ជីវិត​មាន់ជល់ គេ​សង្កេត​ឃើញ​ថា ពេល​មាន់​ជល់​គ្នា តែង​មាន​ចាញ់​នឹង​ឈ្នះ បើ​ជល់តិច​របួសក៏តិច បើជល់​ខ្លាំង​របួស​ក៏​ខ្លាំង ហើយ​សម្រាប់​អ្នក​ចាញ់ អាច​អស់​ជីវិត​ក៏​សឹង​មាន ឯ​អ្នក​ឈ្នះ​ឯ​ណោះ​វិញ ក៏​មិន​ខាន​ពី​ការ​ត្រូវ​របួស​ឡើយ ទាំង​សង​ខាង​គ្មាន​បាន​ទទួល​អ្វី ក្រៅ​ពី​ការ​ឈឺ​ចាប់​នោះ​ឡើយ ឯ​ផល​ប្រយោជន៍​ត្រូវ​ធ្លាក់​ទៅ​លើ​ម្ចាស់​ទាំង​អស់។ យ៉ាង​ណា​មិញ សត្វ​លោក​ទាំង​អស់ មិន​ចំពោះ​តែ​មាន់​ទេ

ជីវិត​គោចាស់ គ្រប់​មនុស្ស​ដែល​កើត​មក​ក្នុង​លោក​នេះ មាន​ទ្រង់​ទ្រាយ​សណ្ឋាន​យ៉ាង​ណាក៏ដោយ សុទ្ធ​តែ​ស្រឡាញ់​ការ​រស់​នៅ ទើប​បាន​ជាខិតខំ​បំពេញ​កិច្ចការងារ​ផ្សេងៗ ទាំង​តាម​ផ្លូវ​សុចរិត​ក៏​មាន និង​តាម​ផ្លូវ​ទុច្ចរិត​ក៏​មាន ដោយ​វត្ថុ​បំណង​ចង់​ឲ្យ​ខ្លួន​ឯង​បាន​សុខ និង​មាន​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ មាន​អ្នក​ផង​រាប់​អាន និង​ទទួល​ស្គាល់​ថា​ជា​មនុស្ស​គ្រាន់​បើ។ ប៉ុន្តែ​សេចក្ដី​សម្រេច ភាព​ប្រសើរ មិន​មែន​បាន​មក

មាន​បុរស​ម្នាក់​មាន​កូនប្រុស​បួន​នាក់ ។ គាត់​បង្រៀន​កូន​ទាំង​បូន​នាក់​ ឲ្យ​ចេះ​គិត​ពិ​ចារណា កុំ​ឲ្យ​វិនិច្ឆ័យ​អ្វី​មួយ ដោយ​ប្រ​ញាប់​ប្រ​ញាល​ហួស​ពេក ។ ដូច្នេះ​ គាត់​បាន​បញ្ជូន​កូន​ម្នាក់​ ៗ ឲ្យ​ទៅ​ស្វែង​រក​អ្វី​មួយ ។ ដើម្បី​រៀន​វិ​និ​ច្ឆ័យ​ គាត់​បាន​ឲ្យ​កូន​ទាំង​បួន​នាក់​​នោះ ទៅ​មើល​ដើម​ទន្លាប់​មួយ​ដើម​ដែល​ដុះ​នៅ​កន្លែង​ឆ្ងាយ​មួយ ។ កូន​ច្បង​ទី​មួយ​ត្រូវ​ទៅ​មើល​ដើម​ទន្លាប់​នៅ​ពេល​រដូវ​ព្រិល​ធ្លាក់

របៀបធ្វើគម្ពីរស្លឹករឹត គម្ពីរនេះ កើតមាននៅប្រទេសកម្ពុជា អស់កាលយូរលង់ហើយ ។ តាំងពីមានព្រះពុទ្ធសាសនា ផ្សាយចូលមកដល់ប្រទេសកម្ពុជាកាលណា គេឃើញមានគម្ពីរស្លឹករឹត តាំងពីពេលនោះមក ។ ក្នុងសម័យដើម, ព្រះពុទ្ធវចនៈ ទាំងព្រះវិន័យ ព្រះអភិធម្ម ទាំងបាលី សម្រាយក្ដី ក្បួនហោរាស្ត្រ តម្រា សម្រាប់ទស្សន៍ទាយក្ដី ច្បាប់ផ្សេង ៗ សម្រាប់គ្រប់គ្រងប្រទេស មានច្បាប់ "ជ័យជេដ្ឋា" ជាដើមក្ដី នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា សុទ្ធតែគេចារចុះលើស្លឹករឹត ឬ ក្រាំងទាំងអស់ ដោយគេនិយមថាជាថាវរវត្ថុជាប់រឹងមាំ តម្កល់ទុកបានយូរអង្វែង ។ឯរបៀបដែលធ្វើស្លឹករឹតអោយបានចារជាអក្សរ កើតមានដូចតទៅនេះ ៖ ក- មុនដំបូងស្វែងរកដើមស្លឹករឹត ស្លឹករឹត ជារុក្ខជាតិព្រៃ ដុះនៅលាយឡំជាមួយនឹងឫស្សី និងរុក្ខជាតិផ្សេង ៗ ជារុក្ខជាតិមានតែដើម ធាង ស្លឹក ដុះចេញមកជាកំពូលប៉ុណ្ណោះ គ្មានមែកទេ (សម្បូរជាងគេនៅខេត្តក្រចេះ) ។ កាលណាគេត្រូវការប្រើប្រាស់ គេកាប់យកតែកំពូលរបស់វា មកកាត់ជាបីកំណាត់ - កំណាត់ខាងគល់ គេយកទ្រនុងចេញ, ទ្រនុងយកទៅធ្វើជាខ្នួច ឬចំណងផ្សេង ៗ រីស្លឹក គេយកទ្រនុងរបស់វាមកដេរភ្ជាប់ធ្វើជារនាំង សម្រាប់បាំង ឬ ប្រក់ ។ - កំណាត់ខាងកណ្ដាល ធ្វើជាស្លឹករឹត សម្រាប់ចារ ឬសរសេរអក្សរជាគម្ពីរ ឬក្បួនច្បាប់ផ្សេង ៗ ពីព្រោះវាស្មើ មិនរៀវ មិនក្រាស់ - ស្ដើង ។ - កំណាត់ខាងចុង គេដេរភ្ជាប់ដោយទ្រនុងរបស់វាធ្វើជាភ្ជល់ ។ ចំពោះស្លឹករឹត ដែលគេយកមកចារជាអក្សរ ចារឹកជាគម្ពីរ ឬក្បួនច្បាប់ផ្សេង ៗ, មុនដំបូង គេត្រូវយកស្លឹករឹតទៅសក សកអោយអស់ទ្រនុង ចៀរអោយស្មើ យកទៅហាលថ្ងៃអោយស្ងួត រួចហើយយកទៅហាលសន្សើមពេលយប់ ដើម្បីអោយវាលាកត្រង់មកវិញ ។ រួចគេធ្វើប្រដាប់សម្រាប់ចោះប្រហោង ២ លែជា ៣ ភាគ ចម្ងាយពីគ្នា ២០ សង្ទីម៉ែត្រ ចោះប្រហោង ២ ចម្ងាយពីគ្នាដូចស្លឹករឹតដែរ យកឆ្អឹងឆត្រ ១ គូ សម្រួចអោយត្រង់ ដោតនៅប្រហោងក្របខាងក្រោម រួចយកស្លឹករឹតដែលចោះប្រហោង ២ ហើយ ទៅចុះស៊កចំដែកស្រួចទាំង ២ ។ លុះស៊កបាន ចំនួន ២០០ សន្លឹកហើយ ត្រូវយកក្របមួយទៀត ទៅដាក់ពីលើ ស៊កអោយចំប្រហោងទាំងពីរ រួចបញ្ចូលទៅក្នុងផ្នោះ - ឃ្នាប ។ ផ្នោះនោះ គេធ្វើដោយឈើមានខ្លឹម រឹង មានប្រហោងទាំងពីរខាង ទំហំល្មមដាក់ស្លឹករឹតចូល បណ្ដោយក៏ប្រវែងស្លឹករឹតដែរ ។ លុះបញ្ចូលទាំងស្លឹករឹត ទាំងក្របហើយ គេរឹតដោយដែកអង្គំ ឬ ស្នៀតអោយណែនរឹងដូចឈើ រួចហើយផ្ដេកផ្នោះច្រឹបស្លឹករឹតដែលលើសចោលទុកត្រឹមតែប្រវែង ៥៥ សង់ទីម៉ែត្រ រួចយកដែលឈូសដ៏មុត ឈូសអោយស្មើបណ្ដោះអាសន្នទើបដោះចេញពីផ្នោះ យកខ្សែទ្រនុងរឹតមកចងបណ្ដោះអាសន្នរួចយកទៅ ឆ្អើរភ្លើង ឆ្អើរល្មមហើយទើបបកពង្រាយយកទៅវាយបន្ទាត់ ជា ៥ ឬ តាមតែលៃលក ។ ខ- របៀបវាយបន្ទាត់ មុននឹងចារ គេត្រូវវាយបន្ទាត់លើស្លឹករឹតជាមុនសិន ទើបចារទៅវាត្រង់ ។ ឯរបៀបវាយបន្ទាត់ ដូចខាងក្រោមនេះ៖ គេយកឈើបន្ទះទំហំ ទោល ២ សង់ទីម៉ែត្រ បន្ទារ ៣ សង់ទីម៉ែត្រ ឈូសអោយស្អាត យកមកវាយជាផ្នោះរាងបួនជ្រុងទ្រវែង បណ្ដោយប្រវែង ៧០ សង់ទីម៉ែត្រ ទទឹងប្រវែង ២០ សង់ទីម៉ែត្រ អោយរឹងមាំ រួចអារ - ក្រិត ៦ គំនូសឃ្លាតពីគ្នា ១ សង់ទីម៉ែត្រ ។ នៅចុងសងខាងផ្នោះ ត្រូវចោះប្រហោងទាំង ២ ខាងអោយធំ ខាងដើមមាន ៦ ខាងចុងមានតែ ១ យកឫស្សីបិតអោយមូលស្អាត ធ្វើរបួតស៊កចូលក្នុងប្រហោងនៅចុងសងខាងផ្នោះនោះ រួចយកខ្សែអំបោះដែលគេវេញអោយរឹងមាំ អោយឆ្មារល្មមធ្វើ បន្ទាត់បាន ទៅចងរបួតម្ខាងដែលមានតែ ១ រួចយកចុងខ្សែម្ខាងទៀតទៅចងនឹង របួតទាំង ៦ ដែលនៅចុងផ្នោះម្ខាងទៀត ។ គេចងរបៀបនេះ ដើម្បីងាយរឹតខ្សែទាំង ៦ អោយតឹងស្មើគ្នា ។ បើខ្សែណាមួយធូរ គេរឹតតែរបួតដែលចងខ្សែនោះ ។ គេដាក់ខ្សែនីមួយ ៗ អោយចំកម្រិតដែលអារអង្កន់ជាស្នាម រួចយកធ្យូងយ៉ាងខ្មៅ មកបុកអោយម៉ដ្ឋលាយជាមួយទឹកអោយខាប់ យកស្រកីដូងដំអោយទក់ជ្រលក់ទៅនឹងទឹកធ្យូង រួចលាបខ្សែបន្ទាត់ទាំង ៦ កូតទៅកូតមក អោយសព្វ រួចយកស្លឹករឹត ទៅដាក់តម្រៀបលើក្ដារស្មើ រៀបអោយត្រឹមលើខ្សែបន្ទាត់ ទាំងផ្នោះដាក់ទទឹងស្លឹករឹតខាងដើមខាងចុង លៃទុក ៤ សង់ទីម៉ែត្រ វាយបន្ទាត់ ១ ទុកជាខ្នាតសិន រួចហើយទើបចាប់វាយបណ្ដោយស្លឹករឹត ៥ បន្ទាត់ ឬ ៦ បន្ទាត់ តាមតែពេញចិត្ត ។ គ- របៀបចារអក្សរ មុននឹងចារ ត្រូវមានឧបករណ៍ ៣ គឺៈ ១- ឈើទ្រនាប់ ឈើទ្រនាប់សំប៉ែតប្រវែង ៣០ សង់ទីម៉ែត្រ បន្ទារប៉ុនស្លឹករឹត ឈូសអោយស្អាត យកសាច់សំពត់ដេរស្រោបពីក្រៅ ដើម្បីចារទៅទន់ផង ទប់កុំអោយរអិលផង ។ ២- ស្នាប់ដៃ ស្នាប់ដៃធ្វើដោយស្លឹករឹត ១ សន្លឹក រង្វង់ប៉ុនឈើទ្រនាប់សម្រាប់ស្រោបពីលើឈើទ្រនាប់ រួចច្រកស្លឹករឹតចូលក្នុងស្នាប់ដៃ ដើម្បីចារទៅកុំអោយរអិល ។ ៣- ដែកចារ ដែលចារដងឈើមូល ស្រួចដើមស្រួចចុង គេបង្កប់ដែកទាំងពីរខាង សំលៀងនឹងថ្មអោយមូល - មុត ។ (គេច្រើនយកម្ជុលដេរយន្តខាងគល់ ពីព្រោះ វារឹងមុតស្អាតល្អ) ។ ចាប់ផ្ដើមចារ ត្រូវយកស្លឹករឹតមួយសន្លឹកម្ដង បញ្ចូលក្នុងស្នាប់ដៃដាក់ស្នាប់ដៃនៅខាងលើបង្គាបមេដៃខាងឆ្វេង យកដែកចារកាន់ដៃខាងស្ដាំ ដាក់សង្កត់លើ មៃដៃ ខាងឆ្វេងលៃអោយល្មមទើបចាប់ផ្ដើមចារតទៅ ចារម្ខាងអស់ហើយ ត្រឡប់ ចារម្ខាងទៀត ។ ចុះលេខរៀងនៅដើមសន្លឹកជួនកាលគេប្រើជាអក្សរ ។ ឃ- របៀបលុបអក្សរ កាលណាគេចារអក្សរឡើងស្លឹករឹតហើយ គេលែងហៅថា ស្លឹករឹតទៀតហើយ គឺហៅថា "សាស្ត្រា" វិញ ។ ចារហើយត្រូវលុបអក្សរទៀត ទើបមើលបាន ។ លុះអក្សរ គឺធ្វើអក្សរអោយមើលឃើញច្បាស់ ។ គេត្រូវរកធ្យូងម្រែងភ្លើងយ៉ាងខ្មៅ លាយជាមួយជ័រទឹកយ៉ាង ថ្លាកូរអោយចូលគ្នាសព្វ រួចយកសាច់ក្រណាត់មកចងជាកញ្ចប់ជ្រលក់ក្នុងទឹកខ្មៅ យកជូតអក្សរលើស្លឹករឹត ជូតអោយពេញទាំងអស់ ទោះជាស្លឹករឹតទទេក៏ដោយ ។ ជូតសព្វហើយ ត្រូវយកដីខ្សាច់ល្អិតម៉ត់ស្អាត ទៅបាចលើស្លឹករឹត រួចយកក្រណាត់ទៅជូត ដៃម្ខាងទ្រាប់ក្រណាត់ទាញស្លឹកសាស្ត្រា ដៃម្ខាងទៀតទ្រាប់ក្រណាត់ទប់ ។ ធ្វើដូច្នេះ ទាល់តែអស់ជ័រទឹកស្អាតរលីង រួចយកទៅហាលថ្ងៃអោយស្ងួតស្រួល ទើបប្រមូលយកមកតម្រៀបស្លឹកតាមលេខទំព័រ មួយកណ្ឌម្ដង ៗ ដរាបដល់ចប់ ១ គម្ពីរ រួចហើយ រៀបចំឈូសដុសខាត់ អោយស្អាត ដើម្បីទឹបមាស ។ ង- របៀបឈូសសម្អាត លុះដល់អក្សរមើលឃើញច្បាស់ហើយ គេត្រូវឈូស ដុសខាត់អោយស្អាតសម្រេច ដើម្បីទឹបមាស ។ មុនដំបូង គេត្រូវឈូសឈើធ្វើក្រប ២ ទៀត សម្រេចមានទំហំ ប្រវែង ៥៥ សង់ទីម៉ែត្រ បន្ទារ ៥,៥ សង់ទីម៉ែត្រ ទោល ២ សង់ទីម៉ែត្រ ២ បន្ទះ ចោះប្រហោង ២ ដូចមុន រួចយកទ្រនុងរឹតយ៉ាងរឹងមាំ ១ គូ បិតអោយមូលស្អាត សម្រួចចុងដោតក្នុងប្រហោងក្របខាងក្រោមបញ្ឈរឡើងរួចយកស្លឹកទទេពីរសន្លឹកសិន ទើបស៊កស្លឹកដែលមានអក្សរជាបន្តបន្ទាប់ដល់ចប់ លុះចប់ហើយ ត្រូវស៊កសន្លឹកទទេ ២ សន្លឹកទៀត រួចទើបបញ្ចូលទៅក្នុងផ្នោះ រឹតអោយណែនរឹងដូចឈើ សំលៀងដែកឈូសអោយមុតស្មើ ឈូសអោយស្មើនឹងក្របទាំងពីរខាង យកក្រដាសខាត់សាច់ល្អិត ខាត់អោយឡើងរលោង រួចហើយទើបយកទឹកម្រ័ក្សណ៍យ៉ាងថ្លា លាបពេញទាំងអស់ យកទៅហាលថ្ងៃមួយស្របក់ធំ រួចយកជាតិហិង្គុលពណ៌ក្រហម បុកអោយម៉ដ្ឋ លាយដោយម្រ័ក្សណ៍ លាបពីលើម្រ័ក្សណ៍ទៀត ទុកអោយស្ងួតល្អ ទើបចាប់ផ្ដើមទឹបមាស ។ ច- រៀបទឹបមាស មុនដំបូង គេវាស់ចែកសាស្ត្រាជាបីភាគស្មើគ្នា ភាគខាងដើម និងខាងចុងគេទឹបមាស ភាគកណ្ដាល គេទុកនៅជាជាតិហិង្គុលក្រហមដដែល ។ មុននឹងទឹប គេយកមើមខ្ទឹមស ទៅមុខអោយល្អិតម៉ដ្ឋខៃ យកស្បៃមុងទៅខ្ចប់ រួចជូតអោយសព្វ ទើបយកមាសសន្លឹកសុទ្ធ ទៅបិទពីលើអោយរាបស្មើល្អ មួយសន្លឹកម្ដង ៗ រួចហើយគ្របអោយជិតចំនួន ៧ ទៅ ១០ ថ្ងៃ ទើបបករំគាយសន្លឹកចេញ រៀបចំស៊កខ្សែមួយកណ្ឌម្ដង ៗ ។ ឆ- របៀបធ្វើខ្សែសាស្ត្រា ខ្សែសាស្ត្រា គេធញវើដោយអំបោះស្លាត់ ដែលមានជាតិរលោង - ទន់ គេយកទៅជ្រលក់អោយមានពណ៌ផ្សេង ៗ រួចក្រងចាក់ជាកន្ទុយកណ្ដុរ ៤ ឬ ៥ ធ្លុង រឹតអោយណែន ម្ខាងទៀតទុកអោយមានកន្ទុយរំភាយ ។ រួចហើយយកខ្សែទៅដោតនៅប្រហោងស្លឹកសាស្ត្រាខាងឆ្វេងតែមួយទេ ប្រហោងខាងស្ដាំទុកចោល ។ មុនដំបូង ត្រូវដោតស្លឹកចំណងជើង បន្ទាប់មក ស្លឹកទទេ ២ សន្លឹកទៀត ស្លឹកដែលមានអក្សរ ខាងចុងបំផុត ស្លឹកទទេ ២ សន្លឹកទៀត រួចបញ្ចូលកន្ទុយខ្សែក្នុងកន្លះ រឹតអោយស្មើគ្រប់កណ្ឌ ។ លុះចប់មួយគម្ពីរហើយ ត្រូវតម្រៀបពីកណ្ឌទី ១ ដល់ចប់ រួចយកក្របទាំងពីរ ដាក់គាបគ្នា យកខ្សែអំបោះវេញអោយតឹង ២ ខ្សែ ដែលម្ខាងមានកន្លុះស៊កកន្ទុយខ្សែក្នុងកន្លុះ ទាំងពីរឆ្វេងស្ដាំ ព័ទ្ធ ២ - ៣ ជុំ រឹតអោយណែនស្មើគ្នាចងអោយជាប់ រួចហើយយកសំបកគម្ពីរមករុំ ។ ជ- របៀបធ្វើសំបកគម្ពីរ សំបកគម្ពីរ ជាគ្រឿងប្រដាប់ខាងក្រៅ គេធ្វើសម្រាប់រុំការពារគម្ពីរខាងក្នុងអោយល្អស្អាត ស្ថិតស្ថេរបានយូរ ។ គ្រឿងប្រដាប់នេះ គេថ្វើដោយ - ដំបូង គេយកទ្រនុងរឹតរើសយកតែរឹង ៗ មកកាត់ប្រវែងគម្ពីរ បិតអោយស្មើស្អាត យកអំបោះមកវេញធ្វើខ្សែកម្រង ក្រងអោយញឹក អោយបានទំហំធំជាងគម្ពីរ ៣ ដង ។ - យកសាច់ក្រណាត់សស្ងាត ទៅដេរស្រោបកម្រងទ្រនុង រឹតទុកជាយទាំងពីរខាង ប្រវែងល្មមបត់មកទល់គ្នា ឬ លើសបន្តិចក៏បាន ។ - យកសាច់សំពត់ល្អមានពណ៌ផ្សេង ៗ ឬ ហូល ។ល។ ស្រេះអង្កាំខ្លះផងក៏មាន រុំពីខាងក្រៅទៀត ។ - មានខ្សែដែលដេរដោយសាច់សំពត់ល្អ - សំប៉ែតប្រហែលជា ១ សង់ទីម៉ែត្រ ប្រវែជាង ១ ម៉ែត្រ ដេរភ្ជាប់ទៅនឹងសាច់សំពត់ខាងក្រៅ សម្រាប់រុំ កុំអោយរាត់រាយ ។ រៀបរៀងដោយ សម្ដេចព្រះមង្គលទេពាចារ្យ អ៊ុម ស៊ុម អគ្គាធិការនៃពុទ្ធិកសិក្សា ចៅអធិការវត្តមហាមន្ត្រី រាជធានី ភ្នំពេញ ប្រភព ដោយ៥០០០ឆ្នាំ

តាម​ព្រះពុទ្ធ​សាសនា ស្នេហ៍​មុខ​ដែល​នាំ​ឲ្យ​គេ​ស្រឡាញ់​ចូលចិត្ត គឺ​សំដី​ទន់ភ្លន់ ចរិយា​សុភាព​រាបសារ ទឹកមុខ​ញញឹម​ជា​និច្ច ជាមួយ​ទឹកចិត្ត​ប្រកប​ដោយ​មេត្តា ករុណា មាន​ចិត្ត​ល្អ ចេះ​ជួយ​ធុរៈ​អ្នក​ដទៃ ។ គាថា​នេះ មិន​ថា​ត្រឹម​មនុស្ស​ដែល​ស្រឡាញ់​ចូលចិត្ត សូម្បី​​សត្វ​តិរច្ឆាន​ក៏​ចូល​មក​ជិត យក​មនុស្ស​​នោះ​ជា​មិត្ត​ដែរ ។ ព្រះពុទ្ធ​បាន​បញ្ជាក់​យ៉ាង​ច្បាស់​ថា មនុស្ស​ដែល​គេ​ស្រឡាញ់ ឬ​ស្អប់ មក​អំពី​អំពើ​របស់​​ខ្លួនឯង ។ ដកស្រង់​ពី​សៀវភៅ តួនាទី​របស់​ព្រះសង្ឃ​ក្នុង​សង្គម​ខ្មែរ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ

សម័យមួយ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់គង់នៅនាវត្តជេតពន ជិតក្រុងសាវត្ថី ។ ភិក្ខុទាំងឡាយសន្ទនាគ្នាអំពីសេចក្ដីអស្ចារ្យរបស់ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ក្នុងកាលនោះ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់ឱ្យព្រះអានន្ទសម្ដែងអំពីសេចក្ដីអស្ចារ្យ ចម្លែកនៃព្រះតថាគតជាភិយ្យោភាព ក្នុងទីនេះចុះ ។ ១-ព្រះអង្គទ្រង់មាននូវសតិសម្បជញ្ញៈ កើតនៅក្នុងពួកទេវតាជាន់តុសិត គឺព្រះអង្គមានសតិសម្បជញ្ញៈតាំងពីនៅជាព្រះវេស្សន្ដរថាព្រះអង្គនឹងកើតនៅតុសិតទេវលោក បន្ទាប់អំពីជាតិនេះ លុះដល់កើតហើយ ក៏មាននូវសតិសម្បជញ្ញៈទាន់ពេលវេលាក្នុងឋានតុសិតនោះឯង ។ ២-ព្រះអង្គទ្រង់មាននូវសតិសម្បជញ្ញៈ ឋិតនៅក្នុងពួកទេវតាជាន់តុសិតនោះ គឺ អតិឥដ្ឋារម្មណ៍មិនគ្របសង្កត់ព្រះអង្គ ។ ៣-ព្រះអង្គទ្រង់ឋិតនៅក្នុងឋានតុសិត រហូតដល់អស់អាយុ ព្រោះការបំពេញនូវអភិនីហារបារមីរបស់ព្រះអង្គគ្រប់គ្រាន់ហើយ មិនដូចជាតិមុនៗ ដែលព្រះអង្គទ្រង់ឋិតនៅក្នុងទេវលោក ឬព្រហ្មលោកអាយុវែងៗ ព្រះអង្គតែងធ្វើនូវអធិមុត្តិកាលកិរិយា ចុតិមកកើតជា មនុស្សបំពេញព្រះបារមីនោះឡើយ ។ ៤-ព្រះអង្គទ្រង់មានសតិសម្បជញ្ញៈច្យុតចាកឋានតុសិត ចុះកាន់គភ៌នៃព្រះវរមាតា ទាំងមានសតិសម្បជញ្ញៈឋិតនៅក្នុងព្រះគភ៌ និងពេលប្រសូតទៀតផង ។ ព្រះអគ្គសាវ័កទាំងពីរអង្គ និងព្រះ-បច្ចេកពុទ្ធទាំងឡាយ មានសតិសម្បជញ្ញៈដឹងពេលចុះកាន់ផ្ទៃ និងពេលតាំងនៅក្នុងផ្ទៃ ចំណែកព្រះអសីតិមហាសាវ័កដទៃ ដឹងតែពេលចុះកាន់ផ្ទៃប៉ុណ្ណោះ ឯចំណែកជនដទៃទៀត អត់ដឹងគ្រប់កាលទាំងបី ។ ៥-ពេលព្រះអង្គទ្រង់យាងចុះកាន់ព្រះគភ៌ មានពន្លឺដល់លោកន្តរនរក ។ ៦-មហារាជទាំង ៤ យាងមករក្សាព្រះអង្គដែលគង់នៅក្នុងផ្ទៃនៃព្រះវរមាតា ។ ៧-ពេលព្រះអង្គទ្រង់គង់ក្នុងផ្ទៃ ព្រះវរមាតាមានសីលដោយប្រក្រតី ។ ៨-ពេលព្រះអង្គទ្រង់គង់ក្នុងផ្ទៃ ព្រះវរមាតាមិនមានចំណង់ក្នុងកាមគុណទៅរកបុរសណាឡើយរួមទាំងព្រះពុទ្ធបិតាផង ទាំងបុរសណានោះក៏មិនអាចមកប្រព្រឹត្តកន្លងព្រះវរមាតាបានដែរ ។ ៩-ពេលព្រះអង្គទ្រង់គង់ក្នុងផ្ទៃ ព្រះវរមាតាសម្បូណ៌ទៅដោយកាមគុណទាំង ៥ ( វៀរបុរសក្នុងរឿងទី ៨ ) ។ ១០-ពេលព្រះអង្គទ្រង់គង់ក្នុងផ្ទៃ ព្រះវរមាតាមិនមានអាពាធ ណាមួយ ទាំងបានទតឃើញព្រះបរមពោធិសត្វក្នុងផ្ទៃទៀតផង ។ ១១-ពេលប្រសូតព្រះបរមពោធិសត្វបាន ៧ ថ្ងៃ ព្រះវរមាតារមែងធ្វើមរណកាលទៅកើតក្នុងឋានតុសិតទេវលោក ។ ១២-ព្រះវរមាតា ទ្រង់គភ៌ ១០ខែគត់ ទើបប្រសូត ១៣-ព្រះវរមាតា ទ្រង់ប្រថាប់ឈរប្រសូតព្រះបរមពោធិសត្វ ១៤-ពេលប្រសូតព្រះបរមពោធិសត្វ ទេវតាទទួលមុន ទើបមនុស្សទទួលក្រោយ ។ ១៥-ពេលប្រសូតព្រះបរមពោធិសត្វ ព្រះអង្គប្រសូតមិនទាន់ដល់ផែនដីផង ទេវបុត្រ ៤ អង្គ គឺមហារាជទាំង ៤ ទទួលព្រះបរម-ពោធិសត្វ មកតាំងនៅចំពោះព្រះភក្ត្រនៃព្រះវរមាតា ហើយពោលថា សូមព្រះនាងទេវីមានព្រះហឫទ័យរីករាយចុះ ព្រះរាជបុត្រមានស័ក្ដិធំរបស់ព្រះនាង ទ្រង់បានប្រសូតហើយ ។ ១៦-ពេលប្រសូតព្រះបរមពោធិសត្វ ទ្រង់ស្អាតវិសេស គឺ មិនមានប្រឡាក់អ្វីឡើយ ។ ១៧-ពេលប្រសូត មានធារទឹកក្ដៅ និងធារទឹកត្រជាក់ហូរធ្លាក់ពីអាកាសសម្រាប់ប្រើប្រាស់ពេលនោះ ។ ១៨-ពេលប្រសូត ព្រះបរមពោធិសត្វចុះពីដៃមនុស្សហើយ ទ្រង់យាង ៧ ជំហាន ទ្រង់ក្រឡេកមើលគ្រប់ទិស រួចហើយទើបទ្រង់បន្លឺនូវអាសភិវាចាថា អគ្គោហមស្មិ លោកស្ស ជេដ្ឋោហមស្មិ លោកស្ស សេដ្ឋោហមស្មិ លោកស្ស អយមន្តិមា មេ ជាតិ នត្ថិទានិ បុនព្ភវោតិ ។ ១៩-មានពន្លឺភ្លឺស្វាងពេលប្រសូតព្រះបរមពោធិសត្វ ដូចពេលទ្រង់យាងចុះកាន់ព្រះគភ៌ដែរ ។ ២០-វិទិតា សង្ខារធម៌បានប្រាកដដល់ព្រះពុទ្ធអង្គ ដោយការកើត តាំងនៅ និងរលត់ទៅ ដោយឥតមានបុគ្គលណាជ្រាបដូចព្រះអង្គឡើយ គឺមិនមានធម៌អ្វីដែលមិនច្បាស់លាស់ចំពោះព្រះពុទ្ធអង្គនោះទេ ។ ព្រះអានន្ទដ៏មានអាយុ បានសម្ដែងនៅក្នុងព្រះសូត្រនេះហើយព្រះបរមសាស្ដាទ្រង់ពេញព្រះហឫទ័យ ភិក្ខុទាំងនោះ ក៏មានចិត្តត្រេកអររីករាយ ។ សូមអនុមោទនា ! ជំនួយសតិ២៣ ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​

បញ្ហា​ខក​ចិត្ត​នេះ មាន​ទូ​ទៅ​ចំ​ពោះ​សត្វ​លោក​ដែល​ជា​អ្នក​មាន​សេច​ក្តី​សង្ឃឹម​ទៅ​លើ​អ្វី​មួយ ហើយ​មិន​បាន​សម្រេច ។ សេចក្តី​សង្ឃឹម​ក៏​ជា​ចំ​ណែក​មួយ​នាំ​ឲ្យ​មាន​កម្លាំង​ចិត្ត​ក្នុង​ការ​ងារ​​ដែរ ប៉ុន្តែ​ បើ​បុគ្គល​អ្នកមាន​នូវ​សេចក្តី​សង្ឃឹម​នោះ មិន​បាន​កំ​ណត់​ហេតុ​ផល​ឲ្យ​ជាក់​លាក់ ថែម​ទាំង​មិន​បាន​ធ្វើ​ទុក​ក្នុង​ចិត្ត​នូវ​សេចក្តី​ពិត​របស់​សង្ខារ​លោក​ទេ​នោះ រោគ​ខក​ចិត្ត​ដែល​ជា​បញ្ហា​ឈឺ​ចាប់​ និង​សោក​សៅ​ ត្រូវ​បាន​កើត​ឡើង​នៅ​ពេល​ដែល​មិន​បាន​សម្រេច​ដូច​ក្តី​សង្ឃឹម ។ សេចក្តី​សង្ឃឹម​ ​ដែល​មិន​បាន​កំណត់​ហេតុ​ផល​ឲ្យ​ជាក់​លាក់ មាន​ជា​ងាទិ៍​ដូច​ជាៈ - សង្ឃឹម​ថា មនុស្ស​គ្រប់​គ្នា​នឹង​មាន​នូវ​ឧត្តម​គតិ ឬ​មាន​នូវ​គតិ​ធម៌ ជា​មនុស្ស​ល្អ​ទាំង​អស់​គ្នា ។ - សង្ឃឹម​ថា មនុស្ស​ក្នុង​លោក​នឹង​ស្រ​ឡាញ់​ខ្លួន​ ទទួល​ស្គាល់​គ្រប់ ៗ គ្នា ។ - សសង្ឃឹម​ថា អ្នក​ដទៃ​មាន​សេកច្តី​ស្រ​ឡាញ់​ស្មោះ​ចំ​ពោះ​ខ្លួន​រហូត មិន​ប្រែ​ប្រួល ។ - សង្ឃឹម​ថា ខ្លួន​ឯង​នឹង​បាន​ទៅ​ជា​បុគ្គល​យ៉ាង​នេះ យ៉ាង​នោះ​តាម​ការ​តាំង​ចិត្ត ។ អ្វី​ ៗ ក្នុង​លោក​ សុទ្ធ​តែមាន​ហេតុ​ផល​និង​ការ​ពិត​ កាល​បើ​ចេះ​តែ​មាន​សេចក្តី​សង្ឃឹម ដោយ​មិន​បាន​កំ​ណត់​ហេតុ​ឲ្យ​បាន​ច្បាស់​លាស់ លុះ​ដល់​ហេតុ​អត់​បាន ឬ​ហេតុ​មិន​គ្រប់​គ្រាន់ ផល​ក៏​មិនបាន​សម្រេច​តាម​សេចក្តី​សង្ឃឹម​នោះ ៗ រូច​ហើយ​មិន​ចេះ​កំ​ណត់​ដឹង​ទៅ​លើ​ការ​ពិត​ទៀតថា អ្វី​ដែល​កើត​​ឡើង គឺ​ចា​ត្រូវ​តែ​កើត និង អ្វី​ណា​ដែល​មាន គឺ​វា​ត្រូវ​តែ​មាន ដូច្នេះ​ការ​ខក​ចិត្ត​ព្រម​ទាំង​សេចក្តី​សទុក្ខ​សោក រមែង​គ្រប​សង្កត់​ចិត្ត​ខ្លាំង ។ មនុស្ស​យើង​កាល​ណា​ជួប​ប្រ​ទះ​នូវ​ការ​ខក​ចិត្ត​ គួរ​គិត​ពិ​ចារណា​ដូច​ត​ទៅ​នេះ - នេះ​ជា​ការ​ពិត​នៃ​ជីវិត​ក្នុង​លោក ។ - លោក​នេះ មិន​ធ្លាប់​មាន​ការ​ប្រ​ព្រឹត្ត​ទៅ​តាម​សេចក្តី​ប្រាថ្នា​របស់​អ្នក​ណា​ឡើយ សូម្បី​តែ​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់​ដែល​គេ​ប្រាប់​ថា​ជា​អ្នក​សាង​នូវ​លោក ក៏​នៅ​តែ​គ្រប់​គ្រង​លោក​នេះ និង​ គ្រប់​គ្រង​មនុស្ស​សត្វ​ទាំង​ឡាយ​មិន​បាន​ផង ។ - សង្ខារ​ធម៌ មិន​បាន​ឋិត​នៅ​ក្រោម​អំណាច​អ្នកណា​មួយ​ឡើយ សូម្បី​តែ​ព្រះ​ព្រហ្ម ដែល​គេ​ប្រាប់​ថា ជា​អ្នក​លិ​ខិត​គ្រប់​យ៉ាង​គឺ​ព្រហ្ម​លិខិត​នោះ​ឯង នៅ​តែ​ធ្វើ​ឲ្យ​មនុស្ស​ល្អ​​ដូច​ព្រហ្ម ឬ​ល្អ​តាម​ព្រះ​ព្រហ្ម​ប្រា​ថ្នា​នោះ ៗ មិន​បាន​ផង​ដែរ ។ - ទោះ​ជា​មនសុស្​ណា​ខ្លាំង​ពូ​កែ​ក្នុង​លោក​ប៉ុនណា កាច​សា​ហាវ​យ៉ាង​ណា ​ក៏​មនុស្ស​នោះ មិន​អាច​ចាត់​ការ​ចំ​ពោះ​សង្ខារ​លោក​បាន​ដែរ ។ អ្នក​ដែល​បាន​ប្រ​កាន់​ថា​អញ​និង​របស់​អញ​កន្លង​មក សុទ្ធ​តែ​ធ្លាប់​ឈឺ​ចាប់​ក្នុង​ដើម​ទ្រូង សោក​សៅ​ដម្បៅ​រួច​មក​ហើយ ទាំង​អ្នក​ដែល​បាន អះ​អាង​ថា​ខ្លួន​ពូកែ​ក្នុង​ការ​គ្រប់​គ្រង​ប្រ​ទេស​នគរ ឬ​ថា​ជា​អ្នក​ខ្លាំង​ពូ​កែ​​ផ្នែក​សេដ្ឋ​កិច្ច​ពិ​ភព​លោក​ជា​ដើម សុទ្ធ​តែ​ធ្លាប់​ខក​ចិត្ត​ឬ​កំ​ពុង​តែ​ខក​ចិត្ត​ហ្នឹង​ឯង ។ បុគ្គល​ណា​មិន​ព្រម​ទទួល​ការ​ពិត ត្រូវ​ទទួល​ការ​ឈឺ​ចាប់​ផ្លូវ​ចិត្ត​ជា​ពិត​ប្រាកដ ដូច្នេះ​កិច្ច​ការ​សំខាន់​បំ​ផុត​របស់​យើង​ដែល​បាន​កើត​មក​ក្នុង​លោក​​នេះ គឺ​ត្រូវ​រៀន​ឲ្យ​បាន​ចេះ​ដឹង​នូវ​ការ​ពិត​នៃ​ជី​វិត និង ការ​ពិត​ក្នុង​លោក​ ។ បុគ្គល​ណា ៗ ​ជំ​ទាស់​នឹង​ធម្ម​ជាតិ​ដែល​ប្រែ​ប្រួល​ ​បុគ្គល​នោះ ៗ ត្រូវ​ទទួល​ការ​ខក​ចិត្ត​និង​ឈឺ​ចាប់​ខ្លោច​ផ្សា​ជា​ពិត​ប្រា​កដ ។ ចំ​ណែក​បុគ្គល​ដែល​ដឹង​ទាន់​ការ​ពិត និង អប់​រំ​ចិត្ត​ឲ្យ​ព្រម​ទទួល​ការ​ពិត​នោះ​បាន ឈ្មោះ​ថា​រៀន​ចេះ​នូវ​អនត្ត​លក្ខណ​សូត្រ មិនមាន​ការ​ខក​ចិត្ត ទាំង​ដែល​ប្រាស​ចាក​នូវ​ការ​សង្ឃឹម​អ្វី ៗ ពី​លោក​នេះ ហើយ​បាន​ចូល​ដល់​សេចក្តី​សុខ​ស្ងប់ ទៀង​ទាត់​មិន​ប្រែ​ប្រួល​ ។ ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅៈ គតិ​ធម៌ រៀបរៀងដោយៈ លោក​គ្រូ អគ្គ​បណ្ឌិត ប៊ុត​ សា​វង្ស វាយអត្ថបទដោយៈ ឧបាសក សូត្រ តុលា ដោយ៥០០០ឆ្នាំ

ការ​លួចទ្រព្យដែលគេបូជាចំពោះបូជនីយវត្ថុ សម្រាប់អ្នក​ដែល​លួច​ទ្រព្យ​ដែល​គេ​បូជា​ចំពោះ​បូជនីយវត្ថុ ដែល​មានម្ចាស់​មើល​ថែទាំ រមែង​ជា​អទិន្នាទាន ចំណែក​ការ​លួច​ទ្រព្យ​ដែល​គេ​បូជា​ចំពោះ​បូជនីយវត្ថុ ដែល​មិន​មាន​ម្ចាស់​មើល​ថែទាំរក្សា រមែង​មិន​ជា​អទិន្នាទាន ព្រោះ​លោក​អ្នក​ចង​ក្រងគម្ពីរ​សារត្ថទីបនីដីកា និង​កង្ខាវិតរណីដីកា បាន​វិនិច្ឆ័យ​ថា ទេវតាយ បន ឧទ្ទិស្ស ពលិកម្មំ ករោន្តេហិ រុក្ខាទីសុ លម្ពិតសាដកេ វត្តព្វមេវ នត្ថិ តញ្ច ខោ អារក្ខកេហិ អបរិគ្គហិ តេយេវ បរិគ្គហិតំ បន គហេតុំ ន វដ្តតិ។ ប្រែថា ការកាន់​យក​សំពត់​ដែល​ព្យួរ​លើ​ដើម​ឈើ​ជាដើម ដែល​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ​ធ្វើ​ពលិកម្ម​ដល់​ទេវតា​នោះ រមែង​មិន​មាន​ទោស តែ​សេចក្ដី​នេះ​សំដៅ​យក​សំពត់​នោះ​មិន​មាន​អ្នករក្សា​ហួងហែង ទើប​សម​គួរ​កាន់​យក​បាន តែ​បើ​សំពត់​នោះ​មាន​អ្នក​រក្សា​ហួងហែង រមែង​មិន​សមគួរ។ ការលួច​បូជនីយវត្ថុ​មានអ្នករក្សា បូជនីយវត្ថុ មានព្រះពុទ្ធរូប​ព្រះសារីរិកធាតុ​ជាដើម មានអ្នករក្សាថែ​ទាំ ប៉ុន្តែ​ស្ថាន​ទីតាំង​នោះ​មិន​សមរម្យ គឺ​ស្មោកគ្រោក​មិន​ស្អាត កាល​បើ​មានបុគ្គល​ណា​ម្នាក់​មាន​សទ្ធា​កសាង​នូវ​ទី​កន្លែង​ស្អាត​សមរម្យ ហើយ​បាន​នាំ​យក​បូជនីយវត្ថុ​នោះ​ទៅតម្កល់​ទុកសម្រាប់​គោរព​ដោយ​ចិត្តជ្រះថ្លា មិនមែន​នាំ​យក​ទៅ​ដោយ​ថេយ្យចិត្ត​ទេ សូម្បី​មិន​បាន​សុំ​អនុញ្ញាត​អំពី​អ្នករក្សា ក៏​មិន​ឈ្មោះ​ថា អទិន្នាទាន​ឡើយ ឧទាហរណ៍ដូចសក្កទេវរាជ​ព្រះអង្គ​ជាសោតាបន្នបុគ្គល បាន​នាំ​យក​ព្រះចង្កូមកែវ​អំពីភ្នួងសក់​របស់​ទោណព្រាហ្មណ៍ ដើម្បី​កសាង​ចេតិយតម្កល់​ទុកសម្រាប់​គោរព​បូជា​ក្នុងភព​តាវត្តិង្ស​រហូត​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ មាន​ឈ្មោះ​ថា ចូឡាមណីចេតិយ។ ការ​កាន់​យក​របស់​សក្កទេវរាជ​នេះ មិន​ឈ្មោះ​ថា អទិន្នាទាន ព្រោះទ្រង់​បាន​ពិចារណា​ឃើញ​ថា ទោណព្រាហ្មណ៍​មិន​អាចនឹង​ធ្វើ​សក្ការៈបូជា​នូវ​ព្រះចង្កូមកែវ​នេះ​ឲ្យ​សមគួរ​បាន​ឡើយ។ ទោសច្រើន ឬ ទោសតិច​របស់​អទិន្នាទាន បើ​វត្ថុ​ដែល​លួច​បាន​មក​នោះ មាន​តម្លៃ​ច្រើន ក៏​មាន​ទោសច្រើន បើវត្ថុ​ដែលលួចបានមកនោះ មានតម្លៃ​តិច ក៏មានទោសតិច តែបើ​វត្ថុ​ដែល​លួចមក​នោះ មានតម្លៃ​ស្មើគ្នាក៏ត្រូវ​វិនិច្ឆ័យ​តាមម្ចាស់ទ្រព្យ អ្នកមានគុណ​ធម៌ឬមិនមានគុណធម៌ បើម្ចាស់​ទ្រព្យ​ជាអ្នក​មិន​មានសីល​ ក៏មានទោសតិច បើម្ចាស់ទ្រព្យ​ជាអ្នក​មានសីល មានគុណធម៌ ក៏មានទោសច្រើន​តាមលំដាប់។ ការលួចទ្រព្យ​របស់​ព្រះខីណាស្រព គឺព្រះអរហន្ត រមែង​មានទោសច្រើន​ក្រៃលែង។ ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ សីល៥ជាធម៌របស់មនុស្ស រៀប​រៀង​ដោយ មេត្តាបាលោ ទឹម សឿត ដោយ៥០០០ឆ្នាំ