ពាក្យថា (បច្ច័យ) សំដៅ​ដល់ “គ្រឿង​សម្រាប់​អាស្រ័យ​របស់​បព្វជិត” ។អ្វី​ទៅ​ដែល​ហៅ​ថា (បច្ច័យ) គ្រឿង​អាស្រ័យ​របស់​បព្វជិត​? បើ​ជា​ទូទៅហៅ​​ថា អាមិស ។ អាមិស ជាវត្ថុ សម្ភារៈ ឧបភោគ បរិភោគ ប្រើ​ប្រាស់​បម្រើ​សុខភាព ជួយ​ជា​កម្លាំង បម្រើ​តម្រូវ​ការ សេចក្ដី​ប្រាថ្នា​ចង់​បាន​របស់​នុស្ស​ទូទៅ ។

ប្រវត្តិ​ព្រះបរមសារីរិកធាតុ ព្រះអរហន្ត​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ព្រះអង្គ​ទ្រង់​បំពេញ​ពុទ្ធ​កិច្ច​ទាំង​៥​ប្រការ​អស់ ៤៥​ព្រះវស្សា ដើម្បី​ប្រយោជន៍​ដល់​សត្វ​លោក​តែ​ម្យ៉ាង មិន​មាន​បំណង​ប៉ង​ប្រាថ្នា​អ្វី​បន្តិច​បន្តួច​ពី​សត្វ​លោក​ឡើយ ។

ព្រះពុទ្ធសាសនា​ក្នុងយុគសម័យ​មុស្លិម​កាន់កាប់ ​ ព.ស. ​១៧០០-​២២០០ បន្ទាប់ពីរាជវង្សបាលៈដួលរលំទៅ ទំនាបទន្លេគង្គាភាគកណ្តាល ក៏ស្ថិត​នៅក្រោម​ការ​កាន់កាប់

សម្ដេចព្រះធម្មលិខិត សិរីមហាសង្ឃកិច្ច ឥន្ទត្ថេរោ កែ អ៊ុក ព្រះសង្ឃ​នាយក គណៈមហានិកាយ ព.ស ២៤៥៨ ~ ២៤៨០ គ.ស ១៩១៤ ~ ១៩៣៦ - ព្រះអង្គ​ប្រសូត នៅ​ថ្ងៃ​ព្រហស្បតិ៍ (បាត់​រនោច. ខ្នើត) ខែ​កត្ដិក ឆ្នាំ​កុរ ត្រីស័ក ព.ស ២៣៩៥ ស.គ ១៨៥១ នៅ​ភូមិ​ក្រោល​ខៀវ ស្រុក​ពញ្ញាឮ ខេត្ត​កណ្ដាល។

ប្រវត្តិសង្ខេប នៃ សម្ដេច​មង្គលទេពាចារ្យ ព្រះនាម អៀម ព.ស ២៤៣៧~២៤៦៥ គ.ស ១៨៩៤~១៩២២ សម្ដេច​សម្ភព នៅ​ថ្ងៃ​អាទិត្យ ខែ​ផល្គុន ឆ្នាំរកា ឯកស័ក ព.ស ២៣៩៣ គ.ស ១៨៤៩ ម.ស ១៧៧១ ច.ស ១២១១ នៅ​ភូមិ​ព្រៃ​ពួច ស្រុក​សំរោង​ទង ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ។ មាតា​នាម អ៊ុក បិតា​នាម ម៉ឹង។

សម្ដេចព្រះសុធម្មាធិបតី ព្រះសង្ឃរាជ ទេព លឿង គណៈធម្មយុត្តិកនិកាយ ព.ស ២៥០៩~២៥១៩ គ.ស ១៩៦៦~១៩៧៥ ព្រះអង្គ​សម្ភព ពីថ្ងៃទី០២-០២-១៨៨៣ ឆ្នាំមមែ ព.ស២៤២៧ នៅ​ភូមិ​រានាម ត្នោត ឃុំ​អង្គ​ប្រាសាទ ស្រុកគីរីវង្ស ខេត្ត​តាកែវ។ បិតានាម ង៉ែត មាតា នាម ទួត អុង។

ជីវ​ប្រវត្តិ​របស់​ឧ​បាសិកា​ឧត្ត​រា​នន្ទ​មា​តា​ (​ដែល​ជា​ឯតទគ្គៈ​ផ្នែក​ខាង​ជា​អ្នក​ត្រេក​អរ​ក្នុង​ឈាន​) ឧ​បាសិកា​ឧត្ត​រា​នន្ទ​មា​តា​ ជា​អ្នក​មាន​ចិត្ត​ល្អ​ ដោយ​ការ​ឲ្យ​អ​ភ័យ​ក្នុង​កំ​ហុស​របស់​អ្នក​ដទៃ​ ដែល​បាន​ធ្វើ​នូវ​អំពើ​អាក្រក់​ចំពោះ​ខ្លួន​ ដូច​ដែល​ហៅ​​បាន​ថា​ព្រះ​ឈ្នះ​មារ​ ដោយ​ប្រើ​សេច​ក្តី​ល្អ​ ឈ្នះ​សេច​ក្តី​អាក្រក់​ នាង​អរិយ​ឧ​បាសិកា​ ដែល​មាន​តំណែង​ជា​ឯត​ទគ្គៈ​ ដែល​ជា​ការ​រ៉ាប់​រង​អំពី​កិត្តិ​គុណ​ ចំណេះ​ដឹង​

ជី​វ​ប្រ​វត្តិ​របស់​ឧ​បា​សិកា​សុ​ជា​តា​ (​ដែល​ជា​ឯតទគ្គៈផ្នែក​ខាងជា​អ្នក​ដល់​នូវសរណៈ​ជា​បឋម) ឧ​បាសិកា​សុជា​តា​ ជា​អ្នក​ប្រសើរ​ជាង​ ឧ​បាសិកា​ទាំង​ឡាយ​ផ្នែក​ខាង​អ្នក​ដល់​នូវ​សរណៈ​ជា​ បឋម​ ប្រៀប​ដូច​ជា​អ្នក​ បាន​ទទួល​បរិញ្ញាបត្រ​វេជ្ជ​បណ្ឌិត​ ដែល​ជា​គ្រឿង​រ៉ាប់​រង​កិត្តិ​គុណ​របស់នាង​យ៉ាង​សម​ហេតុ​សម​ផលល នៅ​ក្នុង​ឋានៈដែល​នាង​បាន​ធ្វើ​សេចក្តី​ល្អ​ទុក​ ក្នុង​អតី​ត​ជាតិ​ និង​បច្ចុប្ប​ន្ន​ជាតិ ។