត្ដិបាចិត្ដិយៈចេញ ។ គ្រានោះ ភិក្ខុឧបសេនវង្គន្ដបុត្រដ៏មានអាយុព្រមដោយបរិសទ្យ បានចូលទៅគាល់សម្ដេចព្រះដ៏មានព្រះភាគ ត្រង់ទីដែលព្រះអង្គគង់នៅ លុះចូលទៅដល់ហើយបាន ថ្វាយបង្គំគាល់ព្រះអង្គក្នុងទីដ៏សមគួរ ។ សេចក្ដីស្រុះស្រួលរាក់ទាក់មួយ អន្លើដោយពួកអាគ-ន្ដុកភិក្ខុនេះ ជាកិច្ច(១)ដែលព្រះពុទ្ធដ៏មានព្រះភាគទាំងឡាយ ទ្រង់ប្រព្រឹត្ដសន្សំទុកមកហើយ ។ គ្រានោះ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់សួរពាក្យនេះ នឹងឧបសេនភិក្ខុវង្គន្ដបុត្រ ដ៏មានអាយុថា ម្នាលឧបសេន អ្នករាល់គ្នាល្មមធន់ទ្រាំបានដែរឬ អ្នករាល់គ្នាល្មមប្រព្រឹត្ដទៅបានស្រួលដែរឬ អ្នករាល់គ្នាដើរផ្លូវឆ្ងាយមកមិនលំបាកទេឬ ។ ភិក្ខុទាំងឡាយក្រាបទូលថា បពិត្រព្រះដ៏មានព្រះភាគ យើងខ្ញុំទាំងឡាយល្មមធន់ទ្រាំបាន បពិត្រព្រះដ៏មានព្រះភាគ យើងខ្ញុំទាំងឡាយល្មមប្រព្រឹត្ដទៅបានស្រួល ម្យ៉ាងទៀត បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើនយើងខ្ញុំទាំងឡាយ ដើរផ្លូវឆ្ងាយមកមិនបានលំបាកទេ ។ ក៏សម័យនោះឯង ភិក្ខុជាសទ្ធិវិហារិករបស់ឧបសេនវង្គន្ដបុត្រដ៏មានអាយុអង្គុយជិត ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ។ លំដាប់នោះ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់សួរ ភិក្ខុនោះយ៉ាងនេះថា ម្នាលភិក្ខុ បង្សុកូលទាំងឡាយជាទីគាប់ចិត្ដរបស់អ្នកដែរឬ ។ ភិក្ខុនោះក្រាបទូលថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន បង្សុកូលទាំងឡាយ មិនជាទីគាប់ចិត្ដរបស់ខ្ញុំព្រះអង្គទេ ។ ព្រះដ៏មានព្រះភាគត្រាស់សួរថា ម្នាលភិក្ខុ ក៏អ្នកប្រព្រឹត្ដបង្សុកូល (នោះ) ដើម្បីអ្វី ។ ភិក្ខុនោះក្រាបទូលថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន (ព្រោះ) ឧបជ្ឈាយ៍របស់ខ្ញុំព្រះអង្គប្រព្រឹត្ដបង្សុកូល ខ្ញុំព្រះអង្គក៏ត្រូវប្រព្រឹត្ដបង្សុកូលយ៉ាងនោះដែរ ។ គ្រានោះ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់សួរភិក្ខុឧបសេនវង្គន្ដបុត្រដ៏មានអាយុ យ៉ាងនេះថា ម្នាលឧបសេន បរិសទ្យរបស់អ្នកនេះប្រកបដោយសេចក្ដីជ្រះថ្លា ម្នាលឧបសេន អ្នកទូន្មានបរិសទ្យដូចម្ដេច ។ ឧបសេនភិក្ខុដ៏មានអាយុក្រាបទូលថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន កុលបុត្រណាមកសូមឧបសម្បទានឹងខ្ញុំព្រះអង្គ ៗ រមែងប្រាប់កុលបុត្រនោះ យ៉ាងនេះថា ម្នាលអាវុសោ ខ្ញុំជាអ្នកប្រព្រឹត្ដនៅព្រៃ ជាអ្នកប្រព្រឹត្ដបិណ្ឌបាត ជាអ្នកប្រព្រឹត្ដបង្សុកូល បើអ្នកនឹងជាអ្នកប្រព្រឹត្ដនៅព្រៃ ជាអ្នកប្រព្រឹត្ដបិណ្ឌបាត ជាអ្នកប្រព្រឹត្ដបង្សុកូលដែរ ខ្ញុំនឹងឲ្យអ្នកបានឧបសម្បទា បើអ្នកណាទទួលស្ដាប់ខ្ញុំព្រះអង្គ ៗ នឹងឲ្យអ្នកនោះបានឧបសម្បទា បើអ្នកណាមិនទទួលស្ដាប់ខ្ញុំព្រះអង្គទេ ខ្ញុំព្រះអង្គមិនឲ្យអ្នកនោះបានឧបសម្បទាទេ អ្នកណាសូមនិស្ស័យនឹងខ្ញុំព្រះអង្គ ៗ នឹងប្រាប់អ្នកនោះយ៉ាងនេះថា ម្នាលអាវុសោ ខ្ញុំជាអ្នកប្រព្រឹត្ដនៅព្រៃ ជាអ្នកប្រព្រឹត្ដបិណ្ឌបាត ជាអ្នកប្រព្រឹត្ដបង្សុកូល បើអ្នកឯងនឹងជាអ្នកប្រព្រឹត្ដនៅព្រៃ ជាអ្នកប្រព្រឹត្ដបិណ្ឌបាត ជាអ្នកប្រព្រឹត្ដបង្សុកូលដែរ ខ្ញុំនឹងឲ្យនិស្ស័យ ដល់អ្នកបើអ្នកណាទទួលស្ដាប់ខ្ញុំព្រះអង្គៗ នឹងឲ្យនិស្ស័យដល់អ្នកនោះ បើមិនទទួលស្ដាប់ខ្ញុំព្រះអង្គទេ ខ្ញុំព្រះអង្គមិនឲ្យនិស្ស័យដល់អ្នកនោះទេ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន ខ្ញុំព្រះអង្គរមែងណែនាំបរិសទ្យ ដោយអាការយ៉ាងនេះឯង ។ ព្រះដ៏មានព្រះភាគត្រាស់ប្រទានពរសាធុការថា ឧបសេនល្អហើយៗ ឧបសេន អ្នកណែនាំបរិសទ្យល្អពិតហើយ ឧបសេន អ្នកដឹងសេចក្ដីប្ដេជ្ញារបស់សង្ឃ ក្នុងក្រុងសាវត្ថីដែរឬទេ ។ ឧបសេនភិក្ខុក្រាបទូលថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើនខ្ញុំព្រះអង្គមិនបានដឹងសេចក្ដីប្ដេជ្ញារបស់សង្ឃក្នុងក្រុងសាវត្ថីទេ ។ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលឧបសេន សង្ឃបានប្ដេជ្ញាហើយក្នុងក្រុងសាវត្ថីថា អាវុសោ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ ប្រាថ្នាដើម្បីនឹងសម្ងំសម្រាកព្រះអង្គនៅអស់បីខែ ភិក្ខុណាមួយកុំគប្បីចូលទៅគាល់ព្រះអង្គ លើកលែងតែភិក្ខុ១រូប អ្នកនាំយកបិណ្ឌបាតទៅថ្វាយ ភិក្ខុណាចូលទៅគាល់ព្រះអង្គ ភិក្ខុដទៃគប្បីឲ្យភិក្ខុនោះសម្តែងអាបត្ដិបាចិត្ដិយៈចេញ ។ ភិក្ខុឧបសេន ក្រាបទូលថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន សង្ឃក្នុងក្រុងសាវត្ថីបាន បញ្ញត្ដដោយសេចក្ដីប្ដេជ្ញារបស់ខ្លួន ខ្ញុំព្រះអង្គទាំងឡាយនឹងមិនបញ្ញត្ដនូវហេតុដែលព្រះអង្គមិនទាន់ បានបញ្ញត្ដទេ ម្យ៉ាងទៀត នឹងមិនដកចេញនូវសិក្ខា-បទ ដែលទ្រង់បានបញ្ញត្ដទុកហើយទេ នឹងប្រព្រឹត្ដកាន់យកតាមសិក្ខាបទដែលទ្រង់បញ្ញត្ដទុកមកហើយ ។ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់ថា ល្អណាស់ហើយឧបសេន ភិក្ខុមិនត្រូវបញ្ញត្ដនូវសិក្ខាបទដែលតថាគត មិនទាន់បានបញ្ញត្ដហើយ ម្យ៉ាងទៀតមិនត្រូវដកនូវសិក្ខាបទដែលតថាគតបញ្ញត្ដហើយ ត្រូវប្រព្រឹត្ដកាន់យកតាមសិក្ខាបទដែលតថាគតបានបញ្ញត្ដទុកហើយ ឧបសេន តថាគតអនុញ្ញាតឲ្យភិក្ខុអ្នកប្រព្រឹត្ដនៅព្រៃ អ្នកប្រព្រឹត្ដបិណ្ឌបាត នឹងប្រព្រឹត្ដបង្សុកូលចូលទៅរកតថាគតតាមសប្បាយចុះ ។ ក៏គ្រានោះឯង ភិក្ខុច្រើនរូបឈរនៅជិតក្លោងទ្វារខាងក្រៅបាននិយាយគ្នាថា យើងទាំងឡាយ ត្រូវឲ្យលោកឧបសេនវង្គន្ដបុត្រដ៏មានអាយុសម្តែងអាបត្ដិបាចិត្ដិយៈចេញ ។ វេលានោះ ឧបសេនភិក្ខុវង្គន្ដបុត្រដ៏មានអាយុព្រមទាំងបរិសទ្យ ក្រោកចេញចាកអាសនៈ ហើយថ្វាយបង្គំព្រះដ៏មានព្រះភាគធ្វើប្រទក្សិណហើយចៀសចេញទៅ ។ ភិក្ខុទាំងនោះបាននិយាយពាក្យនេះនឹងឧបសេនវង្គន្ដបុត្រដ៏មានអាយុក្នុងវេលា នោះថា អាវុសោឧបសេន អ្នកដឹងសេចក្ដីប្ដេជ្ញារបស់សង្ឃក្នុងក្រុងសាវត្ថីដែរឬ ។ ឧបសេនភិក្ខុបាននិយាយតបថា អាវុសោ ព្រះដ៏មានព្រះភាគក៏បានត្រាស់សួរខ្ញុំយ៉ាងនេះថា ម្នាលឧបសេន អ្នកបានដឹងសេចក្ដីប្ដេជ្ញារបស់សង្ឃក្នុងក្រុងសាវត្ថីទេ ខ្ញុំទូលតបថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើនខ្ញុំព្រះអង្គមិនបានដឹងសេចក្ដី ប្ដេជ្ញារបស់សង្ឃក្នុងក្រុងសាវត្ថីទេ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលឧបសេន សេចក្ដីប្ដេជ្ញាសង្ឃបានធ្វើហើយក្នុងក្រុងសាវត្ថីថា ម្នាលអាវុសោ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ប្រាថ្នានឹងសម្ងំសម្រាកព្រះអង្គនៅអស់បីខែ ភិក្ខុណាមួយកុំគប្បីចូលទៅគាល់ព្រះដ៏មានព្រះភាគ លើកលែងតែភិក្ខុ ១ រូប អ្នកនាំយកបិណ្ឌបាតទៅថ្វាយប៉ុណ្ណោះ ភិក្ខុណាចូលទៅគាល់ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ភិក្ខុដទៃត្រូវឲ្យភិក្ខុនោះសម្តែងអាបត្ដិបាចិត្ដិយៈចេញ ខ្ញុំទូលតបថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន សង្ឃក្នុងក្រុងសាវត្ថី បានបញ្ញត្ដដោយសេចក្ដីប្ដេជ្ញារបស់ខ្លួន ខ្ញុំព្រះអង្គទាំងឡាយនឹងមិនបញ្ញត្ដនូវហេតុដែលព្រះអង្គមិនទាន់បានបញ្ញត្ដ ម្យ៉ាងទៀត នឹងមិនដកនូវពុទ្ធប្បញ្ញត្ដិដែលព្រះអង្គបានបញ្ញត្ដទុក ស្រេចហើយនឹងប្រព្រឹត្ដកាន់យកតាមសិក្ខាបទដែលព្រះអង្គទ្រង់បញ្ញត្ដទុកមកហើយ ម្នាលអាវុសោ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់អនុញ្ញាតហើយថា ភិក្ខុទាំងឡាយណាជាអ្នកប្រព្រឹត្ដនៅព្រៃ ជាអ្នកប្រព្រឹត្ដបិណ្ឌបាត ជាអ្នកប្រព្រឹត្ដបង្សុកូល ភិក្ខុទាំងឡាយនោះចូលមករកតថាគតតាមសប្បាយចុះ ។ គ្រានោះ ភិក្ខុទាំងនោះបានពោលថា ឧបសេនភិក្ខុវង្គន្ដបុត្រដ៏មានអាយុ បានពោលពាក្យពិតមែន ភិក្ខុមិនត្រូវបញ្ញត្ដនូវសិក្ខាបទដែលព្រះអង្គមិនទាន់បានបញ្ញត្ដ ម្យ៉ាងទៀត មិនត្រូវដកនូវសិក្ខាបទដែលព្រះអង្គទ្រង់បញ្ញត្ដទុកមកហើយ ត្រូវប្រព្រឹត្ដកាន់យកតាមសិក្ខាបទដែលព្រះអង្គទ្រង់បញ្ញត្ដទុកមកហើយ ។ភិក្ខុទាំងឡាយបានឮ (ដំណឹង)ថា ឮថាព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់អនុញ្ញាតឲ្យភិក្ខុអ្នកប្រព្រឹត្ដនៅព្រៃ អ្នកប្រព្រឹត្ដបិណ្ឌបាត អ្នកប្រព្រឹត្ដបង្សុកូល ចូលទៅរកតថាគតតាមសប្បាយចុះ ។ ភិក្ខុទាំងនោះកាលប្រាថ្នានឹងឃើញព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទើបលះចោលនូវសន្ថ័តទាំងឡាយ ហើយសមាទានអារញ្ញកង្គធុតង្គ បិណ្ឌបា-តិកង្គធុតង្គ និងបង្សុកូលិកង្គធុតង្ដ ។កាលព្រះមានព្រះភាគទ្រង់ចេញចាកទីពួនសម្ងំហើយ ភិក្ខុទាំងឡាយដែលជាអ្នកសមាទានធុតង្គ ព្រោះចង់ចូលគាល់ព្រះមានព្រះភាគនោះ ក៏នាំគ្នាចោលសំពត់បង្សុកូលទាំងឡាយក្នុងទីកន្លែងផ្សេងៗ ឈប់សមាទានធុតង្គ ហើយកាន់យកបាត្រនិងចីវររបស់ខ្លួនវិញ ។ ព្រះសាស្ដាយាងទៅកាន់សេនាសសៈចារិកជាមួយភិក្ខុទាំងឡាយ ទ្រង់ទតឃើញសំពត់បង្សុកូលទាំងឡាយនៅរាត់រាយពាសវាលពាសកាល ទើបទ្រង់ត្រាស់សួរភិក្ខុទាំងឡាយ ទ្រង់បានស្ដាប់រឿងនោះហើយទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ការសមាទានធុតង្គរបស់ភិក្ខុទាំងនេះ ជារបស់មិនតាំងនៅយូរអង្វែង ដូចឧបោសថកម្មរបស់ឆ្កែព្រៃដូច្នោះ ហើយទ្រង់នាំយកអតីត មកសម្ដែងថាអតីតនិទាន ក្នុងអតីតកាល កាលព្រះបាទព្រហ្មទត្តសោយ រាជសម្បត្តិក្នុងនគរពារាណសី, ក្នុងកាលនោះ ព្រះពោធិសត្វ ទ្រង់ជាសក្កទេវរាជ ។ក្នុងកាលនោះ មានឆ្កែព្រៃមួយរស់នៅលើផ្ទាំងថ្ម ដែលនៅនឹងច្រាំងស្ទឹងគង្គា ។ បន្ទាប់មក ជំនន់ទឹកដ៏ធំក្នុងស្ទឹងគង្គាជន់មកទល់គ្នាជុំវិញថ្មដានោះ ។ ឆ្កែព្រៃក៏ឡើងទៅដឹកលើផ្ទាំងថ្ម, ទីស្វែងរកអាហារ និង ផ្លូវដែលស្វែងរកអាហាររបស់ឆ្កែព្រៃនោះ មិនមាន ស្ទឹងក៏ពោរពេញទៅដោយទឹក ។ ឆ្កែព្រៃគិតថា “អញមិនមានកន្លែងស្វែងរកអាហារ ផ្លូវដែលនឹងទៅស្វែងរកអាហារ ក៏មិនមាន ឧបោសថកម្មជារបស់ប្រសើរជាងការដេករបស់អញដែលទំនេរ” រួចហើយក៏អធិដ្ឋានឧបោសថដោយចិត្តប៉ុណ្ណោះ សមាទានសីល ហើយដេក ។ ក្នុងកាលនោះ សក្កទេវរាជទ្រង់ពិចារណាមើល ទ្រង់ជ្រាបការសមាទានដែលទន់ខ្សោយរបស់ឆ្កែព្រៃនោះ ទ្រង់ត្រិះរិះថា អញនឹងសាកល្បងឆ្កែព្រៃនេះ ហើយទ្រង់និម្មិតខ្លួនជាពពែ យាងមកឈរសម្ដែងខ្លួនឲ្យឆ្កែព្រៃឃើញ ក្នុងទីមិនឆ្ងាយអំពីឆ្កែព្រៃនោះ ។ ឆ្កែព្រៃឃើញពពែហើយគិតថា “អញនឹងការរក្សាឧបោសថកម្មក្នុងថ្ងៃដទៃចុះ” ហើយក្រោកឡើង ស្ទុះទៅ ដើម្បីចាប់ពពែនោះស៊ី ។ ពពែរត់ទៅខាងនេះខាងនោះ មិនឲ្យឆ្កែព្រៃចាប់បាន ។ ឆ្កែព្រៃកាលមិនអាចចាប់ពពែបាន ក៏ត្រឡប់មកដេកលើផ្ទាំងថ្មវិញ ហើយគិតថា ឧបោសថកម្មរបស់អញមិនទាន់ដាច់ទេ ។ សក្កទេវរាជទ្រង់ប្រថាប់ឈរលើអាកាសដោយអានុភាពរបស់ខ្លួន ទ្រង់តិះដៀលឆ្កែព្រៃនោះថា “ប្រយោជន៍អ្វីដោយឧបោសថកម្មរបស់បុគ្គលដែលមានអធ្យាស្រ័យទន់ខ្សោយដូចអ្នកនោះ អ្នកមិនដឹងថា យើងជាសក្កទេវរាជ ទើបប្រាថ្នាស៊ីសាច់ពពែ” លុះទ្រង់តិះដៀលឆ្កែព្រៃនោះហើយ ទ្រង់ចៀសចេញទៅ ។ ព្រះសុគតទ្រង់ត្រាស់ថា បរបាណរោធា ជីវន្តោ, មំសលោហិតភោជនោ; វកោ វតំ សមាទាយ, ឧបបជ្ជិ ឧបោសថំ។ ឆ្កែព្រៃកាលរស់នៅ មានសាច់និងឈាមជាភោជន ព្រោះសម្លាប់តែអ្នកដទៃ (ហើយអួតថា) សមាទាននៅវត្តរក្សានូវឧបោសថ ។ តស្ស សក្កោ វតញ្ញាយ, អជរូបេនុបាគមិ; វីតតបោ អជ្ឈប្បត្តោ, ភញ្ជិ លោហិតបោ តបំ។ សក្កទេវរាជ បានដឹងច្បាស់នូវវត្តរបស់ឆ្កែព្រៃនោះ ហើយចូរមកដោយ (ក្លែងខ្លួន) ជារូបពពែ ឆ្កែព្រៃមានតបៈ ទៅប្រាសហើយជាសត្វផឹកនូវឈាម (នៃសត្វដទៃ) បានស្ទុះចូរទៅ (ដើម្បីខាំពពែស៊ី) ហើយទម្លាយបងនូវតបៈ ដែលខ្លួនសមាទានហើយ ។ ឯវមេវ ឥធេកច្ចេ, សមាទានម្ហិ ទុព្ពលា; លហុំ ករោន្តិ អត្តានំ, វកោវ អជការណា។ បុគ្គលពួកខ្លះ ក្នុងលោកនេះ ជាអ្នកមានកម្លាំងថយ ក្នុងការសមាទាន ឈ្មោះថា ធ្វើខ្លួនឲ្យរហ័ស ដូចជាឆ្កែព្រៃ (ដែលទម្លាយនូវតបៈរបស់ខ្លួន) ព្រោះហេតុតែពពែ ក៏យ៉ាងនោះឯង ។ ជាតកាវសាន ព្រះសាស្ដានាំយកព្រះធម្មទេសនានេះមកហើយ ទ្រង់ប្រជុំជាតកថា តទា សក្កោ អហមេវ អហោសិំ សក្កទេវរាជក្នុងកាលនោះ គឺតថាគតនេះឯង ។ វកជាតក ចប់ ។ (វិនយបិដក មហាវិភង្គ, ជាតកដ្ឋកថា សុត្តន្តបិដក ខុទ្ទកនិកាយ ជាតក តិកនិបាត កុម្ភវគ្គ វកជាតក) ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​
images/articles/637/Untitled-1.jpg
ផ្សាយ : ២០ តុលា ឆ្នាំ២០២១ (អាន: ៣៤,៧២២ ដង)
រឿង​និសិ្សត​ឈ្មោះ​គំរក់ ( ចាក ​នា. ឯ. ) ( អាក្រក់​ចុះឪ្យតែ​ល្អ ក្រចុះ​ឪ្យតែ​មាន ) កាល​​កន្លង​ទៅ​យូរ​មក​ហើយ ​ព្រះ​ពោធិ​សត្វ​ ទ្រង់​ព្រះ​ជាតិ​ជា​អាចារ្យ​ទិសា​បា​មោក្ខ​ ​មាន​នាម​ល្បី​ល្បាញ​ក្នុង​កត្ត​សិលា​
images/articles/1905/Untitled-1-Recovered.jpg
ផ្សាយ : ១៦ តុលា ឆ្នាំ២០២១ (អាន: ២៥,០៨៩ ដង)
រឿង​ប្រេត​ប្ដីប្រពន្ធ ក្នុង​សម័យ​ពុទ្ធកាល មាន​ត្រកូល​ព្រាហ្ម​ណ៍​មួយ​ក្នុង​ ក្រុង​ពារាណសី។ ត្រកូន​នោះ​មាន​ កូន​ ៣ នាក់ ប្រុស ២ ស្រី​មួយ​ពៅ​បង្អស់ កូន​ទាំង​បីនេះ ជាពួក​ម៉ាក់​មិត្រ​ភក្តិ​រាប់​អាន​គ្នា​ជា​មយយ ឧបាសក ឧបាសិកា ចំណាយ​ទ្រព្យ​ធ្វើ​បុណ្យ​ទាន ក្នុង​ព្រះពុទ្ធសាសនា។ ចំណែក​ខាង​ព្រាហ្មណ៍​ប្ដី​ប្រពន្ធដែល ជា​មាតាបិតា​កូន​ទាំង​៣ នោះ​ជា​បុគ្គល​កំណាញ់​គ្មាន​សទ្ធា មិច្ឆាទិដ្ឋិ
images/articles/1865/Untitled-1-Recovered.jpg
ផ្សាយ : ១៩ កញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ (អាន: ១៧,៦២៩ ដង)
រឿងព្រាហ្មណ៍ចាស់ (​កូន​មិន​ដឹង​គុណ​មាតាបិតា អន់​ជាង​ឈើ​ច្រត់) ក្នុង​ពុទ្ធសម័យ មាន​ព្រហ្មណ៍​មហាសាល​ម្នាក់​នៅ​ក្នុង​ក្រុង​សាវត្ថី​មាន​ទ្រព្យ ៨ សែន​កហាបណៈ មាន​កូន​ប្រុស​៤នាក់។ កាល​កូន​នោះ​មាន​វ័យ​ធំ​ឡើង បាន​រៀប​អាវាហមង្គល​ហើយ​ចែក​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ឲ្យ​កូន​ម្នាក់ៗ ១សែន​កហាបណៈ។ ខាង​ក្រោយ​មក​នាង​ព្រាហ្មណី ជា​ភរិយា​របស់ ព្រាហ្មណ៍​នោះ​ស្លាប់​ទៅ គាត់​នៅ​ពោះ​ម៉ាយ​តែ​ម្នាក់​ឯង។ កូន​ទាំង​៤នាក់​ប្រឹក្សា​គ្នា​ថា​បើ​ឪពុក យើង​មាន​ប្រពន្ធ​ទៀត​មុខ​ជា​មាន​កូន​មិន​ខាន ទ្រព្យ​៤សែន​នឹង​កេរ្តិ៍​អាករ​ផ្សេងៗ​ ដែល​នៅ​សល់​ក្នុង​កណ្ដាប់​ដៃ​គាត់ គាត់​មុខ​ជា​ចែក​ឲ្យ កូន​ចុង​ទាំង​អស់ បើ​ដូច្នេះ​គួរ​តែ​យើង​ទៅ​នាំ​យក​គាត់​មក​ចិញ្ចឹម​ជប់​លៀង​គាត់។ ថ្ងៃ​មួយ​ ព្រាហ្មណ៍​ក្រោក​ពី​ដេក​ក្នុង​វេលា​ថ្ងៃ​កូន​ទៅ​ជួប​ជុំ​គ្នា​ហើយ​និយាយ​អំពី​ទោស នៅ​គ្រប់​គ្រង​ផ្ទះ​ដោយ​ឡែក​ៗ​ពី​គ្នា រួច​និយាយ​អង្វរ​ថាៈ លោក​ឪពុក​យើង​ខ្ញុំ​ជា​កូន​ទាំង​អស់​គ្នា នឹង​បំរើ​ទំនុក​បម្រុង​លោក​ឪពុក​ដោយ​គោរព​ដរាប​ដល់​អស់ជីវិត សូម​លោក​ឪពុក​ប្រគល់​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ដែល​នៅ​សល់ទាំង​ប៉ុន្មាន មក​យើង​ខ្ញុំ​ទាំង​អស់​គ្នា​ឱ​អស់​មក កុំ​រវល់​នឹង​ទុកដាក់​ថែរក្សា​ព្រោះ​ចាស់ហើយ ។ ព្រាហ្មណ៍​ក៏​ប្រគល់​ទ្រព្យ​ឲ្យ​ដល់​កូន ទាំង​៤​នាក់​ម្នាក់​ត្រូវ​បាន​១សែន​កហាបណៈ​ទៀត ខ្លួន​នៅ​សល់​តែ​សំពត់​១​ចង្កេះ ប៉ុណ្ណោះ ទៅ​នៅ​ជាមួយ​នឹង​កូន ច្បង​​បង្អស់​មិន​យូរ​ប៉ុន្មាន​កូន​ប្រសារ​កើត​សេចក្ដី​ធុញ​ទ្រាន់​ក៏​និយាយ ដៀប​ដាម​ថា លោក​ឪពុក​ ប្រហែល​ជា​មិនស្គាល់​ផ្លូវ​ទៅ​ផ្ទះ​ដទៃ​ទៀត​ទេដឹង បាន​ជា​ក្រាញ​នៅ​តែ​ផ្ទះ​ខ្ញុំ។ ព្រាហ្មណ៍​ឮ​ដូច្នោះ​តូច​ចិត្ត​ណាស់​ក៏​បាន​ដើរ​ទៅ​នៅ​គ្រប់​ផ្ទះ​កូន​ទាំង ៤នាក់​គេ​ចេះ​តែ​បណ្ដេញ​ដូចៗ​គ្នា គាត់​ទ្រាំ​នៅ​មិន​បាន​ ក៏​ចេញ​ទៅ​ដើរ​សូម​ទាន​គេ​តាម ច្រក​ល្ហក​ផ្ទះ​បុគ្គល​ដទៃ​ទៅ​ជា​ស្គម​ស្គាំង ព្រោះ​បរិភោគ​អាហារ​និង​ដេកមិន​ស្រួល​នឹក អាណិត​អាសូរ​ខ្លួន​ថាៈ ឱ! អាត្មា​អញ​ហើយ​ចាស់ ឡើង​កាន់​តែ​លំបាក​ខ្លាំង​ឡើង​មិន​សម បើ​កូន​អញ​វា​មិន​នឹក​អាណិត​អញ​បន្តិច​បន្តួច​សោះ វា​លះ​បង់​ចោល​អញ​ដូច​ជា​គោ​ចាស់ បើ​ដូច្នេះ​អញ​ចូល​ទៅ​រក ព្រះសមណគោរតម​ចុះ ក្រែង​លោ បាន​សុខ​ស្រួស​បន្តិច លុះ​គិត​ដូច្នេះ​ហើយ​ក៏​ទៅ​កាន់​សំណាក់​ព្រះសម្ពុទ្ធៗ ត្រាស់​សួរ​ថាៈ នែព្រាហ្មណ៍​ហេតុ​អ្វី​បាន​ជា​អ្នក​ស្គម​ស្លេកស្លាំង​ម្លេះ? ។ បពិត្រ​ព្រះអង្គដ៏​ចម្រើន ខ្ញុំ​ព្រះអង្គ​មាន​កូន​៤​នាក់ ឥឡូវ នេះ​វា​ត្រូវ​គំនិត​គ្នា​នឹង​ប្រពន្ធវា​បណ្ដេញ​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​​ចោល។ ម្នាល​ព្រាហ្មណ៍​បើ​ដូច្នោះ​អ្នក​ចូរ​រៀន​មន្ត​ពី តថាគត​ហើយ​សូត្រ​ក្នុង​ទី​ប្រជុំជន​ដែល​មាន​កូន​របស់​អ្នកទាំង​នោះ​អង្គុយ នៅ​ជា​មួយ​ផង​មន្ត​នោះ​ថាៈ ខ្ញុំ​ត្រេក​អរ​ដោយ​កូន​ឯណា​ដែល​កើត​ហើយ​ផង ប្រាថ្នានូវ សេចក្ដី​ចំរើន​ដល់​កូន​ឯណា​ផង កូន​នោះ សមគំនិតជាមួយ​ប្រពន្ធវា ហើយ​បណ្ដេញ​ខ្ញុំ ចោល​ដូច ជា​ឆ្កែ​បណ្ដេញ​ជ្រូក កូន​ជា​អសប្បុរស លាមក គ្រាន់​តែ​ហៅ​ឪៗ ប៉ុណ្ណោះ​វា​លះ​បង់​ខ្ញុំ​ដែល​មាន វ័យ​ចាស់​ជ្រុល​ហើយ កូន​ខ្ញុំ​នោះ​ប្រៀប​ដូច​អារក្ស​ទឹក​មក​ក្លែង​ធ្វើ​ជា​កូន ឪ​ពុក​ចាស់របស់​កូន​ពាល តែង​ដើរ​សូម​ទាន​ប្រប​ផ្ទះ​អ្នក​ដទៃ ដូច​ជា​សេះ​ចាស់​ប្រើ​មិន កើត​គេ​នាំ​ចេញ​ចាក​ចំណី ឈើ​ច្រត់​របស់​ខ្ញុំ​នេះ​ប្រសើរ​ ឯ​កូន​ដែល​មិន​ស្ដាប់​បង្គាប់​មិនប្រសើរ​ឡើយ ត្បិត​ឈើ​ច្រត់​នេះ អាច​ការ​ពារ​គោកាច ឆ្កែកាច​ក៏​បាន ច្រត់​ទៅ​ខាង​មុខ ក្នុង​ទីងងឹត​ក៏​បាន ស្ទង់​ចុះ​ទៅ​ក្នុង​ទឹក​ជ្រៅ​ក៏​បាន បុគ្គល​ភ្លាត់​រអិល​គង់​ទប់​ខ្លួន​បាន​ដោយអានុភាព​នៃ​ឈើ​ច្រត់ ។ លុះ​ព្រាហ្មណ៍​ចាស់ រៀន​មន្ត​នេះ​អំពី​សំណាក់​ព្រះមានព្រះភាគ ចប់​ហើយ​ក៏​ចូល​ទៅ​កាន់​ទីប្រជុំ​ដែល​មាន​កូន​៤នាក់ អង្គុយ​នៅ​ទី​នោះ​ផង ហើយ​សូត្រ​មន្ត​នោះ។ សម័យ​នោះ​ទំនៀម​ទំលាប់​របស់​អ្នក ស្រុក​ប្រកាន់​ថា បើ​កូន​ណា​បាន ទទួល​មត៌ក​ពី​មាតាបិតា​ ហើយ​មិន​ចិញ្ចឹម​វិញ​ត្រូវ​អ្នក ស្រុក​ប្រហារជីវិត ។គ្រាន់​តែ​ព្រាហ្មណ៍​ចាស់​សូត្រ​មន្តចប់ មហាជន​ផ្អើល​ឆោឡោរក​ដំបង​ព្រនង់​ប្រុង វាយ​កូន​ទាំង​៤ នោះ​សម្លាប់​ចោល។ កូន​ព្រាហ្មណ៍​ទាំង​៤ នាក់​ភ័យ​ខ្លាំង​ស្ទុះ​ទៅ​ក្រាប​ទៀប​បាទា​បិតា សូម​ខមាទោស​រ៉ាប់​រង​ទំនុក​បម្រុង​ដោយ​គោរព ត​ទៅ​កូន​ម្នាក់ៗ បាន​ជូល សំពត់១ គូ​នឹង​និច្ច​ភត្ត​ទៀត។ ព្រាហ្មចាស់​កាល​បើ​បាន​សុខ​ហើយ នឹក​ឃើញ​គុណ របស់​ព្រះសាស្ដា។ ទើប​នាំ​យក​សំពត់​៣គូ​និង​និច្ចភត្ត​ជាច្រើន​ទៅ​ថ្វាយ​ព្រះសាស្ដាៗ ទ្រង់​ទទួល​ដោយ​អនុគ្រោះ។ ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ ខំសាងកុសល ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/2901/______pic.jpg
ផ្សាយ : ០២ កញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ (អាន: ៥៣,២២៤ ដង)
សហជាតវត្ថុ វត្ថុដែលកើតដំណាលគ្នានឹងព្រះពោធិសត្វប្រសូតមាន ៧ យ៉ាង ។ តាមការស្រាវជ្រាវរបស់ខ្ញុំព្រះករុណា ខ្ញុំបាទ បានឃើញថា សហជាតវត្ថុនេះ ដែលព្រះអដ្ឋកថាទាំងឡាយបាល​សម្ដែងមកនោះ មានន័យ ដូច្នេះគឺ ១. សហជាតវត្ថុ (ន័យទី ១) ១. រាហុលមាតា រាហុលមាតា ២. អានន្ទត្ថេរោ ព្រះអានន្ទត្ថេរ ៣. ឆន្នោ ឆន្នាមាត្យ ៤. កណ្ដកោ សេះកណ្ដកៈ ៥. និធិកុម្ភោ កំណប់ទ្រព្យ ៤ ៦. មហាពោធិ មហាពោធិព្រឹក្ស ៧. កាឡុទាយី អាមាត្យកាឡុទាយី សេចក្ដីខាងលើនេះ ខ្ញុំព្រះករុណាដកស្រង់ពីគម្ពីរអដ្ឋកថាទាំងឡាយ គឺ - សុមង្គលវិលាសិនី មហាបទានសុត្ត សម្ពហុលបរិច្ឆេទវណ្ណនា - ជាតក-អដ្ឋកថា និទានកថា អវិទូរេនិទាន - វិសុទ្ធជនវិលាសិនិយា អបទាន-អដ្ឋកថា និទានកថា អវិទូរេនិទាន - មធុរត្ថវិលាសិនី ពុទ្ធវំស-អដ្ឋកថា ទីបង្ករពុទ្ធវំសវណ្ណនា - មធុរត្ថវិលាសិនី ពុទ្ធវំស-អដ្ឋកថា គោតមពុទ្ធវំស អវិទូរេនិទាន ២. សហជាតវត្ថុ (ន័យទី ២) ពិតមែនហើយ សហជាតវត្ថុទាំងឡាយបានកើតក្នុងថ្ងែ ដែលព្រះពោធិសត្វប្រសូតមាន ៧ នេះ គឺ ១. ពោធិរុក្ខោ ដើមពោធិព្រឹក្ស ២. រាហុលមាតា រាហុលមាតា ៣. ចតស្សោ និធិកុម្ភិយោ កំណប់ទ្រព្យទាំងបួន ៤. អារោហនិយហត្ថី ដំរីអារោហនិយៈ ៥. កណ្ឌកោ សេះកណ្ឌកៈ ៦. ឆន្នោ ឆន្នាមាត្យ ៧. កាឡុទាយី កាឡុទាយី សេចក្ដីខាងលើនេះ ខ្ញុំព្រះករុណាដកស្រង់ពីគម្ពីរអដ្ឋកថាទាំងឡាយ និង ដីកា គឺ - មនោរថបូរណី-អដ្ឋកថា ឯកកនិបាត ចតុត្ថឯតទគ្គវគ្គ កាឡុទាយិត្ថេរវត្ថុ - ថេរគាថា-អដ្ឋកថា ទសកនិបាត កាឡុទាយិត្ថេរគាថាវណ្ណនា - វិសុទ្ធជនវិលាសិនិយា អបទាន-អដ្ឋកថាយ កុណ្ឌធានវគ្គ កាឡុទាយិត្ថេរអបទានវណ្ណនា - វិសុទ្ធជនវិលាសិនិយា អបទាន-អដ្ឋកថាយ ភទ្ទិយវគ្គ កាឡុទាយិត្ថេរអបទានវណ្ណនា - សារត្ថទីបនីដីកា មហាខន្ធក រាហុលវត្ថុកថាវណ្ណនា និធិ កំណប់ទ្រព្យទាំង ៤ ក្នុងថ្ងៃដែលព្រះតថាគតប្រសូតនុ៎ះឯង មានកំណប់ទ្រព្យ ៤ រណ្តៅ បានផុសឡើង គឺ ១. កំណប់ទ្រព្យ ឈ្មោះ សង្ខៈ ២ . កំណប់ទ្រព្យ ឈ្មោះ ឯលៈ ៣. កំណប់ទ្រព្យ ឈ្មោះ ឧប្បលៈ ៤. កំណប់ទ្រព្យ ឈ្មោះ បុណ្ឌរីក បណ្តារណ្តៅទ្រព្យទាំង ៤ នោះ កំណប់ទ្រព្យ ឈ្មោះ សង្ខៈ មានប្រមាណមួយគាវុត កំណប់ទ្រព្យ ឈ្មោះ ឯលៈ មានប្រមាណកន្លះយោជន៍ កំណប់ទ្រព្យ ឈ្មោះ ឧប្បលៈ មានប្រមាណបីគាវុត កំណប់ទ្រព្យ ឈ្មោះ បុណ្ឌរីក មានប្រមាណមួយយោជន៍ ទ្រព្យដែលកាន់យកសូម្បីអំពីក្នុងកំណប់ទ្រព្យទាំងនោះ ក៏ត្រឡប់ពេញវិញ ។ គប្បីជ្រាបថា ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់លះមាសប្រាក់ដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ ហើយចេញសាងផ្នួស ដោយប្រការដូច្នេះ ។ (សុមង្គលវិលាសិនី អដ្ឋកថា សុត្តន្តបិដក ទីឃនិកាយ សីលក្ខន្ធវគ្គ សោណទណ្ឌសូត្រ) ដោយខេមរ អភិធម្មាវតារ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/2902/4tpssic.jpg
ផ្សាយ : ០២ កញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ (អាន: ៧,២៦៣ ដង)
កណវេរជាតក (រឿងស្រណោះស្នេហ៍ក្បែរគុម្ពផ្កាច្បារ) ព្រះសាស្ដា កាលស្ដេចគង់នៅវត្តជេតពន ទ្រង់ប្រារព្ធនូវការប្រលោមលួងលោមរបស់បុរាណទុតិយិកា (ស្រ្តីដែលមានបុរសជាពីរនាក់ក្នុងកាលពីមុន គឺប្រពន្ធពីដើម ឬប្រពន្ធពីមុន) បានត្រាស់ព្រះធម្មទេសនានេះ មានពាក្យថា យំ តំ វសន្តសមយេ ដូច្នេះជាដើម ។ រឿងរ៉ាវនៃជាតកនេះ នឹងប្រាកដជាក់ច្បាស់ ក្នុងឥន្ទ្រិយជាតក (សុត្តន្តបិដក ខុទ្ទកនិកាយ ជាតក អដ្ឋកនិបាត បិដកលេខ ៥៩ ទំព័រ ១២៦) ឯណោះ ។ ព្រះសាស្ដាត្រាស់នឹងភិក្ខុនោះថា ម្នាលភិក្ខុ ក្នុងកាលមុន អ្នកអាស្រ័យនូវស្ត្រីនោះហើយ ត្រូវទទួលការកាត់ក្បាលដោយដាវ ដូច្នេះហើយ ដែលភិក្ខុនោះទូលអង្វរអារាធនា ទើបទ្រង់នាំអតីតនិទានមកថា ក្នុងអតីតកាល កាលព្រះបាទព្រហ្មទត្តសោយរាជសម្បត្តិក្នុងនគរពារាណសី ព្រះពោធិសត្វកើត (ក្នុងពេលដែលប្រកប) ដោយផ្កាយចោរក្នុងផ្ទះរបស់គហបតីមួយ ក្នុង កាសិគ្រាម កាលចម្រើនវ័យធំហើយ ធ្វើចោរកម្ម ចិញ្ចឹមជីវិត បានប្រាកដក្នុងលោក ជាអ្នកក្លាហាន មានកម្លាំងដូចដំរី គ្មាអ្នកណាអាចនឹងចាប់ព្រះពោធសិត្វបានឡើយ ។ ក្នុងថ្ងៃមួយ ចោរនោះកាត់នូវគ្រឿងចំណងក្នុងផ្ទះរបស់សេដ្ឋីមួយ ហើយលួចទ្រព្យដ៏ច្រើន ។ អ្នកនគរទាំងឡាយ ចូលគាល់ព្រះរាជា ទូលថា បពិត្រព្រះសម្មតិទេព មានមហាចោរមួយ តែងប្លន់នគរ សូមទ្រង់ញ៉ាំងគេឲ្យចាប់នូវមហាចោរនោះ ។ ព្រះរាជាបានបញ្ជាឲ្យអ្នករក្សានគរចាប់នូវចោរនោះ ។ ក្នុងចំណែកនៃរាត្រី អ្នករក្សានគរចាត់ចែងដាក់មនុស្សទាំងឡាយ ដោយចំណងជាពួក ក្នុងទីនោះៗ ឲ្យចាប់មហាចោរព្រមទាំងរបស់ ហើយទូលដល់ព្រះរាជា ។ ព្រះរាជាបញ្ជាឲ្យអ្នករក្សានគរនោះឯងថា អ្នកចូរកាត់ក្បាលរបស់វាចុះ ។ អ្នករក្សានគរឲ្យគេចងមហាចោរនោះ ដោយក្រពាត់ដៃមកក្រោយ (ចងស្លាបសេក) ដោយចំណងដ៏មាំ ហើយពាក់កម្រងផ្កាច្បារពណ៌ក្រហមត្រង់ករបស់មហាចោរនោះ រោយលម្អិតឥដ្ឋកៈលើក្បាល វាយដោយខ្សែតី ៤ ដង ទើបនាំទៅកាន់កន្លែងសម្លាប់ដោយសំឡេងស្គរដ៏ខ្លាំង ។ នគរទាំងមូលកម្រើករំពើកហើយដោយសំឡេងថា បានឮថា ចោរដែលឆក់ប្លន់ក្នុងនគរនេះ ត្រូវគេចាប់បានហើយ ។ គ្រានោះ ក្នុងនគរពារាណសី មានស្រីគណិកា (ស្រីផ្កាមាស) ឈ្មោះ សាមា ដែលមានតម្លៃខ្លួនមួយពាន់ ជាអ្នកប្រោសប្រទានរបស់ព្រះរាជា មាននាងវណ្ណទាសី ៥០០ ជាបរិវារ ។ នាងសាមានោះ បើក វាតបាន (បង្អួច) ក្នុងប្រាសាទ ឈរមើល បានឃើញមហាចោរ ដែលគេកំពុងនាំទៅនោះ ។ មហាចោរនោះជាមនុស្សមានរូបស្អាត គួរជាទីស្នេហា ដល់ភាពជាអ្នកមានសេចក្ដីស្អាតដ៏លើស មានសម្បុរដូចជាទេវតា ប្រាកដច្បាស់ដោយក្បាលនៃក្បាលមនុស្សទាំងឡាយ ។ នាងសាមាបានឃើញមហាចោរហើយមានចិត្តប្រតិព័ទ្ធគិតថា យើងគប្បីធ្វើបុរសនេះឲ្យជាស្វាមីរបស់ខ្លួន ដោយឧបាយដូចម្ដេចហ៎្ន ? គិតឃើញថា មានឧបាយមួយ ទើបប្រគល់ទ្រព្យមួយពាន់ក្នុងដៃស្រីបម្រើរបស់ខ្លួន ឲ្យយកទៅជូនអ្នករក្សានគរ ហើយប្រាប់ថា ចោរនេះជាបងប្រុសរបស់នាងសាមា វៀរនាងសាមាហើយ អ្នកដទៃនឹងជាទីអាស្រ័យរបស់ចោរនេះមិនមានឡើយ បានឮមកថា លោកកាន់យកទ្រព្យមួយពាន់នេះ ហើយ ចូរដោះលែងចោរនេះ ។ ស្រីបម្រើនោះទៅហើយនិងបានធ្វើយ៉ាងនោះ ។ អ្នករក្សានគរពោលថា ចោរនេះប្រាកដ (ដូចដងទង់) មិនអាចនឹងដោះលែងបានទេ បើបានមនុស្សដទៃ (មកជំនួស) យើងនឹងឲ្យចោរនេះទៅអង្គុយលើយានដែលបិទបាំង អាចនឹងបញ្ជូនចេញបាន ។ ស្រីបម្រើនោះមកហើយប្រាប់ដល់នាងសាមា ។ គ្រានោះ មានសេដ្ឋីបុត្រម្នាក់ ដែលមានចិត្តប្រតិព័ទ្ធនឹងនាងសាមា តែងឲ្យទ្រព្យមួយពាន់រាល់ៗថ្ងៃ ។ សូម្បីថ្ងៃនោះ សេដ្ឋីបុត្រនោះ ក៏កាន់យកទ្រព្យមួយពាន់ បានមកកាន់ផ្ទះនោះ ក្នុងវេលាដែលព្រះអាទិត្យអស្ដង្គត ។ សូម្បីនាងសាមាកាន់យកភណ្ឌៈដែលមានតម្លៃមួយពាន់ហើយ មកដាក់លើភ្លៅ ហើយអង្គុយយំ ។ សេដ្ឋីបុត្រពោលថា អូនមានរឿងអ្វី ? នាងសាមាពោលថា បពិត្របងជាម្ចាស់ ចោរនេះជាបងប្រុសរបស់អូន គាត់មិនមកសម្នាក់អូនដោយគិតថា យើងធ្វើកម្មអាក្រក់ កាលអូនបញ្ជូនដំណឹងទៅឲ្យអ្នករក្សានគរ អ្នករក្សានគរនោះបញ្ជូនដំណឹងមកវិញថា កាលយើងបានទ្រព្យមួយពាន់ យើងនឹងដោះលែងចោរនេះ ឥឡូវនេះ អូនបានទ្រព្យមួយពាន់ហើយ តែមិនបានទៅកាន់សម្នាក់របស់អ្នករក្សានគរ ។ ព្រោះភាពជាអ្នកមានចិត្តប្រតិព័ទ្ធ (ខ្លាំង) នឹងនាងសាមា សេដ្ឋីបុត្រនោះពោលថា ចាំបងនឹងទៅ ។ នាងសាមាពោលថា បើយ៉ាងនោះ បងចូរកាន់យកទ្រព្យដែលបងនាំមកនោះទៅចុះ ។ សេដ្ឋីបុត្រកាន់យកទ្រព្យនោះ ហើយទៅកាន់ផ្ទះរបស់អ្នករក្សានគរ ។ អ្នករក្សានគរបានឲ្យគេចាប់សេដ្ឋីបុត្រដាក់ក្នុងកន្លែងដែលបិទបាំង ហើយឲ្យចោរអង្គុយលើយាន ដែលបិទបាំង បញ្ជូនទៅឲ្យនាងសាមា ហើយធ្វើការអះអាងថា ចោរនេះប្រាកដក្នុងដែន ត្រូវចាំដល់ពេលងងឹតសិន យើងនឹងឲ្យគេសម្លាប់ក្នុងវេលាដែលមនុស្សទាំងឡាយចេញចាកហើយ ។ កន្លងទៅបានមួយភ្លេត កាលមនុស្សទាំងឡាយចេញទៅហើយ ទើបនាំសេដ្ឋីបុត្រទៅកាន់កន្លែងពិឃាត ដោយការរក្សាដ៏ធំ ហើយកាត់ក្បាល់ដោយដាវ យកលំពែងចាក់សរីរៈលើកឡើង រួចទើបចូលកាន់នគរ ។ ចាប់តាំងអំពីពេលនោះមក នាងសាមាមិនទទួលទ្រព្យយ៉ាងណាមួយ អំពីដៃរបស់បុរសដទៃ ប្រព្រឹត្តត្រេកអរតែជាមួយនឹងមហាចោរនោះឯង ។ មហាចោរនោះគិតថា ប្រសិនបើ ស្រីនេះមានចិត្តប្រតិព័ទ្ធក្នុងបុរសដទៃ នាងនឹងឲ្យគេសម្លាប់សូម្បីយើង ហើយនឹងអភិរម្យជាបុរសនោះ ស្រីនេះជាមនុស្សទ្រុស្តមិត្រក្រៃពេក យើងមិនគួរនៅក្នុងទីនេះ គួរប្រញាប់រត់គេច តែយើងមិនគួរទៅដោយដៃទទេ ត្រូវកាន់យកអាភរណភណ្ឌរបស់នាង ហើយចាំយើងទៅ ដូច្នេះហើយ ក្នុងថ្ងៃមួយ ក៏ពោលនឹងនាងសាមាថា ហៃអូនដ៏ចម្រើនអើយយើងនៅតែក្នុងផ្ទះអស់កាលជានិច្ចដូច្នេះ ហាក់បីដូចជាមាន់ដែលគេដាក់ក្នុងទ្រុង យើងនឹងធ្វើនូវការលេងក្នុងឧទ្យានមួយថ្ងៃ ។ នាងសាមានោះ ទទួលថា ល្អ ហើយចាត់ចែងខាទនីយភីោជនីយៈជាដើមទាំងពួង ប្រដាប់តាក់តែងដោយគ្រឿងអាភរណៈទាំងពួង អង្គុយលើយានដែលបិទបាំងជាមួយនឹងមហាចោរ ទៅកាន់ឧទ្យាន ។ មហាចោរកាលលេងជាមួយនាង សាមាក្នុងឧទ្យាននោះ ទើបគិតថា ឥឡូវនេះ យើងគួរគេចទៅ ដូច្នេះហើយ ក៏ធ្វើហាក់ដូចជា ប្រាថ្នានឹងអភិរម្យដោយសេចក្ដីត្រេកអរនៃកិលេសនឹងនាងសាមា ទើបនាំចូលទៅចន្លោះគុម្ពផ្កាច្បារមួយ ធ្វើដូចជាឱបនាង ហើយធ្វើឲ្យនាងសន្លប់ ផ្ដួលចុះ រួចដោះគ្រឿងអាភរណៈទាំងពួង យកសំពត់ដណ្ដប់របស់នាងចង ដាក់បង្វេចភណ្ឌៈនឹងក លោតផ្លោះរបងឧទ្យានចេញទៅ ។ ចំណែកនាងសាមា កាលភ្ញាក់ខ្លួនហើយ ក្រោកឡើង ទៅកាន់សម្នាក់ស្រីបម្រើហើយសួរថា អយ្យបុត្រ នៅឯណា ? ស្រីបម្រើពោលថា បពិត្រអ្នកនាង ពួកខ្ញុំមិនដឹងទេ ។ នាងសាមាគិតថា ស្វាមីសម្គាល់ថា យើងស្លាប់ហើយ ទើបគេចទៅ ។ នាងសាមាលំបាកចិត្ត ទើបចេញពីឧទ្យាន ទៅកាន់ផ្ទះ ហើយនាងគិតទៀតថា ចាប់តាំងតែវេលាដែលយើងនៅមិនបានជួបស្វាមីជាទីស្រឡាញ់របស់យើង យើងនឹងមិនដេកលើទីដេកដែលប្រដាប់តាក់តែង ដូច្នេះហើយ ទើបដេកលើផែនដី ។ តាំងពីពេលនោះមក នាងសាមាមិនស្លៀកនូវសំពត់ដែលជាទីស្រឡាញ់ទៀតឡើយ មិនបរិភោគភត្ត ២ មិនសេពនូវរបស់ក្រអូប និងកម្រងផ្កាជាដើម គិតថា យើងនឹងស្វែករកអយ្យបុត្រដោយឧបាយយ៉ាងណាមួយ ហើយហៅឲ្យមកវិញ ទើបហៅអ្នករបាំឲ្យមក រួចឲ្យប្រាក់មួយពាន់ ។ កាលអ្នករបាំពោលថា អ្នកនាងឲ្យពួកខ្ញុំធ្វើអ្វី ? នាងប្រាប់ថា ឈ្មោះថា ស្ថានទីដែលពួកលោកមិនបានទៅ រមែងមិនមាន ពួកលោកកាលទៅកាន់ស្រុក និគម រាជធានីទាំងឡាយ ហើយធ្វើមហោស្រព គប្បីច្រៀងចម្រៀងនេះជាដំបូង ក្នុងមណ្ឌលមហោស្រព ដូច្នេះហើយ កាលឲ្យអ្នករបាំសិក្សាទើបពោលគាថាទីមួយ ហើយបញ្ជូនទៅថា កាលពួកលោកច្រៀងនូវចម្រៀងនេះ បើអយ្យបុត្រនៅក្នុងចន្លោះបរិស័ទនោះ គាត់នឹងពោលជាមួយនឹងពួកលោក លំដាប់នោះ ពួកលោកចូរពោលនូវការមិនមានរោគរបស់យើងដល់គាត់ ហើយចាប់គាត់ រួចត្រឡប់មក បើគាត់មិនមក ពួកលោកចូរបញ្ជូនដំណឹងមកចុះ ដូច្នេះហើយ ក៏បានឲ្យស្បៀង ហើយបញ្ជូនអ្នករបាំទៅ ។ ពួកអ្នករបាំនោះ បានចេញចាកក្រុងពារាណសី កាលធ្វើនូវមហោស្រពក្នុងទីនោះៗ ហើយទៅកាន់បច្ចន្តគ្រាមមួយ ។ ចំណែកមហាចោរនោះ រត់ទៅហើយ បាននៅក្នុងបច្ចន្តគ្រាមនោះ ។ អ្នករបាំកាលធ្វើមហោស្រព ទើបបានច្រៀងចម្រៀងជាគាថាទី ១ ថា យំ តំ វសន្តសមយេ, កណវេរេសុ ភាណុសុ; សាមំ ពាហាយ បីឡេសិ, សា តំ អារោគ្យមព្រវិ។ អ្នកឱបរឹតនាងសាមាណា ដោយដើមដៃក្បែរគុម្ពច្បារទាំងឡាយ មានផ្កាក្រហម ដូចពន្លឺព្រះអាទិត្យក្នុងវសន្តសម័យ (ហើយរត់ទៅ ឥឡូវនេះ) នាងសាមានោះប្រាប់មកអ្នក (ថានាង) មិនមានរោគទេ ។ បណ្ដាបទទាំងនោះ បទថា កណវេរេសុ បានដល់ ករវីរេសុ គឺក្បែរគុម្ពផ្កាច្បារ ។ បទថា ភាណុសុ សេចក្ដីថា ដល់ព្រមដោយពណ៌ក្រហមនៃផ្កាពណ៌ក្រហម ។ បទថា សាមំ សេចក្ដីថា អ្នកមានឈ្មោះយ៉ាងនោះ ។ បទថា បីឡេសិ សេចក្ដីថា អ្នកណាឱបរឹត ដូចប្រាថ្នានឹងអភិរម្យដោយសេចក្ដីត្រេកអរនៃកិលេស ។ បទថា សា តំ សេចក្ដីថា នាងសាមានោះ មិនមានរោគ តែលោកសម្គាល់ថា នាងស្លាប់ហើយ ទើបរត់ទៅ នាងនោះបានប្រាប់ គឺពោលដល់ការមិនមានរោគរបស់ខ្លួន ។ ចោរស្ដាប់ពាក្យនោះហើយ ចូលទៅរកអ្នករបាំ ពោលថា អ្នកនិយាយថា នាងសាមា នៅមានជីវិត ចំណែកខ្ញុំមិនជឿទេ កាលនឹងចរចាជាមួយអ្នករបាំនោះ ទើបពោលគាថាទី ២ ថា អម្ភោ ន កិរ សទ្ធេយ្យំ, យំ វាតោ បព្ពតំ វហេ; បព្ពតញ្ចេ វហេ វាតោ, សព្ពម្បិ បថវិំ វហេ; យត្ថ សាមា កាលកតា, សា មំ អារោគ្យមព្រវិ។ នែអ្នកដ៏ចម្រើន បានឮថា ខ្យល់បក់ផាត់ភ្នំ ដោយហេតុណា ខ្ញុំមិនគប្បីជឿនូវហេតុនោះទេ បើខ្យល់បក់ផាត់ភ្នំបាន បក់ផាត់ផែនដីទាំងមូល ក៏បានដែរ នាងសាមាណាស្លាប់បាត់ទៅហើយ អ្នកពោលថា នាងសាមានោះ មិនមានរោគ (ខ្ញុំមិនគប្បីជឿទេ) ។ គាថានោះមានសេចក្ដីថា អម្ភោ នដ នៃអ្នករបាំដ៏ចម្រើន បានឮថា ខ្យល់បក់ផាត់ភ្នំ មិនគប្បីជឿឡើយ ។ ខ្យល់ណាបក់ផាត់ភ្នំដូចជាស្មៅ និងស្លឹកឈើ ប្រសិនបើខ្យល់នោះបក់ភ្នំ នឹងគប្បីបក់សូម្បីទាំងផែនដី ពាក្យនេះ មិនគួរជឿយ៉ាងណា ពាក្យរបស់អ្នកក៏មិនគួរជឿយ៉ាងនោះ ។ បទថា យត្ថ សាមា កាលកតា សេចក្ដីថា នាងសាមានោះធ្វើកាលកិរិយាហើយ នឹងសួរការមិនមានរោគដល់យើងបានខ្លួនឯង ។ សួរថាព្រោះហេតុអ្វី ទើបមិនជឿ ឆ្លើយថា ព្រោះធម្មតាមនុស្សស្លាប់ហើយ នឹងបញ្ជូនដំណឹងដល់អ្នកណាៗ មិនបាន ។ អ្នករបាំស្ដាប់ពាក្យរបស់ចោរនោះហើយ ទើបពោលគាថាទី ៣ ថា ន ចេវ សា កាលកតា, ន ច សា អញ្ញមិច្ឆតិ; ឯកភត្តិកិនី សាមា, តមេវ អភិកង្ខតិ។ នាងសាមានោះ មិនស្លាប់ផង នាងមិនចង់បានបុរសដទៃផង បានឮថា នាងសាមា មានប្ដីតែមួយ នាងចង់បានតែប្ដីនោះឯង ។ បណ្ដាបទទាំងនោះ បទថា តមេវ អភិកង្ខតិ សេចក្ដីថា នាងមិនប្រាថ្នាបុរសដទៃ នៅតែប្រាថ្នា គឺត្រូវការ ចង់បានចំពោះតែអ្នកប៉ុណ្ណោះ ។ចោរស្ដាប់ពាក្យនោះហើយ ទើបពោលថា នាងមានជីវិត ឬមិនមានក៏ដោយ យើងមិនត្រូវការនាង ហើយពោលគាថាទី ៤ ថា អសន្ថុតំ មំ ចិរសន្ថុតេន, និមីនិ សាមា អធុវំ ធុវេន; មយាបិ សាមា និមិនេយ្យ អញ្ញំ, ឥតោ អហំ ទូរតរំ គមិស្សំ។ នាងសាមា ប្ដូរយកខ្ញុំដែលមិនធ្លាប់ស្និទ្ធស្នាល ដោយប្ដីដែលស្និតស្នាល អស់កាលយូរ, ប្ដូរយកខ្ញុំ ជាប្ដីមិនពិតប្រាកដ ដោយប្ដីពិតប្រាកដ, នាងសាមា មុខតែប្ដូរយកបុរសដទៃ ដោយខ្ញុំ, ខ្ញុំនឹងទៅកាន់ទីឆ្ងាយ លើសពីនេះ ទៅទៀត ។ បណ្ដាបទទាំងនោះ បទថា អសន្ថុតំ សេចក្ដីថា អ្នកមិនបានធ្វើការស្និទ្ធស្នាល ។ បទថា ចិរសន្ថុតេន សេចក្ដីថា អ្នកធ្វើការស្និទ្ធស្នាលអស់កាលយូរ ។ បទថា និមីនិ សេចក្ដីថា ប្ដូរ ។ បទថា អធុវំ ធុវេន សេចក្ដីថា នាងសាមាបានឲ្យទ្រព្យមួយពាន់ដល់អ្នករក្សានគរ ដើម្បីប្ដូរយកយើងដែលមិនមែនជាស្វាមីពិតប្រាកដ ដោយស្វាមីពិតប្រាកដនោះ ។ បទថាមយាបិ សាមា និមិនេយ្យ អញ្ញំ សេចក្ដីថា នាងសាមានឹងប្ដូរហើយកាន់យកស្វាមីដទៃ សូម្បីដោយយើង ។ បទថា ឥតោ អហំ ទូរតរំ គមិស្សំ សេចក្ដីថា ចោរពោលថា យើងនឹងទៅកាន់ទីឆ្ងាយសែនឆ្ងាយ គឺទីដែលយើងមិនអាចនឹងឮដំណឹង ឬរឿងរបស់នាង ព្រោះហេតុនោះ អ្នកទាំងឡាយចូរប្រាប់សេចក្ដីដែលយើងចេញអំពីទីនេះ ទៅកាន់ទីដទៃដល់នាង ចោរពោលដូច្នេះហើយ កាលអ្នករបាំទាំងនោះកំពុងមើលនោះឯង បានស្លៀកសំពត់ឲ្យមាំក្រៃលែង ហើយរត់ទៅយ៉ាងរហ័ស ។ អ្នករបាំទាំងឡាយទៅហើយ បានប្រាប់អាការៈ ដែលចោរនោះបានធ្វើហើយ ដល់នាងសាមានោះ ។ នាងសាមា មានវិប្បដិសារី លំបាកចិត្ត ញ៉ាំងកាលឲ្យប្រព្រឹត្តទៅដោយភាពប្រក្រតីរបស់ខ្លួននោះឯង ។ ព្រះសាស្ដាបាននាំព្រះធម្មទេសនានេះមកហើយ ទ្រង់ប្រកាសសច្ចៈទាំងឡាយ រួចប្រជុំជាតក ក្នុងកាលជាទីបញ្ចប់នៃសច្ចៈ ឧក្កណ្ឋិតភិក្ខុ (ភិក្ខុអផ្សុក) បានតាំងនៅក្នុងសោតាបត្តិផល ។ តទា សេដ្ឋិបុត្តោ អយំ ភិក្ខុ អហោសិ សេដ្ឋីបុត្រក្នុងកាលនោះបានមកជាភិក្ខុនេះ ។ សាមា បុរាណទុតិយិកា នាងសាមា បានមកជា បុរាណទុតិយិកា ។ ចោរោ បន អហមេវ អហោសិំ ចំណែកចោរ គឺតថាគតនេះឯង ។ ចប់ កណវេរជាតក ៕ (ជាតកដ្ឋកថា សុត្តន្តបិដក ខុទ្ទកនិកាយ ជាកត ចតុក្កនិបាត បុចិមន្ទវគ្គ បិដកលេខ ៥៩ ទំព័រ ២០៤) ដោយខេមរ អភិធម្មាវតារ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/2905/t_________pic.jpg
ផ្សាយ : ០២ កញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ (អាន: ១០,៩៤២ ដង)
ព្រះសាស្ដា កាលស្ដេចគង់នៅវត្តជេតពន ទ្រង់ប្រារព្ធទេវទត្ត បានត្រាស់ព្រះធម្ម-ទេសនានេះ មានពាក្យថា អហាសិ មេ អម្ពផលានិ បុព្ពេ ដូច្នេះជាដើម ។ ពិតមែនហើយ ទេវទត្តលះបង់អាចារ្យថា យើងនឹងជាព្រះពុទ្ធ ព្រះសមណគោតមមិនមែនជាអាចារ្យ មិនមែនជាឧបជ្ឈាយ៍របស់យើងទេ ដូច្នេះហើយ ជាអ្នកសាបសូន្យចាកឈាន ទម្លាយនូវសង្ឃ កាលមកកាន់ក្រុងសាវត្ថីដោយលំដាប់ ពេលនៅក្រៅវត្តជេតពន ត្រូវផែនដីឲ្យចន្លោះ (ផែនដីស្រូប) បានចូលទៅកាន់អវីចិមហានរក ។ គ្រានោះ ភិក្ខុទាំងឡាយញ៉ាំងកថាឲ្យតាំងឡើងក្នុងធម្មសភាថា ម្នាលអាវុសោ ទេវទត្តលះបង់អាចារ្យ ហើយដល់នូវសេចក្ដីវិនាសធំ និងបានកើតក្នុងអវីចិមហានរក ។ ព្រះសាស្ដាស្ដេចយាងមកហើយត្រាស់សួរ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ អម្បាញ់មិញនេះ អ្នកទាំងឡាយអង្គុយប្រជុំគ្នាដោយកថាអ្វី ? កាលភិក្ខុទាំងឡាយទូលថា ដោយកថាឈ្មោះនេះ ដូច្នេះហើយ ទើបទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ មិនមែនតែក្នុងកាលឥឡូវនេះទេ សូម្បីក្នុងកាលមុន ទេវទត្តក៏លះបង់អាចារ្យហើយដល់នូវសេចក្ដីវិនាសធំដែរ ហើយព្រះអង្គនាំយកអតីតនិទានមកថា ក្នុងអតីតកាល កាលព្រះបាទព្រហ្មទត្តសោយរាជសម្បត្តិក្នុងនគរពារាណសី ។ (ក្នុងកាលនោះ) ត្រកូលបុរោហិតរបស់ព្រះបាទព្រហ្មទត្តនោះវិនាសដោយអហិវាតរោគ (រោគកើតអំពីខ្យល់មានពិសដូចជាពិសនៃពស់) ។ បុត្រប្រុសមួយប៉ុណ្ណោះ បានទម្លាយជញ្ជាំងហើយរត់ទៅ ។ បុត្រនោះបានទៅនគរតក្កសិលា ហើយរៀននូវត្រៃវេទ និង សិល្បសាស្ត្រដ៏សេស ក្នុងសម្នាក់អាចារ្យទិសាបាមោក្ខ (អាចារ្យជាប្រធានក្នុងទិស ឬអាចារ្យជាប្រធាននៃសិស្សគ្រប់ទិស គឺអាចារ្យធំដែលចេះវិជ្ជាច្រើនប្រភេទ សម្រាប់ប្រើតាមជាន់ តាមសម័យ, ជាអ្នកអាចបង្ហាត់បង្រៀនពួកសិស្សដែលកាត់មកពីគ្រប់ទិស គ្រប់ប្រទេស បានមិនទើសទាក់) (កាលរៀនចប់ហើយ) ក៏ថ្វាយបង្គំអាចារ្យ កាលចេញទៅ បានគិតថា យើងនឹងដឹងនូវទំនៀមទម្លាប់របស់ប្រទេស (ផ្សេងៗ) ដូច្នេះហើយ ទើបត្រាច់ទៅ ហើយដល់បច្ចន្តនគរមួយ ។ មានមហាចណ្ឌាលគ្រាម (ស្រុករបស់មនុស្សវណ្ណៈចណ្ឌាលដ៏ធំ) មួយអាស្រ័យនឹងនគរនោះ ។ ក្នុងកាលនោះ ព្រះពោធិសត្វអាស្រ័យនៅក្នុងស្រុកនោះ លោកជាបណ្ឌិត ឈ្លាសវៃ ចេះនូវផលគណ្ហាបនមន្ត (មន្តដែលធ្វើឲ្យស្វាយចេញផ្លែក្នុងកាលមិនមែនរដូវ) ។ ព្រះពោធិសត្វក្រោកឡើងអំពីព្រលឹម កាន់យកអម្រែក ចេញអំពីស្រុកនោះ ចូលទៅកាន់ដើមស្វាយមួយក្នុងព្រៃ ឈរឋិតនៅក្នុងទីបំផុតប្រមាណ ៧ ជំហាន ហើយរាយមន្តនោះ ប្រោសដោយទឹកមួយទូកដៃដាក់ដើមស្វាយ ។ ក្នុងខណៈនោះឯង ស្លឹកចាស់ទាំងឡាយធ្លាក់ចុះអំពីដើម ស្លឹកថ្មីទាំងឡាយក៏តាំងឡើង ផ្កាទាំងឡាយចេញហើយជ្រុះចុះ ផ្លែស្វាយទាំងឡាយបានតាំងឡើង ហើយទុំដោយពេលមួយរំពេច (ផ្លែស្វាយនោះ) មានឱជារសផ្អែមដូចឱជារសជាទិព្វ ហើយជ្រុះអំពីដើម ។ ព្រះមហាសត្វរើសផ្លែស្វាយទាំងនោះ មកបរិភោគដរាបដល់សេចក្ដីត្រូវការ រួចដាក់ឲ្យពេញអម្រែក ទៅកាន់ផ្ទះ លក់ផ្លែស្វាយទាំងនោះ ចិញ្ចឹមកូនប្រពន្ធ ។ ព្រាហ្មណកុមារនោះ បានឃើញព្រះមហាសត្វដែលនាំផ្លែស្វាយទុំមិនមែនរដូវកាលមកលក់យ៉ាងនេះ គិតថា ផ្លែស្វាយទាំងនោះ ពិតជាកើតឡើងដោយកម្លាំងនៃមន្ត ដោយឥតសង្ស័យ យើងអាស្រ័យបុរសនេះ នឹងបានមន្តដែលមានតម្លៃកាត់ថ្លៃពុំបាន គិតដូច្នេះហើយ បានកំណត់ផ្លូវដែលព្រះមហាសត្វនាំផ្លែស្វាយមក បានដឹងច្បាស់ហើយក៏ទៅកាន់ផ្ទះរបស់ព្រះមហាសត្វ ក្នុងពេលដែលព្រះមហាសត្វមិនទាន់មកអំពីព្រៃ គេធ្វើដូចជាមិនដឹង សួរភរិយារបស់ព្រះពោធិសត្វថា លោកអាចារ្យទៅណា ? កាលភរិយារបស់ព្រះពោធិសត្វប្រាប់ថា ទៅព្រៃ ទើបឈរចាំ កាលឃើញព្រះពោធិសត្វកំពុងដើរមក ក៏ទៅទទួលអម្រែកអំពីដៃ នាំទៅដាក់ក្នុងផ្ទះ ។ ព្រះមហាសត្វសម្លឹងមើលព្រាហ្មណកុមារនោះ ហើយពោលនឹងភរិយាថា ហៃអូនដ៏ចម្រើន មាណពនេះមកដើម្បីប្រយោជន៍ដល់មន្ត តែមន្តនេះនឹងវិនាសក្នុងដៃរបស់មាណពនោះ ព្រោះគេជាអសប្បុរស ។ ចំណែកមាណពគិតថា យើងធ្វើជាអ្នកមានឧបការៈដល់ អាចារ្យហើយនឹងបាននូវមន្តនេះ គិតដូច្នេះហើយ ចាប់តាំងអំពីពេលនោះមក បានធ្វើកិច្ចគ្រប់ទាំងពួងក្នុងផ្ទះរបស់អាចារ្យនោះ ។ គេបាននាំមកនូវឧស បុកស្រូវ ចម្អិនភត្ត ឲ្យឈើស្ទន់និងទឹកលុបមុខជាដើម ហើយនិងជ្រះជើង ។ ថ្ងៃមួយ ព្រះមហាសត្វពោលនឹងគេថា នែមាណព អ្នកចូរឲ្យគ្រឿងទ្រជើងគ្រែដល់យើង ។ មាណពនោះកាលមិនឃើញវត្ថុដទៃ ទើបយកភ្លៅកល់ ហើយអង្គុយរហូតភ្លឺ ។ ក្នុងកាលខាងក្រោយមកទៀត ភរិយារបស់ព្រះមហាសត្វប្រសូតបុត្រ ។ ព្រាហ្មណ៍នោះបានធ្វើការបរិកម្មទាំងពួងក្នុងវេលាប្រសូតបុត្ររបស់នាង ។ ថ្ងៃមួយ ភរិយាពោលនឹងព្រះមហាសត្វថា បពិត្រស្វាមី មាណពនេះ ជាអ្នកដល់ព្រមដោយជាតិ គេធ្វើការបម្រើដល់ពួកយើង ដើម្បីប្រយោជន៍ដល់មន្ត មន្តនឹងតាំងនៅក្នុងដៃរបស់គេ ឬមិនតាំងនៅក៏ដោយចុះ សូមបងឲ្យមន្តដល់គេផង ។ ព្រះពោធិសត្វទទួលថា ល្អ ដូច្នេះហើយ ក៏បានឲ្យមន្តដល់ព្រាហ្មណ៍នោះ រួចពោលយ៉ាងនេះថា នែអ្នក មន្តនេះមានតម្លៃកាត់ថ្លៃពុំបាន មហាលាភសក្ការៈនឹងកើតមានដល់អ្នក ព្រោះអាស្រ័យមន្តនេះ, តែក្នុងវេលាដែលត្រូវព្រះរាជា ឬ រាជមហាមាត្យសួរថា អ្នកណាជាអាចារ្យរបស់អ្នក ? អ្នកចូរកុំបិទបាំងយើង បើអ្នក (ខ្លាច) ខ្មាស់ដោយគិតថា មន្តនេះយើងរៀនអំពីសម្នាក់មនុស្សចណ្ឌាល ដូច្នេះហើយពោលថា ព្រាហ្មណមហាសាលជាអាចារ្យរបស់ខ្ញុំ ដូច្នេះ ផលរបស់មន្តនេះនឹងមិនមានឡើយ ។ ព្រាហ្មណ៍នោះពោលថា ព្រោះហេតុអ្វី ខ្ញុំត្រូវបិទបាំងលោក បើមានគេសួរ ខ្ញុំនឹងប្រាប់ថា លោកប៉ុណ្ណោះ (ជាអាចារ្យ) លុះពោលយ៉ាងនេះហើយ ក៏ថ្វាយបង្គំព្រះពោធិសត្វ ហើយចេញចាកចណ្ឌាលគ្រាមនោះ ពិចារណាមន្ត បានទៅដល់នគរពារាណសីដោយលំដាប់ ហើយលក់ផ្លែស្វាយ បានទ្រព្យយ៉ាងច្រើន ។ ថ្ងៃមួយ នាយឧទ្យានបាល បានទិញផ្លែស្វាយអំពីដៃរបស់ព្រាហ្មណ៍នោះ យកទៅថ្វាយព្រះរាជា ។ ព្រះរាជាសោយផ្លែស្វាយនោះហើយសួរថា ម្នាលសម្លាញ់ អ្នកមានផ្លែស្វាយដែលមានសភាពបែបនេះអំពីណា ? នាយឧទ្យានទូលថា បពិត្រទេវៈ មានមាណពម្នាក់នាំផ្លែស្វាយដែលមិនមែនរដូវកាល មកលក់ ផ្លែស្វាយនោះ ទូលព្រះបង្គំកាន់យកអំពីគេនោះ ។ ព្រះរាជាត្រាស់នឹងនាយឧទ្យានបាលឲ្យទៅប្រាប់គេថា ចាប់តាំងពីពេលនេះទៅ អ្នកចូរនាំផ្លែស្វាយមកទីនេះ ។ នាយឧទ្យានបាលបានធ្វើយ៉ាងនោះ ។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក មាណពក៏បាននាំផ្លែស្វាយមកកាន់រាជត្រកូល ។ លំដាប់នោះ កាលព្រះរាជាត្រាស់ថា អ្នកចូរទំនុកបម្រុងយើង ដូច្នេះហើយ កាលបានទំនុកបម្រុងព្រះរាជា មាណពក៏បានទ្រព្យដ៏ច្រើន ហើយក្លាយជាអ្នកស្និទ្ធស្នាល (នឹងព្រះរាជា) ដោយលំដាប់ ។ លំដាប់នោះ ក្នុងថ្ងៃមួយ ព្រះរាជាសួរថា នែមាណព អ្នកបានផ្លែស្វាយដែលបរិបូណ៌ដោយពណ៌ ក្លិន និងរសយ៉ាងនេះ ក្នុងកាលមិនមែនរដូវ មកពីណា នាគ គ្រុឌ ទេវតា ឬ អ្នកណាមួយឲ្យដល់អ្នក ឬក៏ទាំងនេះជាកម្លាំងនៃមន្ត ? មាណពទូលថា បពិត្រមហារាជ គ្មានអ្នកណាឲ្យដល់ខ្ញុំទេ តែមន្តដែលមានតម្លៃកាត់ថ្លៃពុំបាន មានដល់ខ្ញុំ ទាំងនេះជាកម្លាំងនៃមន្តនោះ ។ ព្រះរាជាត្រាស់ថា បើយ៉ាងនោះ សូម្បីយើងក៏ប្រាថ្នាមើលនូវកម្លាំងនៃមន្តរបស់អ្នក មួយថ្ងៃ ។ មាណពនោះទូលថា ប្រពៃណាស់ ព្រះអង្គ ទូលព្រះបង្គំនឹងសម្ដែង (ថ្វាយ) ។ក្នុងថ្ងៃស្អែក ព្រះរាជាស្ដេចយាងទៅកាន់ឧទ្យានមួយអន្លើដោយមាណពនោះ ហើយត្រាស់ថា អ្នកចូរសម្ដែងចុះ ។ មាណពទូលថា ល្អ ហើយចូលទៅកាន់ដើមស្វាយ ឈរឋិតនៅក្នុងទីបំផុតប្រមាណ ៧ ជំហាន រាយមន្ត ហើយប្រោសដោយទឹក ។ ក្នុងខណៈនោះ ដើមស្វាយចេញផ្លែ ដូចដែលពោលហើយខាងដើមនោះឯង ភ្លៀងគឺផ្លែស្វាយបានបង្អុរដូចមហាមេឃញ៉ាំងភ្លៀងធ្លាក់ចុះ ។ មហាជនឲ្យសាធុការ ការក្រាលសំពត់បានប្រព្រឹត្តទៅ ។ ព្រះរាជាសោយផ្លែស្វាយហើយ ប្រទានទ្រព្យជាច្រើនដល់មាណពនោះ រួចសួរថា នែមាណព អច្ឆរិយមន្តដែលមានសភាពបែបនេះ អ្នកកាន់យកក្នុងសម្នាក់អ្នកណា ? មាណពគិតថា បើយើងទូលថា ក្នុងសម្នាក់មនុស្សចណ្ឌាល នឹងត្រូវអៀនខ្មាស ហើយមនុស្សទាំងឡាយនឹងតិះដៀលយើង ចំណែកមន្តនេះ ស្ទាត់ជំនាញដល់យើងហើយ ឥឡូវនេះ មន្តនឹងមិនវិនាស យើងនឹងអាងនូវអាចារ្យទិសាបាមោក្ខ លុះគិតដូច្នេះហើយ ទើបធ្វើនូវមុសាវាទ ដោយពោលថា មន្តនេះខ្ញុំព្រះអង្គកាន់យក ក្នុងសម្នាក់អាចារ្យទិសាបាមោក្ខ ក្នុងនគរតក្កសិលា ហើយធ្វើនូវការលះបង់អាចារ្យ (របស់ខ្លួន) ។ មន្តក៏អន្តរធានទៅក្នុងខណៈនោះឯង ។ ព្រះរាជាមានសេចក្ដីសោមនស្ស នាំមាណពចូលកាន់នគរ ។ ថ្ងៃស្អែកឡើង ទ្រង់គិតថា យើងសោយផ្លែស្វាយ ដូច្នេះហើយបានទៅកាន់ឧទ្យាន គង់លើខ្នងមង្គលសិលា ត្រាស់ថា នែមាណព ចូរនាំផ្លែស្វាយមក ។ មាណពទទួលថា ល្អ ដូច្នេះហើយ ក៏ចូលទៅកាន់ដើមឈើ ឈរឋិតនៅក្នុងទីបំផុតប្រមាណ ៧ ជំហាន រួចគិតថា យើងនឹងរាយមន្ត ។ តែមន្តមិនបានប្រាកដសោះ ក៏ដឹងនូវភាពដែលខ្លួនសាបសូន្យចាកមន្តនោះហើយ ទើបឈរនៅ ដោយសេចក្ដីអៀនខ្មាស់ ។ ព្រះរាជាត្រិះរិះថា ថ្ងៃមុន មាណពនេះនាំផ្លែស្វាយមកឲ្យយើងក្នុងកណ្ដាលបរិស័ទនេះឯង បានញ៉ាំងភ្លៀងគឺផ្លែស្វាយឲ្យធ្លាក់ចុះ ដូចជាភ្លៀងព្រិល ឥឡូវនេះ ឈរនៅ ដូចជាដុំថ្ម ហេតុអ្វីហ៎្ន ដូច្នេះហើយ កាលនឹងសួរ ទើបត្រាស់ព្រះគាថាទី ១ ថា អហាសិ មេ អម្ពផលានិ បុព្ពេ, អណូនិ ថូលានិ ច ព្រហ្មចារិ; តេហេវ មន្តេហិ ន ទានិ តុយ្ហំ, ទុមប្ផលា បាតុភវន្តិ ព្រហ្មេ។ នែអ្នកប្រព្រឹត្តធម៌ដ៏ប្រសើរ កាលពីដើម អ្នកបានយកផ្លែស្វាយទាំងឡាយ តូចក៏មាន ធំក៏មាន មកឲ្យយើង នែព្រាហ្មណ៍ ឥឡូវនេះ ផ្លែឈើទាំងឡាយ មិនកើតប្រាកដ ដោយមន្តទាំងឡាយរបស់អ្នកនោះ ។ បណ្ដាបទទាំងនោះ បទថា អហាសិ ប្រែថា នាំមកហើយ ។ បទថា ទុមប្ផលា ប្រែថា ផ្លែឈើទាំងឡាយ ។ មាណពស្ដាប់ពាក្យនោះហើយ គិតថា បើយើងនឹងទូលថា ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំនឹងកាន់យកផ្លែស្វាយ ថ្វាយមិនបាន ដូច្នេះ ព្រះរាជាពិតជាក្រោធនឹងយើង យើងនឹងបោកបញ្ឆោតព្រះអង្គដោយមុសាវាទ គិតដូច្នេះហើយ ទើបពោលគាថាទី ២ ថា នក្ខត្តយោគំ បដិមានយាមិ, ខណំ មុហុត្តញ្ច មន្តេ ន បស្សំ; នក្ខត្តយោគញ្ច ខណញ្ច លទ្ធា, អទ្ធា ហរិស្សម្ពផលំ បហូតំ។ ខ្ញុំព្រះអង្គរាប់អាននូវការប្រកបដោយនក្ខត្តឫក្ស ខ្ញុំព្រះអង្គមើលឃើញដោយមន្ត តែមួយពេល មួយស្របក់ ខ្ញុំព្រះអង្គបាននូវការប្រកបដោយនក្ខត្តឫក្ស និងពេលហើយ សឹមខ្ញុំព្រះអង្គ នាំយកផ្លែស្វាយឲ្យបានច្រើន មកថា្វយព្រះអង្គ ពុំខានឡើយ ។ បណ្ដាបទទាំងនោះ បទថា អទ្ធា ហរិស្សម្ពផលំ ប្រែថា ខ្ញុំព្រះអង្គនឹងនាំផ្លែស្វាយមកយ៉ាងពិតប្រាកដ ។ ព្ររាជាគិតថា មាណពនេះ ក្នុងកាលដទៃមុន មិនពោលនូវការប្រកបដោយនក្ខត្តឫក្ស ចុះកាលនេះជាអ្វី ដូច្នេះហើយ កាលនឹងសួរ ទើបត្រាស់ព្រះគាថាទាំងឡាយ ២ ថា នក្ខត្តយោគំ ន បុរេ អភាណិ, ខណំ មុហុត្តំ ន បុរេ អសំសិ; សយំ ហរី អម្ពផលំ បហូតំ, វណ្ណេន គន្ធេន រសេនុបេតំ។ កាលពីដើម អ្នកមិនបាននិយាយអាងនូវការប្រកបដោយនក្ខត្តឫក្ស ពីដើមមិនឃើញរកពេល រកស្របក់ តែអ្នកបានយកផ្លែស្វាយដ៏ច្រើន ដែលបរិបូណ៌ ដោយពណ៌ ដោយក្លិន ដោយរស (មកឲ្យយើង) ។ មន្តាភិជប្បេន បុរេ ហិ តុយ្ហំ, ទុមប្ផលា បាតុភវន្តិ ព្រហ្មេ; ស្វាជ្ជ ន បារេសិ ជប្បម្បិ មន្តំ, អយំ សោ កោ នាម តវជ្ជ ធម្មោ។ នែព្រាហ្មណ៍ កាលពីដើម ផ្លែឈើទាំងឡាយ រមែងកើតប្រាកដ ដោយការសូធ្យសែកមន្តរបស់អ្នក ថ្ងែនេះ អ្នកមិនសូធ្យសែកមន្ត តើធម្មតា របស់អ្នក ក្នុងថ្ងែនេះ ដូចម្តេច ។ បណ្ដាបទទាំងនោះ បទថា ន បារេសិ ប្រែថា រមែងមិនអាច ។ បទថា ជប្បម្បិ សេចក្ដីថា សូម្បីកាលពោល សូម្បីរាយមន្ត ។ បទថា អយំ សោ សេចក្ដីថា សភាពរបស់អ្នកជាយ៉ាងណាក្នុងថ្ងៃនេះ ។ មាណពស្ដាប់ពាក្យនោះហើយ គិតថា យើងមិនអាចនឹងបោកបញ្ឆោតព្រះរាជាដោយមុសាវាទ បើយើងពោលសភាពរបស់យើង ព្រះរាជាគប្បីធ្វើអាជ្ញា សូមទ្រង់ធ្វើចុះ យើងពោលសភាពរបស់យើង គិតយ៉ាងនេះហើយ ទើបពោលគាថាទាំងឡាយ ២ ថា ចណ្ឌាលបុត្តោ មម សម្បទាសិ, ធម្មេន មន្តេ បកតិញ្ច សំសិ; មា ចស្សុ មេ បុច្ឆិតោ នាមគោត្តំ, គុយ្ហិត្ថោ អត្ថំ វិជហេយ្យ មន្តោ។ កូនចណ្ឌាលបានឲ្យមន្តទាំងឡាយ ដល់ខ្ញុំព្រះអង្គ ដោយធម៌ ទាំងបាននិយាយប្រាប់ នូវប្រក្រតី គឺសេចក្តីវិនាសនៃមន្តទាំងឡាយថា បើមានគេសួរ អ្នកកុំលាក់នាម និងគោត្ររបស់ខ្ញុំ កុំឲ្យមន្តលះបង់អ្នកបាន ។ សោហំ ជនិន្ទេន ជនម្ហិ បុដ្ឋោ, មក្ខាភិភូតោ អលិកំ អភាណិំ; ‘មន្តា ឥមេ ព្រាហ្មណស្សា’តិ មិច្ឆា, បហីនមន្តោ កបណោ រុទាមិ។ ខ្ញុំព្រះអង្គដែលព្រះជនិន្ទ្រាធិរាជសួរក្នុងប្រជុំជននោះ មានសេចក្តីលុបគុណគេគ្របសង្កត់ បានក្រាបទូលពាក្យកុហក ជាពាក្យខុសថា មន្តទាំងឡាយនេះ ជារបស់ព្រាហ្មណ៍ ខ្ញុំព្រះអង្គមានមន្តសាបសូន្យ ជាបុគ្គលកំព្រាយំទួញ ។ បណ្ដាបទទាំងនោះ បទថា ធម្មេន ប្រែថា ឲ្យដោយស្មើ ដោយហេតុ គឺមិនបិទបាំងឡើយ ។ បទថា បកតិញ្ច សំសិ សេចក្ដីថា បុត្ររបស់មនុស្សចណ្ឌាលបានបញ្ជាក់ដល់សេចក្ដីវិនាស និងភាពជាប្រក្រតីរបស់មន្តនោះ ដល់ខ្ញុំព្រះអង្គថា បើមានអ្នកណាសួរ ចូរកុំបិទបាំងនូវនាមនិងគោត្ររបស់យើងឡើយ បើអ្នកបិទបាំង អ្នកនឹងវិនាសចាកមន្ត ។ បទថា ព្រាហ្មណស្សាតិ មិច្ឆា សេចក្ដីថា ខ្ញុំព្រះអង្គបានបិទបាំងដោយពោលខុសថា មន្តទាំងឡាយនេះ គឺខ្ញុំកាន់យកក្នុងសម្នាក់នៃព្រាហ្មណ៍ ព្រោះហេតុនោះ មន្តទាំងឡាយរបស់ខ្ញុំទើបសាបសូន្យ ខ្ញុំកាលមន្តវិនាសហើយ ឥឡូវទើបទួញយំដូចមនុស្សកំព្រា ។ ព្រះរាជាស្ដាប់ពាក្យនោះហើយ ទ្រង់ក្រោធថា អ្នកឯងនេះមានបាបធម៌ មិនឃើញរតនៈដែលមានសភាពបែបនេះ អ្នកកាលបានមន្តដែលជារតនៈមានសភាពបែបនេះហើយ អារឿងជាតិវានឹងធ្វើអ្វីបាន ដូច្នេះហើយ កាលនឹងតិះដៀលដល់មាណពនោះ ទើបត្រាស់ព្រះគាថាទាំងនេះថា ឯរណ្ឌា បុចិមន្ទា វា, អថ វា បាលិភទ្ទកា; មធុំ មធុត្ថិកោ វិន្ទេ, សោ ហិ តស្ស ទុមុត្តមោ។ បុរសអ្នកត្រូវការដោយទឹកឃ្មុំ ទោះបានទឹកឃ្មុំអំពីដើមល្ហុងខ្ញែរក្តី អំពីដើមស្តៅក្តី ឬក៏អំពីដើមរលួសបាយក្តី ឯដើមឈើនោះ ឈ្មោះថា ជាឈើដ៏ប្រសើរ របស់បុរសនោះ ។ ខត្តិយា ព្រាហ្មណា វេស្សា, សុទ្ទា ចណ្ឌាលបុក្កុសា; យម្ហា ធម្មំ វិជានេយ្យ, សោ ហិ តស្ស នរុត្តមោ។ បុគ្គលចេះដឹងធម៌ អំពីជនណា ទោះក្សត្រិយ៍ក្តី ព្រាហ្មណ៍ក្តី អ្នកជំនួញក្តី អ្នកគ្រួក្តី ចណ្ឌាលក្តី អ្នកចោលសំរាមក្តី ជននោះ ឈ្មោះថា ជាជនដ៏ប្រសើរ របស់បុគ្គលនោះ ។ ឥមស្ស ទណ្ឌញ្ច វធញ្ច ទត្វា, គលេ គហេត្វា ខលយាថ ជម្មំ; យោ ឧត្តមត្ថំ កសិរេន លទ្ធំ, មានាតិមានេន វិនាសយិត្ថា’’តិ។ បុរសណា ញ៉ាំងប្រយោជន៍ដ៏ឧត្តម ដែលខ្លួនបានមកហើយ ដោយលំបាក ឲ្យវិនាសទៅ ដោយមានះ និងអតិមានះ អ្នកទាំងឡាយចូរឲ្យនូវអាជ្ញាផង នូវការសម្លាប់ផង ដល់ជនអាក្រក់នេះ ហើយចាប់បុរសដ៏លាមកនេះ ត្រង់ក ហើយញាំញី ។ បណ្ដាបទទាំងនោះ បទថា មធុត្ថិកោ ប្រែថា បុរសដែលត្រូវការដោយទឹកឃ្មុំ កាលសម្លឹងរកមើលទឹកឃ្មុំក្នុងព្រៃ រមែងបានទឹកឃ្មុំ អំពីដើមឈើទាំងនោះពួកណា ដើមឈើនោះឯង ឈ្មោះថាជាដើមឈើដ៏ប្រសើររបស់បុរសនោះ ។ បទថា ឥមស្ស ទណ្ឌញ្ច សេចក្ដីថា អ្នកទាំងឡាយចូរដកស្បែកខ្នង របស់មាណពដែលមានបាបធម៌នេះ ដោយបន្ទះឫស្សីទាំងឡាយជាដើមផង និងធ្វើនូវទណ្ឌកម្មគ្រប់យ៉ាង ហើយឲ្យការបៀតបៀន ចាប់បុរសអាក្រក់នេះត្រង់ក អូសទៅ ដាក់ទោសតាមការភ្លាំងភ្លាត់ខុស កម្ចាត់វា ហើយបណ្ដេញចេញទៅ ប្រយោជន៍អ្វីដោយបុរសនេះ ដែលនឹងឲ្យនៅក្នុងទីនេះ ។ រាជបុរសទាំងឡាយ បានធ្វើយ៉ាងនោះ ហើយពោលថា អ្នកឯងចូរទៅចុះ ចូរទៅកាន់សម្នាក់អាចារ្យរបស់អ្នក ចូរធ្វើអាចារ្យរបស់អ្នកឲ្យត្រេកអរ ហើយបើបានមន្តម្ដងទៀត ទើបអ្នកអាចមកទីនេះ បើមិនបានទេ ចូរកុំសម្លឹងទិសនេះឡើយ ដូច្នេះហើយ បានធ្វើបុរសនោះឲ្យអស់អំណាច ។ បុរសនោះ ជាមនុស្សអនាថា គិតថា វៀរអាចារ្យចេញហើយ ទីពឹងដទៃរមែងមិនមានដល់យើង យើងត្រូវទៅកាន់សម្នាក់របស់អាចារ្យនោះ ធ្វើឲ្យគាត់ត្រេកអរហើយ នឹងសូមមន្តម្ដងទៀត ដូច្នេះហើយ ក៏ដើរយំទៅកាន់ស្រុកនោះ ។ លំដាប់នោះ ព្រះមហាសត្វបានឃើញបុរសនោះកំពុងដើរមក ក៏ហៅភរិយាមក ពោលថា ហៃអូនសម្លាញ់ដ៏ចម្រើន អូនចូរមើលចុះ បុរសអាក្រក់ដែលមានមន្តសាបសូន្យកំពុងដើរមក ។ បុរសនោះចូលទៅរកព្រះមហាសត្វ ហើយថ្វាយបង្គំ រួចអង្គុយក្នុងទីមួយ កាលព្រះពោធិសត្វសួរថា ហេតុអ្វីទើបមក បុរសនោះពោលថា បពិត្រលោកអាចារ្យ ខ្ញុំធ្វើមុសាវាទ បិទបាំងអាចារ្យ ហើយដល់សេចក្ដីវិនាសយ៉ាងធំ ដូច្នេះហើយ គេក៏សម្ដែងទោសដែលកន្លងល្មើស កាលនឹងសូមមន្តម្ដងទៀត ទើបពោលគាថាថា យថា សមំ មញ្ញមានោ បតេយ្យ, សោព្ភំ គុហំ នរកំ បូតិបាទំ; រជ្ជូតិ វា អក្កមេ កណ្ហសប្បំ, អន្ធោ យថា ជោតិមធិដ្ឋហេយ្យ; ឯវម្បិ មំ តំ ខលិតំ សបញ្ញ, បហីនមន្តស្ស បុនប្បទាហិ។ បុរសស្មានថា (ទីនេះ) រាបស្មើ ក៏លោតទៅកាន់ត្រពាំង គុហា ជ្រោះ និងឈើមានឫសស្អុយក្តី ដើរជាន់លើពស់វែក ដោយស្មានថា ខ្សែក្តី បុគ្គលខ្វាក់ដើរជាន់ភ្លើងក្តី យ៉ាងណា ៗ បពិត្រលោក ប្រកបដោយប្រាជ្ញា សូមលោក (អត់ទោស) ចំពោះខ្ញុំ ដែលជាអ្នកភ្លាំងភ្លាត់ យ៉ាងនោះ ៗ ដែរ ហើយចែកមន្តឲ្យខ្ញុំ ដែលជាអ្នកមានមន្តសាបរលាបអស់ហើយ ម្តងទៀត ។ បណ្ដាបទទាំងនោះ បទថា យថា សមំ សេចក្ដីថា បុរសសម្គាល់ថា ទីនេះជាទីរាបស្មើ គប្បីលោតចុះ រន្ធក្ដី គុហាក្ដី ជ្រោះក្ដី ឫសឈើស្អុយក្ដី ពោលគឺកន្លែងបង្កើតដី ។ បទថាបូតិបាទោ សេចក្ដីថា ដើមឈើធំក្នុងហិមវន្តប្រទេសក្រៀមស្ងួតហើយស្លាប់ រណ្ដៅធំបានកើតក្នុងទីនោះ ព្រោះការស្អុយរលួយរបស់ឫសឈើនោះ ស្ថានទីនេះ ជាឈ្មោះរបស់ បូតិបាទោនោះឯង ។ បទថា ជោតិមធិដ្ឋហេយ្យ សេចក្ដីថា គប្បីដើរជាន់ភ្លើង ។ បទថាឯវម្បិ សេចក្ដីថា សូម្បីខ្ញុំក៏យ៉ាងនោះ ជាមនុស្សខ្វាក់ ព្រោះមិនមានបញ្ញាចក្ខុ មិនដឹងគុណវិសេសរបស់លោក បានភ្លាំងភ្លាត់ហើយលើលោក លោកបានដឹងនូវខ្ញុំថាជាអ្នកភ្លាំងភ្លាត់ហើយ បពិត្រលោកអ្នកមានបញ្ញា ដល់ព្រមដោយញាណ ចូរឲ្យមន្តដល់ខ្ញុំដែលជាអ្នកសាបសូន្យចាកមន្តនោះ ម្ដងទៀត ។ លំដាប់នោះ អាចារ្យពោលនឹងគេថា នែអ្នក អ្នកនិយាយអ្វី ធម្មតាមនុស្សខ្វាក់ កាលមានអ្នកឲ្យសញ្ញាហើយ រមែងទៅកាន់រណ្ដៅជាដើម យើងប្រាប់អ្នកតាំងតែពីដំបូងម្លេះ ឥឡូវនេះ អ្នកនឹងមកកាន់សម្នាក់យើងដើម្បីប្រយោជន៍អ្វី ដូច្នេះហើយ ទើបពោលគាថាទាំងឡាយថា ធម្មេន មន្តំ តវ សម្បទាសិំ, តុវម្បិ ធម្មេន បដិគ្គហេសិ; បកតិម្បិ តេ អត្តមនោ អសំសិំ, ធម្មេ ឋិតំ តំ ន ជហេយ្យ មន្តោ។ យើងបានឲ្យមន្តទាំងឡាយ ដល់អ្នកដោយធម៌ហើយ គឺមិនយករង្វាន់អ្វីឡើយ ទាំងអ្នកក៏បានទទួលរៀនយកមន្ត ដោយធម៌ហើយដែរ យើងមានចិត្តត្រេកអរ បានទាំងប្រាប់នូវប្រក្រតី (នៃមន្ត) ដល់អ្នកហើយ បើអ្នកតាំងនៅក្នុងធម៌ មន្តមិនលះបង់អ្នកបានទេ ។ យោ ពាល មន្តំ កសិរេន លទ្ធំ, យំ ទុល្លភំ អជ្ជ មនុស្សលោកេ; កិញ្ចាបិ លទ្ធា ជីវិតុំ អប្បបញ្ញោ, វិនាសយី អលិកំ ភាសមានោ។ នែបុគ្គលពាល អ្នកណាធ្វើមន្តដែលខ្លួនបានហើយ ដោយលំបាក បានមកដោយកម្រ ក្នុងមនុស្សលោក ឲ្យវិនាសទៅ ក្នុងថ្ងែនេះ អ្នកនោះ ជាអ្នកឥតប្រាជ្ញា ពោលពាក្យកុហក ឈ្មោះថា ញ៉ាំងជីវិត ដែលខ្លួនបានដោយកម្រ ឲ្យវិនាស ។ ពាលស្ស មូឡ្ហស្ស អកតញ្ញុនោ ច, មុសា ភណន្តស្ស អសញ្ញតស្ស; មន្តេ មយំ តាទិសកេ ន ទេម, កុតោ មន្តា គច្ឆ ន មយ្ហំ រុច្ចសិ។ យើងមិនឲ្យមន្តទាំងឡាយបែបនោះ ដល់មនុស្សល្ងង់ខ្លៅវងេ្វង ជាអកតញ្ញូ ពោលពាក្យកុហក មិនសង្រួម ឯមន្តទាំងឡាយ មានមកពីណាទៀត អ្នកឯងចូរចេញទៅ អ្នកឯងមិនគាប់ចិត្តយើងទេ ។ បណ្ដាបទទាំងនោះ បទថា ធម្មេន សេចក្ដីថា សូម្បីយើងមិនបានទទួលប្រាក់ ឬមាសដែលជាចំណែកនៃអាចារ្យ ញ៉ាំងមន្តដោយធម៌ប៉ុណ្ណោះឲ្យដល់ព្រម សូម្បីអ្នកក៏មិនបានឲ្យរបស់អ្វីមួយ រមែងទទួលដោយធម៌ ដូចគ្នា ។ បទថា ធម្មេ ឋិតំ បានដល់ តាំងនៅក្នុងធម៌របស់បុគ្គលដែលបូជាអាចារ្យ ។ បទថា តាទិសកេ សេចក្ដីថា យើងនឹងមិនឲ្យមន្តដែលអាចឲ្យផ្លែឈើកើតឡើងក្នុងរដូវដែលមិនមែនកាល ដែលមានសភាពបែបនោះទេ អ្នកចូរទៅចុះ គឺយើងមិនពេញឡើយ ។ មាណពនោះ ត្រូវអាចារ្យបញ្ជូនទៅហើយយ៉ាងនេះ គិតថា ជីវិតយើងនឹងរស់យ៉ាងណា ដូច្នេះហើយ ក៏ចូលទៅកាន់ព្រៃ ហើយស្លាប់យ៉ាងអនាថា ។ ព្រះសាស្ដា បាននាំព្រះធម្មទេសនានេះមកហើយ ទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ មិនមែនតែក្នុងកាលឥឡូវនេះទេ សូម្បីក្នុងកាលមុន ទេវទត្តក៏បានលះបង់អាចារ្យហើយដល់នូវសេចក្ដីវិនាសធំ ដូច្នេះហើយ ទ្រង់ប្រជុំជាតកថា តទា អកតញ្ញូ មាណវោ ទេវទត្តោ អហោសិ មាណពអកតញ្ញូក្នុងកាលនោះ បានមកជា ទេវទត្ត ។ រាជា អានន្ទោ ព្រះរាជាបានមកជាអានន្ទ ។ ចណ្ឌាលបុត្តោ បន អហមេវ អហោសិំ ចំណែកបុត្ររបស់មនុស្សចណ្ឌាល គឺ តថាគត នេះឯង ។ ចប់ អម្ពជាតក ៕ (ជាតកដ្ឋកថា សុត្តន្តបិដក ខុទ្ទកនិកាយ ជាតក តេរសកនិបាត បិដកលេខ ៥៩ ទំព័រ ២៦៧) ដោយខេមរ អភិធម្មាវតារ ព.ស. ២៥៦១ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/2906/eepic.jpg
ផ្សាយ : ០២ កញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ (អាន: ១២,៧៦៧ ដង)
ព្រះសាស្ដា កាលស្ដេចគង់នៅវត្តជេតពន ទ្រង់ប្រារព្ធព្រះឧបនន្ទត្ថេរ បានត្រាស់ព្រះ ធម្មទេសនានេះ មានពាក្យថា កោ នាយំ ដូច្នេះជាដើម ។ ពិតមែនហើយ ព្រះឧបនន្ទត្ថេរនោះជាអ្នកប្រាថ្នាច្រើន ជាអ្នកល្មោភច្រើន មិនអាចនឹងគ្រប់គ្រាន់ សូម្បីដោយបច្ច័យទាំងឡាយដែលពេញរទេះ ។ ក្នុងវេលាដែលជិតចូលព្រះវស្សា បានចូលវស្សា ក្នុងវត្តទាំងឡាយពីរបី ដោយដាក់ស្បែកជើងក្នុងវត្តមួយ, ដាក់ឈើច្រត់ ក្នុងវត្តមួយ, ដាក់កំសៀវទឹកក្នុងវត្តមួយ ។ ចំណែកលោកនៅដោយខ្លួនឯងក្នុងវត្តមួយ និងបានទៅកាន់វត្តក្នុងជនបទ ឃើញភិក្ខុទាំងឡាយទាំង​ឡាយដែលមានបរិក្ខារប្រណីត ទើបសម្ដែងអរិយវំសកថា ឲ្យភិក្ខុទាំងឡាយនោះកាន់យកសំពស់បង្សុ​កូលទាំងឡាយ ហើយ លោកទទួលចីវររបស់ភិក្ខុទាំងនោះ, ឲ្យភិក្ខុទាំងឡាយកាន់យកបាត្រដី លោកខ្លួន​ឯងកាន់ យកបាត្រដែលជាទីពេញចិត្តៗ និងភាជនៈដែលថ្លាស្អាត ហើយញ៉ាំងយានឲ្យពេញដោយ គ្រឿង​បរិក្ខារទាំងនោះ ដំណើរទៅកាន់វត្តជេតពន ។ លំដាប់នោះ ថ្ងៃមួយ ភិក្ខុទាំងឡាយ ញ៉ាំងកថាឲ្យតាំងឡើងក្នុងធម្មសភាថា ម្នាលអាវុសោ ព្រះឧបនន្ទសក្យបុត្ត ជាអ្នកប្រាថ្នា ច្រើន សម្ដែងនូវការបដិបត្តិដល់ភិក្ខុដទៃ ហើយញ៉ាំងយានឲ្យពេញដោយ​សមណ​​បរិក្ខារ រួចដើរមក ។ ព្រះសាស្ដាយាងមកហើយត្រាស់សួរថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ អម្បាញ់មិញនេះ អ្នកទាំងឡាយអង្គុយប្រជុំគ្នាដោយកថាអ្វី ? កាលភិក្ខុទាំងឡាយទូលថា ដោយកថាឈ្មោះ នេះ ទ្រង់ទើបត្រាស់ថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ អំពើដែលឧបនន្ទធ្វើនេះ មិនសមគួរឡើយ អរិយវំសកថា ដែលឧបនន្ទសម្ដែងដល់ភិក្ខុទាំងឡាយដទៃ យ៉ាងនេះ ឧបនន្ទគួរតែជាអ្នក ប្រាថ្នាតិចដោយខ្លួនឯងជាដំបូងសិន ហើយទើបនឹងសម្ដែងអរិយវង្ស ដល់ភិក្ខុដទៃ ដូច្នេះហើយ ទ្រង់ក៏សម្ដែងធម្មបទគាថានេះថា អត្តានមេវ បឋមំ, បតិរូបេ និវេសយេ; អថញ្ញមនុសាសេយ្យ, ន កិលិស្សេយ្យ បណ្ឌិតោ។ បណ្ឌិតគួរតម្កល់ខ្លួនទុក ក្នុងគុណដ៏សមគួរជាមុនសិន ហើយសឹមប្រៀនប្រដៅអ្នកដទៃជាខាងក្រោយ (ធ្វើយ៉ាងនេះ) នឹងមិនលំបាកឡើយ ។ (សុត្តន្តបិដក ខុទ្ទកនិកាយ ធម្មបទ អត្តវគ្គ បិដកលេខ ៥២ ទំព័រ ៥៥) ដូច្នេះហើយ កាលទ្រង់តិះដៀលព្រះឧបនន្ទរួចហើយ ព្រះអង្គត្រាស់ថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ឧបនន្ទជាអ្នកប្រាថ្នាច្រើន មិនមែនតែក្នុងកាលឥឡូវនេះទេ ក្នុងកាលមុន ឧបនន្ទបានសម្គាល់នូវភាពជាអ្នករក្សាទឹក សូម្បីក្នុងមហាសមុទ្រ ដូចនេះហើយ ទ្រង់នាំអតីតនិទានមកថា ក្នុងអតីតកាល កាលព្រះបាទព្រហ្មទត្តសោយរាជសម្បត្តិក្នុងនគរពារាណសី គ្រានោះ ព្រះពោធិសត្វកើតជាសមុទ្ទទេវតា ។ លំដាប់នោះ មានក្អែកមួយ បានត្រាច់ទៅខាងលើសមុទ្រ កាលហាមពួកត្រី និង ពួកបក្សីទាំងឡាយថា អ្នកទាំងឡាយកុំផឹកទឹកក្នុងសមុទ្រឲ្យលើសប្រមាណឡើយ កាលត្រាច់ទៅ ចូរផឹកតិចៗ ដូច្នេះហើយ ទើបត្រាច់ទៅ ។សមុទ្រទេវតាឃើញក្អែកនោះហើយ ក៏ពោលគាថាទី ១ ថា កោ នាយំ លោណតោយស្មិំ, សមន្តា បរិធាវតិ; មច្ឆេ មករេ ច វារេតិ, ឩមីសុ ច វិហញ្ញតិ។ អ្នកណានេះហ្ន៎ ស្ទុះទៅមក ដោយជុំវិញ ក្នុងសមុទ្រមានទឹកប្រៃ ហាមឃាត់នូវពួកត្រី នឹងពួកមករ លំបាកក្នុងរលកទឹក ។ បណ្ដាបទទាំងនោះ បទថា កោ នាយំ សេចក្ដីថា អ្នកនេះជានរណាហ្ន៎ ។ ក្អែកបានស្ដាប់ពាក្យនោះហើយ ទើបពោលគាថាទី ២ ថា អនន្តបាយី សកុណោ, អតិត្តោតិ ទិសាសុតោ; សមុទ្ទំ បាតុមិច្ឆាមិ, សាគរំ សរិតំបតិំ។ ខ្ញុំជាសត្វស្លាប ជាសត្វផឹកទឹកមិនមានទីបំផុត ល្បីល្បាញទៅគ្រប់ទិស ថាជាសត្វមិនចេះឆ្អែត ប្រាថ្នាដើម្បីផឹកនូវទឹកសមុទ្រ គឺសាគរ ដែលជាម្ចាស់នៃទន្លេ ។ គាថានោះមានសេចក្ដីថា យើងប្រាថ្នានឹងផឹកទឹកសមុទ្រដែលមិនមានទីបំផុត ព្រោះហេតុនោះ យើងទើបជាបក្សីដែលមានឈ្មោះថា អនន្តបាយី ព្រោះភាពជាអ្នកដល់ព្រមដោយតណ្ហាដែលមិនអាចឲ្យពេញ សូម្បីដោយវត្ថុដ៏ធំ ។ សូម្បីបទថា អតិត្តោតិ សេចក្ដីថា ខ្ញុំប្រាកដ គឺល្បីល្បាញក្នុងទិសទាំងឡាយ ។ យើងប្រាថ្នាផឹកទឹកសមុទ្រនេះទាំងអស់ ដែលឈ្មោះថា សាគរ ព្រោះជាអណ្ដូងនៃរតនៈដ៏ល្អ និងព្រោះភាពដែលត្រូវជីកហើយ ។ ឈ្មោះថា ជាម្ចាស់នៃទន្លែ ព្រោះជាធំលើទន្លេទាំងឡាយ ។ សមុទ្រទេវតាស្ដាប់ពាក្យនោះហើយ ទើបពោលគាថាទី ៣ ថា សោ អយំ ហាយតិ ចេវ, បូរតេ ច មហោទធិ; នាស្ស នាយតិ បីតន្តោ, អបេយ្យោ កិរ សាគរោ។ សមុទ្រធំនោះ ជួនកាលក៏នាចទៅ ជួនកាលក៏ជោរឡើង ទីបំផុតនៃទឹកសមុទ្រនោះដែលសកលលោកផឹកហើយ មិនប្រាកដទេ ឮថាសាគរ អ្នកណាមួយក៏មិនអាចផឹកទឹក ឲ្យអស់បានឡើយ ។ បណ្ដាបទទាំងនោះ បទថា សោ អយំ ហាយតិ ចេវ សេចក្ដីថា សមុទ្ររមែងនាចក្នុងវេលាថយមក, រមែងពេញក្នុងវេលាចេញទៅ ។ បទថា នាស្ស នាយតិ សេចក្ដីថា បើសត្វក្នុងសកលលោកគប្បីផឹកទឹកមហាសមុទ្រនោះ រមែងមិនមានការកំណត់ថា ទឹកដែលសត្វទាំងនោះផឹកហើយមានប្រមាណប៉ុណ្ណេះអំពីមហាសមុទ្រនោះ ។ បទថា អបេយ្យោ កិរ សេចក្ដីថា បានឮមកថា សាគរនោះ គឺអ្នកណាមួយ មិនអាចផឹកទឹកឲ្យអស់ទៅ ។ សមុទ្រទេវតាពោលយ៉ាងនេះហើយ បានសម្ដែងរូបារម្មណ៍ដែលគួរខ្លាច ញ៉ាំងក្អែកសមុទ្រឲ្យរត់ទៅ ។ ព្រះសាស្ដាបាននាំព្រះធម្មទេសនានេះមកហើយ ទ្រង់ប្រជុំជាតកថា តទា សមុទ្ទកាកោ ឧបនន្ទោ អហោសិ ក្អែកសមុទ្រក្នុងកាលនោះ បានមកជា ឧបនន្ទ ។ ទេវតា បន អហមេវ អហោសិំ ចំណែកទេវតា គឺ តថាគត នេះឯង។ ចប់ សមុទ្ទជាតក ។ (ជាតកដ្ឋកថា សុត្តន្តបិដក ខុទ្ទកនិកាយ ជាតក តិកនិបាត កុម្ភវគ្គ បិដកលេខ ៥៨ ទំព័រ ១៧៦) ដោយខេមរ អភិធម្មាវតារ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/2910/wwwtpic.jpg
ផ្សាយ : ០២ កញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ (អាន: ៨,១៨២ ដង)
ព្រះបរមសាស្តា ទ្រង់បានប្រារឰនូវមដ្ឋកុណ្ឌលី ដែលជាកូនរបស់ព្រាហ្មណ៍កំណាញ់ម្នាក់ នៅក្នុងក្រុងសាវត្ថី ។ ព្រោះព្រាហ្មណ៍ជាបិតាជាមនុស្សកំណាញ់ស្វិត ទើបគាត់ធ្វើទំហ៊ូដោយខ្លួនឯង ឲ្យកូនពាក់ ។ នៅពេលដែលមដ្ឋកុណ្ឌលីឈឺធ្ងន់, ព្រាហ្មណ៍ ជាបិតា មិនបានទៅរកគ្រូពេទ្យ មកព្យាបាលជម្ងឺឲ្យកូនគាត់ទេ ព្រោះគាត់ខ្លាចឣស់ព្រទ្យសម្បត្តិរបស់ខ្លួន ។ នៅថ្ងៃដែលមដ្ឋកុណ្ឌលីជិតនឹងមរណានោះ ព្រាហ្មណ៍ជាបិតា បានលើកកូនមកឲ្យដេក ឣស់សេចក្តីសង្ឃឹមតែម្នាក់ឯង នៅរបៀងផ្ទះខាងក្រៅ ។ សម័យនោះ ព្រះសាស្តា ទ្រង់បានបញ្ចេញព្រះរស្មីទៅ ដើម្បីឲ្យមដ្ឋកុណ្ឌលីបានឃើញ ។ មដ្ឋកុណ្ឌលី ឃើញព្រះរស្មីនៃព្រះឣង្គ ហើយ ក៏កើតសេចក្តីជ្រះថ្លា យ៉ាងខ្លាំង ក្នុងមួយរំពេចនោះ ស្រេចហើយ ក៏បានធ្វើមរណកាល នៅពេលនោះឯង ហើយបានទៅកើត នៅក្នុងឋានតាវតិ្តង្សទេវលោក ក្រឡេកមើលមកឃើញឪពុក របស់ខ្លួន ដែលកំពុងតែសៅសោក យំស្រែកបោកខ្លួន យ៉ាងខ្លាំង ទើបបានចុះពីទេវលោកមក ដើម្បីជួយសង្គ្រោះ ដល់ឪពុករបស់ខ្លួន ឲ្យបាន រួចផុតឣំពីសេចក្តីទុក្ខសោកសៅនោះ ហើយបានធ្វើឲ្យគាត់លះបង់ សេចក្តីកំណាញ់ចេញផុតពីខន្ធសន្តាន ឲ្យកើតមានចិត្តជ្រះថ្លា ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយក៏ត្រឡប់ទៅកាន់ឋានទេវលោកវិញ ។ លុះព្រឹកឡើង ព្រាហ្មណ៍ជាឪពុក បានទៅឣារាធនានិមន្តព្រះសង្ឃ មានព្រះពុទ្ធជាប្រធាន ឲ្យទទួលនូវភត្តាហារ ក្នុងផ្ទះរបស់ខ្លួន ហើយ បានក្រាបទូលសួរឣំពីការដែលកូនរបស់ខ្លួន គឺ មដ្ឋកុណ្ឌលី គ្រាន់តែធ្វើចិត្ត ឲ្យជ្រះថ្លា ចំពោះព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ តែម៉្យាងប៉ុណ្ណោះ មិនបានធ្វើកុសលអ្វីដទៃ ក្រៅឣំពីនេះទេ ក៏ស្រាប់តែបានទៅកើត នៅឯឋានទេវលោក ។ ព្រះបរមសាស្តា ទ្រង់បានឣធិដ្ឋានឲ្យមដ្ឋកុណ្ឌលីទេវបុត្រ ចុះមកសម្តែងរឿងពិត ដល់ព្រាហ្មណ៍ជាឪពុក និង ពួកមហាជន បានឃើញជាក់ស្តែង ហើយព្រះឣង្គត្រាស់ព្រះគាថានេះ ថា ៖ មនោបុព្វង្គមា ធម្មា មនោសេដ្ឋា មនោមយា មនសា ចេ បសន្នេន ភាសតិ វា ករោតិ វា តតោ នំ សុខមន្វេតិ ឆាយាវ ឣនុបាយិនី ។ ធម៌ទាំងឡាយ មានចិត្តជាប្រធាន មានចិត្តប្រសើរបំផុត សម្រេចមកឣំពីចិត្ត, បើបុគ្គលមានចិត្តជ្រះថ្លាហើយ ទោះបីនិយាយក្តី ធ្វើក្តី‘ ក៏ល្អទាំងឣស់’ ព្រោះសេចក្តីល្អនោះឯង សេចក្តីសុខ រមែងតាមជាប់បុគ្គលនោះ ដូចជាស្រមោលដែលឣន្ទោលទៅតាមប្រាណ យ៉ាងនោះឯង ។ ប្រភពដកស្រង់ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
៥០០០ឆ្នាំ បង្កើតក្នុងខែពិសាខ ព.ស.២៥៥៥ ។ ផ្សាយជាធម្មទាន ៕