Reading Article
Public date : 19, Jan 2022 (66,888 Read)
មិត្តាមិត្តជាតក
|
|
|
មិត្តាមិត្តជាតក
ព្រះសាស្ដា កាលស្ដេចទ្រង់គង់នៅក្នុងវត្តជេតវ័នមហាវិហារ ទ្រង់ប្រារព្ធអមាត្យ អ្នកប្រព្រឹត្តប្រយោជន៍ របស់ព្រះបាទកោសល ត្រាស់ព្រះធម៌ទេសនានេះ មានពាក្យចាប់ផ្ដើមថា កានិ កម្មានិ កុព្វានំ ដូច្នេះ។ បានឮថា អមាត្យនោះ បានមានឧបការៈចំពោះព្រះរាជាជាច្រើន ព្រះរាជាក៏បានប្រទានសក្ការរាប់រកគេយ៉ាងក្រៃលែង ពួកអមាត្យដ៏សេសអត់ទ្រាំមើលមិនបាន ទើបនាំគ្នាទូលញុះញង់ថា "បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន អមាត្យឈ្មោះឯណោះ នឹងធ្វើសេចក្ដីវិនាសដល់ព្រះអង្គ ព្រះរាជាទ្រង់កំណត់ពិចារណាមើលអមាត្យនោះ ក៏មិនឃើញទោសតិចតួចទ្រង់ព្រះតម្រិះថា យើងមិនឃើញទោសតិចតួចរបស់អមាត្រនេះ ធ្វើយ៉ាងណាហ្ន៎ យើងទើបនឹងអាចដឹងថា អមាត្យនេះជាមិត្តឬមិនមែនមិត្ត ត្រង់គិតថា វៀរព្រះតថាគតចេញហើយ អ្នកដទៃមិនអាចដឹងបញ្ហានេះបាន យើងនឹងទៅទូលសួរ ល្មមសោយព្រះក្រយាហារព្រឹកស្រេចហើយ ក៏ចូលទៅគាត់ព្រះសាស្ដា ទូលសួរថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន ធ្វើដូចម្ដេចហ្ន៎ទើបនឹងអាចដឹងថា អ្នកណាជាមិត្ត ឬមិនមែនមិត្តរបស់ខ្លួន? លំដាប់នោះ ព្រះសាស្ដាត្រាស់ចំពោះព្រះរាជាថា មហាបពិត្រ សូម្បីបណ្ឌិតក្នុងកាលមុន ក៏គិតបញ្ហានេះ ហើយសួរពួកបណ្ឌិត ដឹងបានដោយបណ្ឌិតទាំងនោះប្រាប់ វៀរពួកដែលមិនមែនមិត្តចេញ សេពគប់មិត្តប៉ុណ្ណោះ ព្រះរាជាទូលអារាធនាឲ្យទ្រង់សម្ដែងរឿងរ៉ាវ ព្រះអង្គទ្រង់នាំអតីតនិទានមកសម្ដែងដូចតទៅនេះ៖ ក្នុងអតីតកាល កាលព្រះបាទព្រហ្មទត្ត សោយរាជសម្បត្តិនៅក្នុងនគរពារាណសី ព្រះពោធិសត្វសោយព្រះជាតិជាអមាត្យទូន្មានអត្ថធម៌ចំពោះព្រះរាជា គ្រានោះ ក្នុងព្រះនគរពារាណសី មានអមាត្យម្នាក់ ប្រព្រឹត្តប្រយោជន៍ចំពោះព្រះរាជា ពួកអមាត្យដ៏សេសនាំគ្នាទូលញុះញង់ព្រះរាជា ព្រះរាជាទ្រង់មិនឃើញទោសរបស់អមាត្យនោះ ទ្រង់ព្រះតម្រិះថាធ្វើដូចម្ដេចហ្ន៎ ទើបនឹងអាចដឹងអមាត្យនេះ ជាមិត្តឬមិនមែនមិត្ត កាលនឹងត្រាស់សួរព្រះមហាសត្វ បានត្រាស់ព្រះគាថាទី ១ ថា៖ បណ្ឌិត អ្នកមានប្រាជ្ញាឃើញ ឬឮ ពួកជនកំពុងធ្វើអ្វីនូវអំពើអ្វីៗ គប្បីដឹងថា ជាអមិត្តបាន តើវិញ្ញុជនគប្បីព្យាយាម ដូចម្ដេច។ ពាក្យដែលជាគាថានោះ មានអធិប្បាយថា បុរសអ្នកជាបណ្ឌិត មានបញ្ញា ឃើញបុរសអ្នកធ្វើការងារអ្វីៗ ដោយចក្ខុបានស្ដាប់រឿងនោះដោយត្រចៀក គប្បីដឹងថា អ្នកនេះមិនមែនមិត្តរបស់យើង វិញ្ញុជនគប្បីព្យាយាមយ៉ាងណា ដើម្បីស្គាល់អ្នកនោះ។ លំដាប់នោះ ព្រះមហាសត្វ កាលនឹងត្រាស់ប្រាប់លក្ខណៈរបស់អ្នកដែលមិនមែនមិត្តដល់ព្រះរាជា បានត្រាស់ព្រះគាថាថា៖ បុគ្គលជាសត្រូវ ឃើញបុគ្គលនោះហើយ មិនញញឹម ១ មិនទទួលត្រេកអរនឹងសំដីបុគ្គលនោះ ១ មិនឲ្យភ្នែកដល់បុគ្គលនោះ ១ ប្រព្រឹត្តទទឹងទាស់ ១។ បុគ្គលដែលអែបអបនឹងពួកសត្រូវរបស់បុគ្គលនោះ ១ មិនសេពគប់នឹងពួកមិត្តរបស់បុគ្គលនោះ ១ រារាំងពួកជនអ្នកនិយាយសរសើរ ១ សរសើរពួកជនអ្នកជេរ ១។ មិនប្រាប់សេចក្ដីកំបាំងដល់បុគ្គលនោះ ១ មិនលាក់សេចក្ដីកំបាំងរបស់បុគ្គលនោះ ១ មិនសរសើរការងាររបស់បុគ្គលនោះ ១ មិនសរសើរប្រាជ្ញារបស់បុគ្គលនោះ ១។ ត្រេកអរនឹងសេចក្ដីវិនាសរបស់បុគ្គលនោះ ១ មិនត្រេកអរនឹងសេចក្ដីចម្រើនរបស់បុគ្គលនោះ ១ បានភោជនចំឡែក មិននឹកនាដល់បុគ្គលនោះ ១ មិនអនុគ្រោះបុគ្គលនោះ អំពីរបស់នោះថា ឱមិត្តនោះ គប្បីបានរបស់នេះខ្វះ ១។ បណ្ឌិត ឃើញ ឬឮហើយ ស្គាល់ថាជាអមិត្តបានដោយអាការទាំង ១៦ នេះ ដែលតម្កល់នៅក្នុងអមិត្ត ដោយប្រការដូច្នេះ។ ព្រះមហាសត្វត្រាស់ព្រះគាថា ៥ គាថាទាំងនេះហើយ ដែលព្រះរាជាត្រាស់សួរដល់លក្ខណៈរបស់មិត្ត ដោយព្រះគាថានេះទៀតថា៖ បណ្ឌិតអ្នកមានប្រាជ្ញា ឃើញ ឬឮ ពួកជនកំពុងធ្វើការងារអ្វីៗ គប្បីដឹងថា ជាមិត្តបាន តើវិញ្ញុជនគប្បីព្យាយាមដូចម្ដេច។
(ព្រះមហាសត្វ) ទើបត្រាស់គាថាដែលនៅសល់ថា៖ បុគ្គលជាមិត្ត តែងនឹងរលឹកដល់មិត្តដែលនៅបែកគ្នា ១ ត្រេកអរនឹងមិត្តដែលមកដល់ ១ ជាអ្នករាប់អានចំពោះមិត្តនោះ ១ ទទួលរីករាយដោយវាចា ១។ គប់រកនឹងពួកមិត្តរបស់មិត្តនោះ ១ មិនសេពគប់នឹងពួកអមិត្តរបស់មិត្តនោះ ១ ហាមឃាត់នូវពួកអ្នកជេរ ១ សរសើរពួកជនដែលនិយាយសរសើរ ១។ ប្រាប់សេចក្ដីកំបាំងដល់មិត្តនោះ ១ បិទបាំងសេចក្ដីកំបាំងរបស់មិត្តនោះ ១ សរសើរការងាររបស់មិត្តនោះ ១ សរសើរប្រាជ្ញារបស់មិត្តនោះ ១។ ត្រេកអរនឹងសេចក្ដីចម្រើនរបស់មិត្តនោះ ១ មិនត្រេកអរនឹងសេចក្ដីវិនាសរបស់មិត្តនោះ ១ បានភោជនចំឡែកតែងនឹកនាដល់មិត្តនោះ ១ អនុគ្រោះមិត្តនោះអំពីរបស់នោះថា ឱមិត្តនោះ គប្បីបានរបស់នេះខ្លះ ១។ បណ្ឌិតឃើញ ឬឮហើយ ស្គាល់ថាជាមិត្ត ដោយអាការទាំង ១៦ នេះ ដែលតម្កល់នៅក្នុងមិត្ត ដោយបការៈដូច្នេះ។ ព្រះរាជា មានព្រះទ័យសរសើរពាក្យរបស់ព្រះមហាសត្វបានព្រះរាជទានយសដ៏ធំក្រៃលែងដល់ព្រះមហាសត្វហើយ។ ព្រះសាស្ដា គ្រាទ្រង់នាំព្រះធម៌ទេសនានេះមកហើយត្រាស់ថា មហាបពិត្រ បញ្ហានេះបានតាំងឡើងសូម្បីក្នុងកាលមុនយ៉ាងនេះ បណ្ឌិតទាំងឡាយពោលដល់បញ្ហានេះថាអ្នកដែលមិនមែនមិត្ត និងអ្នកដែលជាមិត្ត នឹងគប្បីដឹងបានដោយអាការ ៣២ ទាំងនេះ ហើយទ្រង់ប្រជុំជាតកថា ព្រះរាជាក្នុងកាលនោះ បានមកជាព្រះអានន្ទ ចំណែកអមាត្យដែលជាបណ្ឌិត បានមកជាយើងតថាគតនេះឯង។ ចប់ អដ្ឋកថា មិត្តាមិត្តជាតក។ ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ មិត្តល្អ រៀបរៀងដោយ សុវណ្ណជោតោ ភួង សុវណ្ណ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ |
