យល់សប្តិល្អណាស់ចប់ត្រឹមភ្ញាក់ ក្រេបចន្ទត្រជាក់រសកាមា មានអ្នកស្រឡាញ់ជុំត្រៀបត្រា ចប់ត្រឹមមរណាចាកចោលទៅ។ ភ្លៀងខ្លាំងប៉ុនណាគង់តែរាំង មានរឿងភាន់ភាំងកេរ្តិ៍អាស្រូវ ទុក្ខខ្លាំងគង់តែស្រាកស្រាន្តទៅ គ្មានរឿងអ្វីនៅមិនរសាយ។ ខ្យល់ព្យុុះមិនស្មើនឹងខ្យល់មាត់ មិនបានផ្ទៀងផ្ទាត់ហើយបរិយាយ ដល់ពេលស្ងប់ខ្យល់ក្តៅស្អុះកាយ មានរឿងសប្បាយមិនយូរយារ។ យប់ស្ងាត់បាត់ងុយគួរកម្មដ្ឋាន តែបែរជាបានរឿងឈ្លោះគ្នា ក្នុងចិត្តមិនស្ងាត់ព្រោះវេរា យកពេលវេលាសាងសត្រូវ។ ទឹកស្រះថ្លាយង់មើលឃើញដី ចិត្តមនុស្សអប្រិយ៍ល្អក់ហើយជ្រៅ ម្លប់មានមិនជ្រកស្រែកថាក្តៅ ក្នុងចិត្តមួម៉ៅបន្ទោសមេឃ។ ទឹកដក់លើភ្នំហៀរធ្លាក់ជ្រោះ ហៀរហូរធ្លាក់ចុះចូលដល់ព្រែក រឿងក្នុងចិត្តគិតខ្លាំងពន់ពេក សម្រក់ទឹកភ្នែកជាសមុទ្រ។ ក្បូនជីវិតសត្វរសាត់ឆ្ងាយ រឿងរ៉ាវទាំងឡាយគួរឲ្យស្លុត រលកជីវិតព្យុះសមុទ្រ គ្មានទីបំផុតវដ្តសង្សារ ។ ព្រោះហេតុចង់បានរបស់ដែលអត់ នាំឲ្យផ្លាតភ្លាត់ចាកសុខា របស់មាន មិនគ្រប់នឹងតណ្ហា រស់រងទុក្ខាចិត្តខ្លួនឯង ។ ឈើត្រូវភ្លើងឆេះទៅជាធ្យូង សោកសៅភ្នែករូងភ្លើងអត់ផ្សែង ដុតរោលចិត្តកាយឲ្យចំបែង ដុតរោលខ្លួនឯងភ្លើងកិលេស។ មានតែព្រះធម៌មិត្តកល្យាណ សតិប្បដ្ឋានកើតចំណេះ រឿងរ៉ាវក្នុងចិត្តច្រើនដល់ម្ល៉េះ តែរឿងទាំងនេះជាបញ្ញត្តិ ។ កាយ វេទនា ចិត្ត និងធម្មា រលឹកគ្រប់គ្រាមិនមែនសត្វ ទោះជាសតិក៏បរមត្ថ ប្រាជ្ញាលះកាត់ក្ដីកង្វល់ ។ នមោ តស្ស នមស្ការ ត្រៃរត្នអស្ចារ្យខ្ញុំសូមដល់ ព្រះពុទ្ធព្រះធម៌សង្ឃនិមល ប្រាថ្នាមគ្គផលដល់និព្វាន៕៚ ប.ស.វ. ដោយ៥០០០ឆ្នាំ

គ្រប់យ៉ាងក្នុងលោកនេះ ក្នុងជីវិតនេះ គឺវាអ៊ីចឹងឯង , សេចក្ដីសុខនៅត្រង់យើងសប្បាយចិត្ត , រស់នៅទីណាក៏ល្អដែរ បើចិត្តចេះគិតឃើញរឿងល្អ ។ ជីវិតកើតមក និងជីវិតរស់នៅបានដោយលំបាក ដូច្នេះត្រូវចេះថែរក្សាជីវិតឲ្យមានតម្លៃ , អ្វីដែលត្រូវឈប់គឺត្រូវតែឈប់ អ្វីដែលត្រូវធ្វើគឺត្រូវតែធ្វើ ,ត្រូវដឹងអ្វីជាប្រយោជន៍ អ្វីដែលឥតប្រយោជន៍ , ជីវិតមានតម្លៃដោយសារគុណធម៌ , ត្រូវចាំថា អ្វីដែលត្រូវធ្វើ គឺតួនាទី ហើយអ្វីដែលត្រូវមាន គឺសេចក្ដីអត់ធន់ ព្យាយាម ៕៚ ប.ស.វ. ដោយ៥០០០ឆ្នាំ

អនវជ្ជសុខ ចេះសប្បាយជាមួយនឹងនឹងការងារដែលប្រាសចាកទោស គឺជា សេចក្ដីសុខ។ត្រូវធ្វើការងារឲ្យសមនឹងសមត្ថភាព សមនឹងឋានៈ របស់ខ្លួន ធ្វើដោយពេញចិត្ត អត់ធន់ព្យាយាម...។ កុំមានការ លោភលន់ចង់ឲ្យដូចអ្នកដទៃដែលមានអ្វីច្រើនៗនោះឡើយ កុំ ឲ្យដូចក្អែកគោកធ្វើត្រាប់តាមក្អែកទឹក ឃើញក្អែកទឹករកចំណី បានស្រួលងាយ ខ្លួនឯងគ្មានជំនាញត្រូវទាក់កនឹងសារាយក្នុងទឹក ស្លាប់បាត់បង់ជីវិតទៅ។ កន្លែងសុខនៅនឹងចិត្តរបស់យើង មិនចាំបាច់ឈរកន្លែងល្អដូចអ្នកដទៃនោះទេ ត្រឹមតែមានសេចក្ដី សុខនៅត្រង់កន្លែងដែលយើងឈរហ្នឹងទៅបានហើយ។ ស្រង់ពីសៀវភៅ ជំនួយសតិ ភាគ២១ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ

ជីវិតមានតម្លៃជាង អ្វី ៗ ដែលយើងស្ដាយ ត្រូវយកជីវិតមកបូជាព្រះរតនត្រ័យ បានសម ណា៎ កូនសំឡាញ់ព្រះពុទ្ធ ទាំងអស់គ្នា ! កុំលះបង់ជីវិតមួយថ្ងៃ ៗ កើតទុក្ខយំសោក ដើម្បីអ្នកមានកិលេសណាម្នាក់ឲ្យសោះ ធ្វើបែបហ្នឹងវាមិនមានតម្លៃអ្វីទេ ហើយក៏កុំចាំបាច់ខឹងស្អប់អី ត្រូវឲ្យអភ័យ កុំចំណាយជីវិតក្នុងរឿងឥតប្រយោជន៍ ត្រូវយកជីវិតមកសងគុណម៉ែឪយើង ធ្វើអ្វី ៗ ឲ្យមានប្រយោជន៍ ដល់ខ្លួនឯង ដល់សង្គមជាតិ ព្រះសាសនា កុំបន្ថោកជីវិតខ្លួនឯងឲ្យសោះ យើងកើតទាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា ត្រូវដឹងថា ជីវិតមានតម្លៃណាស់ ស្មើនឹង អរិយមគ្គអង្គ ៨ ផ្លូវទៅកាន់ព្រះនិព្វាន ឯណោះណា៎ ! សូមកុំកាត់ផ្ដាច់ឧបនិស្ស័យរបស់ខ្លួន ត្រូវខិតខំបន្តឧបនិស្ស័យឲ្យបានសម្រេច កុំចាញ់ឧបសគ្គក្នុងជីវិតនេះឡើយ ឧបសគ្គមិនឈ្នះសេចក្ដីព្យាយាមទេ នេះជាដំណើរផ្លូវរបស់យើង ក្រោកឡើងដើរតទៅទៀត ម្នាក់ឯងក៏ត្រូវតែដើរដែរ ទុកចិត្តលើព្រះធម៌ចុះ ព្រះពុទ្ធបិតានៅចាំកូនខាងមុខឯណោះ ស្រូតរូតរះឡើង ៕ សាធុ ! សាធុ !៚ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ

៙. អារម្មណ៍របស់ចិត្ត គឺជាលោកនៃការរស់នៅ ឯចំណែកចិត្តដឹងអារម្មណ៍គឺជាការរស់នៅក្នុងលោក ។ បើចិត្តមានសភាពយ៉ាងណាៗ លោកនៃការរស់នៅក៏ទៅជាយ៉ាងនោះៗឯង គឺថា បើចិត្តជាលោភៈ លោកនៃការរស់នៅរមែងខ្វះខាត រហេមរហាម ដូចឋានប្រេត បើចិត្តជាទោសៈ លោកនៃការរស់នៅមានការក្ដៅក្រហាយ ដូចឋាននរក បើចិត្តជាមោហៈ លោកនៃការរស់នៅមានសភាពមមិងមមាំង ដូចភូមិតិរច្ឆាន តែបើចិត្តមានទានសីល លោកនៃការរស់នៅទៅជាមានសភាពរីករាយស្រស់ស្រាយ ដូចជាឋានសួគ៌ា បើចិត្តមានភាវនា លោកនៃការរស់នៅរមែងស្ងប់ត្រជាក់ ដូចរស់នៅក្នុងព្រហ្មលោក បើចិត្តមានវិបស្សនាពិតប្រាកដនោះ លោកនៃការរស់នៅមានសភាពជាឥស្សរៈ មិនមានកង្វល់ មិនមានការហួងហែង ជាការរស់នៅក្នុងលោកនៃព្រះអរិយៈ រហូតដល់មានផលសមាបត្តិ បានរស់នៅពិតៗ ក្នុងអារម្មណ៍ព្រះនិព្វាន ដូច្នេះ លោកនៃការរស់នៅ គឺយើងសាងដោយខ្លួនឯង មិនអាចនាំអ្នកដទៃ ឲ្យមករស់នៅជាមួយបានឡើយ គឺថា បើយើងប្រាថ្នា ចង់រស់នៅក្នុងលោកណា យើងគប្បីសាងលោកនោះ រស់នៅដោយខ្លួនឯង ក្នុងបច្ចុប្បន្ន ដោយប្រការដូច្នេះ សូមទានជ្រាប ៕៚ ប.ស.វ. ដោយ៥០០០ឆ្នាំ

សម័យមួយ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់ពុទ្ធដំណើរទៅក្នុងដែនកុរុ ថុល្លកោដ្ឋិតនិគម​ មួយអន្លើដោយភិក្ខុសង្ឃច្រើនអង្គ ។ ក្នុងសម័យនោះឯងដែលព្រះរដ្ឋបាលត្ថេរ បានចូលកាន់ផ្នួស ក្រោយមកព្រះពុទ្ធអង្គទ្រង់តែងតាំងក្នុងតំណែងឯតទគ្គៈ ខាងមានសទ្ធាចេញចាកផ្ទះចូលកាន់ផ្នួសបួសជាបព្វជិត ។ ក្នុងកាលដែលព្រះថេរៈបួសហើយ បានកន្លះខែ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ បាននាំព្រះរដ្ឋបាលត្ថេរទៅកាន់ក្រុងសាវត្ថី ព្រះរដ្ឋបាលត្ថេរជានេយ្យបុគ្គល បំពេញព្យាយាមអស់ ១២ ឆ្នាំ ទើបបានសម្រេចព្រះអរហត្ត ។ បានជាព្រះអរហន្តហើយ ព្រះរដ្ឋបាលត្ថេរ បានក្រាបថ្វាយ បង្គំព្រះដ៏មានព្រះភាគ និមន្តមកកាន់ស្រុកកំណើតរបស់លោក ទទួលចង្ហាន់នៅផ្ទះញោម ហើយសម្តែងព្រះធម៌ រួចហើយបាននិមន្តគង់សម្រាកនៅក្នុងព្រះរាជឧទ្យានឈ្មោះមិគាចីរៈ របស់ព្រះបាទកោរព្យរាជ ។ ព្រះរាជាបានយាងមកជួបហើយ បានសន្ទនាជាមួយនឹងព្រះថេរៈអំពីធម្មុទ្ទេស ៤ យ៉ាង ។ ធម្មុទ្ទេស ៤ យ៉ាង គឺ ១- ឧបនីយតិ លោកោ អទ្ធុវោ សត្វលោកមិនទៀង ត្រូវជរានាំចូលទៅរកសេចក្តីស្លាប់ ។ ២- អតាណោ លោកោ អនភិស្សរោ សត្វលោកមិនមានគ្រឿងការពារ មិនមានទីពឹងឡើយ ។ ៣- អស្សកោ លោកោ សព្វំ បហាយ គមនីយំ សត្វលោកសុទ្ធតែមិនមានអ្វីជារបស់ខ្លួន ត្រូវលះបង់នូវរបស់គ្រប់-យ៉ាងហើយទៅ ។ ៤- ឩនោ លោកោ អតិត្តោ តណ្ហាទាសោ សត្វលោកមានតែការខ្វះខាត មិនចេះឆ្អែតសុទ្ធតែជាខ្ញុំរបស់តណ្ហា ។ ព្រះរដ្ឋបាលដ៏មានអាយុ បានសម្តែងធម្មុទ្ទេសរួចហើយ ទើប បានសម្តែងគាថាពន្ធ តទៅទៀតដូច្នេះថា៖ បស្សាមិ លោកេ សធនេ មនុស្សេ លទ្ធាន វិត្តំ ន ទទន្តិ មោហា លុទ្ធា ធនំ សន្និចយំ ករោន្តិ ភិយ្យោ ច កាមេ អភិបត្ថយន្តិ ។ អាត្មាភាព ឃើញពួកមនុស្សអ្នកមានទ្រព្យក្នុងលោក បានទ្រព្យគាប់ចិត្តហើយ មិនឲ្យទានព្រោះតែសេចក្តីវង្វេង រមែងធ្វើនូវការសន្សំ ព្រោះជាប់ជំពាក់នឹងទ្រព្យ រឹងរឹតតែប្រាថ្នានូវកាមទាំងឡាយ ឲ្យក្រៃលែងទៅទៀត ។ រាជា បសយ្ហ បឋវឹ វិជិត្វា សសាគរន្តំ មហិមាវសន្តោ ឱរំ សមុទ្ទស្ស អតិត្តរូបោ បារំ សមុទ្ទស្សបិ បត្ថយេថ ។ ព្រះរាជាប្រាបប្រាម ឈ្នះមនុស្សលើផែនដី ហើយគ្រប់គ្រងសម្បត្តិលើផែនដី មានសមុទ្រជាទីបំផុត តែនៅមិនស្កប់នឹងប្រទេសខាងអាយនៃសមុទ្រ តែងប្រាថ្នានូវប្រទេសខាងនាយនៃសមុទ្រទៀត ។ រាជា ច អញ្ញេ ច ពហូ មនុស្សា អវីតតណ្ហា មរណំ ឧបេន្តិ ឩនាវ ហុត្វាន ជហន្តិ ទេហំ កាមេហិ លោកម្ហិ ន ហត្ថិ តិត្តិ ។ ព្រះរាជាក្តី មនុស្សទាំងឡាយដទៃច្រើនក្តី នៅមិនទាន់អស់តណ្ហាផង ក៏រមែងចូលដល់សេចក្តីស្លាប់ មានសភាពជាអ្នកខ្វះខាត ហើយលះបង់នូវរាងកាយ ឈ្មោះថាសេចក្តីឆ្អែតឆ្អន់ដោយកាមទាំងឡាយ រមែងមិនមានក្នុងលោកឡើយ ។ កន្ទន្តិ នំ ញាតិ បកីរិយំ កេសេ អហោ វតានោ អមរាតិ ចាហុ វត្ថេន នំ បារុតំ នីហរិត្វា ចិតំ សមាទាយ តតោ ឌហន្តិ ។ ពួកញាតិរំសាយសក់ទាំងឡាយ ហើយកន្ទក់កន្ទេញ នឹងអ្នកស្លាប់នោះថា ឱហ្ន៎ ! ញាតិយើងស្លាប់ហើយ រួចក៏យកបុគ្គលដែលស្លាប់នោះ រុំដោយសំពត់ នាំទៅដល់ជើងថ្ករហើយដុតក្នុងទីនោះ ។ សោ ឌយ្ហតិ សូលេហិ តុជ្ជមានោ ឯកេន វត្ថេន បហាយ ភោគេ ន មិយ្យមានស្ស ភវន្តិ តាណា ញាតី ច មិត្តា អថវា សហាយា ទាយាទកា តស្ស ធនំ ហរន្តិ សត្តោ បន គច្ឆតិ យេន កម្មំ ។ បុគ្គលដែលស្លាប់ទៅនោះ លះបង់នូវភោគៈទាំងឡាយ នៅតែសំពត់មួយ ត្រូវគេដុតចាក់ដោយឈើសូល៍ ពួកញាតិមិត្ត ឬ សម្លាញ់ទាំងឡាយមកជាគ្រឿងការពារឲ្យដល់អ្នកស្លាប់នោះ មិនមានឡើយ មានតែពួកទាយាទនាំយកទ្រព្យរបស់បុគ្គលដែលស្លាប់នោះឯងទៅ ចំណែកសត្វក៏ទៅតាមយថាកម្ម ។ ន មិយ្យមានំ ធនមន្វេតិ កិញ្ចិ បុត្តា ច ទារា ច ធនញ្ច រដ្ឋំ ។ ទ្រព្យបន្តិចបន្តួច រមែងមិនទៅតាមបុគ្គលស្លាប់ឡើយ ពួកកូនប្រពន្ធ ទ្រព្យនិងដែនក៏មិនជាប់តាមទៅដែរ ។ ន ទីឃមាយុំ លភតេ ធនេន ន ចាបិ វិត្តេន ជរំ វិហន្តិ អប្បកញ្ចិទំ ជីវិតមាហុ ធីរា អស្សសតំ វិប្បរិណាមធម្មំ ។ បុគ្គលមិនមែនបានអាយុវែងព្រោះទ្រព្យទេ ទាំងមិនមែនលះបង់ជរាបាន ព្រោះទ្រព្យដែរ អ្នកប្រាជ្ញទាំងឡាយ ពោលថា ជីវិតនេះតិចពេកណាស់ មិនទៀងទាត់ មានសភាពប្រែប្រួលជាធម្មតា ។ អឌ្ឍា ទលិទ្ទា ច ផុសន្តិ ផស្សំ ពាលោ ច ធីរោ ច តថេវ ផុដ្ឋោ ពាលោ ហិ ពាល្យា វធិតោ វ សេតិ ធីរោ ច ន វេធតិ ផស្សផុដ្ឋោ ។ ពួកអ្នកស្តុកស្តម្ភក្តី អ្នកកំសត់ក្តី តែងពាល់ត្រូវនូវសម្ផស្សស្លាប់ ទាំងពាលទាំងប្រាជ្ញ ក៏ពាល់ត្រូវដូច្នោះដែរ តែថាមនុស្សពាលរមែងដេកទាំងតក់ស្លុត ព្រោះសេចក្តីល្ងង់ ចំណែកអ្នកប្រាជ្ញដែលបានពាល់ត្រូវសម្ផស្សស្លាប់ហើយ ក៏មិនញាប់ញ័រឡើយ ។ តស្មា ហិ បញ្ញា ច ធនេន សេយ្យោ យាយ វោសានំ ឥធាធិគច្ឆតិ អព្យាសិតត្តា ហិ ភវាភវេសុ បាបានិ កម្មានិ ករោន្តិ មោហា ។ ព្រោះហេតុនោះ បុគ្គលបានដល់អរហត្តផលជាទីបំផុតកិច្ច ក្នុងលោកនេះដោយបញ្ញាណា បញ្ញានោះប្រសើរវិសេសជាងទ្រព្យ ( ផ្ទុយមកវិញ ) ព្រោះតែខ្លួនមិនទាន់ដល់កិច្ចជាទីបំផុត និងព្រោះតែសេចក្តីវង្វេង ពួកជនរមែងធ្វើអំពើអាក្រក់ ក្នុងភពតូចនិងភពធំទាំងឡាយ ។ ឧបេតិ គព្ភញ្ច បរញ្ច លោកំ សំសារមាបជ្ជ បរម្បរាយ តស្សប្បបញ្ញោ អភិសទ្ទហន្តោ ឧបេតិ គព្ភញ្ច បរញ្ច លោកំ ។ បុគ្គលរមែងចូលទៅកាន់គភ៌ផង កាន់លោកខាងមុខផង ព្រោះដល់នូវការអន្ទោលទៅតៗគ្នា បុគ្គលអប្បប្រាជ្ញាជឿបុគ្គលនោះ ក៏ចូលទៅកាន់គភ៌ផង កាន់លោកខាងមុខដូចគ្នាដែរ ។ ចោរោ យថា សន្ធិមុខេ គហីតោ សកម្មុនា ហញ្ញតិ បាបធម្មោ ឯវំ បជា បេច្ច បរម្ហិ លោកេ សកម្មុនា ហញ្ញតិ បាបធម្មា ។ ចោរកាន់ធម៌អាក្រក់ ដែលគេចាប់បាន ត្រង់កន្លែងនោះៗ ហើយត្រូវគេបៀតបៀន ( ដាក់ទារុណកម្ម ) ព្រោះកម្មរបស់ខ្លួន យ៉ាងណា ពួកសត្វកាន់ធម៌អាក្រក់ លុះលះលោកនេះទៅ រមែងក្តៅក្រហាយ ព្រោះកម្មរបស់ខ្លួន ក្នុងលោកខាងមុខ យ៉ាងនោះដែរ ។ កាមា ហិ ចិត្រា មធុរា មនោរមា វិរូបរូបេន មថេន្តិ ចិត្តំ អាទីនវំ កាមគុណេសុ ទិស្វា តស្មាហំ បព្វជិតោម្ហិ រាជ ។ ព្រោះតែកាមទាំងឡាយដ៏វិចិត្រ មានរសឆ្ងាញ់ និងជាទីរីករាយនៃចិត្ត ទើបបានញាំញីនូវចិត្ត ដោយសភាពផ្សេងៗ បពិត្រមហារាជ ព្រោះហេតុនោះ អាត្មាភាពឃើញទោសក្នុងកាមគុណទាំងឡាយហើយ បានជាអាត្មាភាពបួស ។ ទុមប្ផលានេវ បតន្តិ មាណវា ទហរា ច វុឌ្ឍា ច សរីរភេទា ឯតំ វិទិត្វា បព្វជិតោម្ហិ រាជ អបណ្ណកំ សាមញ្ញមេវ សេយ្យោតិ ។ មនុស្សទាំងឡាយ ទាំងក្មេង ទាំងចាស់ រមែងបែកធ្លាយសរីរៈ ដូចជាផ្លែឈើទាំងឡាយដែលតែងតែជ្រុះចុះ ដូច្នោះឯង បពិត្រមហារាជ អាត្មាភាព បានយល់ច្បាស់នូវហេតុនេះថា សមណភាព ជាការប្រតិបត្តិមិនខុស ប្រសើរជាទីបំផុត ដូច្នេះបានជាអាត្មាភាពបួស ។ សូមអនុមោទនា ! ដកស្រងពី សៀវភៅ សិក្សាព្រះសូត្រភាគ១១ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ

មិត្តាមិត្តជាតក ព្រះសាស្ដា កាលស្ដេច​ទ្រង់គង់នៅ​ក្នុង​វត្តជេតវ័ន​មហាវិហារ ទ្រង់​ប្រារព្ធ​អមាត្យ អ្នក​ប្រព្រឹត្ត​ប្រយោជន៍ របស់​ព្រះបាទ​កោសល ត្រាស់​ព្រះធម៌​ទេសនា​នេះ មានពាក្យ​ចាប់​ផ្ដើម​ថា កានិ កម្មានិ កុព្វានំ ដូច្នេះ។ បានឮ​ថា អមាត្យ​នោះ បាន​មាន​ឧបការៈ​ចំពោះ​ព្រះរាជា​ជាច្រើន ព្រះរាជា​ក៏​បាន​ប្រទាន​សក្ការ​រាប់​រក​គេ​យ៉ាង​ក្រៃលែង ពួក​អមាត្យ​ដ៏សេស​អត់​ទ្រាំ​

រឿង​ជីវិត​ដែល​យើង​បាន​ដឹង​ក្នុង​ការ​រស់​នៅ​បច្ចុប្បន្ននេះ វារមែង​កើត​ឡើង​ហើយ​មាន​ការ​សម្ដែង​នូវរឿងជីវិត ឆ្លុះ​បញ្ចាំង​ឲ្យ​យើង​ដឹង​រឿង​ពិត​ដែល​មាន​ការ​លំបាក​លំបិន ធ្វើ​ឲ្យ​មនុស្ស​យើង​មាន​សេចក្ដី​តស៊ូ ពុះពារ ធ្វើអ្វីៗ​គ្រប់បែប​យ៉ាង ដើម្បី​តម្រូវ​ការ​របស់​ខ្លួន​ឯង ទាំង​នេះ​ហើយ​បាន​ជា​លើក​យក​មក​ជា​ប្រធាន​បទ​ក្នុង​ការ​ពិចារណា។ ពេល​វេលា​ចេះ​តែ​កន្លង​ទៅ​មិន​ងាយ​នឹង​បុគ្គល​ណា អាច​ដឹង​អំពី​ជីវិត​ដែល​មាន​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ មិន​ងាយ​នរណា​ម្នាក់​អាច​ដឹង​បាន​ទេ​ពេល​ណា​ដែល​យើង​បាន​ពិចារណា​រឿង​រ៉ាវអំពីជីវិត ធ្វើឲ្យចិត្ត​បាន​សុខ​ស្ងប់។ ពេល​នោះ​ងាយ​ស្រួល សម្រាប់​ជីវិត​ដែល​ត្រូវ​ដើរ​តួសម្ដែង​ក្នុង​ឆាក​ជីវិត​នេះ។ ឆាកល្ខោនជីវិត រឿងភាគសម្ដែង​បង្ហាញ​ឈុតឆាក សប្បាយ​លំបាក​ជួប​ព្រាត់រីងរៃ ស្រេច​លើ​អ្នក​តែង​លៃ​លក​បំភ្លៃ រៀប​ចំអត្ថន័យ​ហាក់​ដូច​រឿង​ពិត។ រឿង​ខ្លះ​សម្ដែង​កម្សត់​អន់ក្រ រស់​ទាំងត្រដរ​ព្រាត់​ប្រាស​ស្នេហ៍ស្និទ្ធ ខ្លះ​ជា​សេដ្ឋី​ជាស្ដេច​យ៉ាង​ពិត ខ្លះ​ក៏​ជា​មិត្ត​បម្រើ​គេ។ ក្នុងរឿង​មួយៗ​តែង​មាន​វែង​ខ្លី មាន​ប្រុស​មាន​ស្រី​ច្រើន​កាំភ្លេ ខ្លះដើរតួរ​កាច​ត្រូវ​បាន​គេ​ជេរ តួស្លូត​ទំនេរ​តែង​គេ​អាណិត។ ឯអ្នក​ខ្លះ​ទៀត​ឆ្លៀត​ដើរ​តួក្បត់ ខ្លះធ្វើ​កម្សត់​ខំច្នៃប្រឌិត ធ្វើក្លែងក្លាយ​សោះ​ហាក់​ដូច​ជាពិត អ្នក​មើល​ខ្លោច​ចិត្ត​អ្នក​ខ្លះ​សោកា។ តួអ្នកសម្ដែង​គេ​ដឹង​ទាំង​អស់ មិនមានចន្លោះ​យល់​សព្វ​កិច្ចការ ព្រោះមាន​អ្នក​ប្រាប់​អ្នកតែង​ស្ដី​ថា សាក​សម​អស្ចារ្យ​ដូច​រឿង​ពិតៗ។ នេះ​គឺ​រឿង​ល្ខោន​ដែល​គេ​តាក់តែង ហើយ​រៀប​សម្ដែង​ប្រាប់​ពី​ជីវិត ត្រៀម​ហើយ​ដើរ​តួមើលទៅជិត​ស្និទ្ធ ខ្លះ​គេ​ឱបរឹត​យ៉ាង​សមសោភា។ យ៉ាង​ណា​ជីវិត​ទាំង​អស់​ប្រុសស្រី កើត​ក្នុង​លោកិយ​ក៏​មាន​ដូច​គ្នា មានជួប​មានព្រាត់​ខ្លះ​ក៏​កំព្រា លំបាក​វេទនា​គ្មាន​ដែល​លោះ​ថ្ងៃ។ រឿងរ៉ាវឧបសគ្គមាន​គ្រប់​កន្លែង វិលវល់ដូចផ្សែង​ទុក្ខ​សោក​ពេក​ក្រៃ ទឹកភ្នែកស្រក់ហូរ​គ្មាន​ដែល​សំចៃ ឧបទ្រព្យ​ចង្រៃ​គ្មានស្រាកម្ដងណា។ នេះ​គឺ​បញ្ចក្ខន្ធនៃ​យើង​គ្រប់​ប្រាណ មិនយូរប៉ុន្មាន​ត្រូវ​ចោល​ឥតការ រស់​នៅ​សុខៗ​ត្រូវ​ស្លាប់​មរណា ចោល​ស្រែចម្ការ​ផ្ទះប្រពន្ធប្ដី។ ជីវិត​ប្រៀបដូច​ជា​ការ​សម្ដែង រៀប​ចំចាត់ចែងនៅ​ក្នុងភពបី អ្នក​តែង​គឺ​កម្ម​គ្មាន​ត្រាប្រណី អ្នក​ក្រសេដ្ឋីចាត់​មិន​រើស​មុខ។ ពេល​ខ្លះ​ឲ្យ​ធំមាន​បុណ្យ​សក្ដិយស ឋានៈ​ខ្ពង់ខ្ពស់​ខ្លះ​ដូច​ជាប់​គុក ពេល​ខ្លះ​ឲ្យសុខ​ខ្លះ​ក៏​ឲ្យ​ទុក្ខ ខ្លះ​ជួប​ឪពុក​ព្រាត់ប្រាសពីម៉ែ។ ខ្លះ​ស្លាប់​ពី​ក្មេង​ខ្លះ​រស់​ដល់​ចាស់ ខ្លះ​មាន​ប្រាក់កាស​ចាយ​ជាហូរហែ ខ្លះ​នៅ​ទីក្រុង​អ្នក​ខ្លះ​នៅ​ស្រែ ខ្លះ​ទុក្ខ​ឥតល្ហែ​អ្នក​ខ្លះ​សុខសាន្ត។ តាមពិត​ជីវិត​បី​ដូច​ឆាកល្ខោន ប្រសើរ​អាប់ឱន​មានគ្រប់​សព្វ​ប្រាណ បើ​ខ្លួន​ខ្ពង់ខ្ពស់សាង​គុណ​កុំ​ខាន រឿង​ចប់​ថ្មើរ​ម៉ានបាន​បុណ្យ​ជាគ្នា។ បើ​ខ្លួន​នៅ​ក្រ​ឲ្យ​ក្រ​ទៅ​ចុះ ឲ្យ​តែ​ចិត្ត​ស្មោះ​ព្រម​ស្ដាប់​ធម្មា គង់​មាន​ថ្ងៃ​មួយ​អាច​រួច​ចាកពៀរ ឡើង​ជិះ​នាវា​ផុត​ទុក្ខ​វិបរិត។ អស់​លោក​សប្បុរស​ជាទីស្នេហា ស្ដាប់​គិត​ចុះ​ណា​ឆាក​ល្ខោន​ជីវិត កុំ​លង់​ចាញ់​បោក​កិលេស​នែបនិត្យ ចូរ​ស្ដាប់​ធម៌ពិត​នៃ​ព្រះជិនស្រី។ ដោយសាមណេរ សា ចាន់រ៉ាត់ ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ រស់ក្រោមម្លប់ព្រះធម៌ រៀប​រៀង​ដោយ ភិក្ខុ ចិន្តកវី ទូច ចន្ថា ដោយ៥០០០ឆ្នាំ