រឿង​អរិយ​ព្រាន​មាន​សីល​ជា​ខ្លឹម (ចាក គ.ស.) (ពៀរវេរា​ទាំង​ឡាយ​មាន​សភាព​ផ្សេង​ៗ​គ្នា​តាម​សកម្មភាព) កាល​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ទើប​នឹង​បាន​ត្រាស់​ថ្មី​ៗ ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​យាង​ទៅ​ប្រោស បញ្ចវ​គ្គិយភិក្ខុ នៅ​ក្នុង​ព្រៃ​ឥសីបតន​មិគទាយ​វ័ន ត្រា​តែ​បាន​សម្រេច​ព្រះ​អរហត្ត​ផល​គ្រប់​អង្គ ។

រឿង​នង្គលកូដត្ថេរ (ចាក ធ. ខុ.) (ខ្លួន​ទូន្មាន​ខ្លួន​ឯង​បាន ប្រសើរ​បំផុត​ក្នុង​ពិភព​លោក) បាន​ឮ​ថា​មាន​បុរស​កំសត់​ម្នាក់​ឈ្នួល​គេ​ចិញ្ចឹម​ជីវិត ។ ភិក្ខុ​មួយ​អង្គ​បាន​ឃើញ​បុរស​កំសត់​នោះ ស្លៀក​កំណាត់​សំពត់​លី​នង្គ័ល​ដើរ​ទៅ​ស្រែ​លោក​សួរ​ថា បើ​អ្នក​ឯង​បួស​មិន​ប្រសើរ​ជាង​ការ​រស់​នៅ​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​យ៉ាង​នោះ​ទេ​ឬ? ។ គាត់​ឆ្លើយ​ថា បពិត្រ​លោក​ម្ចាស់​ដ៏​ចម្រើន

រឿង​យក​មកប្បាជិហារិយ៍ (ចាក ធ. ខុ..) (អនួត​ហួស​ប្រមាណ ជា​គ្រឿង​ទំលាយ​បង់​នូវ​ចរិយា​ល្អ) រឿង​រ៉ាវ​នេះ​កើត​មាន​ឡើង​នៅ​ក្រុង​រាជគហៈ ។ សេដ្ឋី​ដំណាល​ថា​ក្នុង​សម័យ​មួយ​រាជគហ​សេដ្ឋី បាន​ចាត់​ចែង​ឲ្យ​គេ​យក​សំណាញ់​ទៅ​ហ៊ុំ​ព័ទ្ធ​កន្លែង​លេង​ទឹក​មួយដើម្បី​កាពារ​គ្រឿង​អលង្ការ​កុំ​ឲ្យ​រសាត់​តាម​ទឹក​នឹង​ការពារ​សេចក្តី​អន្តរាយ​ណា​មួយ​ដែល​​កើត​មាន​ឡើង ។លំដាប់​នោះ​មាន​ឈើ​ចន្ទន៍​ក្រហម​មួយ​ដុំ មាន​សណ្ឋាន​ប៉ុន​ក្អម​អណ្តែត​តាម​ទឹក​មក​ជាប់​នឹង​សំណាញ់ ។ សេដ្ឋី​បាន​ឲ្យ​គេ​ស្រង់​រើស​យក​ទៅ​ទុក​ឯ​ផ្ទះ ។ ប៉ុន្តែ​សេដ្ឋី​នោះ​ជា​មជ្ឈត្តិជន មិន​ជា​អ្នក​សម្មាទិដ្ឋី ឬ​មិច្ឆាទិដ្ឋិ​ឡើយ គាត់​បាន​គិត​ថា​ខ្លឹម​ចន្ទន៍​ក្នុង​ផ្ទះ​អញ​ក៏​មាន​ច្រើន​ដែរ តើ​អញ​យក​ខ្លឹម​ចន្ទន៍​នេះ​ទៅ​ធ្វើ​អ្វី​ទៀត​គាត់​គត​ថា ក្នុង​សម័យ​បច្ចុប្បន្ន​នេះ មាន​អ្នក​បួស​ជា​ច្រើន​បាន​ដើរ​ឃោសនា​ថា " យើង​ជា​ព្រះ​អរហន្ត ! យើង​ជា​ព្រះ​អរហន្ត ! គ្រប់​ៗ​តែ​គ្នា​ហើយ​អញ​មិន​ដឹង​ឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់​ថា តើ​ពួក​ណា​ជា​ព្រះ​អរហន្ត ពួក​ណា​មិន​មែន​ជា​ព្រះ​អរហន្ត​ទេ? បើ​ដូច្នោះ​អញ​នឹង​ជួល​ជាង​ឲ្យ​ក្រឡឹង​ខ្លឹម​ចន្ទន៍​នេះ​ធ្វើ​ជា​បាត្រ ហើយ​ចង​ព្យួរ​កំពស់​ ៦០​ហត្ថ រួច​អញ​ប្រកាស​ឃោសនា​ថា " បើ​លោក​អង្គ​ណា​ប្រាកដ​ជា​ព្រះ​អរហន្ត​មែន សូម​ហោះ​តាម​អាកាស ហើយ​យក​បាត្រ​នេះ​ចុះ យើង​ខ្ញុំ​ព្រម​ទាំង​បុត្រ នឹង​ថ្វាយ​ខ្លួន​ជា​ឧបាសក បាសិកា " ។ សេដ្ឋី​បាន​ជួល​ជាង​ឲ្យ​​ធ្វើ​តាម​គំនិត​ដែល​ខ្លួន​បាន​គិត​ទុក រួច​ប្រកាស​ឃោសនា​ដូច​មាន​គំនិត​មែន ។ ដំណឹង​នេះ​បាន​ផ្សាយ​ទូ​ទៅ​ពេញ​ទី​ក្រុង​និង​ខេត្ត​ក្រៅ រហូត​ដល់​ពួក​មហាគ្រូ​៦​រូប​មាន​និគណ្ឋនា​បុត្រ​ជា​ដើម ។ ហើយ​ពួក​គ្រូ​ទាំង​នោះ​ទៅ​អង្វរ​សូម​បាត្រ​ពី​សេដ្ឋី​ៗ​ថា "​នឹង​ប្រគេន ប្រសិន​បើ​លោក​អាច​ហោះ​តាម​អាកាស​បាន? ។ និគណ្ឋនាដ​បុត្រ​អង្វរ​មហាសេដ្ឋី​ថា សព្វ​បើ​គ្រាន់​តែ​បាត្រ​ឈើ​ប៉ុណ្ណឹង មិន​បាច់​ឲ្យ​យើង​ហោះ​តាម​អាកាស​មក​យក​ទេ សូម​លោក​សេដ្ឋី​ប្រគេន​តែ​ម្តង​មក! ។ ទុក​ជា​អង្វរ​យ៉ាង​ណា​ក្តី រាជគហសេដ្ឋី​នៅ​តែ​ប្រកាន់​ខ្ជាប់​នូវ​ពាក្យ​ដដែល ។ ឯ​និគណ្ឋនាដ​បុត្រ​ព្រម​ទាំង​កូន​សិស្ស​គណ​ចេះ​តែ​លួង​លោម​អង្វរ​សេដ្ឋី​ៗ នៅ​តែ​ប្រកែក​មិន​ព្រម​ប្រគេន ។ ថ្ងៃ​មួយ​និគណ្ឋនាដ​បុត្រ បាន​ពិចារណា​គ្នា​ថា " យើង​សំដែង​អាការះ​ដូច​ជា​ចង់​ហោះ​ឡើង​ព្ធ​ដ៏​អាកាស ហើយ​អ្នក​រាល់​គ្នា​ប្រញាប់​ចាប់​ដៃ​យើង​ទាញ​ហើយ​និយាយ​ថា លោក​គ្រូ! កុំ​បង្ហាញ​គុណ​វិសេស​ដល់​សាធារណជន ព្រោះ​ហេតុ​តែ​បាត្រ​ឈើ​នេះ ព្រោះ​គុណ​វិសេស​នេះ យើង​បាន​មក​ដោយ​ព្យាយាម​មាំ​ណាស់! ។ គិត​គ្នា​រួច​ហើយ និគណ្ឋនាដ​បុត្រ​ព្រម​ទាំង​សិស្ស​ក៏​បាន​ធ្វើ​ដូច​ពាក្យ​សន្មត់​ដែល​ខ្លួន​បាន​កំណត់​ទុក​តែមិន​អាច​ធ្វើ​ឲ្យ​សេដ្ឋី​ប្រគេន​បាត្រ​បាន​ឡើយ ។ និគណ្ឋនាដបុត្រ​នេះ ព្យាយាម​សូម​បាត្រ​សេដ្ឋី​អស់​រយះ​វេលា​៦​ថ្ងៃ​តែ​ពុំ​បាន​សម្រេច​សោះ ។ លុះ​ដល់​ថ្ងៃ​ទី​៧ ព្រះ​មហាមោគ្គលាន​ត្ថេរ នឹង​បណ្ឌោល​ភារ​ទ្វាជត្ថេរ រៀប​ចំ​ឃ្លុំ​ចីពរ​ស្ពាយ​បាត្រ ដើម្បី​ទទួល​បិណ្ឌបាត្រ​ក្នុង​រាជគហះ​បាន​ឮ​ពួក​របាំ​និយាយ​គ្នា​ថា "​នែ​វើយ​គ្នា​យើង​! កាល​ពី​ដើម​គ្រូ​ទាំង​៦​រូប​ដើរ​ឃោសនា​ថា " ពួក​យើង​ជា​ព្រះ​អរហន្ត! ពួក​យើង​ជា​អ្នក​បាន​សម្រេច​នូវ​គុណ​វិសេស​ជាន់​ខ្ពស់ " ដើម្បី​សុំ​បាត្រ​ខ្លឹម​ចន្ទន៍​ពី​រាជគហសេដ្ឋី​តែ​រាជគហសេដ្ឋី​បាន​ប្រកាស​ថា " បើ​លោក​អាច​ហោះ​តាម​អាកាស​មក​យក​បាន​សូម​លោក​យក​ចុះ " ។ សេដ្ឋី​បើក​ឃោសនា​អស់​វារៈ​៦​ថ្ងៃ​ហើយ​ឥឡូវ​ថ្ងៃ​នេះ​ហើយ​ជា​ថ្ងៃ​ដែល​បញ្ជាក់​ឲ្យ​យើង​ដឹង​ថា​ព្រះ​អរហន្ត​ក្នុង​លោក​នេះ​មិន​មាន​ទេ" ។ព្រះ​មហាមោគ្គលាន​ត្ថេរ បាន​ឮ​ពាក្យ​ដំណេះ​ដំនៀល​ពី​ពួក​អ្នក​របាំ​ហើយ មាន​ពុទ្ធ​ដីកា​ទៅ​នឹង​បិណ្ឌោល​ការ​ទ្វារ​ជត្ថេរ​ថា នែ​ភារទ្វារ​ជះ​ដ៏​មាន​អាយុ! លោក​បាន​ឮ​ពួក​អ្នក​របាំ​ទាំង​នេះ​ពោល​ពាក្យ​បោក​បោះ​មក​លើ​ពុទ្ធ​សាសនា ឬ​ទេ? នែ​លោក​! លោក​ក៏​មាន​ឬទ្ធិ​ច្រើន ខ្ញុំ​ក៏​មាន​ឬទ្ធិ​ច្រើន​ចូរ​លោក​ហោះ​ទៅ​យក​បាត្រ​នោះ​មក ! " "នែ​អាវុសោមោគ្គលាន! លោក​ជា​ច្បង​ជា​ភិក្ខុ​អ្នក​មាន​ឬទ្ធិ​ទាំង​អស់ សូម​លោក​ហោះ​ទៅ​យក​បាត្រ​នោះ​មក​បើ​លោក​មិន​ទៅ​យក​ខ្ញុំ​នឹង​យក​ឥឡូវ​" " អើ​ភារ​ទ្វាជះ​ចូរ​លោក​យក​ចុះ! " ។ បិណ្ឌោលភារ​ទ្វាជត្ថេរ បាន​យក​អភិញ្ញា ៦ បង្កើត​ឲ្យ​ជា​ចត្ត​ជ្ឈាន ហើយ​ត្បៀត​ថ្ម​ភ្នំ​មួ​យដុំ​ទំហំ​បី​គាវុត​ហើយ​ប្រ​ទិក្សិណ​​ក្រុង​រាជ​គហះ​អស់​វារះ​៧​ជុំ វិស័យ​ដូច​ប៉ុយ​គរ ដែល​ប៉ឹង​តាម​ខ្យល់ ។ ដុំ​ថ្ម​នោះ​ហាក់​ដូច​ជា​នឹង​គ្រប​ទី​ក្រុង​ទាំង​មូល​មិន​ឲ្យ​ត្រូវ​ពន្លឺ​ព្រះ​អាទិត្យ ។ ពួក​ជន​ក្នុង​ក្រុង​ឃើញ​ថ្ម​ហាក់​ដូច​ជា​នឹង​ធ្លាក់​គ្រប​ទី​ក្រុង​ទាំង​មូល ក៏​ស្រែក​ផ្អើល​ឆោឡោ​ឡើង​ថា " ថ្ម​នឹង​ធ្លាក់​សង្កត់​យើង​ហើយ ! ថ្ម​នឹង​ធា្លក់​សង្កត់​យើង​ហើយ! " ពួក​ខ្លះ​ចង្អេរ​គ្រប​ក្បាល​កូន​ចៅ ខ្លះ​ចូល​ក្នុង​រូង​ឈើ ខ្លះ​ពួន​ក្រោម​ផ្ទះ ។ ឯ​ព្រះ​បិណ្ឌោភារទ្វាជះ​លុះ​ហោះ​ក្រឡឹង​ទី​ក្រុង​បាន​៧​ជុំ​ផ្ទាត់​ថ្ម​ឲ្យ​ទៅ​នៅ​កន្លែង​ដើម​វិញ ហើយ​ទើប​បង្ហាញ​ខ្លួន ។ ក្នុង​គ្រា​នោះ​ពួក​មហាជន​ផ្អើល​ភ្លួក​ភ្លឹក​ឆោឡោ ដោយ​ឃើញ​ព្រះ​ថេរៈ ទើប​និយាយ​អង្វរ​ថា ៖ "បពិត្រ​ព្រះ​ភារទ្វាជះ សូម​ទាន​មេត្តា​ចាប់​ថ្ម​ឲ្យ​ជាប់​កុំ​ទំលាក់​លើ​យើង​ខ្ញុំ​ព្រះ​ករុណា​ឡើយ!" ។ ព្រះ​ថេរះ​និមន្ត​ចុះ​លើ​ដំបូល​ផ្ទះ​សេដ្ឋី សេដ្ឋី​ឃើញ​ព្រះ​ថេរះ​បាន​និយាយ​និមន្ត​ឲ្យ​ចុះ​មក​គង់​ក្នុង​ផ្ទះ ប្រគេន​ចង្ហាន់​មាន​រស​ជាតិ​៤​មុខ ហើយ​ឲ្យ​គេ​យក​បាត្រ​ខ្លឹម​ចន្ទន៍​មក​ប្រគេន​ព្រះ​ថេរះ ។ ឯ​ពួក​មហា​ជន​ទាំង​ឡាយ ដែល​មិន​ឃើញ​ព្រះ​ថេរះ​សំដែង​បាដិហារិយះ ចេះ​តែ​អង្វរ​ឲ្យ​លោក​សំដែង​បាដិហារិយះ​ឲ្យ​មើល​ព្រះ​ថេរះ​ក៏​ចេះ​តែ​សំដែង​បាដិហារិយះ​ឲ្យ​មើល​ជា​លំដាប់ ។ ពួក​មហាជន​ណា​ដែល​ពុំ​ទាន់​ឃើញ ក៏​ចេះ​តែ​ដើរ​ហែ​ហម​ចោម​រោម​លោក​អង្វរ​ឲ្យ​ព្រះ​ថេរះ​សំដែង​ទៀត ។ ដំណឹង​នេះ​មិន​ស្ងប់​ស្ងាត់ ក៏​ចូល​ទៅ​ដល់​ព្រះ​ស្រោតា​នៃ​ព្រះ​អរហន្ត​សម្មាសម្ពុទ្ធ ។ ព្រះ​បរមសម្ពុទ្ធ​ទ្រង់​មាន​ព្រះ​ពុទ្ធ​ដីកា នឹង​ព្រះ​អានន្ទ​ថា អានន្ទ​! សំដែង​បដិហារិយ​ហោះ​យក​បាត្រ​ខ្លឹម​ចន្ទន៍​ ដែល​រាជ​គហសេដ្ឋី​ព្យួរ​ព្ធ​ដ៏​អាកាស ហើយ​ពួក​មហាជន​ចោមរោម​ចង់​ឃើញ​បដិហារិយ​នេះ​ទៀត" ។ ព្រះ​បរម​គ្រូ​ទ្រង់​ព្រះ​សណ្តាប់​ដូច្នោះ ទ្រង់​ហៅ​ព្រះ​បិណ្ឌោល​ភារទ្វាជះ​មក​សាក​សួរ​សព្វ​គ្រប់​ទ្រង់​ត្មិះ​តិះ​ដៀល​ដោយ​ប្រការ​ផ្សេង​ៗ ទើប​ទ្រង់​បញ្ញត្តិ​សិក្ខាបទ​លែង​ឲ្យ​សារក​អង្គ​ដទៃ​សំដែង​បដិហារិយ​ត​ទៅទៀត ។ ឯ​ពួក​តិរ្ថិយ​ឮ​ថា​ព្រះ​បរម​គ្រូ​បញ្ញត្តិ​សិក្ខាបទ​ចំពោះ​សាវក​ ពី​រឿង​ធ្វើ​បាដិហារិយ​ដូច្នោះ តាំង​ដើរ​អាក្រោស​ឃោសនា​បន្តុះ​បង្អាប់​ដោយ​ប្រការ​ផ្សេងៗ ចំពោះ​ពុទ្ធ​សាសមណ្ឌល​ថា " ឥឡូវ​ឮ​ថា​ព្រះ​សមណគោតម​បញ្ញត្តិ​សិក្ខាបទ​ហើយ​ពួក​សាវក នឹង​មិន​ហ៊ាន​ប្រព្រឹត្ត​ល្មើស​សិក្ខាបទ​នេះ​ទេ​ទាំង​ព្រះ​សមណគោតម​ក៏​មិន​ល្មើស​កន្លង​ដោយ​ព្រះ​អង្គ​ឯង​ដែរ​នេះ​ជា​ឳកាស​ល្អ​របស់​យើង ហើយ​សាវក​ព្រះ​សមណគោតម​បង្ហាញ​ធម៌​ជាន់​ខ្ពស់​ដល់​មហាជន​ព្រោះ​តែ​បាត​ឈើ​ឯ​ពួក​យើង​មិន​ធ្វើ​ដូច​សាវក​ព្រះ​សមណគោតម​ទេ​ឥឡូវ​នេះ​ពួក​យើង​នឹង​ធ្វើ​បាដិហារិយ ប្រជែង​នឹង​ព្រះ​សមណគោតម​គ្រានេះ​ម្តង" ។ គ្រា​នោះ​ព្រះ​រាជា​នាម​ពិម្ពិសារ​ទ្រង់​ព្រះ​សណ្តាប់​ការ​ឃោសនា​របស់​ពួក​តិរិ្ថយ ទ្រង់​យាង​ទៅ​ក្រាប​ទូល​ព្រះ​សាស្តា​ពី​រឿង​ពួក​តិរិ្ថយ​ចង់​ធ្វើ​បាដិហារិយ​ប្រជែង​នឹង​ព្រះ​អង្គ ព្រះ​សម្ពុទ្ធ​ក៏​ទ្រង់​ទទួល​ថា​នឹង​ធ្វើ​ផ្ចាញ់​ផ្ចាល​ពួក​តិរិ្ថយ​ទាំង​នោះ​ដែរ តែ​ព្រះ​ចៅ​ពុម្ពាសារ​ទ្រង់​ទូល​សួរ​ថា​ " ចុះ​ក្រែង​ព្រះ​អង្គ​បញ្ញត្តិ​សិក្ខាបទ​មិន​ឲ្យ​សាវក​ធ្វើ​ហើយ ព្រះ​អង្គ​នឹង​ធ្វើ​ដូម្តេច​បាន​? " ព្រះ​សម្ពុទ្ធ​ទ្រង់​ត្រាស់​ថា អើ​មហារាជ ! តថាគត​សូម​សួរ​មហារាជ​សិន​ថា មហារាជ​មាន​ស្វាយ​មួយ​ដើម​ក្នុង​សួន ដែល​មាន​ផ្លែ​មីរដេសដាស ហើយ​ប្រជារាស្រ្ត​ព្រះ​អង្គ​បេះ​យក​មក​បរិភោគ តើ​ព្រះ​អង្គ​មាន​ដាក់​ទ័ណ្ឌ​កម្ម​ដែរ​ឬ​ទេ? ហើយ​បើ​មហារាជ​បេះ​សោយ​ខ្លួន​ព្រះ​អង្គ​តើ​គួរ​ដាក់​ទណ្ឌ​កម្ម​ដែរ​ឬ? ព្រះ​បាទ​ពិម្ពាសារ​ទូល​តប​ថា បពិត្រ​ព្រះ​អង្គ​ដ៏​ចម្រើន ! បើ​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​បេះ​សោយ​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​មិន​មាន​ទោស​ទេ តែ​បើ​ប្រជារាស្ត្រ​បេះ​វិញ​នោះ ទើប​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​ត្រូវ​ដាក់​ទោស ។ បពិត្រ​មហារាជ​!​ពិត​មែន​ហើយ​អំណាច​របស់​ព្រះ​អង្គ​លាត​ក្រាល​លើ​អាណាចក្របាន​៣០​យោជន៍​គឺ​ព្រះ​អង្គ​មាន​អំណាច​អាច​ដាក់​ទណ្ឌ​កម្ម​ដល់​ប្រជារាស្ត្រ​ណា​ម្នាក់​ដែល​ប្រព្រឹត្ត​ល្មើស​នឹង​ព្រះ​រាជ​បញ្ញត្តិ ដោយ​ការ​បេះ​ផ្លែ​ស្វាយ​របស់​ទ្រង់​ទៅ​បរិភោគ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ បើ​ព្រះ​អង្គ​បេះ​មក​សោយ​នោះ ពុំ​អាច​ដាក់​ទណ្ឌ​កម្ម​ខ្លួន​ឯង​ទេ រឿង​នេះ​មាន​ឧបមា​ដូច​តថាគត​ដែរ គឺ​បើ​សាវក​ណា​មួយ​ប្រព្រឹត្ត​កន្លង​សិក្ខាបទ ដែល​តថាគត​បញ្ញាត្តិ​ហើយ ត្រូវ​មាន​ទោស​រីឯ​តថាគត​ជា​អ្នក​បញ្ញាត្តិ​មិន​មាន​ទោស​ទេ ដូច្នោះ​តថាគត អាច​នឹង​ធ្វើ​បដិហារិយ ផ្ចាញ់​ផ្ចាល​ពួក​តិរ្ថិយ​ទាំង​នោះ​បាន មិន​ទាស់​ខុស​ឡើយ ។ ឯ​ពួក​តិរិ្ថយ​ឮ​ថា ព្រះ​បរម​សម្ពុទ្ធ​ទ្រង់​បញ្ញាត្តិ​សិក្ខាបទ​ចំពោះ​តែ​សាវក​ហើយ​ព្រះ​អង្គ​នឹង​ធ្វើ​បដិហារិយ​ដោយ​ព្រះ​អង្គ​ឯង ទើប​ប្រជុំ​គ្នា​ថា "ពួក​យើង​វឹក​ហើយ ព្រោះ​ព្រះ​សមណគោតម​នឹង​ធ្វើ​បដិហារិយ​ជា​មួយ​យើង ។ តាំង​ពី​នោះ​មក​ពួក​តិរ្ថិយ ចេះ​តែ​ដើរ​តាម​ប្រកិត​ជាប់​នឹង​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​យាង​ទៅ​បិណ្ឌបាត ក៏​ដើរ​តាម​ទៅ ហើយ ប្រកាស​ឃោសនា​ថា​ពួក​ខ្លួន​នឹង​ធ្វើ​បាដិហារិយ​ប្រណាំង​ប្រជែង​ជា​មួយ​ព្រះ​សមណគោតម​ ។ រី​ពួក​មហាជន​ដែល​ចង់​ឃើញ​ឬទ្ធិ​បារមី នៃ​ពួក​តិរ្ថិយ នឹង​ព្រះ​បរម​សម្ពុទ្ធ​ក៏​ចេះ​តែ​ដើរ​ហែម​ហម ដើម្បី​រង់​ចាំ​មើល​បាដិហារិយ​នេះ ។ ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ទ្រង់​កំណត់​ថា​នឹង​ធ្វើ​បាដិហារិយ នៅ​ក្រុង​សាវត្ថី​កំណត់​៤​ខែ​ទៀត ។ លុះ​ដល់​ថ្ងៃ​កំណត់​ថា​នឹង​ធ្វើ​ហើយ បួក​តិរ្ថិយ បាន​អង្គាស​ឃោនា​ឧបដ្ឋាក​របស់​ខ្លួន​ចំនួន ១០០០ រៀល​មួយ​ផ្ទះ ដើម្បី​ចាត់​ចែង​ធ្វើ​រោង​ក្រសាល​ប្រក់​ព្រំ​ដោយ​គ្រឿង​ផ្កា​គ្រប់​យ៉ាង សំរាប់​ធ្វើ​បាដិហារិយ ។ គ្រានោះ​ព្រះ​ចៅ​សេនទិកោសល ឃើញ​ពួក​តិរ្ថិយ​ធ្វើ​រោង​ក្រសាល ទើប​ចូល​ទៅ​ទូល​សួរ​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ​ថា ទ្រង់​នឹង​ធ្វើ​រោង​សម្រាប់​អង្គ​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ​បាដិហារិយ តែ​ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​ហាម​ឃាត់ ហើយ​ទ្រង់​សម្រេច​ព្រះ​ទ័យ​ថ្វាយ​ព្រះ​ចៅ​បសេនទិកោសល​ថា តថាគត​នឹង​ធ្វើ​បាដិហារិយ​ក្រោម​ដើម​អម្ព​ព្រឹក្ស ក៏​បបួល​ញាតិ​សិស្ស​គណ​របស់​ខ្លួន​កាប់​រំលំ​ដើម​អម្ពរ​ព្រឹក្ស​ចោស​អស់ ដោយ​ហោច​ទៅ​សូម្បី​តែ​ឈើ​អម្ពរ​ព្រឹក្ស​នោះ​ទើប​នឹង​ដុះ​ក្នុង​ថ្ងៃ​នោះ​ក៏​ដក​ចោល​អស់​ដែរ ។ ដល់​ថ្ងៃ​កំណត់​ថា​នឹង​ធ្វើ​បាដិហារិយ ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ទ្រង់​យាង​ទៅ​កាន់​ក្រុង​សាវត្ថី នា​ថ្ងៃ​បុណ្ណមី​ខែអាសាធ បាន​ជួប​នឹង​ឧធ្យាន​បាល របស់​ព្រះ​បាទ​ពិម្ពិសារ​ម្នាក់​ឈ្មោះ​គណ្ឌះ កំពុង​កាន់​ស្វាយ​ដើរ​មក​ដោយ​បំណង​ថា​នឹង​យក​ទៅ​ថ្វាយ​ព្រះ​បាទ​ពិម្ពិសារ ។ ឧធ្យាន​បាល​ឈ្មោះ​គណ្ឌ បាន​ជួប​នឹង​ព្រះ​សាស្តា គាត់​គិត​ថា " បើ​អញ​យក​ស្វាយ​ទុំ​នេះ​ទៅ​ថ្វាយ​ស្តេច​ៗ ប្រគល់​រង្វាន់​ឲ្យ​អញ​ត្រឹម​តែ​២៥ ឬ ១៦ កហាបណះ ប៉ុណ្ណោះ បើ​អញ​ប្រគេន​ព្រះ​សាស្តា​វិញ ប្រហែល​ជា​មាន​ផលានិសង្ស​ច្រើន" បើ​អញ្ចឹង​អញ​នឹង​ប្រគេន​ព្រះ​សាស្តា​វិញ​ចុះ ។ លុះ​គិត​ហើយ ទើប​គណ្ឌះ​បង្អោន​ស្វាយ​នោះ​ប្រគេន​ព្រះ​សាស្តា ។ ព្រះ​សាស្តា​ទទួល​ហើយ ទ្រង់​គង់​ឲ្យ​អានន្ទ​ច្របាច់​ស្វាយ​ត្រង់​ធ្វើ​ជា​ទឹក​បាន​ឆាន់​ក្នុង​វេលា​នោះ ។ ឆាន់​រួច​ហើយ​ព្រះ​បរម​សាស្តា​ហុច​គ្រាប់​ស្វាយ​ទៅ​ឲ្យ​ធ្យាន​បាល​គណ្ឌះ ដោយ​ព្រះ​ពុទ្ធ​ដិកាថា នែ​គណ្ឌ ! ចូរ​ឯង​កប់​គ្រាប់​ស្វាយ​ក្នុង​ទី​នេះ​ចុះ គណ្ឌ​ធ្វើ​តាម​ព្រះ​ពុទ្ធ​ដីកា រួច​ព្រះ​សាស្តា​ទ្រង់​ចាក់​ទឹក​លាង​ព្រះ​ហស្ថ​លើ​គ្រាប់​ស្វាយ​ដែល​កប់​ហើយ​នុះ ។ ព្រះ​សាស្តា​ដក​ព្រះ​ហស្ថ​មិន​ទាន់​ទាំង​ផុត​ពី​នោះ​ផង​ស្រាប់​តែ​គ្រាប់​ស្វាយ​ធ្លុះ​ដុះ​ចេញ​ជា​ពន្លក ដើម​ប៉ុន​ភ្នៀង​នង្គ័ល​ភ្លាម ហើយ​លូត​ធំ​ឡើង​ជា​លំដាប់ ដោយ​បារមី​នៃ​ព្រះ​អង្គ ។ មែក​ម្ខាង​ៗ នៃ​ស្វាយ​នោះ​មាន​ប្រវែង​៥០​ហត្ថ ដែល​មាន​ស្លឹក​ម្លប់​ទ្រឈឹង​ទ្រឈៃ​បែក​មែក​គ្រប់​ទិស គឺ​មែក​លយ​ចេញ​ទៅ​គ្រប់​ទិស​ទាំង​៤ នឹង​ដុះ​ត្រង់​ទៅ​លើ​មួយ ហើយ​ចេញ​ជា​ផ្កា​ផ្លែ​ក្នុង​មួយ​ខណះ​នោះ​ភ្លាម ។ ឯ​ពួក​សាវក​ដែល​និមន្ត​តាម​លំដាប់​មុន​ក្រោយ ក៏​បាន​ឆាន់​ផ្លែ​ស្វាយ​ទាំង​នោះ​តាម​លំដាប់ ។ ព្រះ​បាទ​ពិម្ពិសារ​ទ្រង់​ជ្រាប​ពត៌​មាន​នោះ បាន​ដាក់​បញ្ញត្តិ​មិន​ឲ្យ​នរណា​ម្នាក់​កាប់​រំលំ​ដើម​ស្វាយ​នោះ​ឡើយ ។ ឯ​ពួក​របាំ​ក៏​បាន​ស៊ី​ផ្លែ​ស្វាយ​ទាំង​នោះ​ដែរ​ហើយ​ស្រែក​ថា នែ​ពួក​តិរ្ថិយ​ចង្រៃ អ្នក​ឯង​ ពួក​អ្នក​ឯង​ចង្រៃ​ណាស់​ដើរ​ដក​កាប់​រំលំ​ស្វាយ​អស់​គ្មាន​សល់ ដើម្បី​កុំ​ឲ្យ​ព្រះ​អង្គ​ធ្វើ​បាដិហារិយ​បាន ។ លំដាប់​នោះ ព្រះ​ឥន្ទ្រ​បង្គាប់​រលាហក​ទេវបុត្រ​ឲ្យ​ធ្វើ​ជា​ខ្យល់​បំប៉ើង​បារាំ​ពួក​តិរ្ថិយ​វិនាស​អស់ ។ ព្រះ​សរិយ​ទេវបុត្រ បើក​ពន្លឺ​ថ្ងៃ​យ៉ាង​ក្តៅ​បញ្ចាំង​លើ​ពួក​តិរ្ថិយ​មាន​ញើស​ហូរ​ចេញ​ជា​ទឹក​ ត្រូវ​ប៉ះ​នឹង​ធូលី​ដែល​ហុយ​ផង មាន​សភាព​ដូច​ជា​គោប​ពាល​ខ្នង បែក​បាក់​គ្នា​ខ្ចាត់​ខ្ចាយ​រត់​រក​ច្រក​តែ​រៀង​ៗ​ខ្លួន ។ លំដាប់​នោះ​មនាកសិករ​ម្នាក់​ជា​ឧបដ្ឋាក​របស់​គ្រូ​ឈ្មោះ​បរណក​ស្សបះ​បាន​គិត​ថា ឥឡូវ​នេះ​ជាកាល​អញ​ត្រូវ​ធ្វើ​បាដិហារិយ​ហើយ​អញ​នឹង​ទៅ​មើល​ពិធី បាដិហារិយ​លោក​គ្រូអញ " រួច​ស្រាយ​គោ​លែង​កាន់​នឹង​ឆ្នាំង​បបរ​ដើរ​តម្រង់​ទៅ​កន្លែង​ធ្វើ​បាដិហារិយ ស្រាប់​តែ​ជួប​នឹង​គ្រូ​បូរណបស្សបះ​កំពុង​រត់​តាម​ផ្លូវ​ទើប​សួរ​ថា​លោក​គ្រូៗ ! លោក​គ្រូ​រត់​ទៅ​ណា? ខ្ញុំ​មក​ក្នុង​ទី​នេះ​ប៉ង​ថា​នឹង​មើល​ពិធី​បាដិហារិយ​របស់​លោក​គ្រូ ចុះ​លោក​គ្រូ​រត់​ទៅ​ណា​មិន​បាន​ធ្វើ​បាដិបារិយ​ទេ​ឬ? " ។ បូរ​ណក​ស្សបះ តប​ថា​មាន​ប្រយោជន៍​អ្វី​ដោយ​ការ​ធ្វើ​បាដិហារិយ​នោះ ចូរ​អ្នក​ឯង​ឲ្យ​ខ្សែ​នឹង​ឆ្នាំង​បបរ​មក​អាត្មា កសិករ​ជា​ឧបដ្ឋាក ក៏​ប្រគេន​ឆ្នាំង​នឹង​ខ្សែ​នោះ​ទៅ​ ។ បូរណកស្សបះ ទទួល​យក​ខ្សែ​នឹង​ឆ្នាំង​បបរ​ហើយ ដើរ​​សំដៅ​ទៅ​កំពង់​ទឹក​យក​ខ្សែ​ម្ខាង ចង់​ភ្ជាប់​នឹង​ក​ឆ្នាំង​ចុង​ខ្សែ​ម្ខាង​ទៀត​ចង​ភ្ជាប់​នឹង​ក​ខ្លួន​រួច​ប្រមៀល​ទម្លាក់​ទៅ​ក្នុង​ទឹក ។ ឯ​ឆ្នាំង​ត្រូវ​ទឹក​ចូល​ពេញ ក៏​ទាញ​បូរណកស្សបះ​ឲ្យ​ជ្រមុជ​ចុះ​ដល់​នូវ​ជីវិត​ក្ស័យ ក្នុង​គ្រា​នោះ ឯង ។ ឯ​ព្របរម​សាស្តា​ទ្រង់​និម្មិត​ទី​ចង្រ្កម ដ៏​មាន​ចុង​ម្ខាង​គ្រប​ដល់​កណ្តាប់​ចក្រ​ឡ​ខាង​កើត ម្ខាង​ទៀត​ដល់​កណ្តាប់​ចក្រវាឡ​ខាង​លិច​ឲ្យ​ទៅ​ជា​ម្លប់​សម្រាប់​ពុទ្ធ​បរិស័ទ​រួច​ទ្រង់​យាង​ចេញ​ពី​គន្ធ​កុដិ​ឆ្ពោះ​ទៅ​កាន់​ទី​ចង្រ្កម​នោះ​ដោយ​ព្រះ​ទ័យ​ថា ពេល​នេះ​ជា​ពេល​គួរ​ធ្វើ​បាដិហារិយ​ហើយ " ។ ក្នុង​ពេល​នោះ​ មាន​អនាគាមី​ឧបាសិកា​មួយ​រូប​ឈ្មោះ​ឃរណី ចូល​ទៅ​ថ្វាយ​បង្គំ​ព្រះ​បរម​សាស្តា​សុំ​ធ្វើ​បាដិហារិយ​ជំនួស ដើម្បី​កុំ​ឲ្យ​ព្រះ​អង្គ​លំបាក​ព្រះ​កាយ ។ ព្រះ​សាស្តា​ទ្រង់​សួរ​ថា ចុះ​នាង​នឹង​ធ្វើ​ពិធី​បាដិហារិយ​ជា​ទឹក ហើយ​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​នឹង​មុជ​ចុះ​ក្នុង​ទឹក​ឲ្យ​ដូច​សកុណី​ទឹក ពី​មាត់​ចក្រវាឡ​ខាង​លិច​ទៅ​ផុស​នៅ​កណ្តាប់​មាត់​ចក្រវាឡ​ខាង​កើត មុជ​ពី​ខាង​ជើង​ទៅ​ផុស​ខាង​ត្បួង កាល​បើ​មហាជន​ឃើញ​ហើយ នឹង​នឹក​ស្ងើច​ដល់​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​ថា គ្រាន់​តែ​សាវកា​របស់​ព្រះ​អង្គ​មាន​ឬទ្ធិ មាន​អានុភាព​ម្លឹង​ទៅ​ហើយ ចុះ​ចំណង់​បើ​ព្រះ​អង្គ​វិញ នឹង​មាន​ឬទ្ធិ​អានុភាព​យ៉ាង​ណា​ទៅ ? " ឯ​ពួក​តិរ្ថិយ​កាល​បើ​ឃើញ​ដូច្នេះ មុខ​ជា​នឹង​បាក់​បប​ខ្លប​ខ្លាច​អំណាច​រត់​ខ្ចាត់​ខ្ចាយ​អស់​ពុំ​ខាន ។ ព្រះ​សាស្តា​ព្រះ​សណ្តាប់​ហើយ ទ្រង់​មិន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ ។ ត​ពី​នោះ​មក​មាន​សាវក សវិកា ជា​ច្រើន​សុំ​សេចក្តី​អនុញ្ញាត​ធ្វើ​បាដិហារិយ​ពី​អង្គ​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ​ដូច​ជា ចូឡ​អនាថិបិណ្ឌិក នាង​វីវសាមណេវី​ព្រះ​ជន្ម​៧​ឆ្នាំ ចន្ទ​សាមណេរ​ព្រះ​ជន្ម​៧​ឆ្នាំ ព្រះ​បរម​សាស្តា​ទ្រង់​សួរ​តាម​លំដាប់ ពួក​សាវក​ទាំង​នោះ​ក៏​ឆ្លើយ ទូល​ពុទ្ធ​ដីកា​តាម​ការ​ប៉ិន​ប្រសប់​រៀង​ៗ​ខ្លួន ។ ចុង​ក្រោយ​បំផុត​ ព្រះ​មហាមោគ្គ​លាន​ត្ថេរ​ចូល​សុំ​ធ្វើ​ដែរ ព្រះ​សាស្តា​ទ្រង់​សួរ​ថា​អ្នក​ធ្វើ​ដូចម្តេច​? ព្រះ​មហាមោគ្គលាន​ទូល​ថា ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​នឹង​យក​ភ្នំ​នេរុរាជ​មក​ដាក់​ត្រង់​ចន្លោះ​ធ្មេញ រួច​ទំពារ​ស៊ី​ដូច​ជា​បុគ្គល​ទំពារ​ស៊ី​គ្រាប់​ស្ពៃ មូរ​មហា​ផែន​ដី​ដូច​ជា​កន្ទេល​វែង​ ចាប់​ផែន​ដី​បង្វិល​ឲ្យ​ដូច​ជា​កង​ចក្រ ជា​វិការះ​នៃ​ដី រួច​ដាក់​មហាផែន​ដី​លើ​បាត​ដៃ​ឆ្វេង ដាក់​សត្វ​លោក​បាត​ដៃ​ខាង​ស្តាំ រួច​យក​ភ្នំ​សិនេរុរាជ​ធ្វើ​ជា​ឆត្រ​ទ្រ​មហា​ផែនដី​ធ្វើ​ឲ្យ​ទៅ​ឆត្រ​បាំង​លើ​សត្វ​ទាំង​អស់ រួច​ខ្ញុំ​ព្រះ​អង្គ​ដើរ​ចង្រ្គម ឲ្យ​ដូច​ជា​ភិក្ខុ​មួយ​អង្គ​បាំង​ឆត្រ​ដើរ​ចង្រ្គម​ដូច្នោះ ។ ព្រះ​បរម​គ្រូ​ទ្រង់​ហាម​ឃាត់​ថា​តថាគត​ដឹង​ថា​អ្នក​ទាំង​អស់​គ្នា​មាន​អានុភាព​ច្រើន​ហើយ តែ​តថាគត​មិន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ទេ ព្រោះ​ភារៈ​នេះ​តែង​កើត​មាន​ដល់​ព្រះ​ពុទ្ធ​តាំង​ពី​បុរាណ​កាល​មក ។ លុះ​មាន​ពុទ្ធ​ដិកា​ចប់​ហើយ ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​យាង​ទៅ​កាន់​ទី​ចង្រ្កម​ដែល​មាន​ពុទ្ធ​បរិស័ទ​២៤​យោជន៍​ជុំ​វិញ ចោម​រោម​ចាំ​មើល​ពិធី​បាដិហារិយ ពិធី​សំដែង​បាដិហារិយ ក៏​បាន​ចាប់​ផ្តើម​ឡើង ។ បុច្ឆា ចុះ​ពុទ្ធ​ញាណ​ដ្រល​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ក្នុង​ពិធី​បាដិហារិយ​នោះ​មាន​សភាព​ដូម្តេច? វិសជ្ជនា​ថា ញាណ​របស់​ព្រះ​តថាគត​ក្នុង​ពិធីសម្តែង​បាដហារិយ​នេះ មិន​សាធារណ៍​ដល់​ពួក​សាវក​ទេ ព្រោះ​ថា​ពិធី​ធ្វើ​បាដិហារិយ​នេះកើត​មាន​តែ​មួយ​ដង​ៗ សម្រាប់​ព្រះ​ពុទ្ធ​គ្រប់​អង្គ​ព្រោះ​ហេតុ​នោះ​ពួក​សាវក​សាវិកា​ពុំ​អាច​ធ្វើ​បាន​ឡើយ គឺ​មាន​សភាព​ដូច​តទៅ​នេះ ៖ គំនរ​ភ្លើង​ចេញ​ពី​ព្រះ​កាយ​ខាង​លើ ទរ​ទឹក​ចេញ​ពី​ព្រះ​កាយ​ខាង​ក្រោម គំនរ​ភ្លើង​ចេញ​ពី​ព្រះ​កាយ​ទរទឹក​ចេញ​ពី​ព្រះ​កាយ​ខាង​ក្រោម​ គំនរ​ភ្លើង​ចេញ​ពី​ព្រះ​កាយ​ទរ​ទឹក​ចេញ​ពី​ព្រះ​កាយ​ខាង​មុខ គំនរ​ភ្លើង​ចេញ​ពី​ព្រះ​កាយ​ខាង​ស្តាំ ទរ​ទឹក​ចេញ​ពី​ព្រះ​កាយ​ខាង​មុខ គំនរ​ភ្លើង​ចេញ​ពី​ព្រះ​កាយ​ខាង​ឆ្វេង ទរទឹក​ចេញ​ពី​ព្រះ​កាយ​ខាង​ស្តាំ គំនរ​ភ្លើង​ចេញ​ពី​ព្រះ​នាសាខាង​ស្តាំ ទរ​ទឹក​ចេញ​ពី​ព្រះ​នាសា​ខាង​ឆ្វេង ទរ​ទឹក​ចេញ​ពី​ព្រះ​នាសា​ខាង​ស្តាំ​គំនរ​ភ្លើង​ចេញ​ពី​ស្មា​ខាង​ស្តាំ​គំនរ​ភ្លើង​ចេញ​ពី​ព្រះ​ហស្ថស្តាំ​ទរទឹក​ចេញ​ពី​ព្រះ​ហស្ថ​ឆ្វេង គំនរ​ភ្លើង​ចេញ​ពី​ព្រះ​ហស្ថ​ឆ្វេង ទរទឹក​ចេញ​ពី​ព្រះ​ហស្ថ​ស្តាំ គំនរ​ភ្លើង​ចេញ​ពី​ព្រះ​បាទ​ឆ្វេង ទរទឹក​ចេញ​ពី​ព្រះ​បាទ​ស្តាំ ព្រះ​រស្មី​ប្រាំ​មួយ​ពណ៌ គឺ​ខៀវ លឿង ក្រហម ស ហង្ស​បាទ​នឹង​ភ្លឺ​ផ្លេក​ផ្សាយ​ចេញ​ពី​សរីរះ​ទាំង​មូល ទ្រង់​និម្មិត​ជា​ព្រះ​ពុទ្ធ​បី​អង្គ​ទៀត​គឺ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ​ទ្រង់​ចង្រ្កម ព្រះ​ពុទ្ធ​ដែល​ទ្រង់​និម្មិត​ឈរ អង្គុយ​នឹង​សឹង​បើ​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ​ទ្រង់​សឹង ព្រះ​ពុទ្ធ​និម្មិត​ឈរ អង្គុយ​ចង្រ្កម ។ នេះ​ជា​ពុទ្ធ​ញ្ញាណ​ក្នុង​ការ​សំដែង​បាដិហារិយ ។ ក្នុង​ការ​សំដែង​បាដិហារិយ​នេះ​គំនរ​ភ្លើង នឹង​ទរទឹក​ឥត​មាន​ការ​ច្រឡូក​ច្រឡំ​គ្នា​ទេ គឺគំនរ​ភ្លើង ហើយ​នឹង​ទរទឹក​ផ្លាស់​គ្នា​ចេញ​ពី​ព្រះ​កាយ​ខាង​ស្តាំ​ម្តង ខាង​ឆ្វេង​ម្តង​ហើយ​លាត​ត្រដាង​រហូត​ដល់​កណ្តាប់នៃ​ចក្រវាឡ​ទាំង​មូល ។ មហាជន​ដែល​ឈរ​ត្រៀប​ត្រា​មាន​ចំនួន ២៤ យោជន៍​ជុំ​វិញ​បាន​ឃើញ​បាដិហារិយ ដ៏​អស្ចារ្យ​ដូច្នោះ​ហើយ បាន​ថ្វាយ​សព្ទ​សារធុការ​ចំពោះ​ព្រះ​បរម​គ្រូ​យ៉ាង​អនេក​កប្បការ ។ ក្នុង​ពេល​សំដែង​បាដិហារិយ ព្រះ​បរម​គ្រូ​ឆ្លៀត​ឳកាស​សំដែង​ធម្មទេសនា​ប្រោស​សត្វ​ផង ។ ធម្មាភិ​សម័យ​គឺ​ការ​ត្រាស់​ដឹង​នូវ​ធម៌ ក៏​បាន​កើត​ប្រាកដ​ដល់​មហាជន​ក្នុងឳកាស​នោះ ។ ឯ​ពួក​និគ្រន្យអន្យតិរ្ថិយ កាល​បើ​ឃើញ​ឬទ្ធី​ចេស្តា នៃ​ព្រះ​បរម​គ្រូ​ហើយ បែរ​ជា​បាក់​បប​ខ្លប​ខា្លច​អំណាច​បារមី​នៃ​ព្រះ​អង្គ​ព្រម​ចុះ​ចាញ់​ក្នុង​ពេល​នោះ​ហោង ។ លុះ​ពិធី​សំដែង​បាដិហារិយ បាន​ចប់​សព្វ​គ្រប់​ហើយ ព្រះ​ពុទ្ធ​បង្កូរ​បណ្តូល​សាស្តា​ទ្រង់​ប្រលើល​ថា ព្រះ​ពុទ្ថ​បូរាណ​កាល​បើ​បាន​ធ្វើ​បាដិហារិយ​រួច​ហើយ តែង​គង់​ចាំ​វស្សា​ក្នុង​ទី​ណា​អេះ ! ? ទ្រង់​ជ្រាប​ថា តាម​ធម្មតា​បើ​ធ្វើ​បាដិហារិយ ព្រះ​ពុទ្ធ​គ្រប់​ព្រះ​អង្គ​តែង​យាង​ទៅ​គង់​ចាំ​វស្សានា​តាវ​តឹង្ស​ភព ដើម្បី​សំដែង​ព្រះ​អភធម្ម​បិដក​ប្រោស​ពុទ្ធ​មាតា ។ លុះ​ទ្រង់​រំពឹង​ដូច្នេះ​ហើយ ទ្រង់​ក៏​លើក​ព្រះ​បាទ​ខាង​ស្តាំ​ដាក់​ជាន់​លើ​កំពូល​ភ្នំ​យុគន្ធរ​ព្រះ​បាទ​ឆ្វេង​ដាក់​លើ​កំពូល​ភ្នំ​សិនេរុ ។ គេ​សួរ​ថា ចុះ​ភ្នំ​ស្ថិត​នៅ​ឆ្ងាយ​ៗ​ម្ល៉េះ ហេតុ​ម្តេច​ក៏​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​ទ្រង់​ឈាន​ជាន់​បាន ? ឆ្លើយ​ថា​ដោយ​អំណាច​នៃ​ឬទ្ធានុភាព និង​បារមី​របស់​ព្រះ​អង្គ​ ទើប​ភ្នំ​ទាំង​អស់​ទទួល​ទ្រង់​ព្រះ​បាទ នៅ​ពេល​ដែល​ព្រះ​អង្គ​លើក​ព្រះ​បាទ​ជាន់​លុះ​ឈាន​ផុត​ទៅ​ទើប​ភ្នំ​ទាំង​នោះ​ទៅ​ឋិត​នៅ​ទី​ដើម​វិញ ។ កាល​ដែល​អង្គ​ព្រះ​បរម​គ្រូ​យាង​ផុត​ទៅ ពួក​ពុទ្ធ​បរិស័ទ​មាន​ការ​សោក​ស្តាយ​ទន្ទក់​ទន្ទេញ​រលឹក​ព្រះ​អង្គ​ដោយ​ខ្សឹក​ខ្សួល​ជា​បទ​គាថា​ថា" គួរ​ស្តាយ​ណាស់​ហ្ន៎! ព្រះ​សម្ពុទ្ធ​ទ្រង់​យាង​ជាន់​លើ​ភ្នំ​គិជ្ឈកូដ ភ្នំ​កៃ​លាស​និង​ភ្នំ​យុគន្ធរ​ទៅ​ផុត​ហើយ យើង​ខ្ញុំ​លែង​បាន​ឃើញ​ព្រះ​អង្គ​ជា​ច្បង​លើ​លោក​ទៀត​ហើយ! ។ ឯ​ព្រះ​បរម​លោក​នាថ​ទ្រង់​គង់​ក្នុង​កណ្តាល​ទេវបរិស័ទ​សំដែង​អភិធម្ម​បិដក​ប្រារព្ធ​គុណ​ព្រះ​មាតា មាន​បទ​ដើម​ថា " កុសលា ធម្មា អកុសលា ធម្មា អព្យាកតា ធម្មា ធម៌​ទាំង​ឡាយ​ជា​កុសល ធម៌​ទាំង​ឡាយ​ជា​អកុសល ធម៌​ទាំង​ឡាយ​ជា​អព្យាក្រិត " ។ ទ្រង់​សំដែង​តែ​អភិ​ធម្ម​បិដក​នេះ​អស់​វារះ​៣​ខែ​គត់ ។ លុះ​ដល់​តិថី ១៤​កើត​ខែ​អស្សុជ​ជា​ថ្ងៃ​បវារ​ណាចេញ​ព្រះ​វស្សា ព្រះ​បរម​ពុទ្ធ​ទ្រង់​មាន​ព្រះ​បន្ទូល​ទៅ​នឹង​សក្កទេវរាជ​ថាបពិត្រ​មហារាជ ! ថ្ងៃ​នេះ​ជា​ថ្ងៃ​ត្រូវ​បវារណា ចេញ​វស្សា​ហើយ​តថាគត​នឹង​ត្រូវ​ចុះ​ទៅ​កាន់​មនុស្ស​ថាន​វិញ​ហើយ " ។ សក្កទេវរាជ​ក៏​បាន​និម្មិត​ជណ្តើរ ៣ សម្រាប់​ចុះ​ចាក​ឋាន​តាវ​តឹង្ស គឺ​ជណ្តើរ​មួយ​និម្មិត​អំពី​មាស​ជណ្តើរ​មួយ​និម្មិត​អំពី​កែវ​មណី នឹង​ជណ្តើរ​មួយ​ទៀត​និម្មិត​អំពី​ប្រាក់ ដែល​សុទ្ធ​តែ​មាន​ជើង​តំកល់​នៅ​ទៀប​ទ្វារ​សង្កសទ្រគរ នឹង​ក្បាល​ដំកល់​លើ​កំពូល​ភ្នំ​សិនេរុ ។ បណ្តា​ជណ្តើរ​ទាំង​បី​នោះ ជណ្តើរ​មាស​សម្រាប់​ពួក​ទេវតា ជណ្តើរ​បា្រក់​សម្រាប់​ពួក​មហាព្រហ្ម និង​ជណ្តើរ​កែវ​សម្រាប់​ព្រះ​តថាគត ។ សេចក្តី​អស្ចារ្យ​ថា កាល​ព្រះ​អង្គ​យាង​ចុះ​ពី​ឋាន​តាវ​តឹង្ស ទ្រង់​ប្រថាប់​លើ​កំពូល​ភ្នំ​សិនេរុ សម្តែង​បាដិហារិយ ដើម្បី​យាង​ចុះ​មក​ទ្រង់​ញ៉ាំង​ព្រហ្ម​លោក ទេវលោក​ មនុស្ស​លោក អវិចិមហានរក និង​ចក្រវាឡ​ទាំង​អស់​ឲ្យ​មាន​ការ​ភ្លឺ​ស្វាង អាច​មើល​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក​ឃើញ ។ ក្នុង​ព្រះ​រាជ​ដំណើរ​យាង​ចុះ​មក​នេះ ពួក​បញ្ចសិខគន្ធព​ទេវបុត្រ​ដែល​ស្ទាត់​ជំនាញ​ខាង​តន្ត្រី បាន​ប្រគំ​ដូរ្យ​តន្ត្រី​បូជា​ព្រះ​អង្គ​នៅ​ខាង​ស្តាំ​មាតលិសង្គាហក​ទេវបុត្រ​បូជ​ផ្កា និង​គ្រឿង​ក្រអូប​នៅ​ខាង​ឆ្វេង មហា​ព្រហ្មបាំង​ក្លស់​ថ្វាយ និង​សុយាមះ​កាន់​ផ្លិត​បក់​ថ្វាយ ។ ការ​យាង​ចុះ​ពី​ឋាន​តាវតឹង្ស​ប្រកប​ដោយ​ពុទ្ធ​សិរីឥត​បី​ប្រៀប ដ៏​មាន​ពួក​ទេវតា​ជា​បរិវារ​ចោម​រោម​ហែហម​រហូត​ដល់​ទ្វារ​នគរ​សង្កស្សះ ។ ឯ​ព្រះ​សារី​បុត្តត្ថេរ និមន្ត​ទៅថ្វាយ​បង្គំ​ព្រះ​សាស្តា​រួច​ពោល​សរសើរ​អំពី​ពុទ្ធ​សិរី​ដូច​នេះ​ថា " កាល​ពី​មុន​ខ្ញុំ​មិន​ធ្លាប់​បាន​ឃើញ​ពុទ្ធ​សិរី​ព្រះ​អង្គ​ទេ​ទាំង​សម្លេង​ក៏​ពុំ​ធ្លាប់​បាន​ស្តាប់ ឯ​ព្រះ​សាស្តា​ព្រះ​អង្គ​មាន​សម្លេង​ដូច​ព្រហ្ម​យ៉ាង​នេះ ទ្រង់​យាង​ចុះ​ហើយ​ពី​ថាន​ត្រៃ​ត្រឹង្ស​មក​កាន់​មនុស្ស​លោក​ដោយ​ពុទ្ធ​ដំណើរ​ដ៏​មាន​សិរី​ " រួច​គ្រាប​ទូល​អង្គ​តថាគត​ថា បពិត្រ​ព្រះ​ចមកុដ​បំផុត​លោក ថ្ងៃ​នេះ​ពួក​មនុស្ស នឹង​ទេវតា​ទន្ទឹង​មើល​ផ្លូវ​ព្រះ​អង្គ​គ្រប់​ៗ​គ្នា ។ លំដាប់​នោះ​ព្រះ​បរម​សាស្តា​ទ្រង់​ត្រាស់​ថា អើសារីបុត្រ ! ជា​ការ​ធម្មតា​ទេ ព្រោះ​ទេវតា នឹង​មនុស្ស​តែង​ស្រឡាញ់ ឬ ប្រាថ្នា​ឲ្យ​តែ​បាន​ជួប​នឹង​អ្នក​ប្រាជ្ញ ដែល​មាន​គុណ​សម្បត្តិ​របៀប​នេះ​ឯង " រួច​ទ្រង់​សំដែង​ធម្មទេសនា​ថានរណា​មួយ​ជា​អ្នក​ប្រាជ្ញ មាន​ការ​ខ្វល់​ខ្វាយ​តែ​ក្នុង​ឈាន ត្រេក​អរ​តែ​ក្នុង​នេក្ខម្មះ ទេវតា​នឹង​មនុស្ស​តែង​ប្រាថ្នា​តែង​ប្រាថ្នា​ចង់​បាន​ចង់​ជួប​នឹង​អ្នក​នោះ​ឯង​ដែល​មាន​ប្រាជ្ញា​ត្រាស់​ដឹង​ព្រម​ទាំង​ស្មារតី ។ លុះ​ចប់​ធម្មទេសនា ពុទ្ធ​បរិស័ទ​ទាំង​៤ ក៏​បាន​សំរេច​នូវ​ធម៌​ជាន់​ខ្ពស់​គ្រប់​ៗ​គ្នា​ក្នុង​ពេល​នោះ​ហោង ។ អត្ថបទ​នេះ​ដក​ស្រង់​ចេញ​ពី​សៀវភៅៈ ប្រជុំជាតក វាយ​អត្ថបទ​ដោយៈ កញ្ញា ជា ម៉ានិត ដោយ៥០០០ឆ្នាំ

កិំឆន្ទជាតក (ពោលអំពីផលឧបោសថកន្លះថ្ងៃ) ព្រះសាស្ដាកាលស្ដេចគង់នៅវត្តជេតពន ទ្រង់ប្រារព្ធឧបោសថកម្ម បានត្រាស់ព្រះធម្មទេសនា​នេះ មានពាក្យថា កិំឆន្ទោ កិមធិប្បាយោ ដូច្នេះជាដើម ។ ថ្ងៃមួយ ព្រះសាស្ដាត្រាស់សួរឧបាសកឧបាសិកាទាំងឡាយជាច្រើន ដែលជាអ្នករក្សាឧបោសថ មកដើម្បីស្ដាប់ធម៌ អង្គុយក្នុងធម្មសភាថា ម្នាលឧបាសកឧបាសិកាទាំងឡាយ អ្នក​ទាំងឡាយជាអ្នកប្រកបដោយឧបោសថឬ ? កាលឧបាសកឧបាសិកាទាំងឡាយនោះ​ទូល​ថា ពិតមែនហើយ ព្រះអង្គ ។ ព្រះមានព្រះភាគត្រាស់ថា ឧបោសថដែលអ្នកទាំងឡាយបាន​ធ្វើដោយរក្សានេះ ល្អប្រពៃហើយ សូម្បីបោរាណជនទាំងឡាយបានទទួលយសដ៏ធំ ក៏​ដោយ​ផលនៃឧបោសថកម្មកន្លះថ្ងៃដែរ ។កាលឧបាសកឧបាសិកាទាំងឡាយ ទូលសូមអារាធនា​ហើយ ព្រះសាស្ដានាំអតីតនិទានមកថា៖ ក្នុងអតីតកាល កាលព្រះបាទព្រហ្មទត្តសោយរាជសម្បត្តិ ដោយធម៌ ក្នុងនគរពារាណសី ព្រះរាជានោះមានសទ្ធា ជាអ្នកមិនប្រមាទក្នុងទាន សីល និងឧបោសថកម្ម ។ ព្រះរាជា ញ៉ាំង​ជនដ៏សេសមានអាមាត្យទាំងឡាយជាដើម ឲ្យសមាទាននូវកុសលមានទានជាដើម ។ ចំណែក​បុរោហិតរបស់ព្រះអង្គ ជាអ្នកប្រព្រឹត្តស៊ីសាច់ខ្នងរបស់អ្នកដទៃ ជាអ្នកស៊ីសំណូក ជាអ្នកវិនិច្ឆ័យក្ដីកោង ។ ក្នុងថ្ងៃឧបោសថមួយ ព្រះរាជាត្រាស់ឲ្យហៅអាមាត្យទាំងឡាយមក ហើយទ្រង់ត្រាស់ថា អ្នកទាំងឡាយចូររក្សាឧបោសថ ។ បុរោហិតនោះមិនបានសមាទានឧបោសថឡើយ ។ គ្រានោះ កាលព្រះរាជាកំពុងសួរពួកអាមាត្យថា អ្នកទាំងឡាយរក្សាឧបោសថ​ហើយឬ ? ទើបត្រាស់សួរបុរោហិតនោះដែលទទួលសំណូក និងកាត់ក្ដីកោងក្នុងពេលថ្ងៃ ដែលមកកាន់ទីគាល់ថា លោកអាចារ្យរក្សាឧបោសថហើយឬ ។ បុរោហិតនោះធ្វើមុសាវាទថា ទូលព្រះបង្គំរក្សាហើយ រួចទើបចុះពីប្រាសាទ ។ លំដាប់នោះ អាមាត្យម្នាក់ចោទបុរោហិតនោះថា លោកមិនបានរក្សាឧបោសថមិនមែនឬ ។ បុរោហិតនិយាយកែថា ខ្ញុំបរិភោគអាហារតែក្នុងកាលប៉ុណ្ណោះ ពេលទៅដល់ផ្ទះ ខ្ពុរមាត់ហើយ អធិដ្ឋានឧបោសថ ខ្ញុំនឹងមិនបរិភោគអាហារក្នុងល្ងាចទេ នឹងរក្សាសីលអស់រាត្រី ដោយអាការយ៉ាងនេះ ឧបោសថកម្មកន្លះថ្ងៃនឹងមានដល់ខ្ញុំ ។ អាមាត្យម្នាក់នោះពោលថា ល្អគ្រាន់ លោកអាចារ្យ ។ បុរោហិតនោះទៅដល់ផ្ទះហើយ ក៏បានធ្វើយ៉ាងនោះ ។ ថ្ងៃមួយ កាលបុរោហិតនោះ អង្គុយវិនិច្ឆ័យក្ដីក្នុងសាលាវិនិច្ឆ័យ មានស្ត្រីអ្នកមានសីលម្នាក់មកស្ដាប់ការកាត់ក្ដី នាងមិនបានឱកាសដើម្បីនឹងទៅផ្ទះ ទើបគិតថា យើងនឹងមិនកន្លងនូវឧបោសថកម្មឡើយ ដូច្នេះហើយ កាលដែលវេលាចូលទៅកាន់ទីជិតផុតហើយ ក៏ប្រារព្ធដើម្បីនឹងខ្ពុរមាត់ ។ ក្នុងខណៈនោះ មានគេនាំចំណិតស្វាយទុំមកឲ្យព្រាហ្មណ៍បុរោហិត ។ បុរោហិតនោះដឹងភាពជាអ្នករក្សាឧបោសថរបស់ស្ត្រីនោះ ក៏ឲ្យដល់នាង ដោយពោលថា នាងចូរបរិភោគចំណិតស្វាយទុំនេះហើយ ចូររក្សាឧបោសថចុះ ។ ស្ត្រីនោះក៏បានធ្វើយ៉ាងនោះ ។ កុសលកម្មរបស់ព្រាហ្មណ៍បុរោហិតមានត្រឹមតែប៉ុណ្ណេះឯង ។ ចំណេរកាលតមក បុរោហិតនោះធ្វើកាលកិរិយា បានទៅកើតលើអលង្កតសិរិសយនៈ ក្នុងវិមានមាស លើភូមិភាគដែលដល់ព្រមដោយសោភ័ណភាព ក្នុងព្រៃស្វាយដែលគួររីករាយ ដែលមានប្រមាណ ៣ យោជន៍ នៅនឹងច្រាំងកោសិកិគង្គានទី ក្នុងហិមវន្តប្រទេស ហាក់ដូចជា ទើបភ្ញាក់ពីដេក មានរូបដ៏ស្រស់ស្អាត មានទេវកញ្ញា ១៦០០០ ប្រដាប់ដែលដោយគ្រឿងអលង្ការជាបរិវារ ។ ទេវបុត្រនោះបានសោយសិរីសម្បត្តិនោះតែក្នុងពេលរាត្រីប៉ុណ្ណោះ ។ ពិតមែនហើយ ទេវបុត្រនោះបានសោយវិបាកដូចគ្នានឹងកម្ម ដែលខ្លួនបានធ្វើ ដោយភាពជាវេមានិកប្រេត ព្រោះហេតុនោះ កាលអរុណរះឡើង ទេវបុត្រចូលទៅកាន់អម្ពវ័ន ក្នុងខណៈដែលចូលទៅនោះឯង អត្តភាពជាទិព្វក៏អន្តរធានបាត់ទៅ អត្តភាពដែលមានប្រមាណប៉ុនដើមត្នោត កម្ពស់ ៨០ ហត្ថ កើតឡើង សរីរៈទាំងអស់ឆេះឡើង ហាក់ដូចជាដើមចារដែលមានផ្ការីកស្គុះស្គាយ ។ ក្នុងដៃទាំងពីរ ម្រាមដៃនីមួយៗ មានក្រចកធំប្រមាណប៉ុនចបកាប់អាធំ ។ ទេវបុត្រយកក្រចកនោះខ្វារហែកសាច់ខ្នងខ្លួនឯង មកបរិភោគ កាលដល់នូវទុក្ខទេវនា ទើបស្រែកយំខ្លាំងៗ សោយសេចក្ដីទុក្ខយ៉ាងនេះ ។ កាលព្រះអាទិត្យអស្ដង្គតទៅ សរីរៈនោះក៏អន្តរធានទៅ សរីរៈជាទិព្វបានកើតឡើង មានស្ត្រីរបាំជាទិព្វដែលប្រដាប់ដោយគ្រឿងអលង្ការ កាន់គ្រឿងតន្ត្រីផ្សេងៗ មកចោមរោម ។ ទេវបុត្រនោះ កាលនឹងសោយមហាសម្បត្តិ ក៏ឡើងកាន់ប្រាសាទជាទិព្វ ក្នុងអម្ពវ័ន ដែលជាទីគួររីករាយ ។ វេមានិកប្រេតនោះ បានអម្ពវ័នដែលមានទំហំ ៣ យោជន៍នេះ ដោយផលនៃការឲ្យផ្លែស្វាយដល់ស្ត្រីអ្នករក្សាឧបោសថ, ចំណែកការខ្វេះហែកសាច់ខ្នង មកបរិភោគនេះ ដោយផលនៃការទទួលសំណូក និងកាត់ក្ដីកោង, ការបានសោយទិព្វសម្បត្តិក្នុងពេលរាត្រី និងមានស្ត្រីរបាំ ១៦០០០ ចោមរោមបម្រើនេះ ដោយផលនៃឧបោសថកន្លះថ្ងៃ ។ ក្នុងកាលនោះ ព្រះរាជាពារាណសីឃើញទោសក្នុងកាមទាំងឡាយ ហើយបួសជាឥសី សាងបណ្ណសាលា លើភូមិភាគជាទីរីករាយ នៅចំណែកខាងក្រោមទន្លេគង្គា ញ៉ាំងអត្តភាពឲ្យប្រព្រឹត្តទៅដោយឧញ្ឆាចរិយា (ការត្រាច់បិណ្ឌបាតចិញ្ចឹមជីវិត) ។ ថ្ងៃមួយ ផ្លែស្វាយទុំប៉ុនក្អមអាធំ ដែលនៅក្នុងព្រៃស្វាយនោះ ធ្លាក់ចុះទន្លេគង្គា ហើយហូរអណ្ដែតតាមខ្សែទឹក មកដល់ទីខាងមុខកំពង់ជាទីបរិភោគរបស់តាបសនោះ ។ តាបសកាលជម្រះមុខ បានឃើញស្វាយកំពុងអណ្ដែតមកនៅកណ្ដាលទន្លេហើយ ចុះទៅក្នុងទឹក កាន់យកស្វាយនោះ នាំមកអាស្រម រក្សាទុកក្នុងផ្ទះភ្លើង យកកាំបិតមកពុះ ហើយបរិភោគមួយចម្អែត ចំណែកដែលនៅសល់ យកស្លឹកចេកមកគ្របទុក បន្តបន្ទាប់មក តាបសឆាន់ផ្លែស្វាយនោះរាល់ៗ ថ្ងៃ រឿយៗ រហូតទាល់តែអស់ ។ កាលផ្លែស្វាយនោះអស់ហើយ តាបសមិនអាចនឹងបរិភោគផលាផលដទៃ ព្រោះជាប់ជំពាក់រសតណ្ហា ទើបគិតថា យើងនឹងបរិភោគផ្លៃស្វាយទុំនោះ ដូច្នេះ ទើបទៅកាន់ច្រាំងទន្លេ កាលសម្លឹងមើលទន្លេ ធ្វើសេចក្ដីសន្និដ្ឋានថា បើមិនបានផ្លែស្វាយ យើងនឹងមិនក្រោក យ៉ាងនេះហើយអង្គុយនៅទីនោះឯង ។ តាបសនោះ ជាអ្នកមិនមានអាហារក្នុងទីនោះ សូម្បីអស់ ១ ថ្ងៃ ២ ថ្ងៃ ៣ ថ្ងៃ ៤ ថ្ងៃ ៥ ថ្ងៃ ៦ ថ្ងៃ រហូតរាងកាយរីងស្ងួត ហួតហែង ក្រៀមក្រោះ ដោយខ្យល់និងកម្ដៅ អង្គុយសម្លឹងរកមើលផ្លែស្វាយប៉ុណ្ណោះ ។ លំដាប់នោះ ក្នុងថ្ងៃទី ៧ នទីទេវតាកាលពិចារណា បានដឹងហេតុនោះ ហើយគិតថា តាបសនេះ ជាអ្នកលុះក្នុងអំណាចតណ្ហា មិនបរិភោគអាហារអស់ ៧ ថ្ងៃ មកអង្គុយសម្លឹងមើលទន្លេគង្គា កាលដែលយើងមិនឲ្យផ្លែស្វាយទុំដល់តាបសនេះ រមែងមិនគួរ កាលតាបសនេះមិនបានផ្លែស្វាយ គេនឹងស្លាប់ ចឹងយើងនឹងឲ្យដល់គេ ដូច្នេះទើបមក ហើយឋិតនៅលើអាកាសខាងលើទន្លេគង្គា កាលចរចាមួយអន្លើដោយតាបសនោះ ទើបពោលគាថាទី ១ ថា កិំឆន្ទោ កិមធិប្បាយោ, ឯកោ សម្មសិ ឃម្មនិ; កិំបត្ថយានោ កិំ ឯសំ, កេន អត្ថេន ព្រាហ្មណ។ បពិត្រព្រាហ្មណ៍ លោកពេញចិត្តនឹងអ្វី ប៉ុនប៉ងអ្វី ប្រាថ្នាអ្វី ស្វែងរកអ្វី ទើបអង្គុយម្នាក់ឯងក្នុងរដូវក្តៅ ដោយប្រយោជន៍អ្វី ។ នាងទេពធីតាហៅតាបសនេះថា ព្រាហ្មណ៍ ព្រោះលោកបួសហើយ អធិប្បាយថា ម្នាលព្រាហ្មណ៍ លោកប្រាថ្នាអ្វី គិតដល់អ្វី ចង់បានអ្វី ស្វែងរកអ្វី ត្រូវការអ្វី លោកទើបមកអង្គុយសម្លឹងមើលទន្លេគង្គាត្រង់ច្រាំងទន្លេនេះ ។ តាបសស្ដាប់ពាក្យនោះហើយ ក៏ពោល ៩ គាថា ថា យថា មហា វារិធរោ, កុម្ភោ សុបរិណាហវា; តថូបមំ អម្ពបក្កំ, វណ្ណគន្ធរសុត្តមំ។ ក្អមដាក់នូវទឹកដ៏ធំ មានទ្រង់ទ្រាយស្អាតបាត មានឧបមាយ៉ាងណា ផ្លែស្វាយទុំដ៏ឧត្តមដោយពណ៌ និងក្លិន និងរស ក៏មានឧបមេយ្យយ៉ាងនោះ ។ តំ វុយ្ហមានំ សោតេន, ទិស្វានាមលមជ្ឈិមេ; បាណីភិ នំ គហេត្វាន, អគ្យាយតនមាហរិំ។ ម្នាលនាងមានអវយៈត្រង់កណ្តាល (ចង្កេះ) មិនមានមន្ទិល អាត្មាបានឃើញផ្លែស្វាយនោះ អណ្តែតតាមខ្សែទឹក ក៏ចាប់ផ្លែស្វាយនោះដោយដៃទាំងពីរ ហើយនាំយកទៅកាន់រោងបូជាភ្លើង ។ តតោ កទលិបត្តេសុ, និក្ខិបិត្វា សយំ អហំ; សត្ថេន នំ វិកប្បេត្វា, ខុប្បិបាសំ អហាសិ មេ។ លំដាប់នោះ អាត្មាបានដាក់ផ្លែស្វាយលើស្លឹកចេកទាំងឡាយដោយខ្លួនឯង ចិតនូវផ្លែស្វាយនោះដោយកាំបិតហើយ (ឆាន់) ផ្លែស្វាយនោះ នាំចេញនូវសេចក្តីស្រេកឃ្លានរបស់អាត្មាបាន ។ សោហំ អបេតទរថោ, ព្យន្តីភូតោ ទុខក្ខមោ; អស្សាទំ នាធិគច្ឆាមិ, ផលេស្វញ្ញេសុ កេសុចិ។ អាត្មានោះប្រាសចាកសេចក្តីក្រវល់ក្រវាយ លុះផ្លែស្វាយអស់ហើយ ក៏អត់ទ្រាំបានដោយលំបាក មិនបានសេចក្តីត្រេកអរ ក្នុងផ្លែឈើទាំងឡាយឯទៀតណាមួយ ។ សោសេត្វា នូន មរណំ, តំ មមំ អាវហិស្សតិ; អម្ពំ យស្ស ផលំ សាទុ, មធុរគ្គំ មនោរមំ; យមុទ្ធរិំ វុយ្ហមានំ, ឧទធិស្មា មហណ្ណវេ។ ផ្លែស្វាយនោះ នឹងនាំមកនូវសេចក្តីស្លាប់ ដល់អាត្មាដោយពិត ព្រោះរីងស្គម ព្រោះផ្លែស្វាយមានរសឆ្ងាញ់មានរសផ្អែមលើសលប់ ជាទីពេញចិត្ត ។ អក្ខាតំ តេ មយា សព្ពំ, យស្មា ឧបវសាមហំ; រម្មំ បតិ និសិន្នោស្មិ, បុថុលោមាយុតា បុថុ។ អាត្មាបានស្រង់ផ្លែស្វាយ ដែលកំពុងអណ្តែតក្នុងអន្លង់ដ៏ធំអំពីស្ទឹង អាត្មានៅ (ដោយសេចក្តីស្រេកឃ្លាន) ព្រោះហេតុណា ហេតុនោះទាំងអស់ អាត្មាបានប្រាប់ដល់នាង ។ ត្វញ្ច ខោ មេវ អក្ខាហិ, អត្តានមបលាយិនិ; កា វា ត្វមសិ កល្យាណិ, កិស្ស វា ត្វំ សុមជ្ឈិមេ។ អាត្មាអង្គុយអាស្រ័យនូវស្ទឹងជាទីរីករាយ ស្ទឹងនេះ ធំទូលាយប្រកបដោយត្រី នាងកុំអាលរត់ទៅ ចូរប្រាប់ខ្លួននោះ ដល់អាត្មាសិន ។ រុប្បបដ្ដបលិមដ្ឋីវ, ព្យគ្ឃីវ គិរិសានុជា; យា សន្តិ នារិយោ ទេវេសុ, ទេវានំ បរិចារិកា។ ម្នាលនាងកល្យាណី នាងជាអ្វី ម្នាលនាងមានអវយវៈត្រង់កណ្តាល (ចង្កេះ) ដ៏ល្អ នាងមានរូបដូចកតម្បារមាសដ៏រលីង (មានដំណើរ) ដូចជាកូនខ្លាដែលកើតក្នុងញកភ្នំ (មកក្នុងទីនេះ) ដើម្បីអ្វី ។ យា ច មនុស្សលោកស្មិំ, រូបេនាន្វាគតិត្ថិយោ; រូបេន តេ សទិសី នត្ថិ, ទេវេសុ គន្ធព្ពមនុស្សលោកេ; បុដ្ឋាសិ មេ ចារុបុព្ពង្គិ, ព្រូហិ នាមញ្ច ពន្ធវេ។ នាងនារីទាំងឡាយណា ជាអ្នកបម្រើពួកទេវតា ក្នុងទេវតាទាំងឡាយផង ស្រីទាំងឡាយណាប្រកបដោយរូប ក្នុងមនុស្សលោកផង ស្រីទាំងឡាយនោះ ប្រាកដស្មើដោយរូបនៃនាងមិនមាន ក្នុងទេវគន្ធព្វ និងមនុស្សលោកឡើយ ម្នាលនាងមានអវយវៈខាងដើម (ភ្លៅ) ដ៏ល្អ អាត្មាសួរហើយ ចូរប្រាប់នាម និងគោត្រផង ផៅពង្សទាំងឡាយផង ។ លំដាប់នោះ ទេវធីតា ក៏ពោល ៨ គាថាថា យំ ត្វំ បតិ និសិន្នោសិ, រម្មំ ព្រាហ្មណ កោសិកិំ; សាហំ ភុសាលយាវុត្ថា, វរវារិវហោឃសា។ បពិត្រព្រាហ្មណ៍ លោកគង់នៅអាស្រ័យស្ទឹងឈ្មោះកោសិកីជាទីរីករាយណា ខ្ញុំមានលំនៅត្រង់ខ្សែទឹកដ៏កាច មានអន្លង់ជាទីហូរនៅនៃទឹកដ៏ប្រសើរ អាស្រ័យនៅហើយ (ក្នុងស្ទឹងនោះ) ។ នានាទុមគណាកិណ្ណា, ពហុកា គិរិកន្ទរា; មមេវ បមុខា ហោន្តិ, អភិសន្ទន្តិ បាវុសេ។ ព្រោះភ្នំដ៏ច្រើន កុះករដោយឈើផ្សេងៗ រមែងមានក្នុងទីចំពោះមុខខ្ញុំ រមែងហូរទៅ ក្នុងរដូវភ្លៀង ។ អថោ ពហូ វនតោទា, នីលវារិវហិន្ធរា; ពហុកា នាគវិត្តោទា, អភិសន្ទន្តិ វារិនា។ ម្យ៉ាងទៀត ស្ទឹងដ៏ច្រើន មានទឹកហូរចេញអំពីព្រៃ ទ្រទ្រង់នូវគំនរទឹកដ៏ខៀវ ស្ទឹងដ៏ច្រើន មានរូបភាពដូចជានាគ រមែងញ៉ាំងខ្ញុំឲ្យពេញដោយទឹក ។ តា អម្ពជម្ពុលពុជា, នីបា តាលា ចុទុម្ពរា; ពហូនិ ផលជាតានិ, អាវហន្តិ អភិណ្ហសោ។ ដើមស្វាយ ដើមព្រីង ដើមខ្នុរសម្ល ដើមក្ទុម្ព ដើមត្នោតនិងដើមល្វា ផលជាតទាំងឡាយដ៏ច្រើន រមែងចូលទៅកាន់ស្ទឹងទាំងនោះរឿយៗ។ យំ កិញ្ចិ ឧភតោ តីរេ, ផលំ បតតិ អម្ពុនិ; អសំសយំ តំ សោតស្ស, ផលំ ហោតិ វសានុគំ។ ផ្លែឈើណាមួយ នៅក្បែរមាត់ច្រាំងទាំងពីរ រមែងជ្រុះទៅក្នុងទឹក ផ្លែឈើនោះ រសាត់ទៅតាមអំណាចខ្សែទឹកដោយឥតសង្ស័យ ។ ឯតទញ្ញាយ មេធាវិ, បុថុបញ្ញ សុណោហិ មេ; មា រោចយ មភិសង្គំ, បដិសេធ ជនាធិប។ បពិត្រលោកជាអ្នកប្រាជ្ញ មានប្រាជ្ញាច្រើន លោកជ្រាបហេតុនុ៎ះហើយ សូមស្តាប់ ពាក្យខ្ញុំចុះ បពិត្រព្រះជនាធិបតី សូមលោកកុំពេញចិត្តឡើយ ចូរបដិសេធ នូវការជាប់ជំពាក់ដោយតណ្ហា ។ ន វាហំ វឌ្ឍវំ មញ្ញេ, យំ ត្វំ រដ្ឋាភិវឌ្ឍន; អាចេយ្យមានោ រាជិសិ, មរណំ អភិកង្ខសិ។ បពិត្រព្រះរាជិសី អ្នកញ៉ាំងដែនឲ្យចម្រើន លោកកំពុងចម្រើន (ដោយសាច់និងឈាម) ប្រាថ្នាសេចក្តីស្លាប់ ដោយហេតុណា ខ្ញុំពុំសំគាល់នូវលោកថា ជាអ្នកចម្រើនដោយប្រាជ្ញា ដោយហេតុនោះទេ ។ តស្ស ជានន្តិ បិតរោ, គន្ធព្ពា ច សទេវកា; យេ ចាបិ ឥសយោ លោកេ, សញ្ញតត្តា តបស្សិនោ; អសំសយំ តេបិ ជានន្តិ, បដ្ឋភូតា យសស្សិនោ។ បិតាទាំងឡាយ (ព្រហ្ម) និងគន្ធព្វព្រមទាំងទេវតា រមែងដឹងនូវភាពនៃបុគ្គលនោះថា ជាអ្នកលុះក្នុងអំណាចនៃតណ្ហា ម្យ៉ាងទៀត ឥសីទាំងឡាយណាក្នុងលោក ជាអ្នកមានចិត្តសង្រួមហើយ មានតបៈ ឥសីទាំងឡាយនោះ រមែងដឹងឥតសង្ស័យ (សូម្បី) ពួកអ្នកមានយសជាអ្នកបម្រើ (ឥសីទាំងនោះក៏ដឹងការនោះតៗ គ្នាទៀត) ។ កាលនទីទេវធីតានឹងឲ្យតាបសនោះ កើតសេចក្ដីសង្វេគទើបពោលយ៉ាងនេះថា ព្រហ្ម ដែលដល់ការរាប់ថាជាបិតា គន្ធព្វព្រមទាំងកាមាវចរទេវតា មួយអន្លើដោយព្រហ្មនោះ និងពួកឥសីដែលមានចក្ខុទិព្វ រមែងដឹងបុគ្គលដែលធ្លាក់ចុះក្នុងអំណាចនៃតណ្ហា ដោយឥតសង្ស័យ ។ តែការដែលអ្នកមានឫទ្ធិទាំងនោះដឹងថា តាបសឯណោះជាបុគ្គលធ្លាក់ចុះ ក្នុងអំណាចនៃតណ្ហា មិនជាអស្ចារ្យទេ ។ ចំណែកអ្នកបម្រើ របស់ឥសីដែលតាំងសេចក្ដីព្យាយាម ជាអ្នកមានយស បានដឹងព្រោះស្ដាប់ពាក្យរបស់ជនទាំងនោះនិយាយគ្នាម្ដងទៀត ។ ឈ្មោះថា អាថ៌កំបាំងរបស់អ្នកធ្វើបាបកម្ម រមែងមិនមាន ។ បន្ទាប់ពីនោះមក តាបសក៏ពោល ៤ គាថាថា ឯវំ វិទិត្វា វិទូ សព្ពធម្មំ, វិទ្ធំសនំ ចវនំ ជីវិតស្ស; ន ចីយតី តស្ស នរស្ស បាបំ, សចេ ន ចេតេតិ វធាយ តស្ស។ បើ (នរជនណា) មិនគិតសម្លាប់បុគ្គលនោះទេ បាបក៏មិនចម្រើនដល់នរជននោះ ដែលដឹងច្បាស់នូវធម៌ទាំងពួង របស់អ្នកប្រាជ្ញ យ៉ាងនេះផង ដឹងនូវការបែកធ្លាយនិងច្យុតិនៃជីវិតផង ។ ឥសិបូគសមញ្ញាតេ, ឯវំ លោក្យា វិទិតា សតិ; អនរិយបរិសម្ភាសេ, បាបកម្មំ ជិគីសសិ។ ម្នាលនាងជាធំ ដែលពួកឥសីដឹងច្បាស់ហើយ ប្រយោជន៍នៃសត្វលោក នាងដឹងច្បាស់ហើយយ៉ាងនេះ នាងឈ្មោះថាស្វែងរកនូវបាបកម្ម (ចំពោះខ្លួន) ព្រោះប្រទេចពាក្យមិនប្រសើរ ។ សចេ អហំ មរិស្សាមិ, តីរេ តេ បុថុសុស្សោណិ; អសំសយំ តំ អសិលោកោ, មយិ បេតេ អាគមិស្សតិ។ ម្នាលនាងទេវធីតាមានត្រគាកសាយល្អ បើយើងស្លាប់លើត្រើយរបស់នាង កាលបើយើងស្លាប់ហើយ តំណិះដំណៀលនឹងបានមកនាងឯង ឥតសង្ស័យឡើយ ។ តស្មា ហិ បាបកំ កម្មំ, រក្ខស្សេវ សុមជ្ឈិមេ; មា តំ សព្ពោ ជនោ បច្ឆា, បកុដ្ឋាយិ មយិ មតេ។ ម្នាលនាងមានអវយវៈ ត្រង់កណ្តាលដ៏ល្អ ព្រោះហេតុនោះ នាងឯងចូររក្សានូវកម្មអាក្រក់ កាលបើយើងស្លាប់ហើយ កុំឲ្យជនទាំងអស់ជេរប្រទេចនាង ក្នុងកាលជាខាងក្រោយឡើយ ។ ទេពធីតាស្ដាប់ពាក្យនោះហើយ ទើបពោល ៥ គាថាថា អញ្ញាតមេតំ អវិសយ្ហសាហិ, អត្តានមម្ពញ្ច ទទាមិ តេ តំ; យោ ទុព្ពជេ កាមគុណេ បហាយ, សន្តិញ្ច ធម្មញ្ច អធិដ្ឋិតោសិ។ ហេតុនេះ ខ្ញុំម្ចាស់ដឹងច្បាស់ហើយ ធម្មតាស្តេចនេះ មិនងាយអត់ទ្រាំបានទេ ណ្ហើយចុះ ខ្ញុំម្ចាស់នឹងប្រគេននូវខ្លួនខ្ញុំម្ចាស់ផង ប្រគេននូវស្វាយនោះផង ដល់លោកម្ចាស់ ត្បិតលោកម្ចាស់បានលះបង់នូវកាមគុណទាំងឡាយ ដែលគេលះបង់បានដោយក្រ ហើយបានអធិដ្ឋាននូវសីល ជាគ្រឿងស្ងប់រម្ងាប់ផង នូវសុចរិតធម៌ផង ។ យោ ហិត្វា បុព្ពសញ្ញោគំ, បច្ឆាសំយោជនេ ឋិតោ; អធម្មញ្ចេវ ចរតិ, បាបញ្ចស្ស បវឌ្ឍតិ។ បុគ្គលណា លះបង់នូវចំណងខាងដើម ហើយឋិតនៅក្នុងចំណងខាងចុងផង ប្រព្រឹត្តនូវអធម៌ផង បាបតែងចម្រើនឡើងដល់បុគ្គលនោះ ។ ឯហិ តំ បាបយិស្សាមិ, កាមំ អប្បោស្សុកោ ភវ; ឧបនយាមិ សីតស្មិំ, វិហរាហិ អនុស្សុកោ។ សូមលោកម្ចាស់មកចុះ ខ្ញុំម្ចាស់នឹងនាំលោកម្ចាស់ទៅឲ្យដល់ព្រៃស្វាយនោះ សូម លោកម្ចាស់មានសេចក្តីខ្វល់ខ្វាយតិចដោយពិតចុះ ខ្ញុំម្ចាស់នឹងនាំទៅដាក់ក្នុងព្រៃស្វាយដ៏ត្រជាក់នោះ សូមលោកម្ចាស់គង់នៅកុំមានសេចក្តីខ្វល់ខ្វាយ ។ តំ បុប្ផរសមត្តេភិ, វក្កង្គេហិ អរិន្ទម; កោញ្ចា មយូរា ទិវិយា, កោលដ្ឋិមធុសាឡិកា; កូជិតា ហំសបូគេហិ, កោកិលេត្ថ បពោធរេ។ បពិត្រអរិន្ទមៈ ព្រៃស្វាយនោះ ពួកសត្វបក្សីមានកក្ងក់ ស្រវឹងដោយរសនៃផ្កាឈើ ស្រែកបន្លឺឡើងហើយ ពួកក្រៀល ពួកក្ងោក ជាទិព្វ ពួកសត្វស្លាបឈ្មោះកោលដ្ឋិ និងឈ្មោះមធុសាឡិកៈ យំជាមួយនឹងពួកហង្ស ពួកតាវៅ ដែលនៅក្នុងព្រៃស្វាយនោះ ក៏ញ៉ាំងពួកសត្វទាំងនោះឲ្យភ្ងាក់ឡើងហើយ ។ អម្ពេត្ថ វិប្បសាខគ្គា, បលាលខលសន្និភា; កោសម្ពសលឡា នីបា, បក្កតាលវិលម្ពិនោ។ ដើមស្វាយទាំងឡាយក្នុងព្រៃនោះ មានចុងមែកដាបចុះ (ព្រោះទម្ងន់ផ្លែ) ប្រាកដស្មើដោយទីលានដែលពេញដោយកណ្តាប់ស្រូវ ដើមដកគាំ ស្រល់ និងកទម្ពទាំងឡាយ មានចង្កោមផ្លែសំយុងចុះ ដូចធ្លាយផ្លែត្នោតទុំ ។ លោកពោលអធិប្បាយថា នែតាបសដ៏ចម្រើន បុគ្គលណាលះបង់រាជសម្បត្តិដ៏ធំ ហើយមកជាប់ជំពាក់នឹងរសតណ្ហា ត្រឹមតែផ្លែស្វាយទុំ មិននឹកនាដល់ខ្យល់និងកម្ដៅ អង្គុយរីងរៃនៅនឹងច្រាំងទន្លេ បុគ្គលនោះកាលឆ្លងមហាសមុទ្រ ប្រៀបដូចបុគ្គលដែលអង្គុយនៅទីបំផុតនៃច្រាំង ។ បុគ្គលណាជាអ្នកលុះក្នុងអំណាចនៃតណ្ហា ប្រព្រឹត្តអធម៌ កាលធ្វើដោយអំណាចនៃតណ្ហា បាបរមែងចម្រើនដល់បុគ្គលនោះ ។ ទេពធីតាកាលតិះដៀលតាបស ទើបពោលដូច្នេះ ។ កាលទេវធីតាពណ៌នាហើយ នាងក៏នាំតាបសទៅដាក់ក្នុងព្រៃស្វាយនោះ ហើយពោលថា លោកកាលបរិភោគផ្លែស្វាយក្នុងអម្ពវ័ននេះហើយ ចូរញ៉ាំងតណ្ហារបស់ខ្លួនឲ្យពេញចុះ ថាដូច្នេះហើយ ទើបចៀសចេញទៅ ។ តាបសបរិភោគផ្លែស្វាយ និងញ៉ាំងតណ្ហាឲ្យពេញហើយ ក៏សម្រាក កាលប្រព្រឹត្តនៅក្នុងអម្ពវ័នក៏បានឃើញវេមានិកប្រេតដែលកំពុងសោយទុក្ខ តែលោកមិនអាចនឹងពោលយ៉ាងណាឡើយ ។ ក្នុងកាលព្រះសូរិយាអស្ដង្គតទៅ តាបសឃើញប្រេតនោះសោយទិព្វសម្បត្តិ ដែលមានស្ត្រីរបាំជាបរិវារ ហើយទើបពោល ៣ គាថាថា មាលី កិរិដី កាយូរី, អង្គទី ចន្ទនុស្សទោ; រត្តិំ ត្វំ បរិចារេសិ, ទិវា វេទេសិ វេទនំ។ អ្នកទ្រទ្រង់នូវផ្កាកម្រង ទ្រទ្រង់នូវឈ្នួត ប្រដាប់ដោយគ្រឿងអាភរណៈ ពាក់នូវពាហុរត្ន (កងកន់) ប្រស់ព្រំដោយខ្លឹមចន្ទន៍ ឲ្យគេបម្រើក្នុងវេលាយប់ សោយនូវទុក្ខវេទនាក្នុងវេលាថ្ងែ ។ សោឡសិត្ថិសហស្សានិ, យា តេមា បរិចារិកា; ឯវំ មហានុភាវោសិ, អព្ភុតោ លោមហំសនោ។ ស្រីទាំងឡាយ ១៦០០០ នេះ ជាស្រីបម្រើរបស់អ្នក អ្នកជាបុគ្គលមានអានុភាពច្រើនយ៉ាងនេះ អស្ចារ្យ គួរឲ្យព្រឺរោម ។ កិំ កម្មមករី បុព្ពេ, បាបំ អត្តទុខាវហំ; យំ ករិត្វា មនុស្សេសុ, បិដ្ឋិមំសានិ ខាទសិ។ ក្នុងកាលមុន អ្នកបានធ្វើអំពើបាប នាំមកនូវទុក្ខដល់ខ្លួនដូចម្តេច ដែលអ្នកធ្វើក្នុងមនុស្សលោក បានជាស៊ីនូវសាច់ខ្នង (របស់ខ្លួន) ។ ប្រេតចាំតាបសនោះបាន ហើយពោលថា ព្រះអង្គមិនស្គាល់ខ្ញុំទេឬ ខ្ញុំជាបុរោហិតរបស់ព្រះអង្គ ខ្ញុំបានសោយសេចក្ដីសុខក្នុងវេលាយប់ ព្រោះផលនៃឧបោសថកន្លះថ្ងៃដែលខ្ញុំបានធ្វើដោយអាស្រ័យព្រះអង្គ បានសោយសេចក្ដីទុក្ខក្នុងពេលថ្ងៃ ដោយផលនៃបាបជាប្រក្រតីរបស់ខ្ញុំ ។ ខ្ញុំដែលព្រះអង្គតាំងទុកក្នុងតំណែងជាអ្នកវិនិច្ឆ័យ បានធ្វើការកាត់ក្ដីកោង ទទួលសំណូក ជាអ្នកស៊ីសាច់ខ្នងអ្នកដទៃ ព្រោះផលនៃកម្មដែលបានធ្វើទុកនោះ ខ្ញុំទើបសោយសេចក្ដីទុក្ខនេះក្នុងពេលថ្ងៃ ដូច្នេះហើយ ទើបពោលគាថា ២ ថា អជ្ឈេនានិ បដិគ្គយ្ហ, កាមេសុ គធិតោ អហំ; អចរិំ ទីឃមទ្ធានំ, បរេសំ អហិតាយហំ។ ខ្ញុំបានរៀននូវវេទទាំងឡាយ ហើយជាប់ជំពាក់ក្នុងកាមទាំងឡាយ បានប្រព្រឹត្តមិនជាប្រយោជន៍ដល់ជនដទៃ អស់កាលដ៏យូអង្វែង ។ យោ បិដ្ឋិមំសិកោ ហោតិ, ឯវំ ឧក្កច្ច ខាទតិ; យថាហំ អជ្ជ ខាទាមិ, បិដ្ឋិមំសានិ អត្តនោ។ បុគ្គលណា ជាអ្នកស៊ីនូវសាច់ខ្នង (ញុះញង់គេ) បុគ្គលនោះ ក៏ខ្វារស៊ីនូវសាច់ខ្នងរបស់ខ្លួន ដូចខ្ញុំស៊ីក្នុងថ្ងៃនេះដែរ ។ វេមានិកប្រេតបានពោលពាក្យនេះហើយ ក៏សួរតាបសថា លោកម្ចាស់មកទីនេះបាន ដោយប្រការដូចម្ដេច ។ តាបសពោលរឿងរ៉ាវទាំងអស់ ដោយពិស្ដារ ។ ប្រេតសួរទៀតថា បពិត្រលោកម្ចាស់ដ៏ចម្រើន ឥឡូវនេះ លោកនឹងនៅក្នុងទីនេះ ឬនឹងទៅវិញ ? តាបសពោលថា យើងមិននៅទេ យើងនឹងទៅកាន់អាស្រមប៉ុណ្ណោះ ។ ប្រេតពោលថា បពិត្រលោកម្ចាស់ ប្រពៃណាស់ ខ្ញុំនឹងទំនុកបម្រុងលោកម្ចាស់ដោយផ្លែស្វាយទុំជាប្រចាំ ថាហើយ ក៏នាំយកតាបសទៅដាក់ចុះក្នុងអាស្រម ដោយអានុភាពរបស់ខ្លួន រួចឲ្យតាបសកាន់យកបដិញ្ញាថា សូមលោកម្ចាស់កុំអផ្សុកអី ចូរនៅក្នុងទីនេះចុះ ដូច្នេះហើយ ទើបទៅ ។ ចាប់ពីពេលនោះមក ប្រេតនោះក៏បានទំនុកបម្រុងតាបសដោយផ្លែស្វាយទុំជាប់ជានិច្ច ។ តាបសកាលបានបរិភោគផ្លែស្វាយនោះ ហើយធ្វើកសិណបរិកម្ម ញ៉ាំងឈាននិងអភិញ្ញាឲ្យកើតឡើង ជាអ្នកមានព្រហ្មលោកជាទីទៅខាងមុខ ។ ព្រះសាស្ដាបាននាំព្រះធម្មទេសនានេះ ដល់ឧបាសកឧបាសិកាទាំងឡាយហើយ ទ្រង់ប្រកាសសច្ចធម៌ និងប្រជុំជាតក ក្នុងកាលជាទីបញ្ចប់នៃសច្ចធម៌ បុគ្គលខ្លះបានសម្រេចជាព្រះសោតាបន្ន បុគ្គលខ្លះបានជាព្រះសកទាគាមី បុគ្គលខ្លះបានជាព្រះអនាគាមី ។ តទា ទេវធីតា ឧប្បលវណ្ណា អហោសិ ទេពធីតាក្នុងកាលនោះ បានមកជាឧប្បលវណ្ណា តាបសោ បន អហមេវ អហោសិំ ចំណែកតាបស គឺ តថាគតនេះឯង ។កិំឆន្ទជាតក ចប់ ៕ (ជាតកដ្ឋកថា សុត្តន្តបិដក ខុទ្ទកនិកាយ ជាតក តិំសនិបាត បិដកលេខ ៦០ ទំព័រ ១៤៩) ថ្ងៃសៅរ៍ ១២ កើត ខែជេស្ឋ ឆ្នាំច សំរិទ្ធិស័ក ច.ស. ១៣៨០ ម.ស. ១៩៤០ ថ្ងៃទី ២៦ ខែ ឧសភា ព.ស. ២៥៦២ គ.ស.២០១៨ ដោយស.ដ.វ.ថ. ដោយ៥០០០ឆ្នាំ

​វិសាខ​បូជា ជា​បុណ្យ​មួយ​យ៉ាង​ធំ​ក្នុង​ព្រះពុទ្ធសាសនា ​សម្រាប់រំឭកដល់​គុណព្រះសម្មាសម្ពុទ្ថ នា​ថ្ងៃ​ពេញ​បូណ៌មី ‹‹ គឺ​ថ្ងៃ​១៥​ កើត ›› ខែ ពិសាខ ដែល​ពុទ្ធសាសនិកទាំងអស់ តែង​ធ្វើ​សក្ការបូជា​ ប្រកប​ដោយ​សទ្ធា ​ជាមហាកុសល ដ៏​ប្រសើរ ។ ** សកម្មភាពសំខាន់ៗនៃពិធីបុណ្យវិសាខបូជា ៖ ឆ្នាំនេះ បុណ្យវិសាខាបូជាជា នឹងប្រព្រឹត្តនៅថ្ងៃ ១៥ កើត “ ពេញបូរមី ” ខែពិសាខ ត្រូវថ្ងៃទី ២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ ២០១៨ គឺជាថ្ងៃរឭក ដល់ថ្ងៃព្រះពុទ្ធទ្រង់ប្រសូត្រ ១ ទ្រង់បានត្រាស់ដឹងនូវសម្មាសម្ពោធិញ្ញាណ ១ និង ទ្រង់រំលត់ខន្ធបរិនិព្វាន ១ ។ ពុទ្ធបរិស័ទ សមាទានសីល ធ្វើសក្ការនានា មានដង្ហែក្បួនពិធី ដង្ហែព្រះបរមសារីរិកធាតុ និងដំណើរទៅកាន់ទីវត្តនានា ពេញៗមួយថ្ងៃ ហើយនៅវេលាយប់ គ្រប់វត្តអារាម គ្រប់ស្រុកភូមិ ទូទាំងប្រទេស មានកម្មវិធីធ្វើសក្ការបូជា មួយយប់រហូតទល់ភ្លឺ ពុទ្ធបរិស័ទគ្រប់វ័យទាំងពីរភេទ ប្រកបដោយគ្រឿងសក្ការបូជានានា ទៅប្រជុំគ្នាក្នុងវត្តអារាមណាមួយដែលគេចូលចិត្ត ដើម្បីស្តាប់ព្រះសង្ឃសម្តែងធម្មទេសនាអំពីពុទ្ធប្រវត្តិ ធម្មកថា ។ល។ ** កិច្ចការដែលពុទ្ធបរិស័ទគួរបដិបត្តិក្នុងពិធីបុណ្យពិសាខបូជា ៖ ១. គ្រហស្ថ៖ ត្រូវធ្វើចិត្តឲ្យជ្រះថ្លាបរិសុទ្ធ ចំពោះគុណព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ និង ព្រះសង្ឃ ។ សមាទាន សីល៥ ឬ សមាទានឧបោសថសីល ចូលរួមស្តាប់ធម្មទេសនា និងអានពីប្រវត្តិរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធនៅតាមទីវត្តអារាម ។ រៀបចំគ្រឿងសក្ការបូជាចំពោះព្រះពុទ្ធអង្គរួមមាន ផ្កាឈូក ផ្កាម្លិះ ទៀន ធូប ជាដើម ។ ចូលរួមរៀបចំអុជបំភ្លឺវត្តអារាមដោយពន្លឺភ្លើងទៀន អគ្គីសនី ប្រទីបជ្វាលាឲ្យបានគ្រប់កន្លែង ។ ចូលរួមរៀបចំសេនាសនព្រះសង្ឃសម្តែងព្រះធម្មទេសនា ។ តាំងចិត្តរឭកដល់គុណរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ។ ធ្វើការបរិច្ចាគព្រះគម្ពីរដូចជា ព្រះត្រៃបិដកសៀវភៅ អក្សរសាស្ត្រខ្មែរជាដើមដល់ព្រះសង្ឃ ទុកប្រើប្រាស់ក្នុងវត្តអារាម ។ ចូលរួមក្នុងការណែនាំអ្នកដទៃឲ្យមានសេចក្តីជ្រះថ្លាក្នុងផ្លូវព្រះពុទ្ធសាសនា ។ ២. បុព្វជិត៖ ញ៉ាំងពុទ្ធបរិស័ទឲ្យមានសេចក្តីជ្រះថ្លាក្នុងអំពើល្អតាមគន្លងព្រះពុទ្ធសាសនា ។ ទេសនា អាន ស្រាវជ្រាវរឿងរ៉ាវនានាដែលទាក់ទងនឹងព្រះពុទ្ធសាសនា ។ ធ្វើជាគំរូល្អផ្នែកខាងបដិបត្តិស្របតាមគន្លងព្រះពុទ្ធសាសនា ។ ចាត់ចែងឲ្យមានការអានព្រះគម្ពីរព្រះពុទ្ធសាសនាតាមទីវត្តអារាមនានា ។ រៀបចំឲ្យមានការសូត្រធម៌ ក្នុងទីវត្តអារាមដើម្បីរំឭកគុណដល់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ។ ៣. សាលារៀន ៖ ចាត់ចែងឲ្យសិស្សបានស្រាវជ្រាវពីប្រវត្តិព្រះពុទ្ធសាសនា ។ ណែនាំឲ្យសិស្សបានញ៉ាំងទង្វើរបស់ខ្លួននៅក្នុងសេចក្តីល្អជានិច្ច ។ ឲ្យសិស្សបានសិក្សារៀនសូត្រពីគុណរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ។ ណែនាំសិស្សឲ្យយល់ពីសារសំខាន់នៃគម្ពីរព្រះត្រៃបិដកខ្មែរ ។ ណែនាំសិស្សឲ្យស្គាល់ពីគុណតម្លៃនៃព្រះពុទ្ធសាសនាសម្រាប់អក្សរសាស្ត្រជាតិ ។ ណែនាំសិស្សឲ្យស្គាល់ពីគុណតម្លៃនៃ ព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ ព្រះសង្ឃ ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ ឬគ្រូបាចារ្យ និងឪពុកម្តាយ ។ ** ប្រទេសដែលនិយមប្រារព្ធពិធីបុណ្យពិសាខបូជា រួមមាន ៦ ប្រទេសគឺ៖ ប្រទេសឥណ្ឌា និងប្រទេសស្រីលង្កា (សិរីលង្កា) បានធ្វើពិធីបុណ្យនេះតាំងពី យូរយាណាស់មកហើយ ។ ប្រទេស​ថៃ (សៀម) និង ខ្មែរ ចាប់ពី ស.វទី១៩ “ សៀមនៅឆ្នាំ ១៨១៧ ខ្មែរចាប់ផ្តើមនៅឆ្នាំ ១៨៥៥ ” ។ ពីដំបូង គណៈធម្មយុត្តិ ហើយបន្ទាប់មកគណៈមហានិកាយ ក៏ធ្វើតាមដែរ ។ ប្រទេសឡាវ (លាវ) ប្រទេស​ភូមា (មីយ៉ាន់ម៉ា) ប្រទេស ណេប៉ាល់ ។ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ

(ទោស​ផរុសវាចា ការពោលនូវពាក្យអាក្រក់ មានពាក្យទ្រគោះបោះបោក ជេរប្រទេច) សេចក្ដី​ថា គ្រា​កាល​ព្រះ​សាស្ដា​គង់​ព្រះ​ជន្ម​នៅ​ឡើយ ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​តិះដៀល​ឆព្វគ្គិយ​ភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ដោយ​បរិយាយ​ថា ភិក្ខវេ ផរុសវាចា នាម អនត្ថការិកា ។ល។ សហស្សេន បរាជយេត‍ិ ។ ប្រែ​ថា ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំងឡាយ ផរុស​វាចា​នេះ ​ជា​វាចា​អាច​ធ្វើ​ប្រយោជន៍​ឱ្យ​វិនាស​ទៅ​បាន មួយ​ទៀត​សោត ជា​វាចា​ជូរ ចត់ ហឹរ ល្វីង ក្ដៅ ផ្សា កម្រ​អ្នក​នឹង​អត់​ធន់​ទ្រាំ​បាន ដោយ​ហោច​ទៅ​ សូម្បី​តែ​សត្វ​តិរច្ឆាន​ក៏​គង់​មិន​គាប់​ចិត្ត​នឹង​ផរុស​វាចា​នោះ​ដែរ ។ រឿង​នេះ​សម​ដូច​និទាន​ដែល​មាន​ក្នុង​ជាតក​សម្ដែង​ថា ៖ កាល​ក្នុង​អតីតកាល​កន្លង​ទៅ​យូរ​ហើយ ព្រះ​សម្មា​សម្ពុទ្ធ​ជា​ម្ចាស់​នៃ​យើង​នៅ​ជា​ពោធិសត្វ​នៅ​ឡើយ ទៅ​កើត​ជា​គោ​ឈ្មោះ​នន្ទិវិសាល​ក្នុង​ក្រុង​តក្កសិលា ។ ថ្ងៃ​មួយ ព្រាហ្មណ៍​ម្នាក់​បាន​នាំ​យក​កូន​គោ​មក​អំពី​សម្នាក់​ទក្ខិណ​ទាយក​ព្រាហ្មណ៍ ហើយ​ឱ្យ​ឈ្មោះ​គោ​នោះ​ថា នន្ទិវិសាល ព្រាហ្មណ៍​តែង​ចិញ្ចឹម​ដោយ​បបរ​និង​បាយ​ស្រួយ គោ​នោះ​ក៏​បាន​ធំ​ចម្រើន​ឡើង​ដោយ​លំដាប់ មាន​កម្លាំង​អាច​អូស​រទេះ​ដ៏​ធ្ងន់ៗ បាន​មួយ​រយ​រទេះ លុះ​ចំណេរ​មក​ខាង​ក្រោយ ព្រាហ្មណ៍​ជា​ម្ចាស់​បាន​ភ្នាល់​នឹង​គោ​វិន្ទសេដ្ឋី​ ដាក់១ពាន់​កហាបណៈ ដើម្បី​ឱ្យ​គោ​នន្ទិវិសាល​អូស​រទេះ​ដ៏​ធ្ងន់ ចំនួន១រយ​រទេះ ថា​ហើយ​ក៏​កើប​ក្រួស​ខ្សាច់​ផ្ទុក​ឱ្យ​ពេញ​រទេះ​មួយ​រយ​ចង​​​បន្ត​​​គ្នា​បង្ហែៗទៅ ​ទើប​ទឹម​គោ​នន្ទិវិសាល​ឱ្យ​អូស​រទេះ​ទាំងនោះ​ឱ្យ​បាន​ឃ្លាត​ពី​ក្រោយ​មក​ដល់​កន្លែង​កង់​រទេះ​មុខ​ប៉ុណ្ណោះ ចាំ​យក​ចាញ់​ឈ្នះ​គ្នា​ក្នុង​ពេល​អូស​រួច​ឬ​មិន​រួច​នោះ ឯ​ព្រាហ្មណ៍​ក៏​ឡើង​ទៅ​អង្គុយ​លើ​ទូក​រទេះ លើក​ជន្លួញ​ឡើង​ស្រែក​ហៅ​ថា នែ​គោ​កៀច គោ​កោង​កាច ចូរ​ឯង​អូស​រទេះ​ទៅ គោ​ស្ដាប់​ពាក្យ​មិន​ពីរោះ​គាប់​ចិត្ត​ខ្លួន​សោះ ក៏​អស់​កម្លាំង​អូស​រទេះ​មិន​រួច​ឡើយ ព្រាហ្មណ៍​ជា​ម្ចាស់​ក៏​ចាញ់​បង់​ទ្រព្យ​រាប់​ដោយ​ពាន់​កហាបណៈ​ក្នុង​កាល​នោះ ព្រោះ​ភ្នាល់​ចាញ់​គោ​វិន្ទ​សេដ្ឋី​នោះ ។ ពោធិសត្វ​ឃើញ​ព្រាហ្ម៍​កើត​ទុក្ខ​ដូច្នោះ ទើប​និយាយ​ថា នែ​ព្រាហ្មណ៍ ចូរ​ព្រាហ្មណ៍​ឯង​ទៅ​ភ្នាល់​ទៅ​ភ្នាល់​នឹង​គោ​វិន្ទ​សេដ្ឋី​ម្ដង​ទៀត ដាក់​ពីរ​ពាន់​កហាបណៈ​វិញ តែ​ថា​ព្រាហ្មណ៍​ឯង​កុំ​ពោល​ពាក្យ​​ផរុសវាទ​ជា​ពាក្យ​ទុព្ភាសិត​ដូច​មុន​ទៀត​ឡើយ ត្រូវ​ពោល​តែ​ពាក្យ​ជា​សុភាសិត អ្នក​នឹង​ឈ្នះ​គោ​វិន្ទ​សេដ្ឋី​មិន​ខាន​ឡើយ ព្រាហ្មណ៍​ទៅ​ធ្វើ​តាម​បង្គាប់​នោះ ក៏​បាន​ឈ្នះ​គោវិន្ទ​សេដ្ឋី​វិញ ។ ពោធិសត្វ​ក៏​ត្រេកអរ​ដោយ​ព្រាហ្មណ៍​ជា​ម្ចាស់​ខ្លួន បាន​លាភ​ផង ដោយ​ខ្លួន​បាន​អូស​រទេះ​នោះ​រួច​ផង ។ បុគ្គល​អ្នក​ពោល​ពាក្យ​ផរុសវាទ​ហើយ តែង​នឹង​បាន​ប្រទះ​សេចក្ដី​ក្ដៅ​ក្រហាយ​ដូច​ព្រាហ្មណ៍​នោះ លុះ​តែ​លះ​ចោល​មិន​ពោល​ពាក្យ​ផរុសវាទ ទើប​នឹង​បាន​លាភ បាន​ប្រទះ​សេចក្ដី​រីករាយ​ជា​ខាង​ក្រោយ ។ សម​ដូច​ព្រះ​ពុទ្ធ​ដីកា​ដែល​ទ្រង់​សម្ដែង​ទុក​ក្នុង​គម្ពីរ​អង្គុត្តរនិកាយ ឯកនិបាត​ដូច្នេះ​ថា មនុញ្ញមេវ ភាសេយ្យ នាមនុញ្ញំ កុទាចនំ មនុញ្ញំ ភាសមានស្ស គរុភារំ ឧទទ្ធរិ[២] ធនញ្ច នំ អលាភេសិ តេន អត្តមនោ អហុ ។ប្រែ​ថា បុគ្គល​គប្បី​ពោល​ពាក្យ​ពីរោះ​ជាទី​គាប់​ចិត្ត កុំ​គប្បី​ពោល​ពាក្យ​ពីរោះ​មិន​ជាទី​គាប់​ចិត្ត​ឱ្យ​សោះ កាល​ដែល​ព្រាហ្មណ៍​ពោល​ពាក្យ​ពីរោះ​ជាទី​គាប់​ចិត្ត គោនន្ទវិសាល​រើ​ឡើង​នូវ​រទេះ​ដ៏​ពេញ​ដោយ​ក្រួស​ខ្សាច់​ទៅ​បាន ហើយ​ធ្វើ​ព្រាហ្មណ៍​ឱ្យ​បាន​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ច្រើន គោ​នន្ទិវិសាល​ក៏​ត្រេកអរ​ព្រោះ​ខ្លួន​អូស​រទេះ​រួច​ផង ព្រោះ​ធ្វើ​ព្រាហ្មណ៍​ឱ្យ​បាន​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ផង ។ ចប់​នន្ទិវិសាល​ជាតក ។ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ

បច្ចុប្បន្ននេះដំណើរការធម្មទានផ្សព្វផ្សាយរបស់៥០០០ឆ្នាំ បានបែងចែកយ៉ាងទូលំទូលាយ ដោយអាស្រ័យការឧបត្ថម្ភគាំទ្រ របស់ពុទ្ធបរិស័ទគ្រប់ទីកន្លែង ។ អាស្រ័យហេតុនេះ ដោយមាន​សេចក្តីសង្ឃឹម និងការមើលឃើញអំពីសំណាក់ពុទ្ធបរិស័ទ នឹងជួយបន្តគាំទ្រការងារផ្សាយរបស់៥០០០ឆ្នាំ តរៀងទៅ ។ សូមពុទ្ធបរិស័ទករុណាជួយទ្រទ្រង់ការផ្សាយធម៌៥០០០ឆ្នាំ ជាប្រចាំខែឬប្រចាំឆ្នាំ តាមសទ្ធាផង​​ចុះ ដើម្បី​គេហ​ទំព័រ​៥០០០ឆ្នាំ នឹងមានលទ្ធភាពធ្វើការកែសម្រួលបញ្ហាបច្ចេកទេសកុំព្យូទ័រនានានិងបន្តការផ្សាយបានដោយរលូនតទៅ ។សូម​​បរិច្ចាគ​ទាន​មក ឧបាសក ស្រុង ចាន់ណា ( 012 887 987 | 081 81 5000 ) ជាម្ចាស់គេហទំព័រ៥០០០ឆ្នាំ តាមរយ៖ ១. គណនី ABA 000 185 807 Acleda 0001 01 222 863 13 ឬ Acleda Unity 012 887 987 ២. ផ្ញើតាមវីងAcc:0012 6869 ឬមកលេខ 081 815 000 ៣. លោកអ្នកនៅក្រៅ​ប្រទេស​អាច​ផ្ញើ​តាម MoneyGram ឬ WESTERN UNION ឬផ្ញើតាម PayPal ទំនាក់ទំនងលេខ ៖ 081 815 000 | 012 887 987 ឧបាសក ស្រុង ចាន់ណា ( SRONG CHANNA)

[៧៥] ម្នាលគហបតិបុត្ត សមណព្រាហ្មណ៍ ជាទិសខាងលើ កុលបុត្តត្រូវផ្គត់ផ្គង់ ដោយស្ថាន៥យ៉ាងគឺ ដោយកាយកម្ម ប្រកបដោយមេត្តា១ ដោយវចីកម្ម ប្រកបដោយមេត្តា១ ដោយមនោកម្ម ប្រកបដោយមេត្តា១ ជាអ្នកមិនបិទទ្វារ [អដ្ឋកថា ថា ទ្វារផ្ទះបើកទាំងអស់ក្តី បិទទាំងអស់ក្តី បើមិនឲ្យអ្វី ឬធ្វើល្អអ្វី ដល់អ្នកមានសីលសោះ ក៏ឈ្មោះថា បិទទ្វារដែរ បើឲ្យ ឬធ្វើល្អអ្វី ដល់អ្នកមានសីល ក៏ឈ្មោះថា បើកហើយ។] ផ្ទះ១ ដោយកិរិយាឲ្យអាមិសទាន១។ ម្នាលគហបតិបុត្ត សមណព្រាហ្មណ៍ ជាទិសខាងលើ ដែលកុលបុត្ត ទំនុកបម្រុង ដោយស្ថាន៥យ៉ាងនេះឯងហើយ រមែងអនុគ្រោះកុលបុត្ត ដោយស្ថាន៦យ៉ាង គឺ ហាមឃាត់កុលបុត្ត ចាកអំពើអាក្រក់១ ឲ្យតាំងនៅតែក្នុងអំពើល្អ១ អនុគ្រោះដោយចិត្តដ៏ល្អ១ ឲ្យបានស្តាប់ពាក្យ ដែលមិនធ្លាប់ស្តាប់១ បំភ្លឺសេចក្តី ដែលធ្លាប់ស្តាប់ហើយ១ ប្រាប់ផ្លូវសួគ៌១។ ម្នាលគហបតិបុត្ត សមណព្រាហ្មណ៍ ជាទិសខាងលើ ដែលកុលបុត្តផ្គត់ផ្គង់ ដោយស្ថាន៥យ៉ាងនេះឯងហើយ រមែងអនុគ្រោះកុលបុត្ត ដោយស្ថាន៦យ៉ាងនេះ ទិសខាងលើនុ៎ះ ដែលកុលបុត្តបានបិទបាំងហើយ ជាទិសមានសេចក្តីក្សេម ឥតមានភយន្តរាយយ៉ាងនេះ។ ព្រះមានព្រះភាគ បានសំដែងសេចក្តីនេះ ព្រះសុគត ជាសាស្តា លុះសំដែងសេចក្តីនេះហើយ ទ្រង់ត្រាស់ពាក្យជាគាថាព័ន្ធ តទៅទៀតថា [៧៦] មាតាបិតា ជាទិសខាងកើត អាចារ្យ ជាទិសខាងត្បូង កូនប្រពន្ធ ជាទិសខាងលិច មិត្តអាមាត្យ ជាទិសខាងជើង ទាសៈ និងកម្មករ ជាទិសខាងក្រោម សមណព្រាហ្មណ៍ ជាទិសខាងលើ គ្រហស្ថក្នុងត្រកូល ដែលអាចគ្រប់គ្រងផ្ទះ គប្បីនមស្ការទិសទាំងឡាយនុ៎ះ។ បណ្ឌិត [អដ្ឋកថា ថា បណ្ឌិតមានប្រាជ្ញាវៃ ក្នុងស្ថានជាទីសំពះទិស។] បរិបូណ៌ដោយសីល មានវាចាដ៏ពីរោះ មានប្រាជ្ញាវៃ [អដ្ឋកថា ថា បណ្ឌិតមានប្រាជ្ញាវៃ ក្នុងស្ថានជាទីសំពះទិស។] មានកិរិយាប្រព្រឹត្តឱនលំទោន ជាប្រក្រតី មិនរឹងត្អឹង បុគ្គលមានសភាពដូច្នោះ រមែងបានយស បុគ្គលមានព្យាយាម រវៀសរវៃ មិនខ្ជិលច្រអូស រមែងមិនញាប់ញ័រក្នុងអន្តរាយទាំងឡាយ បុគ្គលមានកិរិយាប្រព្រឹត្តឥតចន្លោះ មានប្រាជ្ញាវាងវៃ បុគ្គលមានសភាពដូច្នោះ រមែងបានយស។ បុគ្គលមានសេចក្តីសង្គ្រោះ ជាអ្នកចងមិត្ត ជាអ្នកដឹងដំណើរពាក្យ [សំដៅយកមនុស្សនាំពាក្យខ្លួន ដែលបានថាឲ្យរបស់អ្វី ដល់សំឡាញ់ហើយ ក៏ឲ្យទាល់តែបាន ដឹងចិត្តសំឡាញ់ថា ចង់បានអ្វី ក៏ឲ្យរបស់នោះ ឬដឹងថា សំឡាញ់ខ្វះខាតអ្វី ក៏ឲ្យរបស់នោះ។] ជាអ្នកប្រាសចាកសេចក្តីកំណាញ់ ជាអ្នកដឹកនាំ ពន្យល់ការណ៍ផ្សេងៗ ជាអ្នកណែនាំរឿយៗ បុគ្គលមានសភាពដូច្នោះ រមែងបានយស។ ទាន១ ពាក្យពីរោះ១ សេចក្តីប្រព្រឹត្ត ជាប្រយោជន៍ក្នុងលោកនេះ១ ភាវៈជាអ្នកមានចិត្តស្មើ ក្នុងធម៌ទាំងឡាយ និងក្នុងបុគ្គលនោះៗ តាមសមគួរ១។ សង្គហធម៌ ទាំងនេះ (មានក្នុងលោក ទើបលោកប្រព្រឹត្តទៅបាន) ដូចជារថមានប្រែកទប់ ទើបប្រព្រឹត្តទៅបាន ដូច្នោះឯង បើ សង្គហធម៌ ទាំងនេះមិនមានហើយ មាតាក្តី បិតាក្តី ក៏មិនបាននូវសេចក្តីរាប់អាន និងការបូជា អំពីកិច្ចដែលកូនត្រូវធ្វើ។ ព្រោះហេតុតែអ្នកប្រាជ្ញាទាំងឡាយ សំឡឹងឃើញ សង្គហធម៌ ទាំងនោះដោយប្រពៃ ហេតុនោះ បានជាលោកដល់នូវភាវៈជាធំផង គួរគេសរសើរផង។ តួនាទីព្រះសង្ឃនិងតួនាទីពុទ្ធបរិស័ទ្ធ - បិដកភាគ ១៩ ទំព័រ ៨៩ ឃ្នាប ៧៥ ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​

បឋមកណ្ហសប្បសូត្រ ទី ៩ [១២៩] ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ទោស ៥ យ៉ាងនេះ រមែងមានក្នុងពស់វែក។ ទោស ៥ យ៉ាង គឺអ្វីខ្លះ។ គឺពស់វែកមិនស្អាត ១ មានក្លិនស្អុយ ១ គួរតក់ស្លុត ១ គួរខ្លាច ១ ទ្រុស្តមិត្រ ១។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ទោស ៥ យ៉ាងនេះ រមែងមានក្នុងពស់វែក ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ទោស ៥ យ៉ាងនេះ រមែងមានក្នុងមាតុគ្រាម ដូច្នេះដែរ។ ទោស ៥ យ៉ាង គឺអ្វីខ្លះ។ គឺមាតុគ្រាមមិនស្អាត ១ មានក្លិនស្អុយ ១ គួរតក់ស្លុត ១ គួរខ្លាច ១ ទ្រុស្តមិត្រ ១។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ទោស ៥ យ៉ាងនេះ រមែងមានក្នុងមាតុគ្រាម។ ទុតិយកណ្ហសប្បសូត្រ ទី ១០ [១៣០] ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ទោស ៥ យ៉ាងនេះ រមែងមានក្នុងពស់វែក។ ទោស ៥ យ៉ាង គឺអ្វីខ្លះ។ គឺពស់វែកមានចិត្តក្រោធ ១ ចងពៀរ ១ មានពិសពន្លឹក ១ មានអណ្តាតអាក្រក់ ១ ទ្រុស្តមិត្ត ១។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ទោស ៥ យ៉ាងនេះ រមែងមានក្នុងពស់វែកម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ទោស ៥ យ៉ាងនេះ រមែងមានក្នុងមាតុគ្រាម ដូច្នោះដែរ។ ទោស ៥ យ៉ាង ៥ គឺអ្វីខ្លះ។ គឺមាតុគ្រាមច្រើនក្រោធ ១ ចងគំនុំ ១ មានពិសពន្លឹក ១ មានអណ្តាតអាក្រក់ ១ ទ្រុស្តមិត្ត ១។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ត្រង់ពាក្យថា មាតុគ្រាមមានពិសពន្លឹកនេះ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ដោយច្រើន មាតុគ្រាមមានរាគៈខ្លាំងក្លា។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ត្រង់ពាក្យថា មាតុគ្រាមមានអណ្តាតអាក្រក់នេះ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ដោយច្រើន មាតុគ្រាមមានវាចាញុះញង់។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ត្រង់ពាក្យថា មាតុគ្រាមជាអ្នកទ្រុស្តមិត្រនេះ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ដោយច្រើន មាតុគ្រាមប្រព្រឹត្តក្បត់ចិត្តស្វាមី។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ទោស ៥ យ៉ាងនេះ រមែងមានក្នុងមាតុគ្រាម។ ចប់ ទីឃចារិកវគ្គ ទី៣។ បឋមកណ្ហសប្បសូត្រ ទី ៩ ឬ ទោស ៥ យ៉ាងនេះ រមែងមានក្នុងស្រ្តី - បិដកភាគ ៤៥ ទំព័រ ២៦១ ឃ្នាប ១២៩ ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​