សូម​ញាតិ​ញោម​ បង​ប្អូន​ប្រុស​ស្រី​ មិត្ត​អ្នក​អា​ន​ទាំង​ឡាយ​ សិក្សា​អំពី​កំណើត​សត្វ​ឲ្យ​បាន​ដឹង​ជា​មុន​សិន​ ។ តាម​ពិត​កំណើត​សត្វ​លោក​មាន​ច្រើន​ប្រ​ភេទ​ណាស់​ ដូច​ដែល​ព្រះ​ដ៏​មាន​បុណ្យ​របស់​យើង​ត្រាស់​ថា​ (សត្តា-អនន្ហា) ប៉ុន្តែ​ក្នុង​បញ្ហា​នេះ​ដែរ​ ព្រះ​អង្គ​ក៏​ទ្រង់​បាន​បំព្រួញ​ ឲ្យ​ខ្លី​មក​ដើម្បី​ឲ្យ​យើង​ទាំង​អស់​គ្នា​ងាយ​ស្រួល​សិក្សា​ គឺ​មាន​ត្រឹម​តែ​ ៤​ ប្រភេទ​ប៉ុណ្ណោះ​ គឺ៖

១​ នា​ទី​មាន​ប្រយោជន៍ ពន្លត់​ភ្នក់​ភ្លើង​ក្នុង​ចិត្ត​ សង្គម​ត្រ​ជាក់​ បើ​ខាង​ក្នុង​ចិត្ត​របស់​មនុស្ស​នៅ​មិន​ស្ងប់​ទេ ក៏​មិន​អាច​មាន​ឈ្មោះ​ថា​ស្ងប់​ដោយ​ពិត​ប្រាកដ​បាន​ឡើយ ។ សេចក្តី​ស្ងប់​ដ៏​មាំ​មួន​នោះ គឺ​ត្រូវ​ចេញ​ពី​ខាង​ក្នុង​ចិត្ត​របស់​មនុស្ស​ម្នាក់​ៗ​ គ្រប់​គ្នា​ក្នុង​សង្គម​ ដូច​គំនរ​ភ្នក់​ភ្លើង​ម្នាក់​មួយ​ភ្នក់​ កាល​បើ​ម្នាក់​ៗ​ ពន្លត់​ភ្នក់​ភ្លើង​ជា​របស់​ខ្លួន​បាន​ ភ្លើង​ជា​ចំណែករួម​ក៏​ឈ្មោះ​ថា​រលត់​ ភាព​ក្តៅ​រោល​រាល​ក្នុង​សង្គម​ក៏​ស្ងប់​រម្ងាប់​សល់​នៅ​តែ​ភាព​ស្ងប់​ត្រ​ជាក់​ប៉ុណ្ណោះ​ ។ សន្តិ​ភាពដ៏​មាំ​មួន អាច​កើត​ឡើង​បាន​ដោយ​វិធី​ជួ​យ​គ្នា​ពោល​គឺ​ កាល​បើ​ស្ងប់​ត្រជាក់​ក្នុង​ខ្លួន​​ឯង​ហើយ​ គួរ​គប្បី​ជួយ​អនុ​គ្រោះ​អ្នក​ដទៃ​ឲ្យ​ស្ងប់​ផង​ ។ ស្រង់​ចេញ​ពី​ សៀវភៅ " មេរៀន​ជី​វិត​ " រៀប​រៀង​ដោយ លោក​គ្រូ​អគ្គ​បណ្ឌិត​ ប៊ុត-សា​វង្ស​ ។ ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​

១ នាទី​មាន​ប្រយោជន៍ មិន​អប់​រំ​ចិត្ត​ ជា​ការ​ភ្លាំង​ភ្លាត់​របស់​មនុស្ស​ ក្នុង​លោក​បច្ចុប្បន្ន​ច្រើន​ដោយ​សម្ភារៈ ការ​ប្រជែង​គ្នា​ក៏​មាន​ច្រើន​ណាស់​ សេច​ក្តី​ត្រូវ​ការ​ក៏​ច្រើន​ អំពើ​ឃោ​រឃៅ​ក៏​ច្រើន ។ មនុស្ស​យើង​សព្វ​ថ្ងៃ​ រក​តែ​និយាយ​ឲ្យ​ត្រូវ​ថា​ ចង់​បាន​អ្វី​ឲ្យ​ពិត​ប្រាកដ​នោះ​ ក៏​និយាយ​មិន​បាន​ដែរ​ ។សេចក្តី​សុខ​សឹង​ដោយ​ប្រ​ក្រ​តី​ជា​របស់​រក​បាន​ងាយ​ ក៏​ត្រឡប់​ទៅ​ជា​រក​បាន​ដោយ​លំបាក​វិញ​ នេះ​ព្រោះ​មក​អំពី​ការ​ភ្លាំង​ភ្លាត់​របស់​មនុស្ស​យើង​ ពោល​គឺ​មនុស្ស​យើង​មាន​ការ​ព្រ​ងើយ​កន្តើយ​ដល់​ការ​អប់​រំចិត្ត​ មិន​ឃើញ​តម្លៃ​ក្នុង​ការ​ដុស​ខាត់​សម្អាត​ចិត្ត​របស់​ខ្លួន​ហ្នឹង​ឯង​ ។ ស្រង់​ចេញ​ពី​ សៀវភៅ " មេរៀន​ជី​វិត​ " រៀប​រៀង​ដោយ លោក​គ្រូ​អគ្គ​បណ្ឌិត​ ប៊ុត-សា​វង្ស​ ។ ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​

រឿង​ភិមសេន​បុ​រស ( ចាក​ ភិ​. ឯ. ) ( ​ចិត្ត​រ​បស់​បុ​ថុ​ជ្ជន​តែង​តែ​ប៉ោង​ផត​ដោយ​លោក​ធម៌ ) កាល​កន្លង​ទៅ​ហើយ​ ព្រះ​បាទ​ព្រហ្ម​ទត្ត​ សោយ​រាជ្យ​ក្នុង​ក្រុង​ពា​រាណ​សី​ កាល​នោះ​ព្រះ​ពោធិ​សត្វ​ទ្រង់​សោយ​ព្រះ​ជាតិ​ក្នុង​ត្រកូល​ឧ​ទិច្ច​ព្រាហ្ម​ណ៍ បាន​រៀន​សិល្បសាស្ត្រចេះ​យ៉ាង​ចំ​ណាន​សព្វ​គ្រប់​ ហើយ​ពូ​កែ​ឆើត​ខាង​វិ​ជ្ជា​បាញ់​ធ្នូ​ទើប​អ្នក​ន​គរ​ហៅ​ថា​​ " ចុ​ឡ​ធ​នុ​គ្គ​ហ​ប​ណ្ឌិត​ពោធិ" ។

រឿងបល្លង្កអណ្តែត ( ចាក វិ. ខុ. ) ( សទ្ធាជាពូជ នៃសិរីក្នុងលោក ) ក្នុងពុទ្ធកាល​ ព្រះមហា​មោគ្គល្លានត្ថេរ​ បាននិមន្ត​ទៅស្ថាន​ត្រៃត្រឹង្ស​ទេវ​លោក

ព្រះបរមសាស្តា ទ្រង់បានប្រារឰ នូវបុរសសម្លាប់ជ្រូកម្នាក់ ឈ្មោះ ចុន្ទសូករិក ។ នាយចុន្ទសូករិកនេះ ជាមនុស្សគ្មានសីលធម៌ ប្រាសចាកមេត្តាចិត្ត គិតតែពីកាប់សម្លាប់ជ្រូក យកសាច់លក់ចិញ្ចឹមជីវិត ឣស់រយៈពេល ៥៥ ឆ្នាំ គាត់មិនដែលបានធ្វើបុណ្យ ឲ្យទានបន្តិចសោះ, ថ្ងៃដែលគាត់បានឃើញបាបកម្ម ដ៏កាចសាហាវ របស់គាត់នោះ គឺថ្ងៃដែលគាត់ជិតនឹងស្លាប់... គាត់មានសេចក្តីក្តៅក្រហល់ក្រហាយ ឣន្ទះឣន្ទែង វារទៅមក បីដូចជាភ្លើង ក្នុងឣវិចីនរក ដុតរោលទាំងរស់ រើបម្រះននៀល ដូចជាសត្វជ្រូក ដែលគាត់សម្លាប់ ដោយយកទឹកក្តៅច្រក ក្នុងមាត់ ដើម្បីសម្លាប់ យ៉ាងនោះឯង ។ គាត់ទទួលទុក្ខវេទនាបែបនេះ រហូតដល់ទៅ ៧ ថ្ងៃ ទើបបានធ្វើមរណកាល ទៅកើតសោយទុក្ខវេទនា នៅក្នុងឣវិចីនរក ។ នៅពេលដែលនាយចុន្ទសូករិក កំពុងតែទទួល នូវទុក្ខវេទនា រវាង ៧ ថ្ងៃនោះ, ភិក្ខុទាំងឡាយ បាននិមន្តទៅ ដើម្បីបិណ្ឌបាត្រ នៅក្បែរផ្ទះគាត់ ហើយបានឮនូវសម្លេងស្រែកទួញយំ ដូចជាជ្រូកស្រែក ទើបនាំយករឿងនេះ ទៅក្រាបទូលដល់ព្រះសាស្តា ។ ព្រះបរមសាស្តា ទ្រង់ត្រាស់ថា “សម្លេងនោះ គឺមិនមែនជាសម្លេងជ្រូកស្រែកទេ គឺជាសម្លេង របស់នាយចុន្ទសូករិក” ហើយទ្រង់ត្រាស់នូវព្រះគាថានេះ ថា ៖ ឥធ សោចតិ បេច្ច សោចតិ បាបការី ឧភយត្ថ សោចតិ សោ សោចតិ សោ វិហញ្ញតិ ទិស្វា កម្មកិលិដ្ឋមត្តនោ ។ បុគ្គលឣ្នកធ្វើបាប តែងសោកស្តាយ ក្នុងលោកទាំងពីរ គឺសោកស្តាយ ក្នុងលោកនេះផង ក្នុងលោកខាងមុខផង, បុគ្គលនោះ តែងសោកស្តាយក្តៅក្រហាយ ព្រោះឃើញឣំពើសៅហ្មងរបស់ខ្លួន ។ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ

រឿង​ទីឃាវុកុមារ (ចាក ធ. ខុ.) (សេចក្តី​អត់​ធន់ ងាយ​សម្រេច​យោជន៍​គ្រប់យ៉ាង) កាល​ព្រះ​បាទ​ព្រហ្ម​ទត្ត​គ្រង​រាជ​សម្បត្តិ​ក្នុង​ក្រុង​ពារាណសី ដែនកាសី ព្រះ​បាទ​ទី​ឃិតិ​គ្រង​រាជ​សម្បត្តិ​ក្នុង​ក្រុង​សាវត្ថី​ដែន​កោសល ។ គ្រា​នោះ​ព្រះ​បាទ​ព្រហ្មទត្ត​លើក​ពល​ទៅ​វាយ​ក្រុង​សាវត្ថី​បាន ។ ព្រះ​បាទ​ទីឃីតិ​នាំ​ព្រះ​អគ្គមហេសី​ទៅ​អាស្រ័យ​នឹង​ស្មូន​ឆ្នាំង​ម្នាក់​ក្នុង​ប្រទេស​១ ជា​ទី​បំផុត​ដែន ។

(ចាក​ ធ. ខុ.) (ផល​នៃ​សេចក្តី​ប្រាថ្នា​ខុស​គន្លង​ធម៌ ជា​ទោស​ក្នុង​លោក) កាល​ព្រះ​សាស្តា​គង់​នៅ​វត្ត​ជេត​ពន ព្រះ​អង្គ​ប្រារព្ធ​នឹង​សេដ្ឋី​ម្នាក់​ខេមកៈ​ជា​ក្មួយ​អនាថបិណ្ឌិក ។ មាន​សេចក្តី​ដំណាល​ថា សេដ្ឋី​នោះ​មាន​រូប​សម្បត្តិ​ស្អាត​ណាស់ ពួក​ស្រី​ៗ​ជា​ច្រើន​ឲ្យ​តែ​បាន​ឃើញ​មាន​សេចក្តី​ត្រេក​ត្រអាល​ដោយ​រាគៈ មិន​អាច​នឹង​តាំង​នៅ​តាម​សភាព​របស់​ខ្លួន​បាន​ឡើយ ម្ល៉ោះហើយ​សេដ្ឋី​បុត្រ​នោះ ក៏​ធ្លាក់​ខ្លួន​ទៅ​ជា​អ្នក​លេង​សេព​កាម​គុណ​ជា​មួយ​នឹង​ប្រពន្ធ​កូន​គេ ។ លំដាប់​នោះ​ពួក​រាជ​បុរស​ចាប់​យក​ទៅ​ថ្វាយ​ព្រះ​រាជា​ៗ​គិត​ថា អញ​ខ្មាស​មហាសេដ្ឋី ហើយ​ទ្រង់​គ្មាន​ព្រះ​រាជឳង្កា​អ្វី​បន្តិច​សោះ​ឡើយ ទ្រង់​លែង​ទៅ​វិញ ។ ចំណែក​សេដ្ឋី​ហើយ ទ្រង់​គ្មាន​ព្រះ​រាជ​ឳង្កាអ្វី​បន្តិច​សោះ​ឡើយ ទ្រង់​លែង​ទៅ​វិញ ។ ចំណែក​សេដ្ឋី​បុត្រ​នោះ​ក៏​នៅ​តែ​មិន​លះ​បង់​សោះ ។ គ្រានោះ​ពួក​រាជ​បុរស​ចាប់​ទៅ​ថ្វាយ​ព្រះ​រាជា​អស់​២​លើក​៣​លើក ព្រះ​រាជាទ្រង់​លែង​ទៅ​វិញ​ដដែល ។ លោក​មហាសេដ្ឋី​ជ្រាប​ដំណឹង​នោះ ទើប​នាំ​ទៅ​គាល់​ព្រះ​សាស្តា ក្រាប​ទូល​សូម​ព្រះ​អង្គ​សម្តែង​ប្រោស​ដល់​ក្មួយ​ដើម្បី​លះ​បង់​ឈប់​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​អាក្រក់​ត​ទៅ​ទៀត ។ ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​សម្តែង​សំវេគកថា នឹង​សម្តែង​ពី​ទោស​ប្រព្រឹត្ត​សេព​ប្រពន្ធ​កូន​គេ​ឲ្យ​ស្តាប់​ថា ៖ នរជន​ស្រវឹង​សេព​ប្រពន្ធ​កូន​គេ​ រមែង​បាន​ដល់​នូវ​ហេតុ​អាក្រក់​៤​យ៉ាង​គឺៈ បាន​បាប​ទី​១​ដែល​មិន​បាន​ស្រួល​តាម​សេចក្តី​ប្រាថ្នា ទី​២​ត្រូវ​គេ​ត្មះ​តិះ​ដៀល​ ទី​៣​នឹង​ធ្លាក់​ទៅ​កើត​ក្នុង​នរក ទី​៤​នរជន​នោះ​មិន​មាន​បុណ្យ​ជា​អ្នក​មាន​ដំណើរ​អាក្រក់ ថែម​ទាំង​សេចក្តី​ត្រេក​ត្រអាល​របស់​ជន​ដែល​ភ័យ​នោះ​ជា​មួយ​នឹង​ស្រ្តី​ដែល​ភ័យ​ ជា​សេចក្តី​ត្រេក​ត្រអាល​មាន​ប្រមាណ​តិច​ព្រម​ទាំង​ត្រូវ​ព្រះ​រាជា​ដាក់​ទណ្ឌ​កម្ម​ថែម​ទៀត​ផង​ព្រោះ​ហេតុ​នោះ​នរជន​មិន​គួរ​សេព​ប្រពន្ធ​កូន​គេ​ទេ ។ លុះ​ចប់​ព្រះ​ធម្មទេសនា​នេះ​ខេមមក​សេដ្ឋី​បុត្រ បាន​សម្រេច​សោតា​បត្តិ​ផល លែង​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​អនាចារ​នឹង​ប្រពន្ធ​កូន​គេ​ទៀត​ហើយ ។ សួរ​ថា​ចុះ​សេដ្ឋី​បុត្រ​នោះ បាន​ធ្វើ​បុព្វកម្ម​ដូម្តេច​ពី​ជាតិ​មុន? ឆ្លើយ​ថា សេដ្ឋី​បុត្រ​នេះ​កើត​ជា​អ្នក​លេង​ចំបាប់​យ៉ាង​ឆ្នើម ក្នុង​កាល​នៃ​ព្រះ​ពុទ្ធ​ទ្រង់​ព្រះ​នាម​មកស្សបះ​គាត់​បាន​លើក​ទង់​ជ្រុង​មាស​ពីរ​ដាក់​លើ​ស្តូប​ប្រាក់​លោហិត​របស់​អញ​ចេញ ឲ្យ​តែ​បាន​ឃើញ​អញ​ត្រូវ​តែ​ត្រេក​ត្រអាល​រីករាយ​ជា​មួយ​នឹង​អញ​កុំ​ខាន សេចក្តី​ប្រាថ្នា របស់គាត់​ដូច្នេះ​ឯង ជា​អំពើ​ដែល​គាត់​ធ្វើ​ក្នុង​បុព្វ​ជាតិ ។ ដូច្នេះ​ពួក​ស្រី​ៗ ទាំង​កូន​ទាំង​ប្រពន្ធ​គេ​គ្រប់​តែ​ជាតិ​ដែល​ខេមកសេដ្ឋី​បុត្រ​កើត ហើយ​បើ​បាន​ឃើញ​គាត់​មិន​អាច​នឹង​អត់​ទ្រាំ​ម្រេក​របស់​ខ្លួន​ឲ្យ​តាំង​នៅ​តាម​ប្រក្រតី​បាន​ឡើយ ប៉ុន្តែ​ពេល​នេះ​ជា​ទី​បំផុត​ជាតិ​របស់​គាត់​ហើយ ដោយ​សារបាន​ជួប​និង​ព្រះ​ពុទ្ធ​បរមគ្រូ ព្រះអង្គ​ទ្រង់​សំដែង​ត្រាស់ នៃ​ការ​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​អនាចារ ប្រាប់​ពន្យល់​ឲ្យឃើញ​ពិត​បា្រកដ បាន​រួច​ចាក​ផុត​ទុក្ខ​គ្រប់​យ៉ាង បាន​ឡើង​ឋានៈ ជា​អរិយជន​មាន​ជាតិ​កំណើត​ភ្លឺ​ស្វាង​ទៅ​ក្នុង​អនាគត។ អត្ថបទ​នេះ​ដក​ស្រង់​ចេញ​ពី​សៀវភៅៈ ប្រជុំជាតក វាយ​អត្ថបទ​ដោយៈ កញ្ញា ជា ម៉ានិត ដោយ៥០០០ឆ្នាំ