មាន​បុរស​ម្នាក់​មាន​កូនប្រុស​បួន​នាក់ ។ គាត់​បង្រៀន​កូន​ទាំង​បូន​នាក់​ ឲ្យ​ចេះ​គិត​ពិ​ចារណា កុំ​ឲ្យ​វិនិច្ឆ័យ​អ្វី​មួយ ដោយ​ប្រ​ញាប់​ប្រ​ញាល​ហួស​ពេក ។ ដូច្នេះ​ គាត់​បាន​បញ្ជូន​កូន​ម្នាក់​ ៗ ឲ្យ​ទៅ​ស្វែង​រក​អ្វី​មួយ ។ ដើម្បី​រៀន​វិ​និ​ច្ឆ័យ​ គាត់​បាន​ឲ្យ​កូន​ទាំង​បួន​នាក់​​នោះ ទៅ​មើល​ដើម​ទន្លាប់​មួយ​ដើម​ដែល​ដុះ​នៅ​កន្លែង​ឆ្ងាយ​មួយ ។ កូន​ច្បង​ទី​មួយ​ត្រូវ​ទៅ​មើល​ដើម​ទន្លាប់​នៅ​ពេល​រដូវ​ព្រិល​ធ្លាក់

របៀបធ្វើគម្ពីរស្លឹករឹត គម្ពីរនេះ កើតមាននៅប្រទេសកម្ពុជា អស់កាលយូរលង់ហើយ ។ តាំងពីមានព្រះពុទ្ធសាសនា ផ្សាយចូលមកដល់ប្រទេសកម្ពុជាកាលណា គេឃើញមានគម្ពីរស្លឹករឹត តាំងពីពេលនោះមក ។ ក្នុងសម័យដើម, ព្រះពុទ្ធវចនៈ ទាំងព្រះវិន័យ ព្រះអភិធម្ម ទាំងបាលី សម្រាយក្ដី ក្បួនហោរាស្ត្រ តម្រា សម្រាប់ទស្សន៍ទាយក្ដី ច្បាប់ផ្សេង ៗ សម្រាប់គ្រប់គ្រងប្រទេស មានច្បាប់ "ជ័យជេដ្ឋា" ជាដើមក្ដី នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា សុទ្ធតែគេចារចុះលើស្លឹករឹត ឬ ក្រាំងទាំងអស់ ដោយគេនិយមថាជាថាវរវត្ថុជាប់រឹងមាំ តម្កល់ទុកបានយូរអង្វែង ។ឯរបៀបដែលធ្វើស្លឹករឹតអោយបានចារជាអក្សរ កើតមានដូចតទៅនេះ ៖ ក- មុនដំបូងស្វែងរកដើមស្លឹករឹត ស្លឹករឹត ជារុក្ខជាតិព្រៃ ដុះនៅលាយឡំជាមួយនឹងឫស្សី និងរុក្ខជាតិផ្សេង ៗ ជារុក្ខជាតិមានតែដើម ធាង ស្លឹក ដុះចេញមកជាកំពូលប៉ុណ្ណោះ គ្មានមែកទេ (សម្បូរជាងគេនៅខេត្តក្រចេះ) ។ កាលណាគេត្រូវការប្រើប្រាស់ គេកាប់យកតែកំពូលរបស់វា មកកាត់ជាបីកំណាត់ - កំណាត់ខាងគល់ គេយកទ្រនុងចេញ, ទ្រនុងយកទៅធ្វើជាខ្នួច ឬចំណងផ្សេង ៗ រីស្លឹក គេយកទ្រនុងរបស់វាមកដេរភ្ជាប់ធ្វើជារនាំង សម្រាប់បាំង ឬ ប្រក់ ។ - កំណាត់ខាងកណ្ដាល ធ្វើជាស្លឹករឹត សម្រាប់ចារ ឬសរសេរអក្សរជាគម្ពីរ ឬក្បួនច្បាប់ផ្សេង ៗ ពីព្រោះវាស្មើ មិនរៀវ មិនក្រាស់ - ស្ដើង ។ - កំណាត់ខាងចុង គេដេរភ្ជាប់ដោយទ្រនុងរបស់វាធ្វើជាភ្ជល់ ។ ចំពោះស្លឹករឹត ដែលគេយកមកចារជាអក្សរ ចារឹកជាគម្ពីរ ឬក្បួនច្បាប់ផ្សេង ៗ, មុនដំបូង គេត្រូវយកស្លឹករឹតទៅសក សកអោយអស់ទ្រនុង ចៀរអោយស្មើ យកទៅហាលថ្ងៃអោយស្ងួត រួចហើយយកទៅហាលសន្សើមពេលយប់ ដើម្បីអោយវាលាកត្រង់មកវិញ ។ រួចគេធ្វើប្រដាប់សម្រាប់ចោះប្រហោង ២ លែជា ៣ ភាគ ចម្ងាយពីគ្នា ២០ សង្ទីម៉ែត្រ ចោះប្រហោង ២ ចម្ងាយពីគ្នាដូចស្លឹករឹតដែរ យកឆ្អឹងឆត្រ ១ គូ សម្រួចអោយត្រង់ ដោតនៅប្រហោងក្របខាងក្រោម រួចយកស្លឹករឹតដែលចោះប្រហោង ២ ហើយ ទៅចុះស៊កចំដែកស្រួចទាំង ២ ។ លុះស៊កបាន ចំនួន ២០០ សន្លឹកហើយ ត្រូវយកក្របមួយទៀត ទៅដាក់ពីលើ ស៊កអោយចំប្រហោងទាំងពីរ រួចបញ្ចូលទៅក្នុងផ្នោះ - ឃ្នាប ។ ផ្នោះនោះ គេធ្វើដោយឈើមានខ្លឹម រឹង មានប្រហោងទាំងពីរខាង ទំហំល្មមដាក់ស្លឹករឹតចូល បណ្ដោយក៏ប្រវែងស្លឹករឹតដែរ ។ លុះបញ្ចូលទាំងស្លឹករឹត ទាំងក្របហើយ គេរឹតដោយដែកអង្គំ ឬ ស្នៀតអោយណែនរឹងដូចឈើ រួចហើយផ្ដេកផ្នោះច្រឹបស្លឹករឹតដែលលើសចោលទុកត្រឹមតែប្រវែង ៥៥ សង់ទីម៉ែត្រ រួចយកដែលឈូសដ៏មុត ឈូសអោយស្មើបណ្ដោះអាសន្នទើបដោះចេញពីផ្នោះ យកខ្សែទ្រនុងរឹតមកចងបណ្ដោះអាសន្នរួចយកទៅ ឆ្អើរភ្លើង ឆ្អើរល្មមហើយទើបបកពង្រាយយកទៅវាយបន្ទាត់ ជា ៥ ឬ តាមតែលៃលក ។ ខ- របៀបវាយបន្ទាត់ មុននឹងចារ គេត្រូវវាយបន្ទាត់លើស្លឹករឹតជាមុនសិន ទើបចារទៅវាត្រង់ ។ ឯរបៀបវាយបន្ទាត់ ដូចខាងក្រោមនេះ៖ គេយកឈើបន្ទះទំហំ ទោល ២ សង់ទីម៉ែត្រ បន្ទារ ៣ សង់ទីម៉ែត្រ ឈូសអោយស្អាត យកមកវាយជាផ្នោះរាងបួនជ្រុងទ្រវែង បណ្ដោយប្រវែង ៧០ សង់ទីម៉ែត្រ ទទឹងប្រវែង ២០ សង់ទីម៉ែត្រ អោយរឹងមាំ រួចអារ - ក្រិត ៦ គំនូសឃ្លាតពីគ្នា ១ សង់ទីម៉ែត្រ ។ នៅចុងសងខាងផ្នោះ ត្រូវចោះប្រហោងទាំង ២ ខាងអោយធំ ខាងដើមមាន ៦ ខាងចុងមានតែ ១ យកឫស្សីបិតអោយមូលស្អាត ធ្វើរបួតស៊កចូលក្នុងប្រហោងនៅចុងសងខាងផ្នោះនោះ រួចយកខ្សែអំបោះដែលគេវេញអោយរឹងមាំ អោយឆ្មារល្មមធ្វើ បន្ទាត់បាន ទៅចងរបួតម្ខាងដែលមានតែ ១ រួចយកចុងខ្សែម្ខាងទៀតទៅចងនឹង របួតទាំង ៦ ដែលនៅចុងផ្នោះម្ខាងទៀត ។ គេចងរបៀបនេះ ដើម្បីងាយរឹតខ្សែទាំង ៦ អោយតឹងស្មើគ្នា ។ បើខ្សែណាមួយធូរ គេរឹតតែរបួតដែលចងខ្សែនោះ ។ គេដាក់ខ្សែនីមួយ ៗ អោយចំកម្រិតដែលអារអង្កន់ជាស្នាម រួចយកធ្យូងយ៉ាងខ្មៅ មកបុកអោយម៉ដ្ឋលាយជាមួយទឹកអោយខាប់ យកស្រកីដូងដំអោយទក់ជ្រលក់ទៅនឹងទឹកធ្យូង រួចលាបខ្សែបន្ទាត់ទាំង ៦ កូតទៅកូតមក អោយសព្វ រួចយកស្លឹករឹត ទៅដាក់តម្រៀបលើក្ដារស្មើ រៀបអោយត្រឹមលើខ្សែបន្ទាត់ ទាំងផ្នោះដាក់ទទឹងស្លឹករឹតខាងដើមខាងចុង លៃទុក ៤ សង់ទីម៉ែត្រ វាយបន្ទាត់ ១ ទុកជាខ្នាតសិន រួចហើយទើបចាប់វាយបណ្ដោយស្លឹករឹត ៥ បន្ទាត់ ឬ ៦ បន្ទាត់ តាមតែពេញចិត្ត ។ គ- របៀបចារអក្សរ មុននឹងចារ ត្រូវមានឧបករណ៍ ៣ គឺៈ ១- ឈើទ្រនាប់ ឈើទ្រនាប់សំប៉ែតប្រវែង ៣០ សង់ទីម៉ែត្រ បន្ទារប៉ុនស្លឹករឹត ឈូសអោយស្អាត យកសាច់សំពត់ដេរស្រោបពីក្រៅ ដើម្បីចារទៅទន់ផង ទប់កុំអោយរអិលផង ។ ២- ស្នាប់ដៃ ស្នាប់ដៃធ្វើដោយស្លឹករឹត ១ សន្លឹក រង្វង់ប៉ុនឈើទ្រនាប់សម្រាប់ស្រោបពីលើឈើទ្រនាប់ រួចច្រកស្លឹករឹតចូលក្នុងស្នាប់ដៃ ដើម្បីចារទៅកុំអោយរអិល ។ ៣- ដែកចារ ដែលចារដងឈើមូល ស្រួចដើមស្រួចចុង គេបង្កប់ដែកទាំងពីរខាង សំលៀងនឹងថ្មអោយមូល - មុត ។ (គេច្រើនយកម្ជុលដេរយន្តខាងគល់ ពីព្រោះ វារឹងមុតស្អាតល្អ) ។ ចាប់ផ្ដើមចារ ត្រូវយកស្លឹករឹតមួយសន្លឹកម្ដង បញ្ចូលក្នុងស្នាប់ដៃដាក់ស្នាប់ដៃនៅខាងលើបង្គាបមេដៃខាងឆ្វេង យកដែកចារកាន់ដៃខាងស្ដាំ ដាក់សង្កត់លើ មៃដៃ ខាងឆ្វេងលៃអោយល្មមទើបចាប់ផ្ដើមចារតទៅ ចារម្ខាងអស់ហើយ ត្រឡប់ ចារម្ខាងទៀត ។ ចុះលេខរៀងនៅដើមសន្លឹកជួនកាលគេប្រើជាអក្សរ ។ ឃ- របៀបលុបអក្សរ កាលណាគេចារអក្សរឡើងស្លឹករឹតហើយ គេលែងហៅថា ស្លឹករឹតទៀតហើយ គឺហៅថា "សាស្ត្រា" វិញ ។ ចារហើយត្រូវលុបអក្សរទៀត ទើបមើលបាន ។ លុះអក្សរ គឺធ្វើអក្សរអោយមើលឃើញច្បាស់ ។ គេត្រូវរកធ្យូងម្រែងភ្លើងយ៉ាងខ្មៅ លាយជាមួយជ័រទឹកយ៉ាង ថ្លាកូរអោយចូលគ្នាសព្វ រួចយកសាច់ក្រណាត់មកចងជាកញ្ចប់ជ្រលក់ក្នុងទឹកខ្មៅ យកជូតអក្សរលើស្លឹករឹត ជូតអោយពេញទាំងអស់ ទោះជាស្លឹករឹតទទេក៏ដោយ ។ ជូតសព្វហើយ ត្រូវយកដីខ្សាច់ល្អិតម៉ត់ស្អាត ទៅបាចលើស្លឹករឹត រួចយកក្រណាត់ទៅជូត ដៃម្ខាងទ្រាប់ក្រណាត់ទាញស្លឹកសាស្ត្រា ដៃម្ខាងទៀតទ្រាប់ក្រណាត់ទប់ ។ ធ្វើដូច្នេះ ទាល់តែអស់ជ័រទឹកស្អាតរលីង រួចយកទៅហាលថ្ងៃអោយស្ងួតស្រួល ទើបប្រមូលយកមកតម្រៀបស្លឹកតាមលេខទំព័រ មួយកណ្ឌម្ដង ៗ ដរាបដល់ចប់ ១ គម្ពីរ រួចហើយ រៀបចំឈូសដុសខាត់ អោយស្អាត ដើម្បីទឹបមាស ។ ង- របៀបឈូសសម្អាត លុះដល់អក្សរមើលឃើញច្បាស់ហើយ គេត្រូវឈូស ដុសខាត់អោយស្អាតសម្រេច ដើម្បីទឹបមាស ។ មុនដំបូង គេត្រូវឈូសឈើធ្វើក្រប ២ ទៀត សម្រេចមានទំហំ ប្រវែង ៥៥ សង់ទីម៉ែត្រ បន្ទារ ៥,៥ សង់ទីម៉ែត្រ ទោល ២ សង់ទីម៉ែត្រ ២ បន្ទះ ចោះប្រហោង ២ ដូចមុន រួចយកទ្រនុងរឹតយ៉ាងរឹងមាំ ១ គូ បិតអោយមូលស្អាត សម្រួចចុងដោតក្នុងប្រហោងក្របខាងក្រោមបញ្ឈរឡើងរួចយកស្លឹកទទេពីរសន្លឹកសិន ទើបស៊កស្លឹកដែលមានអក្សរជាបន្តបន្ទាប់ដល់ចប់ លុះចប់ហើយ ត្រូវស៊កសន្លឹកទទេ ២ សន្លឹកទៀត រួចទើបបញ្ចូលទៅក្នុងផ្នោះ រឹតអោយណែនរឹងដូចឈើ សំលៀងដែកឈូសអោយមុតស្មើ ឈូសអោយស្មើនឹងក្របទាំងពីរខាង យកក្រដាសខាត់សាច់ល្អិត ខាត់អោយឡើងរលោង រួចហើយទើបយកទឹកម្រ័ក្សណ៍យ៉ាងថ្លា លាបពេញទាំងអស់ យកទៅហាលថ្ងៃមួយស្របក់ធំ រួចយកជាតិហិង្គុលពណ៌ក្រហម បុកអោយម៉ដ្ឋ លាយដោយម្រ័ក្សណ៍ លាបពីលើម្រ័ក្សណ៍ទៀត ទុកអោយស្ងួតល្អ ទើបចាប់ផ្ដើមទឹបមាស ។ ច- រៀបទឹបមាស មុនដំបូង គេវាស់ចែកសាស្ត្រាជាបីភាគស្មើគ្នា ភាគខាងដើម និងខាងចុងគេទឹបមាស ភាគកណ្ដាល គេទុកនៅជាជាតិហិង្គុលក្រហមដដែល ។ មុននឹងទឹប គេយកមើមខ្ទឹមស ទៅមុខអោយល្អិតម៉ដ្ឋខៃ យកស្បៃមុងទៅខ្ចប់ រួចជូតអោយសព្វ ទើបយកមាសសន្លឹកសុទ្ធ ទៅបិទពីលើអោយរាបស្មើល្អ មួយសន្លឹកម្ដង ៗ រួចហើយគ្របអោយជិតចំនួន ៧ ទៅ ១០ ថ្ងៃ ទើបបករំគាយសន្លឹកចេញ រៀបចំស៊កខ្សែមួយកណ្ឌម្ដង ៗ ។ ឆ- របៀបធ្វើខ្សែសាស្ត្រា ខ្សែសាស្ត្រា គេធញវើដោយអំបោះស្លាត់ ដែលមានជាតិរលោង - ទន់ គេយកទៅជ្រលក់អោយមានពណ៌ផ្សេង ៗ រួចក្រងចាក់ជាកន្ទុយកណ្ដុរ ៤ ឬ ៥ ធ្លុង រឹតអោយណែន ម្ខាងទៀតទុកអោយមានកន្ទុយរំភាយ ។ រួចហើយយកខ្សែទៅដោតនៅប្រហោងស្លឹកសាស្ត្រាខាងឆ្វេងតែមួយទេ ប្រហោងខាងស្ដាំទុកចោល ។ មុនដំបូង ត្រូវដោតស្លឹកចំណងជើង បន្ទាប់មក ស្លឹកទទេ ២ សន្លឹកទៀត ស្លឹកដែលមានអក្សរ ខាងចុងបំផុត ស្លឹកទទេ ២ សន្លឹកទៀត រួចបញ្ចូលកន្ទុយខ្សែក្នុងកន្លះ រឹតអោយស្មើគ្រប់កណ្ឌ ។ លុះចប់មួយគម្ពីរហើយ ត្រូវតម្រៀបពីកណ្ឌទី ១ ដល់ចប់ រួចយកក្របទាំងពីរ ដាក់គាបគ្នា យកខ្សែអំបោះវេញអោយតឹង ២ ខ្សែ ដែលម្ខាងមានកន្លុះស៊កកន្ទុយខ្សែក្នុងកន្លុះ ទាំងពីរឆ្វេងស្ដាំ ព័ទ្ធ ២ - ៣ ជុំ រឹតអោយណែនស្មើគ្នាចងអោយជាប់ រួចហើយយកសំបកគម្ពីរមករុំ ។ ជ- របៀបធ្វើសំបកគម្ពីរ សំបកគម្ពីរ ជាគ្រឿងប្រដាប់ខាងក្រៅ គេធ្វើសម្រាប់រុំការពារគម្ពីរខាងក្នុងអោយល្អស្អាត ស្ថិតស្ថេរបានយូរ ។ គ្រឿងប្រដាប់នេះ គេថ្វើដោយ - ដំបូង គេយកទ្រនុងរឹតរើសយកតែរឹង ៗ មកកាត់ប្រវែងគម្ពីរ បិតអោយស្មើស្អាត យកអំបោះមកវេញធ្វើខ្សែកម្រង ក្រងអោយញឹក អោយបានទំហំធំជាងគម្ពីរ ៣ ដង ។ - យកសាច់ក្រណាត់សស្ងាត ទៅដេរស្រោបកម្រងទ្រនុង រឹតទុកជាយទាំងពីរខាង ប្រវែងល្មមបត់មកទល់គ្នា ឬ លើសបន្តិចក៏បាន ។ - យកសាច់សំពត់ល្អមានពណ៌ផ្សេង ៗ ឬ ហូល ។ល។ ស្រេះអង្កាំខ្លះផងក៏មាន រុំពីខាងក្រៅទៀត ។ - មានខ្សែដែលដេរដោយសាច់សំពត់ល្អ - សំប៉ែតប្រហែលជា ១ សង់ទីម៉ែត្រ ប្រវែជាង ១ ម៉ែត្រ ដេរភ្ជាប់ទៅនឹងសាច់សំពត់ខាងក្រៅ សម្រាប់រុំ កុំអោយរាត់រាយ ។ រៀបរៀងដោយ សម្ដេចព្រះមង្គលទេពាចារ្យ អ៊ុម ស៊ុម អគ្គាធិការនៃពុទ្ធិកសិក្សា ចៅអធិការវត្តមហាមន្ត្រី រាជធានី ភ្នំពេញ ប្រភព ដោយ៥០០០ឆ្នាំ

តាម​ព្រះពុទ្ធ​សាសនា ស្នេហ៍​មុខ​ដែល​នាំ​ឲ្យ​គេ​ស្រឡាញ់​ចូលចិត្ត គឺ​សំដី​ទន់ភ្លន់ ចរិយា​សុភាព​រាបសារ ទឹកមុខ​ញញឹម​ជា​និច្ច ជាមួយ​ទឹកចិត្ត​ប្រកប​ដោយ​មេត្តា ករុណា មាន​ចិត្ត​ល្អ ចេះ​ជួយ​ធុរៈ​អ្នក​ដទៃ ។ គាថា​នេះ មិន​ថា​ត្រឹម​មនុស្ស​ដែល​ស្រឡាញ់​ចូលចិត្ត សូម្បី​​សត្វ​តិរច្ឆាន​ក៏​ចូល​មក​ជិត យក​មនុស្ស​​នោះ​ជា​មិត្ត​ដែរ ។ ព្រះពុទ្ធ​បាន​បញ្ជាក់​យ៉ាង​ច្បាស់​ថា មនុស្ស​ដែល​គេ​ស្រឡាញ់ ឬ​ស្អប់ មក​អំពី​អំពើ​របស់​​ខ្លួនឯង ។ ដកស្រង់​ពី​សៀវភៅ តួនាទី​របស់​ព្រះសង្ឃ​ក្នុង​សង្គម​ខ្មែរ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ

សម័យមួយ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់គង់នៅនាវត្តជេតពន ជិតក្រុងសាវត្ថី ។ ភិក្ខុទាំងឡាយសន្ទនាគ្នាអំពីសេចក្ដីអស្ចារ្យរបស់ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ក្នុងកាលនោះ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់ឱ្យព្រះអានន្ទសម្ដែងអំពីសេចក្ដីអស្ចារ្យ ចម្លែកនៃព្រះតថាគតជាភិយ្យោភាព ក្នុងទីនេះចុះ ។ ១-ព្រះអង្គទ្រង់មាននូវសតិសម្បជញ្ញៈ កើតនៅក្នុងពួកទេវតាជាន់តុសិត គឺព្រះអង្គមានសតិសម្បជញ្ញៈតាំងពីនៅជាព្រះវេស្សន្ដរថាព្រះអង្គនឹងកើតនៅតុសិតទេវលោក បន្ទាប់អំពីជាតិនេះ លុះដល់កើតហើយ ក៏មាននូវសតិសម្បជញ្ញៈទាន់ពេលវេលាក្នុងឋានតុសិតនោះឯង ។ ២-ព្រះអង្គទ្រង់មាននូវសតិសម្បជញ្ញៈ ឋិតនៅក្នុងពួកទេវតាជាន់តុសិតនោះ គឺ អតិឥដ្ឋារម្មណ៍មិនគ្របសង្កត់ព្រះអង្គ ។ ៣-ព្រះអង្គទ្រង់ឋិតនៅក្នុងឋានតុសិត រហូតដល់អស់អាយុ ព្រោះការបំពេញនូវអភិនីហារបារមីរបស់ព្រះអង្គគ្រប់គ្រាន់ហើយ មិនដូចជាតិមុនៗ ដែលព្រះអង្គទ្រង់ឋិតនៅក្នុងទេវលោក ឬព្រហ្មលោកអាយុវែងៗ ព្រះអង្គតែងធ្វើនូវអធិមុត្តិកាលកិរិយា ចុតិមកកើតជា មនុស្សបំពេញព្រះបារមីនោះឡើយ ។ ៤-ព្រះអង្គទ្រង់មានសតិសម្បជញ្ញៈច្យុតចាកឋានតុសិត ចុះកាន់គភ៌នៃព្រះវរមាតា ទាំងមានសតិសម្បជញ្ញៈឋិតនៅក្នុងព្រះគភ៌ និងពេលប្រសូតទៀតផង ។ ព្រះអគ្គសាវ័កទាំងពីរអង្គ និងព្រះ-បច្ចេកពុទ្ធទាំងឡាយ មានសតិសម្បជញ្ញៈដឹងពេលចុះកាន់ផ្ទៃ និងពេលតាំងនៅក្នុងផ្ទៃ ចំណែកព្រះអសីតិមហាសាវ័កដទៃ ដឹងតែពេលចុះកាន់ផ្ទៃប៉ុណ្ណោះ ឯចំណែកជនដទៃទៀត អត់ដឹងគ្រប់កាលទាំងបី ។ ៥-ពេលព្រះអង្គទ្រង់យាងចុះកាន់ព្រះគភ៌ មានពន្លឺដល់លោកន្តរនរក ។ ៦-មហារាជទាំង ៤ យាងមករក្សាព្រះអង្គដែលគង់នៅក្នុងផ្ទៃនៃព្រះវរមាតា ។ ៧-ពេលព្រះអង្គទ្រង់គង់ក្នុងផ្ទៃ ព្រះវរមាតាមានសីលដោយប្រក្រតី ។ ៨-ពេលព្រះអង្គទ្រង់គង់ក្នុងផ្ទៃ ព្រះវរមាតាមិនមានចំណង់ក្នុងកាមគុណទៅរកបុរសណាឡើយរួមទាំងព្រះពុទ្ធបិតាផង ទាំងបុរសណានោះក៏មិនអាចមកប្រព្រឹត្តកន្លងព្រះវរមាតាបានដែរ ។ ៩-ពេលព្រះអង្គទ្រង់គង់ក្នុងផ្ទៃ ព្រះវរមាតាសម្បូណ៌ទៅដោយកាមគុណទាំង ៥ ( វៀរបុរសក្នុងរឿងទី ៨ ) ។ ១០-ពេលព្រះអង្គទ្រង់គង់ក្នុងផ្ទៃ ព្រះវរមាតាមិនមានអាពាធ ណាមួយ ទាំងបានទតឃើញព្រះបរមពោធិសត្វក្នុងផ្ទៃទៀតផង ។ ១១-ពេលប្រសូតព្រះបរមពោធិសត្វបាន ៧ ថ្ងៃ ព្រះវរមាតារមែងធ្វើមរណកាលទៅកើតក្នុងឋានតុសិតទេវលោក ។ ១២-ព្រះវរមាតា ទ្រង់គភ៌ ១០ខែគត់ ទើបប្រសូត ១៣-ព្រះវរមាតា ទ្រង់ប្រថាប់ឈរប្រសូតព្រះបរមពោធិសត្វ ១៤-ពេលប្រសូតព្រះបរមពោធិសត្វ ទេវតាទទួលមុន ទើបមនុស្សទទួលក្រោយ ។ ១៥-ពេលប្រសូតព្រះបរមពោធិសត្វ ព្រះអង្គប្រសូតមិនទាន់ដល់ផែនដីផង ទេវបុត្រ ៤ អង្គ គឺមហារាជទាំង ៤ ទទួលព្រះបរម-ពោធិសត្វ មកតាំងនៅចំពោះព្រះភក្ត្រនៃព្រះវរមាតា ហើយពោលថា សូមព្រះនាងទេវីមានព្រះហឫទ័យរីករាយចុះ ព្រះរាជបុត្រមានស័ក្ដិធំរបស់ព្រះនាង ទ្រង់បានប្រសូតហើយ ។ ១៦-ពេលប្រសូតព្រះបរមពោធិសត្វ ទ្រង់ស្អាតវិសេស គឺ មិនមានប្រឡាក់អ្វីឡើយ ។ ១៧-ពេលប្រសូត មានធារទឹកក្ដៅ និងធារទឹកត្រជាក់ហូរធ្លាក់ពីអាកាសសម្រាប់ប្រើប្រាស់ពេលនោះ ។ ១៨-ពេលប្រសូត ព្រះបរមពោធិសត្វចុះពីដៃមនុស្សហើយ ទ្រង់យាង ៧ ជំហាន ទ្រង់ក្រឡេកមើលគ្រប់ទិស រួចហើយទើបទ្រង់បន្លឺនូវអាសភិវាចាថា អគ្គោហមស្មិ លោកស្ស ជេដ្ឋោហមស្មិ លោកស្ស សេដ្ឋោហមស្មិ លោកស្ស អយមន្តិមា មេ ជាតិ នត្ថិទានិ បុនព្ភវោតិ ។ ១៩-មានពន្លឺភ្លឺស្វាងពេលប្រសូតព្រះបរមពោធិសត្វ ដូចពេលទ្រង់យាងចុះកាន់ព្រះគភ៌ដែរ ។ ២០-វិទិតា សង្ខារធម៌បានប្រាកដដល់ព្រះពុទ្ធអង្គ ដោយការកើត តាំងនៅ និងរលត់ទៅ ដោយឥតមានបុគ្គលណាជ្រាបដូចព្រះអង្គឡើយ គឺមិនមានធម៌អ្វីដែលមិនច្បាស់លាស់ចំពោះព្រះពុទ្ធអង្គនោះទេ ។ ព្រះអានន្ទដ៏មានអាយុ បានសម្ដែងនៅក្នុងព្រះសូត្រនេះហើយព្រះបរមសាស្ដាទ្រង់ពេញព្រះហឫទ័យ ភិក្ខុទាំងនោះ ក៏មានចិត្តត្រេកអររីករាយ ។ សូមអនុមោទនា ! ជំនួយសតិ២៣ ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​

បញ្ហា​ខក​ចិត្ត​នេះ មាន​ទូ​ទៅ​ចំ​ពោះ​សត្វ​លោក​ដែល​ជា​អ្នក​មាន​សេច​ក្តី​សង្ឃឹម​ទៅ​លើ​អ្វី​មួយ ហើយ​មិន​បាន​សម្រេច ។ សេចក្តី​សង្ឃឹម​ក៏​ជា​ចំ​ណែក​មួយ​នាំ​ឲ្យ​មាន​កម្លាំង​ចិត្ត​ក្នុង​ការ​ងារ​​ដែរ ប៉ុន្តែ​ បើ​បុគ្គល​អ្នកមាន​នូវ​សេចក្តី​សង្ឃឹម​នោះ មិន​បាន​កំ​ណត់​ហេតុ​ផល​ឲ្យ​ជាក់​លាក់ ថែម​ទាំង​មិន​បាន​ធ្វើ​ទុក​ក្នុង​ចិត្ត​នូវ​សេចក្តី​ពិត​របស់​សង្ខារ​លោក​ទេ​នោះ រោគ​ខក​ចិត្ត​ដែល​ជា​បញ្ហា​ឈឺ​ចាប់​ និង​សោក​សៅ​ ត្រូវ​បាន​កើត​ឡើង​នៅ​ពេល​ដែល​មិន​បាន​សម្រេច​ដូច​ក្តី​សង្ឃឹម ។ សេចក្តី​សង្ឃឹម​ ​ដែល​មិន​បាន​កំណត់​ហេតុ​ផល​ឲ្យ​ជាក់​លាក់ មាន​ជា​ងាទិ៍​ដូច​ជាៈ - សង្ឃឹម​ថា មនុស្ស​គ្រប់​គ្នា​នឹង​មាន​នូវ​ឧត្តម​គតិ ឬ​មាន​នូវ​គតិ​ធម៌ ជា​មនុស្ស​ល្អ​ទាំង​អស់​គ្នា ។ - សង្ឃឹម​ថា មនុស្ស​ក្នុង​លោក​នឹង​ស្រ​ឡាញ់​ខ្លួន​ ទទួល​ស្គាល់​គ្រប់ ៗ គ្នា ។ - សសង្ឃឹម​ថា អ្នក​ដទៃ​មាន​សេកច្តី​ស្រ​ឡាញ់​ស្មោះ​ចំ​ពោះ​ខ្លួន​រហូត មិន​ប្រែ​ប្រួល ។ - សង្ឃឹម​ថា ខ្លួន​ឯង​នឹង​បាន​ទៅ​ជា​បុគ្គល​យ៉ាង​នេះ យ៉ាង​នោះ​តាម​ការ​តាំង​ចិត្ត ។ អ្វី​ ៗ ក្នុង​លោក​ សុទ្ធ​តែមាន​ហេតុ​ផល​និង​ការ​ពិត​ កាល​បើ​ចេះ​តែ​មាន​សេចក្តី​សង្ឃឹម ដោយ​មិន​បាន​កំ​ណត់​ហេតុ​ឲ្យ​បាន​ច្បាស់​លាស់ លុះ​ដល់​ហេតុ​អត់​បាន ឬ​ហេតុ​មិន​គ្រប់​គ្រាន់ ផល​ក៏​មិនបាន​សម្រេច​តាម​សេចក្តី​សង្ឃឹម​នោះ ៗ រូច​ហើយ​មិន​ចេះ​កំ​ណត់​ដឹង​ទៅ​លើ​ការ​ពិត​ទៀតថា អ្វី​ដែល​កើត​​ឡើង គឺ​ចា​ត្រូវ​តែ​កើត និង អ្វី​ណា​ដែល​មាន គឺ​វា​ត្រូវ​តែ​មាន ដូច្នេះ​ការ​ខក​ចិត្ត​ព្រម​ទាំង​សេចក្តី​សទុក្ខ​សោក រមែង​គ្រប​សង្កត់​ចិត្ត​ខ្លាំង ។ មនុស្ស​យើង​កាល​ណា​ជួប​ប្រ​ទះ​នូវ​ការ​ខក​ចិត្ត​ គួរ​គិត​ពិ​ចារណា​ដូច​ត​ទៅ​នេះ - នេះ​ជា​ការ​ពិត​នៃ​ជីវិត​ក្នុង​លោក ។ - លោក​នេះ មិន​ធ្លាប់​មាន​ការ​ប្រ​ព្រឹត្ត​ទៅ​តាម​សេចក្តី​ប្រាថ្នា​របស់​អ្នក​ណា​ឡើយ សូម្បី​តែ​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ដែល​គេ​ប្រាប់​ថា​ជា​អ្នក​សាង​នូវ​លោក ក៏​នៅ​តែ​គ្រប់​គ្រង​លោក​នេះ និង​ គ្រប់​គ្រង​មនុស្ស​សត្វ​ទាំង​ឡាយ​មិន​បាន​ផង ។ - សង្ខារ​ធម៌ មិន​បាន​ឋិត​នៅ​ក្រោម​អំណាច​អ្នកណា​មួយ​ឡើយ សូម្បី​តែ​ព្រះ​ព្រហ្ម ដែល​គេ​ប្រាប់​ថា ជា​អ្នក​លិ​ខិត​គ្រប់​យ៉ាង​គឺ​ព្រហ្ម​លិខិត​នោះ​ឯង នៅ​តែ​ធ្វើ​ឲ្យ​មនុស្ស​ល្អ​​ដូច​ព្រហ្ម ឬ​ល្អ​តាម​ព្រះ​ព្រហ្ម​ប្រា​ថ្នា​នោះ ៗ មិន​បាន​ផង​ដែរ ។ - ទោះ​ជា​មនសុស្​ណា​ខ្លាំង​ពូ​កែ​ក្នុង​លោក​ប៉ុនណា កាច​សា​ហាវ​យ៉ាង​ណា ​ក៏​មនុស្ស​នោះ មិន​អាច​ចាត់​ការ​ចំ​ពោះ​សង្ខារ​លោក​បាន​ដែរ ។ អ្នក​ដែល​បាន​ប្រ​កាន់​ថា​អញ​និង​របស់​អញ​កន្លង​មក សុទ្ធ​តែ​ធ្លាប់​ឈឺ​ចាប់​ក្នុង​ដើម​ទ្រូង សោក​សៅ​ដម្បៅ​រួច​មក​ហើយ ទាំង​អ្នក​ដែល​បាន អះ​អាង​ថា​ខ្លួន​ពូកែ​ក្នុង​ការ​គ្រប់​គ្រង​ប្រ​ទេស​នគរ ឬ​ថា​ជា​អ្នក​ខ្លាំង​ពូ​កែ​​ផ្នែក​សេដ្ឋ​កិច្ច​ពិ​ភព​លោក​ជា​ដើម សុទ្ធ​តែ​ធ្លាប់​ខក​ចិត្ត​ឬ​កំ​ពុង​តែ​ខក​ចិត្ត​ហ្នឹង​ឯង ។ បុគ្គល​ណា​មិន​ព្រម​ទទួល​ការ​ពិត ត្រូវ​ទទួល​ការ​ឈឺ​ចាប់​ផ្លូវ​ចិត្ត​ជា​ពិត​ប្រាកដ ដូច្នេះ​កិច្ច​ការ​សំខាន់​បំ​ផុត​របស់​យើង​ដែល​បាន​កើត​មក​ក្នុង​លោក​​នេះ គឺ​ត្រូវ​រៀន​ឲ្យ​បាន​ចេះ​ដឹង​នូវ​ការ​ពិត​នៃ​ជី​វិត និង ការ​ពិត​ក្នុង​លោក​ ។ បុគ្គល​ណា ៗ ​ជំ​ទាស់​នឹង​ធម្ម​ជាតិ​ដែល​ប្រែ​ប្រួល​ ​បុគ្គល​នោះ ៗ ត្រូវ​ទទួល​ការ​ខក​ចិត្ត​និង​ឈឺ​ចាប់​ខ្លោច​ផ្សា​ជា​ពិត​ប្រា​កដ ។ ចំ​ណែក​បុគ្គល​ដែល​ដឹង​ទាន់​ការ​ពិត និង អប់​រំ​ចិត្ត​ឲ្យ​ព្រម​ទទួល​ការ​ពិត​នោះ​បាន ឈ្មោះ​ថា​រៀន​ចេះ​នូវ​អនត្ត​លក្ខណ​សូត្រ មិនមាន​ការ​ខក​ចិត្ត ទាំង​ដែល​ប្រាស​ចាក​នូវ​ការ​សង្ឃឹម​អ្វី ៗ ពី​លោក​នេះ ហើយ​បាន​ចូល​ដល់​សេចក្តី​សុខ​ស្ងប់ ទៀង​ទាត់​មិន​ប្រែ​ប្រួល​ ។ ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅៈ គតិ​ធម៌ រៀបរៀងដោយៈ លោក​គ្រូ អគ្គ​បណ្ឌិត ប៊ុត​ សា​វង្ស វាយអត្ថបទដោយៈ ឧបាសក សូត្រ តុលា ដោយ៥០០០ឆ្នាំ

ការ​លួចទ្រព្យដែលគេបូជាចំពោះបូជនីយវត្ថុ សម្រាប់អ្នក​ដែល​លួច​ទ្រព្យ​ដែល​គេ​បូជា​ចំពោះ​បូជនីយវត្ថុ ដែល​មានម្ចាស់​មើល​ថែទាំ រមែង​ជា​អទិន្នាទាន ចំណែក​ការ​លួច​ទ្រព្យ​ដែល​គេ​បូជា​ចំពោះ​បូជនីយវត្ថុ ដែល​មិន​មាន​ម្ចាស់​មើល​ថែទាំរក្សា រមែង​មិន​ជា​អទិន្នាទាន ព្រោះ​លោក​អ្នក​ចង​ក្រងគម្ពីរ​សារត្ថទីបនីដីកា និង​កង្ខាវិតរណីដីកា បាន​វិនិច្ឆ័យ​ថា ទេវតាយ បន ឧទ្ទិស្ស ពលិកម្មំ ករោន្តេហិ រុក្ខាទីសុ លម្ពិតសាដកេ វត្តព្វមេវ នត្ថិ តញ្ច ខោ អារក្ខកេហិ អបរិគ្គហិ តេយេវ បរិគ្គហិតំ បន គហេតុំ ន វដ្តតិ។ ប្រែថា ការកាន់​យក​សំពត់​ដែល​ព្យួរ​លើ​ដើម​ឈើ​ជាដើម ដែល​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ​ធ្វើ​ពលិកម្ម​ដល់​ទេវតា​នោះ រមែង​មិន​មាន​ទោស តែ​សេចក្ដី​នេះ​សំដៅ​យក​សំពត់​នោះ​មិន​មាន​អ្នករក្សា​ហួងហែង ទើប​សម​គួរ​កាន់​យក​បាន តែ​បើ​សំពត់​នោះ​មាន​អ្នក​រក្សា​ហួងហែង រមែង​មិន​សមគួរ។ ការលួច​បូជនីយវត្ថុ​មានអ្នករក្សា បូជនីយវត្ថុ មានព្រះពុទ្ធរូប​ព្រះសារីរិកធាតុ​ជាដើម មានអ្នករក្សាថែ​ទាំ ប៉ុន្តែ​ស្ថាន​ទីតាំង​នោះ​មិន​សមរម្យ គឺ​ស្មោកគ្រោក​មិន​ស្អាត កាល​បើ​មានបុគ្គល​ណា​ម្នាក់​មាន​សទ្ធា​កសាង​នូវ​ទី​កន្លែង​ស្អាត​សមរម្យ ហើយ​បាន​នាំ​យក​បូជនីយវត្ថុ​នោះ​ទៅតម្កល់​ទុកសម្រាប់​គោរព​ដោយ​ចិត្តជ្រះថ្លា មិនមែន​នាំ​យក​ទៅ​ដោយ​ថេយ្យចិត្ត​ទេ សូម្បី​មិន​បាន​សុំ​អនុញ្ញាត​អំពី​អ្នករក្សា ក៏​មិន​ឈ្មោះ​ថា អទិន្នាទាន​ឡើយ ឧទាហរណ៍ដូចសក្កទេវរាជ​ព្រះអង្គ​ជាសោតាបន្នបុគ្គល បាន​នាំ​យក​ព្រះចង្កូមកែវ​អំពីភ្នួងសក់​របស់​ទោណព្រាហ្មណ៍ ដើម្បី​កសាង​ចេតិយតម្កល់​ទុកសម្រាប់​គោរព​បូជា​ក្នុងភព​តាវត្តិង្ស​រហូត​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ មាន​ឈ្មោះ​ថា ចូឡាមណីចេតិយ។ ការ​កាន់​យក​របស់​សក្កទេវរាជ​នេះ មិន​ឈ្មោះ​ថា អទិន្នាទាន ព្រោះទ្រង់​បាន​ពិចារណា​ឃើញ​ថា ទោណព្រាហ្មណ៍​មិន​អាចនឹង​ធ្វើ​សក្ការៈបូជា​នូវ​ព្រះចង្កូមកែវ​នេះ​ឲ្យ​សមគួរ​បាន​ឡើយ។ ទោសច្រើន ឬ ទោសតិច​របស់​អទិន្នាទាន បើ​វត្ថុ​ដែល​លួច​បាន​មក​នោះ មាន​តម្លៃ​ច្រើន ក៏​មាន​ទោសច្រើន បើវត្ថុ​ដែលលួចបានមកនោះ មានតម្លៃ​តិច ក៏មានទោសតិច តែបើ​វត្ថុ​ដែល​លួចមក​នោះ មានតម្លៃ​ស្មើគ្នាក៏ត្រូវ​វិនិច្ឆ័យ​តាមម្ចាស់ទ្រព្យ អ្នកមានគុណ​ធម៌ឬមិនមានគុណធម៌ បើម្ចាស់​ទ្រព្យ​ជាអ្នក​មិន​មានសីល​ ក៏មានទោសតិច បើម្ចាស់ទ្រព្យ​ជាអ្នក​មានសីល មានគុណធម៌ ក៏មានទោសច្រើន​តាមលំដាប់។ ការលួចទ្រព្យ​របស់​ព្រះខីណាស្រព គឺព្រះអរហន្ត រមែង​មានទោសច្រើន​ក្រៃលែង។ ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ សីល៥ជាធម៌របស់មនុស្ស រៀប​រៀង​ដោយ មេត្តាបាលោ ទឹម សឿត ដោយ៥០០០ឆ្នាំ

តើ​ការសម្លាប់​ខ្លួន អាច​រួច​ផុត​ពី​ទុក្ខ​ដែរ​ឬ​ទេ? នៅ​ពេល​ដែល​មាន​ទុក្ខ​​ធរមាន មនុស្ស​ភាគច្រើន​ចេះតែ​រក​កល​ចង់​សម្លាប់​ខ្លួនឯង ដើម្បី​រួចចាក​ផុត​ទុក្ខ​ទាំង​នោះ ។ តើ​ការសម្លាប់​ខ្លួនឯង​នេះ​នឹង​រួច​ចាក​ផុត​ទុក្ខ​ដែរ​ឬ​​យ៉ាង​ណា? សូម​មើល​ហេតុផល​ដែល​សាមណៈ រេវតៈ ពន្យល់​ដល់​កុលធីតា​ដែល​ប្រាថ្នា​ផ្ដាច់​ជីវិត​របស់​ខ្លួន​នៅ​ល្អាង​ជ្រោះ សូករខីណា ពី​សៀវភៅ រឿង “បុប្ផាវត្តី” របស់​ព្រះ​ធម្ម ឃោសៈ ដើម្បី​បាន​ជា​សតិ​បញ្ញា​ដូច​តទៅ ៖ ក្នុង​គ្រា​ដែល​សាមណៈ រេវតៈ ចេញ​ពី​ព្រះ​វេឡុវនារាម មក​សំណាក់​នៅ​ល្អាង សូករខីណា ខណៈ​ដែល​កំពុង​ស្នាក់​នៅ​លើ​ទីលាន​ថ្ម​ជិត​មាត់​ល្អាង​នៅ​វេលា​រសៀល មាន​ស្ត្រី​ក្រមុំ​ម្នាក់​ដើរ​ឡើង​ភ្នំ​មក​ពី​ឆ្ងាយ​តែ​ម្នាក់​ឯង លុះ​ឡើង​មក​ដល់​ទីលាន​ថ្ម​ក្រោម​ម្លប់​ដើម​គគី នាង​អង្គុយ​សម្រាក​យក​ខ្នង​ផ្អែក​ដើម​ឈើ​ធំ ហើយ​ក៏​លាត​ជើង​ចេញ​ទៅ​មុខ​តាម​សប្បាយ ។ នាង​ជា​ស្រី​ក្រមុំ​ស្អាត​ម្នាក់ លក្ខណៈ​ពណ៌​សម្បុរ និង គ្រឿង​តែង​កាយ ស​ឲ្យ​ឃើញ​ថា នាង​មិនមែន​ជា​មនុស្ស​ជាន់​ទាប​ឡើយ ។ វេលា​នោះ នាង​មិន​បាន​ឃើញ​សាមណៈ រេវតៈ ទេ ចំណែក​សាមណៈ រេវតៈ ក្លែង​ធ្វើ​ជា​មិន​ឃើញ​នាង ដោយ​បែរ​មុខ​មើល​ទៅ​ទី​ដទៃ, មួយ​ស្របក់​កន្លង​ទៅ ទើប​សាមណៈ​ត្រឡប់​មើល​នាង​ម្ដង​ទៀត, គ្រា​នោះ សាមណៈ​ប្លែក​ចិត្ត ព្រោះ​ឃើញ​នាង​កំពុង​យំ​គួរ​ឲ្យ​អាណិត​បំផុត, ស្ដែង​ឲ្យ​ឃើញ​ថា នាង​កំពុង​មាន​សេចក្ដី​ទុក្ខ​ក្រៀមក្រំ ។ តាម​ប្រក្រតី សាមណៈ​ រេវតៈ ជា​មនុស្ស​មាន​ចិត្ត​ពេញ​ទៅ​ដោយ​មេត្តា​ករុណា កាល​ឃើញ​អ្នក​ណា​មាន​ទុក្ខ មិន​អាច​នៅ​ស្ងៀម​បាន​ឡើយ ទើប​ចូល​ទៅ​ប្រាស្រ័យ​សាកសួរ​រឿងរ៉ាវ​ផ្សេងៗ កាល​បាន​ដឹង​រឿងរ៉ាវ​របស់​គេ​ច្បាស់​ហើយ ក៏​រក​ផ្លូវ​ជួយ​សង្គ្រោះ​ដោយ​វត្ថុ​ខ្លះ ដោយ​ធម្មៈ​ខ្លះ​តាម​សមគួរ​ដល់​ករណី ។ ខណៈ​នោះ សាមណៈ​ក៏​គ្រហែម​តិចៗ ដើម្បី​ជា​សញ្ញា​ប្រាប់​ឲ្យ​ស្រី​ក្រមុំ​នោះ​ដឹង​ថា​ក្នុង​បរិវេណ​នេះ មិន​មែន​មាន​តែ​នាង​ម្នាក់​ឯង​ទេ, នាង​បែរ​មុខ​ភ្លែត​មក​រក​សាមណៈ ព្រម​ទាំង​យក​ជាយ​សំពត់​ជូត​ទឹកភ្នែក ។ ខណៈ​ដែល​នាង​កំពុង​ស្រឡាំងកាំង​នោះ សាមណៈ​ក៏​ដើរ​ចុះ​ទៅ​ឈរ​រយៈ​ឆ្ងាយ​ពី​នាង​ប្រមាណ ៣​ព្យាម ហើយ​ក៏​សួរ​ថា “ម្នាល​កុលធីតា! នាង​ទៅ​ធ្វើ​ធុរៈ​សំខាន់​អ្វី​នៅ​ឯណា​ឬ ទើប​ខំ​ព្យាយាម​ឡើង​ភ្នំ​មក​ម្នាក់​ឯង​ដូច្នេះ ?” ។ នាង​មិន​តប​សំណួរ​របស់​សាមណៈ តែ​ត្រឡប់​ជា​យំ​សស្រិកសស្រាក់​ឮ​ខ្លាំង​ឡើង ។ សាមណៈ​ក៏​និយាយ​ថា “កុលធីតា​អើយ ! នាង​ប្រហែល​កំពុង​ធ្លាក់​នៅ​ក្នុង​អន្លង់​ទុក្ខ​អ្វី​ម្យ៉ាង​ប្រាកដ ដែល​ជា​ហេតុ​ឲ្យ​នាង​អាច​កាត់​ចិត្ត​ប្រុង​នឹង​សម្លាប់​ខ្លួនឯង​ក៏​បាន” ។ “ត្រូវ​ហើយ ! ខ្ញុំ​កំពុង​នឹង​ឡើង​ទៅ​លោត​ជ្រោះ​សម្លាប់​ខ្លួន​ឯង” ស្រី​ក្រមុំ​តប​ដោយ​មើល​មក​សាមណៈ​ដោយ​សេចក្ដី​ប្លែក​ក្នុង​ចិត្ត ដែល​និយាយ​ដៅ​ចិត្ត​នាង​ត្រូវ ។ “ព្រោះ​ខ្ញុំ​មិន​អាច​នៅ​ធន់​នឹង​សេចក្ដី​ទុក្ខ​សោក​ធរមាន​របស់​ជីវិត​នេះ​បាន” ។ “ទុក្ខ​របស់​នាង​ប្រហែល​ជា​ធំ​ណាស់ ! មើល​និយាយ​ឲ្យ​អាត្មា​ស្ដាប់​ផង រឿងរ៉ាវ​វា​យ៉ាង​ណា ? អាត្មា​មាន​ចិត្ត​អាណិត​នឹង​ឃើញ​ចិត្ត​នាង​សោកសៅ​ដូច្នេះ​ណាស់” ។ ស្រី​ក្រមុំ​បាន​បរិយាយ​រឿងរ៉ាវ​របស់​នាង​ឲ្យ​សាមណៈ​ស្ដាប់​ទាំង​ទឹកភ្នែក​ថា “ទុក្ខ​របស់​​នាង​​ធំ​ណាស់ ! កើត​ពី​សេចក្ដី​អស់​សង្ឃឹម​ក្នុង​រឿង​ស្នេហា​មុន​នេះ មិន​យូរ​ប៉ុន្មាន​មាតាបិតា​របស់​នាង​បាន​បង្គាប់​ឲ្យ​រៀប​វិវាហ៍​មង្គល​ជាមួយ​នឹង​ព្រាហ្ម​ចាស់ អ្នក​មាន​សម្បត្តិ​ម្នាក់ តែ​នាង​មិន​ព្រម ទើប​គេច​រត់​ទៅ​រក​កំលោះ​ម្នាក់​ដែល​ស្រឡាញ់​នាង តែ​កំលោះ​នោះ​បាន​រៀប​វិវាហ៍​មង្គល​ជាមួយ​ស្រី​ដទៃ​ទៅ​ហើយ មុន​ពេល​ដែល​នាង​ទៅ​រក​គេ​តែ​មួយ​ថ្ងៃ​ប៉ុណ្ណោះ, នាង​មិន​ព្រម​ត្រឡប់​ទៅ​ផ្ទះ​របស់​ខ្លួន​វិញ​ឡើយ ព្រោះ​ខូច​ចិត្ត ទើប​ដើរ​ពនេចរ​ប្រៀប​ដូច​មនុស្ស​ប្រាសចាក​សតិ ៣ ថ្ងៃ មក​ហើយ កាល​មិន​អាច​ធន់​ទុក្ខ​ធរមាន​បាន ក៏​កាត់ចិត្ត​មក​លោត​ទម្លាក់​ខ្លួន​ទៅ​ក្នុង​ជ្រោះ​ភ្នំ​ឲ្យ​វា​ស្លាប់​ទៅ​ល្អ​ជាង​ការរស់នៅ​មាន​សភាព​យ៉ាង​នេះ ។ “រឿងរ៉ាវ​របស់​នាង​ជា​រឿង​គួរ​ឲ្យ​ខ្លោច​ចិត្ត​ណាស់” សាមណៈ​ពោល​នៅ​ពេល​ដែល​បាន​ស្ដាប់​រឿង​របស់​នាង​ចប់​ហើយ “អ្នកណា​ក៏​ដោយ បើ​ធ្លាក់​នៅ​ក្នុង​សភាព​យ៉ាង​ដូច​នាង​នេះ​ហើយ ក៏​គង់​នឹង​កាត់​ចិត្ត​ប្រព្រឹត្ត​ដូច​នាង​ជា​មិន​ខាន, ទុក្ខ​ផ្លូវ​កាយ​ជា​របស់​ល្មម​នឹង​ទ្រាំ​ធន់​បាន, តែ​ទុក្ខ​ផ្លូវ​ចិត្ត​ធន់​បាន​ដោយ​លំបាក​ណាស់ ។ វិធី​កែទុក្ខ​ផ្លូវ​ចិត្ត​នេះ​មាន ២ យ៉ាង​ប៉ុណ្ណោះ គឺ​ស្លាប់​ឲ្យ​ហើយ​តែ​ម្ដង​ទៅ និង​អត់​ធន់​ដរាប​ទាល់តែ​ទុក្ខ​រលត់​អស់​ទៅ ។ មនុស្ស​ជា​ច្រើន​បាន​រើស​យក​វិធី​សម្លាប់​ខ្លួន​ឯង, ឯការ​ដែល​រើស​យក​វិធី​អត់​ធន់ ក៏​មាន​មិន​តិច​ណាស់ ដូច្នេះ​នាង​នឹង​រើស​យក​វិធី​ណា ?” ។ “រើស​យក​វិធី​ស្លាប់” ស្រី​ក្រមុំ​តប​យ៉ាង​ដាច់​ខាត ។ “នាង​ជឿ​ឬ​ទេ​ថា បើ​នាង​ស្លាប់​ហើយ នឹង​ផុត​ទុក្ខ ?” ។ “ខ្ញុំ​ជឿ​ដូច្នេះ” ស្រី​ក្រមុំ​តប​បែប​មិន​សូវ​ជា​ក្លាហាន​ប៉ុន្មាន ។ “នាង​ចូលចិត្ត​ខុស​ហើយ នាង​កំពុង​ទម្លាយ​ខ្លួន​ឯង​ដោយ​សេចក្ដី​ចូលចិត្ត​ខុស ទុក្ខ​របស់​នាង​មិន​បាន​នៅ​នឹង ជើង ដៃ បេះដូង សួត ថ្លើម ប្រម៉ាត់ លលាដ៍ក្បាល ឬ​នៅ​ក្នុង​ចំណែក​ណា​មួយ​របស់​រាងកាយ​ឡើយ, តែ​វា​នៅ​នឹង​ចិត្ត… រាងកាយ​គ្រាន់តែ​ជា​វត្ថុ​គ្រោតគ្រាត មិន​ដឹង​រឿងរ៉ាវ​អ្វី​ទាំងអស់ ។ គឺ​មានតែ​ចិត្ត​នេះ​ឯង​ជា​អ្នក​រែក​ទុក្ខ កាល​រាងកាយ​ស្លាប់​ទៅ​ហើយ ក៏នៅ​មាន​ការក​ភព​ក​ជាតិ​តទៅ, ហើយ​ពេល​កើត​ទៅ​អាច​នាំ​យក សេចក្ដី​សុខ សេចក្ដី​ទុក្ខ សេចក្ដី​សៅហ្មង ឬ​សេចក្ដី​បរិសុទ្ធ​ទៅ​បាន​ផង ដូច្នេះ សេចក្ដី​ស្លាប់​ទើប​មិនមែន​ជា​​ទីបំផុត​របស់​សុខ ឬ​ទុក្ខ​នោះ​ទេ, ការទម្លាយ​រាងកាយ​ដែល​មិន​ដឹង​រឿងរ៉ាវ​អ្វី​សោះ​ឲ្យ​ស្លាប់​ទៅ​ ជា​ការ​ឥត​ប្រយោជន៍ ការសម្លាប់​ខ្លួន​ដើម្បី​ឲ្យ​ផុត​ទុក្ខ​ជា​ការ​កែ​ទុក្ខ​ខុស​គោលដៅ, ប្រៀប​ដូច​បុរស​ម្នាក់​បាន​ត្រូវ​គេ​ជេរ ហើយ​ឈឺ​ចិត្ត​កើត​ទុក្ខ​ក៏​យក​ភ្លើង​ដុត​ផ្ទះ​ដែល​មិន​ដឹង​រឿងរ៉ាវ​ក្លាយ​ទៅ​ជា​គំនរ​ផេះ​ធ្យូង​អស់​ទៅ​យ៉ាង​នេះ គេ​ផុត​ទុក្ខ​ឬ ? មិន​អ៊‍ីចឹង​ទេ បុរស​នោះ​នឹង​កើត​ទុក្ខ​រឹតតែ​ធ្ងន់​ណាស់​ទៅ​ទៀត, ទុក្ខ​ព្រោះ​មិន​មាន​ផ្ទះ​នៅ, ទុក្ខ​វា​មិន​បាន​នៅ​នឹង​ផ្ទះ តែ​វា​នៅ​នឹង​ចិត្ត​របស់​បុរស​នោះ​ឯង, ដូច្នេះ កាល​បើ​ចិត្ត​កើត​ទុក្ខ តោង​កែ​ចិត្ត​​កុំ​ទៅ​ទម្លាយ​រាងកាយ​ដែល​មិន​បាន​ដឹង​រឿងរ៉ាវ​វិញ” ។ កាល​សង្កេត​ឃើញ​ស្រី​ក្រមុំ​អង្គុយ​ស្ងៀម សាមណៈ​ក៏​សួរ​ទៀត​ថា “ម្នាល​កុលធីតា ! កាល​បើ​សេចក្ដី​ស្លាប់​មិន​អាច​ធ្វើ​ឲ្យ​នាង​ផុត​ទុក្ខ​បាន ដូច្នេះ​ហើយ​ការសម្លាប់​ខ្លួន​ឯង​ក៏​មិន​មាន​ប្រយោជន៍ គួរ​ឲ្យ​ស្ដាយ​ដែល​នាង​ប្រញាប់​មក​ទម្លាយ​ជីវិត​របស់​ខ្លួន​ឯង អត់ធន់​តទៅ​បន្តិច​ទៀត​មិន​បាន​ឬ ?” ។ “ខ្ញុំ​យល់​ឃើញ​ហើយ​ថា​មិន​បាន​ដោយ​ប្រាកដ” ស្រី​ក្រមុំ​តប ។ “នាង​ប្រសព្វ​ទុក្ខ​នេះ​យូរ​ប៉ុណ្ណា​ហើយ ?” “បី​ថ្ងៃ​ហើយ…!” “នាង​ប្រាប់​ថា​អត់ធន់​មិន​បាន តែ​នាង​ក៏​អត់ធន់​បាន​មក​ដល់ ៣ ថ្ងៃ​ហើយ ហើយ​ក្នុង​ទីបំផុត​ក៏​នឹង​បាត់​ទៅ​ឯង !” ។ “លោក​និយាយ​យ៉ាង​អ៊‍ីចឹង អ្នក​ណាៗ​ក៏​និយាយ​បាន” ស្រី​ក្រមុំ​ប្រកែក “នាង​ខ្ញុំ​ខំ​អត់ធន់​មក ៣ ថ្ងៃ ក៏​ស្ទើរ​តែ​មិន​បាន​ទៅ​ហើយ សេចក្ដី​អត់ធន់​របស់​ខ្ញុំ មិន​មាន​ទំនង​ថា​វា​នឹង​ថយ​ចុះ​បាន​ឡើយ មាន​តែ​ថែម​ឡើង​រឿយៗ នាង​ខ្ញុំ​ជឿ​ថា វា​នឹង​មិន​មាន​ពេល​ថយ​ចុះ​ដាច់​ខាត” ។ “កុលធីតា​អឺយ ! ក្មេង​ដែល​មិន​សូវ​ដឹង​អ្វី ទើប​កើត​មក​ក្នុង​លោក​ត្រឹម​រយៈ​វេលា​ខ្លី កាល​បើ​ឃើញ​ព្រះ​អាទិត្យ​រះ​ឡើង​មក​លើ​ផែន​ប្រឹឋពី ។ ហើយ​សន្សឹមៗ​អណ្ដែត​ឡើង​ទៅ​លើ​ផ្ទៃ​អាកាស​បញ្ចេញ​រស្មី​ដ៏​ក្ដៅ​ខ្លាំង​ឡើង​គ្រប់​ខណៈ ក៏​ភ័យ​ខ្លាច ព្រោះ​ចូលចិត្ត​ថា ព្រះ​អាទិត្យ​នឹង​រឹតតែ​ខ្ពស់​ឡើង​មិន​ឈប់ឈរ មិន​មាន​វេលា​នឹង​បែរ​រសៀល​ទាប​ចុះ​រស្មី​ក្ដៅ​ខ្លាំង ក៏​ចេះ​តែ​ខ្លាំង​ឡើង​រឿយៗ ទាល់តែ​គ្រប់​យ៉ាង​ក្នុង​លោក​ត្រូវ​ឆេះ​ខ្ទេច​វិនាស​អស់​ទៅ ។ កាល​ក្មេង​នោះ​កើត​សេចក្ដី​ភ័យ​ខ្លាច ចំពោះ​ព្រះ​អាទិត្យ​ហើយ ក៏​រក​ផ្លូវ​ចេញ​ដោយ​ការដណ្ដើម​សម្លាប់​ខ្លួនឯង​ បែប​នេះ​ក៏​ជា​ទី​គួរ​ឲ្យ​ស្ដាយ និង​គួរ​ឲ្យ​សង្វេគ​អាណិត, ព្រោះ​ថា បើ​គេ​ធន់​នៅ​ចាំ​មើល​តទៅ​ទៀត​បន្តិច គេ​ក៏​នឹង​បាន​ឃើញ​ថា កាល​ព្រះ​អាទិត្យ​ឡើង​ដល់​ចំណុច​ខ្ពស់​បំផុត​កណ្ដាល​នភាកាស​ហើយ ក៏​សន្សឹមៗ​ទាប​ចុះ​មក, រស្មី​ក៏​សន្សឹមៗ​ត្រជាក់​ចុះ ទាល់តែ​ក្នុង​ទី​បំផុត ក៏​បាត់​ចុះ​ទៅ​ក្នុង​ជើង​មេឃ ។ រឿង​ដែល​គេ​សម្គាល់​ថា​ខ្លួន​​នឹង​ត្រូវ​រស្មី​ព្រះ​អាទិត្យ​ដុត​កម្ដៅ​រោលរាល​ឲ្យ​ស្លាប់​ក៏​នឹង​មិន​កើត​មាន​ឡើង, គឺ​គេ​គ្រាន់តែ​សាង​ទុក្ខ​ឲ្យ​ខ្លួនឯង​តែ​ប៉ុណ្ណោះ ។ កុលធីតា​អឺយ ! ព្រះ​អាទិត្យ​យ៉ាង​ណា ទុក្ខ​របស់​នាង​ក៏​ប្រៀប​យ៉ាង​នោះ, នាង​អត់​ធន់​មក​បាន ៣ ថ្ងៃ​ហើយ តែ​នៅ​មិន​ទាន់​ឃើញ​ថា ទុក្ខ​នឹង​ថយ​ចុះ ក៏​ព្រោះ​វា​នៅ​មិន​ទាន់​ដល់​ចំណុច​ខ្ពស់​បំផុត​របស់​វា ដូច​ព្រះ​អាទិត្យ​ដែល​នៅ​មិន​ទាន់​ដល់​ចំណុច​ត្រង់ ដូច​ព្រះ​ច័ន្ទ​ដែល​នៅ​មិន​ទាន់​ពេញ​ដួង តែ​មិន​យូរ​វា​ក៏​នឹង​ដល់​ចំណុច​ខ្ពស់​បំផុត ហើយ​ក៏​នឹង​ផ្ដើម​ថយ​ចុះ​ដូច​ទន្លេ​គង្គា​ចុង​រដូវ​ភ្លៀង” ។ “កុលធីតា​អឺយ ! នាង​ចូរ​ជ្រាប​សេចក្ដី​ពិត​ចុះ​ថា គ្រប់យ៉ាង​មិន​ថា​វត្ថុ​អ្វី ឬ​នាម​ធម៌​ណា​មួយ​ឡើយ, កាល​កើត​ឡើង និង​ចម្រើន​ដល់​កម្រិត​ខ្ពស់​បំផុត​ហើយ រមែង​ទ្រុឌទ្រោម និង​រលត់​បាត់​ទៅ​ក្នុង​ទី​បំផុត នេះ​គឺ​ជា​ល័ក្ខការ​នៃ​សច្ចធម៌, សេចក្ដី​ពិត​របស់​ធម្មជាតិ ដែល​មិន​មាន​អ្វី​មក​ធ្វើ​ឲ្យ​ប្រែប្រួល​បាន ។ យើង​ទាំង​ពីរ​ដែល​កំពុង​សន្ទនា​គ្នា​នៅ​ទី​នេះ អាច​មិន​ដល់​មួយ​រយ​ឆ្នាំ​ផង ក៏​នឹង​ក្លាយ​ជា​ផេះ​ធ្យូង​គ្រប​ផែនដី​មិន​ខាន ។ នគរ​រាជគ្រឹះ ដែល​កំពុង​រុងរឿង​នេះ ថ្ងៃ​ណា​មួយ​ខាង​មុខ ក៏​នឹង​ក្លាយ​ទៅ​ជា​ព្រៃ ព្រោះ​កើត​រលត់​ជា​របស់​គូ​គ្នា, កាលណា​មាន​កើត ក៏​រមែង​មាន​រលត់, របស់​នោះ​ក៏​នឹង​ត្រូវ​មាន​ការរលត់​ដូច​គ្នា​ទាំងអស់, របស់​ខ្លះ កើត​ហើយ​យូរ​ទើប​រលត់ តែ​នឹង​នៅ​យូរ​ប្រវែង​ណា ក៏​ត្រូវ​តែ​រលត់​ក្នុង​ទី​បំផុត” ។ “ម្នាល​កុលធីតា ! អាត្មា​នេះ​ឯង​ក៏​ធ្លាប់​​ប្រសព្វ​ទុក្ខ​បែប​នេះ​ដូច​គ្នា​នឹង​នាង​មក​ហើយ កាល​នៅ​ក្រុង​សាវត្ថី អាត្មា​កើត​ស្រឡាញ់ និង​តាំង​សេចក្ដី​សង្ឃឹម​ក្នុង​កុលស្ត្រី​ម្នាក់ តមក​ក៏​មាន​ប្រុស​ដទៃ​ដណ្ដើម​យក​ទៅ​ពី​អាត្មា ទុក្ខ​ដ៏​ធំ​ក្រៃលែង​បាន​កើត​ឡើង​សង្កត់​បេះដូង​ស្ទើរ​តែ​ធន់​មិន​បាន អាត្មា​បាន​គេច​ចេញ​ពី​ក្រុង​សាវត្ថី ចេះតែ​ដើរ​ទៅ​យ៉ាង​ឥត​ទីដៅ អាស្រ័យ​សេចក្ដី​អត់ធន់, ថែម​ទាំង​បាន​ប្រសព្វ​ហេតុការណ៍​ផ្សេងៗ​ក្នុង​ការដើរ​ផ្លូវ​ទុក៌ន្ដារ ដ៏​វែងឆ្ងាយ ទុក្ខ​របស់​អាត្មា​ក៏​សន្សឹមៗ​បាត់​ទៅ ទោះ​បី​នៅ​មិន​ទាន់​បាត់​ស្រឡះ ក៏​ធ្វើ​ឲ្យ​សប្បាយ​ចិត្ត​បាន​ច្រើន” ។ “កុលធីតា​អឺយ ! ទុក្ខ​នាង​ជា​ទុក្ខ​ធំ ទើប​អាច​រលត់​យូរ តែ​នឹង​ត្រូវ​រលត់​បាន​យ៉ាង​ពិត​ប្រាកដ, ដូច្នេះ នាង​មិន​បាច់​ធ្វើ​អ្វី​ទាំងអស់ គ្រាន់តែ​សង្កត់​ចិត្ត​សង្កត់​ថ្លើម​រង់ចាំ​ប៉ុណ្ណោះ រង់ចាំ​ទាល់តែ​ទុក្ខ​របស់​នាង​ដល់​ចំណុច​រលត់​ ត​ពី​នេះ​ទៅ នាង​ក៏​នឹង​សប្បាយ​ចិត្ត​ដូច​ដើម” ។ “ទម្រាំ​តែ​ទុក្ខ​របស់​ខ្ញុំ​រលត់ នាង​ខ្ញុំ​នឹង​បែក​ទ្រូង​ស្លាប់​មុន​ប៉ុណ្ណោះ​ឯង” នាង​ពោល​ប្រកែក​ក្រោយ​ពី​ស្ងៀម​ស្ដាប់​មក​យូរ ។ “អាត្មា​កើត​មក​ក្នុង​លោក​ជាង ៣០ ឆ្នាំ​មក​ហើយ នៅ​មិន​ធ្លាប់​ឃើញ និង​មិន​ធ្លាប់​បាន​ឮ​ថា មាន​អ្នក​ស្លាប់​ព្រោះ​បែក​ទ្រូង តែ​ដែល​ស្លាប់​ព្រោះ​ត្រូវ​គ្រឿង​សាស្ត្រវុធ​ទម្លាយ​ឲ្យ​បែក នោះ​ធ្លាប់​ឃើញ​មក​ច្រើន, ដូច្នេះ​អាត្មា​សូម​រ៉ាប់រង​ថា ទ្រូង​របស់​នាង​នឹង​មិន​បែក​ទេ, ហើយ​នាង​នឹង​មិន​មាន​ថ្ងៃ​ស្លាប់​ព្រោះ​ទ្រូង​បែក, ក្រៅ​តែ​អំពី​នាង​ទម្លាយ​ឲ្យ​វា​បែក” ។ លុះ​សាមណៈ​និយាយ​មក​ដល់​ត្រង់​នេះ ស្រី​អ្នក​ពេញ​ទៅ​ដោយ​ទុក្ខ​ហាក់​ដូច​ជា​មាន​ស្មារតី​ឡើង​វិញ​ខ្លះ “នាង​ខ្ញុំ​ខូចចិត្ត​ខ្លាំង​ណាស់ រហូត​ដល់​ឃើញ​ថា​ជីវិត​នេះ​ជា​របស់​ឥត​តម្លៃ ដឹង​ខ្លួន​ថា​ដូច​ជា​ស្លាប់​ទៅ​ហើយ នៅ​សល់​តែ​រាងកាយ និង​ខ្យល់​ដង្ហើម​ប៉ុណ្ណោះ” ។ “កុលធីតា​អឺយ !​ ហេតុ​ដែល​នាង​ខូចចិត្ត ព្រោះ​នាង​មិន​យល់​ល័ក្ខការ​របស់ អនិច្ចំ ទើប​មើល​ឃើញ​របស់​ផ្សេងៗ​ទៅ​ជា​របស់​ល្អ​តែ​ម្យ៉ាង ប្រគល់​សេចក្ដី​ទុកចិត្ត, សេចក្ដី​ស្នេហា, សេចក្ដី​សង្ឃឹម​ក្នុង​របស់​ណា​មួយ ឬ​មនុស្ស​ណា​មួយ​ទាល់តែអស់​រលីង ។ កាល​បើ​របស់​នោះ ឬ​មនុស្ស​នោះ​ស្ដែង​បញ្ចេញ អនិច្ចំ ចេញ​មក​តាម​កាល​របស់​វា, នាង​ក៏​ខុស​ប្រាថ្នា ខូចចិត្ត និង​កើត​ទុក្ខ​ខ្លាំង ដូច​ដែល​កំពុង​កើត​ទុក្ខ​ក្នុង​វេលា​នេះ ។ ខ្ញុំ​ឧបមា​ថា នាង​មាន​ប្រាក់ ១០០ កហាបណៈ ហើយ​យក​ទៅ​ផ្ញើ​ទុក​នឹង​មិត្ត​ប្រុស ២៥ កហាបណៈ មិត្ត​ស្រី ២៥ កកហាបណៈ បង​ប្រុស ២៥ កហាបណៈ ប្អូន​ស្រី ២៥ កហាបណៈ បើ​មិត្ត​ប្រុស​ក្បត់​យក​ប្រាក់​របស់​នាង​ទៅ នាង​ក៏​ខូច​បង់​ប្រាក់​ត្រឹម ២៥ កហាបណៈ​ប៉ុណ្ណោះ ក៏​នៅ​សល់ ៧៥ កហាបណៈ, បើ​បងប្រុស​កេង​យក​ទៅ ២៥ កហាបណៈ​ទៀត ក៏​នៅ​មាន​សល់​នឹង​ប្អូន​ស្រី ២៥ កហាបណៈ លុះ​ត្រា​តែ​ប្អូន​ស្រី​កេង​យក​ទៅ​ទៀត​នោះ​ឯង នាង​ទើប​សូន្យ​ទ្រព្យ​អស់​ពី​ខ្លួន, តែ​ការ​ដែល​មនុស្ស​ទាំង ៤ នឹង​កេងប្រវ័ញ្ច​យក​ប្រាក់​ព្រម​គ្នា​ទាំងអស់​តែ​ម្ដង អាច​នឹង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​មិន​បាន ។ ការផ្ញើ​ប្រាក់​ទុក​បែប​នេះ ជា​វិធី​ឆ្លាត បើ​នាង​យក​ប្រាក់​ទាំង ១០០ កហាបណៈ ទៅ​ផ្ញើ​ទុក​នឹង​មនុស្ស​តែ​មួយ​គត់ បើ​គេ​កេង​យក​ទៅ នាង​ក៏​នឹង​សូន្យ​ខូច​បង់​ប្រាក់​ទាំង​រយ​កហាបណៈ​ព្រម​គ្នា ដែល​ជា​ការ​សូន្យ​ដ៏​គួរ​ឲ្យ​ស្ដាយ និង​ជា​វិធីការ​មិន​ឆ្លាត​ឡើយ” ។ “ម្នាល​កុលធីតា បេះដូង​របស់​នាង​ក៏​ដូច​គ្នា ប្រសិន​បើ​នាង​យក​បេះដូង​របស់​នាង​ទាំងអស់​ទៅ​ឲ្យ​អ្នក​ណា​ម្នាក់ បើ​អ្នក​នោះ​មិន​ស្មោះត្រង់​នឹង​នាង នាង​ក៏​ខូចចិត្ត​ទៅ​ទាំងអស់ នាង​នឹង​អស់​សង្ឃឹម, រស់នៅ​ប្រៀប​នឹង​មនុស្ស​មិន​មាន​បេះដូង ដូច​ដែល​កំពុង​កើត​មាន​ដល់​នាង​ក្នុង​វេលា​នេះ ផ្លូវ​ដែល​ត្រូវ​គឺ ៖ នាង​គួរ​បែង​បេះដូង​ចេញ​ជា​ចំណែកៗ មួយ​ចំណែក​ប្រគល់​ឲ្យ​បណ្ដា​ញាតិ មួយ​ចំណែក​ជូន​ទៅ​ឲ្យ​បងប្អូន មួយ​ចំណែក​ជូន​ឲ្យ​មិត្តភក្ដិ មួយ​ចំណែក​ជូន​ឲ្យ​គ្រូ​បាអាចារ្យ មានន័យ​ថា ឲ្យ​សេចក្ដី​ស្នេហា​គេ​តែ​បន្តិច​មុន​សិន បើ​គូ​សង្សារ​កើត​ទុយ៌ស​នឹង​យើង យើង​ក៏​នឹង​មាន​ការខូចចិត្ត​តិច, លុះត្រា​ជឿ​ប្រាកដ​ថា គេ​ស្មោះ​ត្រង់​ចំពោះ​យើង​ពិតៗ សឹម​ស្រឡាញ់​គេ​ដោយ​បេះដូង​ទាំងអស់” ។ “លោក​និយាយ​ហាក់​ដូច​ជា​បេះដូង​របស់​មនុស្ស​ជា​វត្ថុ ដែល​នឹង​យក​មក​បែងចែក​គ្នា​បាន​ងាយៗ​អ៊‍ីចឹង សេចក្ដី​ពិត​វា​គង់​ធ្វើ​មិន​បាន​ទេ​ដឹង​ទាន… មនុស្ស​បើ​បាន​ស្រឡាញ់​អ្នក​ណា​ហើយ លំបាក​នឹង​ហាម​ចិត្ត​មិន​ឲ្យ​ស្រឡាញ់​ច្រើន​បាន បើ​យើង​ស្រឡាញ់​គេ​តិច គេ​ក៏​មិន​ពេញ​ចិត្ត​យើង, គេ​ថា​យើង​ស្រឡាញ់​គេ​មិន​ពិត​ប្រាកដ… យ៉ាង​នេះ, សេចក្ដី​ស្រឡាញ់​នឹង​រៀបរយ​បាន​យ៉ាង​ណា ?” ស្រី​ក្រមុំ​ឲ្យ​ហេតុ​ផល​ជំទាស់​ដោយ​ទឹក​មុខ​ថ្លា​ស្រស់​ឡើង​ច្រើន ។ “ម្នាល​កុលធីតា ! អាត្មា​នឹង​លើក​តួយ៉ាង​ឲ្យ​ស្ដាប់… ឧបមា​ថា មាន​ចោរ​កំណាច​ម្នាក់​ចូល​មក​នៅ​ក្នុង​ផ្ទះ​របស់​នាង​ដោយ​មាន​ចេតនា​អាក្រក់​ចំពោះ​នាង នាង​ក៏​ដឹង​ច្បាស់​ថា​គេ​ជា​ចោរ ព្រមទាំង​មាន​ចេតនា​អាក្រក់​ចំពោះ​នាង, ដោយសារ​ចោរ​នោះ​ព្យាយាម​ធ្វើ​​សេចក្ដី​ល្អ​គ្រប់​យ៉ាង​ដើម្បី​ឲ្យ​នាង​ស្រឡាញ់​ដោយ​សេចក្ដី​សង្ឃឹម​ថា កាល​បើ​នាង​ស្រឡាញ់​គេ​ច្រើន​ហើយ ក៏​នឹង​ជា​ឱកាស​ឲ្យ​គេ​ប្រទូស្ដរ៉ាយ​នាង​រឹតតែ​បាន​ងាយ​ឡើង ។ ត​មក​នាង​ក៏​កើត​មាន​ចិត្ត​ស្រឡាញ់​គេ ព្រោះ​សេចក្ដី​ល្អ​របស់​គេ, តែ​ក្នុង​វេលា​ជា​មួយ​គ្នា​នោះ នាង​ក៏​នៅ​មាន​ការសង្ស័យ​ខ្លះៗ​ជាមួយ​គេ​នោះ, កាល​បើ​ដូច្នេះ នាង​ក៏​ព្រម​ស្រឡាញ់​គេ​ត្រឹមតែ​បន្តិច​ប៉ុណ្ណោះ ដោយ​មិន​ស្រឡាញ់​គេ​ឲ្យ​អស់​ពី​បេះដូង ព្រោះ​នាង​មិន​ទាន់​ទុក​ចិត្ត​គេ​មែនទែន” ។ “មែន​ហើយ” ស្រី​ក្រមុំ​ទទួល ។ “ម្ដេច​មិន​ស្រឡាញ់​គេ​ឲ្យ​អស់​បេះដូង​ទៅ” សាមណៈ​សួរ ។ “ព្រោះ​ខ្ញុំ​ដឹង​ច្បាស់​ថា គេ​មាន​ចេតនា​អាក្រក់​ចំពោះ​នាង​ខ្ញុំ ការធ្វើ​ល្អ​របស់​គេ​គ្រាន់តែ​ជា​ការក្លែង​ធ្វើ​ដើម្បី​បញ្ឆោត​ឲ្យ​ខ្ញុំ​ស្លាប់​ចិត្ត បើ​ឱកាស​ឲ្យ គេ​ប្រទូស្តរាយ​នាង​ខ្ញុំ​បាន​ងាយ​ប៉ុណ្ណោះ នាង​ខ្ញុំ​អាច​នឹង​ពេញ​ចិត្ត​គេ​ខ្លះ ក្នុង​រឿង​ដែល​គេ​ធ្វើ​ល្អ​ចំពោះ​នាង​ខ្ញុំ តែ​ក៏​មិន​អាច​ស្រឡាញ់​គេ​ឲ្យ​អស់​បេះដូង​បាន ព្រោះ​នៅ​ខ្លាច​សង្ស័យ​គេ​ខ្លះៗ​នៅ​ឡើយ” ។ “ម្នាល​កុលធីតា ! នេះ​ក៏​ស្ដែង​ឲ្យ​ឃើញ​ថា បេះដូង​ជា​របស់​បែងចែក​គ្នា​បាន យើង​ស្រឡាញ់​តិច​ក៏​បាន ច្រើន​ក៏​បាន ។ បើ​យើង​មើល​គេ​ទាំង​ពីរ​ផ្នែក ទាំង​ផ្នែក​ល្អ និង​ផ្នែក​អាក្រក់ ទោះបី​គេ​សម្ដែង​សេចក្ដី​អាក្រក់​ចេញ​មក យើង​ក៏​មិន​ខូចចិត្ត​ដោយ​ប្រការ​ណា​មួយ​ឡើយ, ព្រោះ​ជា​រឿង​ដែល​យើង​បាន​គិត​ទុក​ជា​មុន​ហើយ ។ បើ​យើង​មើល​គេ​ក្នុង​ផ្នែក​ល្អ​តែ​ម្យ៉ាង យើង​ច្រើន​តែ​ភ្លេច​ខ្លួន​ស្រឡាញ់​គេ​យ៉ាង​អស់​ពី​បេះដូង លុះ​គេ​បញ្ចេញ​ផ្នែក​អាក្រក់​មក យើង​ក៏ ខូចចិត្ត​ខ្លាំង ។ នាង​កុំ​គិត​ឡើយ​ថា គេ​មិន​ពេញ​ចិត្ត​យើង, ថា​យើង​មិន​ពិត ។ យើង​ស្រឡាញ់​គេ​ពិតៗ តែ​ថា​ត្រូវ​ស្រឡាញ់​ឲ្យ​តិច ទាំង​នេះ​ក៏​ដើម្បី​សេចក្ដី​សប្បាយ​ចិត្ត​របស់​យើង កាល​ណា​គេ​អាច​ពិសោធ​ឲ្យ​យើង​ឃើញ​បាន​ដោយ​ការធ្វើ​ល្អ​ស្មោះត្រង់​នឹង​យើង​ពិតៗ យើង​ក៏​ព្រម​នឹង​ស្រឡាញ់​គេ​យ៉ាង​ពេញ​បេះដូង​ឲ្យ​បាន” ។ លុះ​សាមណៈ​និយាយ​មក​ដល់​ត្រង់​នេះ ស្រី​ក្រមុំ​ក៏ មើល​មក​សាមណៈ​ដោយ​ដួងភ្នែក​សម្ដែង​សេចក្ដី​ទុក​ចិត្ត និង​សេចក្ដី​គោរព​រាប់អាន​ច្រើន​ឡើង ។ នាង​និយាយ​ដោយ​សំឡេង​ថ្លា​ច្បាស់​ថា “ត្រូវ​ដូច​ពាក្យ​របស់​លោក​ម្ចាស់​តែ​ម្ដង ! នាង​ខ្ញុំ​ភ្លើ, ទៅ​ទុក​ចិត្ត​គូ​ស្នេហា​ច្រើន​ពេក​ទៅ ទើប​ប្រគល់​ជីវិត​ ចិត្ត​គំនិត​ទាំងអស់​ឲ្យ​គេ… លុះ​គេ​ដោះ​ដៃ​គេច​ទៅ​រៀប​វិវាហ៍មង្គល​នឹង​ស្រី ដទៃ ទើប​ខូច​ចិត្ត​ខ្លាំង” ។ “កុលធីតា​អឺយ ! ការ​មិន​សម​ប្រាថ្នា​របស់​នាង​គ្រា​នេះ​នឹង​បាន​ជា​បទ​រៀន​ដ៏​មាន​តម្លៃ បង្រៀន​ឲ្យ​នាង​ចេះ​មើល​គ្រប់​ទាំង​ពីរ​ខាង” សាមណៈ​អប់រំ​នាង​តទៅ​ទៀត “គ្រប់​យ៉ាង​រមែង​មាន​ពីរ​ខាង​ជា​ធម្មតា មាន​ងងឹត​ត្រូវ​មាន​ភ្លឺ, មាន​ត្រជាក់​ត្រូវ​មាន​ក្ដៅ, មាន​ខ្ពស់​ត្រូវ​មាន​ទាប, មាន​ល្អ​ត្រូវ​មាន​អាក្រក់, មាន​សុខ ត្រូវ​មាន​ទុក្ខ, មាន​ឈ្នះ ត្រូវ​មាន​ចាញ់ និង​មាន​សម​ប្រាថ្នា ត្រូវ​មាន​ខុស​ប្រាថ្នា ។ យើង​ត្រូវ​មើល​ឲ្យ​ឃើញ​ទាំង​ពីរ​ខាង បើ​មើល​ខាង​ល្អ​តែ​ម្ខាង​មិន​ត្រៀម​ខ្លួន​ទុក​សម្រាប់​ទទួល​ខាង​អាក្រក់ កាល​ដល់​ពេល​ប្រសព្វ​នឹង​ខាង​អាក្រក់​ក៏​រើ​ខ្លួន​មិន​រួច ។ អ្នក​ស្រឡាញ់​ការលេង​កីឡា ត្រូវ​ត្រៀម​ខ្លួន​ទទួល​ទាំង​ចាញ់ ទាំង​ឈ្នះ, ស្រឡាញ់​ការប្រឡង​វិជ្ជា ត្រូវ​ត្រៀម​ខ្លួន​ទាំង​ជាប់​ទាំង​ធ្លាក់, ប្រាថ្នា​អ្វី​ត្រូវ​ត្រៀម​ខ្លួន​ទទួល​ទាំង​សម​ប្រាថ្នា ទាំង​ខុស​ប្រាថ្នា ។ អ្នក​មើល​លោក​ទាំង​ពីរ​ខាង រមែង​ត្រៀម​ខ្លួន​ព្រម​គ្រប់​កាល រមែង​ញញឹម​ដរាប​ទាំង​ពេល​ចាញ់ ទាំង​ពេល​ឈ្នះ, ទាំង​ពេល​ខុស​ប្រាថ្នា និង​ពេល​សម​ប្រាថ្នា, ទាំង​ពេល​សុខ និង​ពេល​ទុក្ខ, មាន​ចិត្ត​រឹងប៉ឹង​ជាប់​លាប់ អ្នក​នោះ​រមែង​បាន​ប្រៀប​គ្រប់​ពេល និង​គ្រប់​ទីស្ថាន” ។ “កុលធីតា​អឺយ ! ព្រោះ​នាង​មើល​លោក​តែ​ម្ខាង ទើប​ត្រូវ​ប្រសព្វ​មហន្តទុក្ខ​គ្រា​នេះ ។ តទៅ នាង​គួរ​មើល​លោក​ទាំងពីរ​ខាង​ជា​ដរាប គ្រា​នេះ​នាង​បាន​ដួល​ទៅ​ហើយ ភ្លាំងភ្លាត់​ទៅ​ហើយ ចូរ​ប្រញាប់​ក្រោក​ឡើង​ដើរ​តទៅ កាល​ឃើញ​ថា​ខ្លួន​ដួល​ចុះ​ហើយ នៅ​ដេក​ស្ងៀម ធ្វើ​ព្រងើយ​មិន​ប្រញាប់​ក្រោក​ឡើង​ដើរ​តទៅ មិន​មែន​ជា​ទង្វើ​ដ៏​ឆ្លាត​ទេ” ។ ខណៈ​នេះ ហេតុផល​បាន​ត្រឡប់​មក​កាន់​ស្រី​ក្រមុំ​បរិបូណ៌​ហើយ នាង​ឱន​ក្រាប​ចុះ​ទៀប​នឹង​ជើង​របស់​សាមណៈ រេវតៈ ដោយ​ចិត្ត​សទ្ធា​ជ្រះ​ថ្លា ហើយ​ពោល​ថា “លោក​អ្នក​រុងរឿង​បញ្ញា ! ពាក្យ​ណែនាំ​របស់​លោក​ចាប់ចិត្ត​របស់​នាង​ខ្ញុំ​ពន់​ពេក​ណាស់ ប៉ុន​គ្នា​នឹង​ឱសថ​វិសេស​ជប់​ជីវិត​របស់​ខ្ញុំ​តែ​ម្ដង, បើ​មិន​មាន​លោក​ទេ នាង​ខ្ញុំ​ច្បាស់​ស្លាប់​ជា​ខ្មោច​នៅ​យាម​ភ្នំ​នេះ​ទៅ​ហើយ ។ តាំង​ពី​ពេល​នេះ​ទៅ នាង​ខ្ញុំ​នឹង​មិន​គិត​ធ្វើ​អ្វី​ល្ងង់​ខ្លៅ​ដូច្នេះ​ទៀត​ទេ និង​ព្យាយាម​ចងចាំ​នូវ​ពាក្យ​ណែនាំ​របស់​លោក​នាំ​យក​ទៅ​អប់រំ​ខ្លួន​ដែល​ល្ងង់​គិត​នឹង​សម្លាប់​ខ្លួន​តទៅ” ។ កាល​បាន​ទេសនា​អប់រំ​ស្ត្រី​ក្រមុំ​ឲ្យ​មាន​ចិត្ត​តាំង​មាំ​ក្នុង​ហេតុផល​ហើយ នាង​ក៏​ក្រាប​បង្គំ​លា​សាមណៈ​ដើរ​ចុះ​ពី​ភ្នំ​ត្រឡប់​ទៅ​ផ្ទះ​ដោយ​អាការ​ប្រក្រតី ចំណែក​សាមណៈ​ត្រេកអរ​ណាស់​ដែល​បាន​ជួយ​ជីវិត​មនុស្ស​ម្នាក់​បាន ។ សាមណៈ​ក៏​ត្រឡប់​ទៅ​កាន់​ល្អាង សូករខីណា ហើយ​ក៏​បំពេញ​ព្យាយាម​ទៅ ។ ប្រភព ដោយ៥០០០ឆ្នាំ

- ពុទ្ធោ សោ ភគវា ពោធាយ ធម្មំ ទេសេតិ ព្រះមានព្រះភាគអង្គនោះ ទ្រង់ត្រាស់ដឹង (ដោយព្រះអង្គឯង) ហើយទ្រង់សម្តែងធម៌ដើម្បីញុំាងបុគ្គលដទៃឲ្យត្រាស់ដឹងផង ។ - ទន្តោ សោ ភគវា ទមថាយ ធម្មំ ទេសេតិ ព្រះមានព្រះភាគអង្គនោះ ទ្រង់ទូន្មានព្រះអង្គបានហើយ ទ្រង់សម្តែងធម៌ដើម្បីទូន្មានអ្នកដទៃផង ។ - សន្តោ សោ ភគវា សមថាយ ធម្មំ ទេសេតិ ព្រះមានព្រះភាគអង្គនោះទ្រង់ស្ងប់ហើយ ទើបសម្តែងធម៌ ដើម្បីសេចក្តីស្ងប់ដល់អ្នកដទៃ ។ - តិណ្ណោ សោ ភគវា តរណាយ ធម្មំ ទេសេតិ ព្រះមានព្រភាគអង្គនោះ ទ្រង់ឆ្លងផុតហើយ ទើបសម្តែងធម៌ ដើម្បីការឆ្លងដល់អ្នកដទៃ ។ - បរិនិព្ពុតោ សោ ភគវា បរិនិព្ពានាយ ធម្មំ ទេសេតិ ព្រះមានព្រះភាគអង្គនោះ ទ្រង់រំលត់កិលេសបានហើយ ទើបសម្តែងធម៌ ដើម្បីសេចក្តីរំលត់កិលេសដល់អ្នកដទៃ ។ (សុត្តន្តបិដក ទីឃនិកាយ បាថិកវគ្គ ឧទុម្ពរិកសូត្រ ) ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​