ម៉ែ​ឪ​ ជា​បុគ្គល​ដែល​មាន​នូវ​ព្រះ​គុណ​យ៉ាង​ក្រៃ​លែង​លើ​កូន​ប្រុស​ស្រី​ ។ សូម្បី​ថា​គាត់​មិន​បាន​បំពេញ​តួ​នា​ទី​របស់​ម៉ែ​ឪ​ ដោយ​សព្វ​គ្រប់​យ៉ាង​ក៏​ដោយ​ ក៏​ត្រូវ​តែ​កូន​ជូន​នូវ​ប្រយោជន៍​ផ្សេង​ៗ​ដល់​គាត់​ កុំ​សម្តែង​អា​ការៈស្អប់​ខ្ពើម​ មើល​ងាយ​ មើល​ថោក​ ឬ​ផ្ចាញ់​ផ្ចាល​និយាយ​បញ្ចើច​បញ្ចើ​គាត់​ឲ្យ​សោះ​ ត្រូវ​យក​ល្អ​មក​ឲ្យ​ឈ្នះ​នូវ​អ្វី ដែល​មិន​ល្អ​វិញ​ នោះ​គឺ​តួ​នា​ទី​ខ្លួន​ជា​កូន​ល្អ​ ដូច​ជាៈ​

បើ​ក្នុង​លោក​នេះ​ គ្រប់​គ្នា​បាន​អ្វី​ៗ​តាម​ដែល​ចង់​ តាម​ដែល​សង្ឃឹម​នោះ​ មុខ​តែ​មិន​មាន​អ្នក​ណា​ក្រឡើយ​ ហើយ​ក៏​មិន​មាន​អ្នក​ណា​ខក​ចិត្ត​ខុស​សង្ឃឹម​ដែរ​ ព្រោះ​អ្នក​ណា​ៗ​ក៏​ចង់​មាន​បាន​ ចង់​សុខ​ និង​ចង់​សម​តាម​បំណង​ដែល​សង្ឃឹម​ទៅ​គ្រប់​យ៉ាង​ ។ ប៉ុន្តែ​ ព្រោះ​អ្វី​ៗ​គ្រប់​យ៉ាង​ មិន​បាន​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​យ៉ាង​នោះ​ ទើប​បាន​ជា​មាន​មនុស្ស​ក្រ​ ត្រូវ​មាន​ទុក្ខ​ និង​ត្រូវ​ខក​ចិត្ត​ ។

កាល​គ្រា​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ឋ​ ទ្រង់​គង់នៅ​ក្នុងវត្ត​ជេតពន ដែលជាអារាម​របស់​អនាថ​បិណ្ឌិក​សេដ្ឋី ក្នុង​ក្រុង​សាវត្ថី​ ទ្រង់​សម្តែង​ពី​ទង្វើ​របស់​ នាងបុរាណ​ទុតិយិកា (ភរិយាមុន) ដល់ភិក្ខុ​មួយអង្គ​ដែលលះបង់​កាលប្រព្រិត្តធម៏ ទើប​ទ្រង់​លើកជាតក​មកតំណាល​ដូចតទៅ៖ កាលកន្លងទៅ​ នៅក្នុង​ដែន​ដីមគធៈ​មានប្រើសព្រៃ​ជ្រៅ​មួយចេញមកពីរកស៊ី​នៅ​តាមព្រៃ​ជ្រៅ ក្នុងពេល​នោះ​បានប្រទះឃើញប្រើស​ញីមួយ​អាស្រ័យ​នៅទី​នោះ ក៏​កើតមាន​ចិត្ត​ប្រតិពទ្ឋ័​ចំពោះ​នាងប្រើសនោះ​ជាខ្លាំង​ទើប​សម្រេច​ចិត្ត​បែក​ចេញ​ពីហ្វូង​របស់​ខ្លួន​ដើម្បីដើរ​តាមហ្វូងរបស់ប្រើស​ញី​នោះវិញ។ ប្រើសញី​ដឹងថាប្រើស​ព្រៃឈ្មោល​នេះ​មិនសូវ​ស្គាល់​តំ​បន់ជាយ​ព្រៃនេះ​ទេ ទើបនាង​ជា​ប្រើស​ញី​នោះបាន​ដាស់តឿន​អោយគេ​វិល​ត្រឡប់​ទៅព្រៃ​ជ្រៅ​របស់ខ្លួន​វិញ តែប្រើស​ឈ្មោល​នោះ​នៅ​​តែចចេស​មិន​ព្រម​ស្តាប់​ហើយ​ក៏ចេះតែ​ដើរ​តាម​នាងជាប្រើស​ញីរហូត​ដល់ជើងភ្នំ​មួយ។ រំពេច​នោះប្រើសញី​បានធំក្លិនចម្លែក​​ដូចជាមាន​ព្រាន​ព្រៃនៅ​ក្បែនោះ​ ទើប​នាងថយមក​នៅពី​ក្រោយប្រើសឈ្មោលព្រៃ​នោះវិញ​ ដើម្បី​សម្លឹង​មើលនាយ​មើលអាយដែល​នៅជុំ​វិញខ្លួន ។ ព្រានដែលកំពុង​តែលាក់ខ្លួន​ នៅ​ពេលឃើញ​ប្រើសទាំង​ពីរនោះ​ដើរ​ចូលមកជិត​ដល់​ហើយ គេក៏​ងើប​ចេញ​ពីកន្លែង​ពួន រួចទាញធ្នូ​បាញ់​តម្រង់​ទៅ​រកប្រើសព្រៃ​ឈ្មោល​នោះ​យ៉ាងលឿន​។​ ពេលនោះ ប្រើស​ព្រៃ​ឈ្មោល​នោះ​មិន​បានដឹង​ខ្លូន​ជាមុន​ ក៏ត្រូវព្រួញ​ចាក់ទម្លុះ​ដងខ្លួន ដេកដូល​ដោយក្តី​ឈឺផ្សាជា​ខ្លាំង។ ចំណែកឯប្រើស​ញី​នោះវិញ កាល​បើឃើញប្រើសព្រៃ​ឈ្មោលនោះ​ត្រូវព្រួញ​ដូច្នោះ នាង​ប្រើស​ញី​នោះគិតតែពី​បោល​រត់គេច​យក​រួចតែ​ខ្លួន ដោយ​មិនបាន​ខ្វល់​ពី​ប្រើស​ឈ្មោល​​នោះឡើយ។ កាល​គ្រានោះ ព្រះតថាគត​បានកើត​ជាទេវតា ដែល​អាស្រ័យនៅតាមជើង​ភ្នំនោះ​ ដោយ​បានឃើញ​ហេតុកាណ៏នោះទាំងអស់ ទើបព្រះអង្គតិះទៀន​ដល់​ប្រើស​ព្រៃ​ឈ្មោល​​នោះថា ៖ « អ្នកគួរ​ណាតែ មានជីវិត​រស់នៅដើម្បី​តបស្នង​គុណមាតា​បិតា បែរជា​មកត្រូវ​បាត់បង់ជិវិត ព្រោះ​តែកាមគុណ និងក្លាយមកជា​អាហាររបស់​ព្រាន​ព្រៃទៅវិញ » ក្នុងកាលក្រោយមក ប្រើស​ព្រៃ​ឈ្មោល និង ប្រើសញី​នោះបានមក​កើតជាប្តីប្រពន្ធ​នឹងគ្នា​ រីឯ ទេវតាអង្គនោះ បានមកជាតថាគត។ វាយអត្ថបទ ដោយ​ឧបាសក ទី វ៉េងណៃ ។ ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​

អានិសង្ស​នៃ​ការ​ចម្រើន​មរណស្សតិ ភិក្ខុ​ដែល​ប្រកប​រឿយៗ នូវ​មរណស្សតិ​នេះ រមែង​ជា​អ្នក​មិន​ប្រមាទ​ជានិច្ច បាន​អនភិរតិសញ្ញា ( ការ​សំគាល់​ថា​មិន​គួរ​ឲ្យ​រីករាយ ) ក្នុង​ភព​ទាំង​ពួង លះ​បង់​សេចក្ដី​ត្រេកអរ​ក្នុង​ជីវិត ជា​អ្នក​តិះដៀល​បាប មិន​ច្រើន​ទៅ​ដោយ​ការ​សន្សំ​ប្រាស​ចាក​មន្ទិល គឺ​សេចក្ដី​កំណាញ់ ក្នុង​បរិក្ខារ​ទាំង​ឡាយ​លោក​ក៏​ដល់​នូវ​ការ​ជំនាញ​ក្នុង​អនិច្ចសញ្ញា ម្យ៉ាង​ទៀត ទុក្ខ​សញ្ញា​និង​អនត្តសញ្ញា ក៏​ប្រាកដ​ទៅ​តាម​

១- សុខំ សុបតិ ដេកលក់ជាសុខ ២- សុខំ បដិពុជ្ឈតិ ភ្ញាក់ឡើង​ជាសុខ ៣- ន បាបកំ សុបិនំ បស្សតិ មិនយល់សប្តិអាក្រក់ ៤- មនុស្សានំ បិយោ ហោតិ ជាទីស្រឡាញ់​របស់ពួកមនុស្ស ៥- អមនុស្សានំ បិយោ ហោតិ ជាទីស្រឡាញ់​របស់ពួក​អមនុស្ស ៦- ទេវតា រក្ខន្តិ ពួកទេវតា​តែង​រក្សា ៧- នស្ស អគ្គិ វា វិសំ វា កមតិ ភ្លើងក្ដី ថ្នាំពិសក្ដី គ្រឿងសស្ត្រាវុធក្ដី មិនអាច​មក​ជិតកាយ ធ្វើនូវ​អន្តរាយ​ឡើយ ៨- តុវសមាធិយតិ ចិត្តរមែង​តាំងមាំ​ដោយឆាប់ ៩- មុខវណ្ណោ វិប្បសីទតិ សម្បុរមុខស្រស់ថ្លា ១០- អសម្មូឡ្ហោ កាលំ ករោតិ ជាអ្នក​មិនវង្វេង​ក្នុងពេល​ធ្វើកាយ​កិរិយា ១១- ឧត្តរឹ អប្បដិវិជ្ឈន្តោ ព្រហ្មលោកូបគោ ហោតិ កាលមិនទាន់​ត្រាស់ដឹង​នូវគុណធម៌​ជាន់ខ្ពស់​គឺលោកុត្តរធម៌ទេ រមែងចូលទៅកាន់ព្រហ្មលោក។ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ មេត្តាចេតោវិមុត្តិ ដែល​បុគ្គល​បានសេពគប់ បានចម្រើន បានធ្វើឲ្យ​ច្រើន បានធ្វើឲ្យដូច​ជាយាន​បាន​តម្កល់​ស៊ប់ បានប្រព្រឹត្ត​រឿយៗ បានសន្សំ​ទុក​បានប្រារព្ធ​ល្អ​ហើយ អានិសង្ស​ទាំង១១​ប្រការ​នេះ រមែង​កើត​ប្រាកដ។ ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ មេត្តាចិត្ត រៀប​រៀង​ដោយ កែវ វិមុត្ត ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ

សេចក្តី​មិន​សន្តោស​ក្នុង​កុសលធម៌​ទាំង​ឡាយ​ និង​មិន​រួញ​រា​ក្នុង​សេចក្តី​ព្យាយាម អសន្តុដ្ឋិតា​ ច​ កុសលេសុ​ ធម្មេសុ​ សេចក្តី​មិន​សន្តោស​ក្នុង​កុសលធម៌​ទាំង​ឡាយ​ អប្បដិវានិតា​ ច​ បធានស្មឹ មិន​រួញ​រា​ក្នុង​សេចក្តី​ព្យាយាម អធិប្បាយ ពាក្យ​ថា​ អសន្តុដ្ឋិតា​ ច​ កុសលេសុ​ ធម្មេសុ​ បាន​ដល់​ សេចក្តី​ប្រាថ្នា​ក្រៃ​លែង​ឡើងៗ​ របស់​អ្នក​ដែល​នៅ​មិន​ពេញ​ចិត្ត​ដោយ​ការ​ចម្រើន​កុសលធម៌ ។​ តាម​ពិត​ បុគ្គល​ដែល​ព្រម​ព្រៀង​ដោយ​អសន្តុដ្ឋិតា​នោះ​ បំពេញ​សីល​ហើយ​រមែង​ញ៉ាំង​ឈាន​ឲ្យ​កើត​ឡើង​ បាន​ឈាន​ហើយ​ រមែង​ចម្រើន​វិបស្សនា​ ចម្រើន​វិបស្សនា​ហើយ​ នៅ​មិន​ទាន់​បាន​សម្រេច​ព្រះ​អរហត្ត​ រមែង​មិន​រា​ថយ​ពាក់​កណ្តាល​ទី ។ ពាក្យ​ថា​ អប្បដិវានិតា​ ច​ បធានស្មឹ​ សេចក្តី​ថា​ អាការ​ដែល​នៅ​មិន​ទាន់​សម្រេច​ព្រះ​អរហត្ត​ហើយ​ មិន​រា​ថយ​ ក្នុង​សេចក្តី​ព្យាយាម​ប្រារព្ធ​ឡើង​ដោយ​អំណាច​ជាគរិយានុយោគ​ ដែល​ធ្វើ​មួយ​ថ្ងៃ​មួយ​យប់​ឲ្យ​ជា​ ៦​ ចំណែក​ ដែល​លោក​ពោល​ទុក​យ៉ាង​នេះ​ថា​ “កុសលានំ ធម្មានំ ភាវនាយ សក្កច្ចកិរិយតា សាតច្ចកិរិយតា អដ្ឋិតកិរិយតា អនោលីនវុត្តិតា អនិក្ខិត្ត-ឆន្ទតា អនិក្ខិត្តធុរតា អាសេវនា ភាវនា ពហុលីកម្មំ​ ការ​ធ្វើ​ដោយ​គោរព ការ​ធ្វើ​រឿយៗ​ ការ​ធ្វើ​មិន​ឈប់​ ការ​ប្រព្រឹត្ត​មិន​រួញ​រា​​ ការ​មិន​ដាក់​ចោល​នូវ​សេចក្តី​ប៉ុន​ប៉ង​ ការ​មិន​ដាក់​ចោល​នូវ​ធុរៈ​ ការ​សេព​គប់​ ការ​ចម្រើន​ ការ​ធ្វើ​ឲ្យ​ច្រើន​ ក្នុង​ការ​ចម្រើន​កុសលធម៌​ទាំង​ឡាយ” ។ ( សង្គីតិសុត្តវណ្ណនា ) បទ​ថា​ ភិយ្យោ​ កម្យតា​ ( សេចក្តី​ប្រាថ្នា​ក្រៃ​លែង )​ បាន​ដល់​ សេចក្តី​ពេញ​ចិត្ត​យ៉ាង​ក្រៃ​លែង​ ពិត​មែន​ បុគ្គល​ខ្លះ​ ក្នុង​លោក​នេះ​ រមែង​ប្រគេន​បក្ខិកភត្ត​ ( ភត្ត​ដែល​ប្រគេន​ប្រចាំ​ខែ )​ ខ្លះ​ សលាកភត្ត​ ( ភត្ត​ដែល​ប្រគេន​ដោយ​វិធី​ចាប់​ស្លាក )​ ខ្លះ​ ឧបោសថិកភត្ត​ ( ភត្ត​ដែល​ប្រគេន​ក្នុង​ថ្ងៃ​ឧបោសថ )​ ខ្លះ​ បាដិបទិកភត្ត​ ( ភត្ត​ដែល​ប្រគេន​ក្នុង​ថ្ងៃ​បាដិបទ )​ ខ្លះ​ តាំង​ពី​ដើម​នុ៎ះ​ឯង​ បុគ្គល​នោះ​ជា​អ្នក​មិន​ឆ្អែត​ដោយ​ការ​ឲ្យ​ទាន​នោះៗ​ ទើប​ប្រគេន​ធុវភត្ត​ ( ប្រគេន​ភត្ត​ជា​ប្រចាំ=និច្ចភត្ត )​ សង្ឃភត្ត​ ( ប្រគេន​ភត្ត​ដល់​សង្ឃ )​ វស្សាវាសិកភត្ត​ ( ប្រគេន​ភត្ត​ដល់​ភិក្ខុ​អ្នក​នៅ​ចាំ​វស្សា )​ ទៀត​ រមែង​កសាង​អាវាស​ រមែង​ប្រគេន​បច្ច័យ​សូម្បី​ទាំង​ ៤ ។​ គេ​ក៏​នៅ​ជា​អ្នក​មិន​ឆ្អែត​ សូម្បី​ក្នុង​ការ​ឲ្យ​នោះៗ​ ទើប​ទទួល​សរណៈ​ទាំង​ឡាយ​ សមាទាន​បញ្ចសីល​ គេ​ក៏​នៅ​ជា​អ្នក​មិន​ឆ្អែត​សូម្បី​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​កុសល​នោះៗ​ ទើប​បួស​ កាល​បួស​ហើយ​ ក៏​រៀន​ព្រះ​ពុទ្ធវចនៈ​ គឺ​ព្រះ​ត្រៃ​បិដក​ គឺ​និកាយ​មួយ​ និកាយ​ពីរ​ រមែង​ញ៉ាំង​សមាបត្តិ​ ៨​ ឲ្យ​កើត​ ចម្រើន​វិបស្សនា​ កាន់​យក​ព្រះ​អរហត្ត​ ចាប់​ផ្តើម​អំពី​ការ​សម្រេច​ព្រះ​អរហត្ត​ហើយ​ រមែង​ជា​អ្នក​ឈ្មោះ​ថា​ មហាសន្តុដ្ឋ ( ឆ្អែត​ចិត្ត​យ៉ាង​ធំ )​ សេចក្តី​ពេញ​ចិត្ត​ដ៏​ឆ្នើម​ រហូត​ដល់​ព្រះ​អរហត្ត​យ៉ាង​នេះ​ ឈ្មោះ​ថា​ ភិយ្យោកម្យតា​ ( សេចក្តី​ប្រាថ្នា​ក្រៃ​លែង​ឡើងៗ ) ។ បទ​ថា​ អប្បដិវានិតា​ ច​ បធានស្មឹ​ ( សេចក្តី​មិន​បន្ធូរ​បន្ថយ​ក្នុង​ព្យាយាម )​ ដូច្នេះ​ ព្រោះ​ភិក្ខុ​ជិន​ណាយ​ក្នុង​ការ​ចម្រើន​កុសលធម៌​ដ៏​ក្រៃ​លែង​ទាំង​ឡាយ​ ក្នុង​សេនាសនៈ​ដ៏​ស្ងាត់​ទាំង​ឡាយ​ ឈ្មោះ​ថា​ ញ៉ាំង​សេចក្តី​ព្យាយាម​ឲ្យ​ធូរ​ថយ​ ភិក្ខុ​កាល​មិន​នឿយ​ណាយ​ ឈ្មោះ​ថា​ មិន​បន្ធូរ​បន្ថយ​សេចក្តី​ព្យាយាម​ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ​ ទ្រង់​ដើម្បី​សម្តែង​ន័យ​នោះ​ ទើប​ត្រាស់​ពាក្យ​មាន​ជា​អាទិ​ថា​ យា​ កុសលានំ​ ធម្មានំ​ ( នូវ​កុសលធម៌ )​ ដូច្នេះ ។ ក្នុង​ព្រះ​បាលី​ទាំង​នោះ​ បទ​ថា​ សក្កច្ចកិរិយតា​ ( ការ​ធ្វើ​ដោយ​គោរព )​ បាន​ដល់​ ភាព​ជា​អ្នក​ធ្វើ​ដោយ​គោរព​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​កុសល​ទាំង​ឡាយ ។ បទ​ថា​ សាតច្ចកិរិយតា​ ( ការ​ធ្វើ​រឿយៗ )​ គឺ​ ធ្វើ​ជាប់​ត​គ្នា​នុ៎ះ​ឯង ។ បទ​ថា​ អដ្ឋិតកិរិយតា​ ( ការ​ធ្វើ​មិន​ឈប់ )​ គឺ​ ធ្វើ​មិន​ឲ្យ​ដាច់​ ធ្វើ​មិន​ឈប់​ឈរ ។ បទ​ថា​ អនោលីនវុត្តិតា​ (​ ការ​ប្រព្រឹត្ត​មិន​រួញ​រា )​ គឺ​ ការ​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​មិន​រួញ​រា​ ឬ​ការ​ប្រព្រឹត្ត​មិន​រួញ​រា ។ បទ​ថា​ អនិក្ខិត្តឆន្ទតា​ ( ការ​មិន​ដាក់​ចោល​នូវ​សេចក្តី​ប៉ុន​ប៉ង )​ គឺ​ មិន​ដាក់​ចោល​នូវ​កុសលច្ឆន្ទៈ ។ បទ​ថា​ អនិក្ខិត្តធុរតា​ ( ការ​មិន​ដាក់​ចោល​នូវ​ធុរៈ )​ គឺ​ មិន​ដាក់​ចោល​នូវ​ធុរៈ​ សេចក្តី​ព្យាយាម​ក្នុង​ការ​បំពេញ​កុសល ។ ( អដ្ឋសាលិនីអដ្ឋកថា ) ដោយ ៥០០០ឆ្នាំ

មនុស្សខ្លះ សិក្សា​ចំណេះ​ដឹង​ទូទៅ​បាន​ច្រើន​ក៏​ពិត​មែន តែ​មិន​បាន​ហ្វឹកហាត់​អប់រំទូន្មាន​ខ្លួន ទើប​ប្រមាទ​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​ការ​និយាយ និង​ការ​សម្ដែង​ចេញ​ផ្សេងៗ​ទៀត។ ការ​ធ្វើ ការ​និយាយ និង​ការ​សម្ដែង​ចេញ​ផ្សេងៗ​ទៀត​របស់​មនុស្ស គឺ​ជា​ការ​ប្រាប់​ឲ្យ​ដឹង​ដល់​ការ​អប់រំ​ទូន្មាន​ខ្លួន មិនមែន​ប្រាប់​ពី​ការ​សិក្សា​នូវ​ចំណេះ​ដឹង​ផ្សេងៗ​នោះ​ទេ។មនុស្ស​យើង បើ​មិន​ហ្វឹកហាត់​អប់រំ​ទូន្មាន​ខ្លួន​ឯង​ហើយ ទោះ​ជា​អ្នក​ណា​ក៏​ដោយ ក៏​មិន​អាច​មក​បង្វឹក​ឲ្យ​ទៅ​ជា​មនុស្ស​ល្អ​បាន​ដែរ ប្រៀប​ដូច​ជា​អ្នក​ពូកែ​បើក​រថយន្ត ថា​បើ​រថយន្ត​ខូច​ទៅ​ហើយ​នោះ នឹង​បើកបរ​យ៉ាង​ដូច​ម្ដេច​ទៅ។ ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ មេរៀនជីវិត រៀប​រៀង​ដោយ លោកគ្រូអគ្គបណ្ឌិត ប៊ុត សាវង្ស ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ

១. គោបាលកុបោសថោ ឧបោសថប្រៀបដូចអ្នកគង្វាលគោ ២. និគណ្ធុបោសថោ ឧបោសថគឺវត្តបដិបត្តិរបស់និគ្រណ្ឋ ៣. អរិយុបោសថោ ឧបោសថគឺវត្តបដិបត្តិរបស់ព្រះអរិយៈ ១. បុគ្គលពួកខ្លះ ក្នុងលោកនេះ ជាអ្នករក្សាឧបោសថសីលហើយ គិតជញ្ជឹងដូច្នេះថា ក្នុងថ្ងៃនេះ អាត្មាអញបានទំពាស៊ី នូវខាទនីយៈនេះផងៗអាត្មាអញបានបរិភោគ នូវភោជនីយៈនេះផងៗ ស្អែកនេះ អាត្មាអញនឹងទំពាស៊ី នូវខាទនីយៈនេះផងៗ នឹងបរិភោគនូវខាទនីយៈនេះ ផងៗ បុគ្គលនោះ មានចិត្តប្រកបដោយអភិជ្ឈា តែងញុំាងថ្ងៃឲប្រព្រឹត្តកន្លងទៅដោយលោភៈនោះ ក៏យ៉ាងនោះឯង ឈ្មោះថា គោបាលកុបោសថ ។ ២. មានពួកសមណៈហៅថានិគណ្ឋៈ សមណៈអម្បាលនោះតែងដឹកនាំសាវកយ៉ាងនេះថា នែបុរសដ៏ចម្រើនអ្នកចូរមកអាយ សត្វទាំងឡាយណា មាននៅក្នុងទិសខាងកើតខាងនាយពី ១០០ យោជន៍ទៅអ្នកចូរដាក់អាជ្ញា ( សម្លាប់ )សត្វអម្បាលនោះចុះ សត្វទាំងឡាយណា មាននៅក្នុងទិសខាងលិចខាងនាយពី ១០០ យោជន៍ទៅ អ្នកចូរដាក់អាជ្ញា ក្នុងសត្វអម្បាលនោះចុះ សត្វទាំងឡាយណា មាននៅក្នុងទិសខាងជើងខាងនាយពី ១០០ យោជន៍ទៅ អ្នកចូរដាក់អាជ្ញាក្នុងសត្វអម្បាលនោះ ចុះសត្វទាំងឡាយណា មាននៅក្នុងទិសខាងត្បូងខាងនាយពី ១០០ យោជន៍ទៅ អ្នកចូរដាក់អាជ្ញា ក្នុងសត្វអម្បាលនោះចុះ ។ ពួកនិគ្រណ្ឋតែងដឹកនាំសាវកឲ្យអាណិត អនុគ្រោះចំពោះពួកសត្វខ្លះ តែងដឹកនាំសាវក មិនឲអាណិត មិនឲអនុគ្រោះចំពោះពួកសត្វខ្លះ ។ ក្នុងថ្ងៃឧបោសថៈនោះ គេតែងដឹកនាំសាវកយ៉ាងនេះថា នែបុរសដ៏ចម្រើន អ្នកចូរមកអាយ អ្នកចូរស្រាតសំពត់ឲអស់ ហើយពោលយ៉ាងនេះថាអាត្មាអញមិនទាក់ទាមនឹងនរណា ។ ក្នុងទីណា ៗ នឹងមានកង្វល់ក្នុងរបស់អ្វីៗ ក្នុងទីណាៗ ក៏មិនមានដល់អាត្មាអញឡើយ តែមាតាបិតារបស់គេក៏ដឹងថា នេះបុត្ររបស់អញទាំងខ្លួនគេក៏ដឹងថា នេះមាតាបិតារបស់អញបុត្រភរិយារបស់គេដ៏ដឹងថា នេះជា ស្វាមីរបស់អញ ទាំងខ្លួនគេក៏ដឹងថា នេះជាបុត្រភរិយារបស់អញ ពួកបុរសជា ទាស​កម្មករ​របស់គេក៏ដឹងថា នេះជាម្ចាស់របស់អញ ទាំងខ្លួនគេក៏ដឹងថា នេះជាពួកបុរសដែលជាទាស​កម្មករ​របស់អញ ( សាវកទាំងនោះ ) ត្រូវគេដឹកនាំក្នុងសច្ចៈដូច្នេះ ក្នុងសម័យណា( អ្នកដឹកនាំ ) ឈ្មោះថា ដឹកនាំក្នុងមុសាវាទ ក្នុងសម័យនោះ ។ តថាគតពោលថា ពាក្យដឹកនាំនេះជាពាក្យមុសាវាទរបស់គេ ។ លុះកន្លង រាត្រីនោះហើយ គេបរិភោគភោគៈទាំងអម្បាលនោះ ដែលម្ចាស់គេមិនបានឲ ។ តថាគតពោលថា ការបរិភោគនេះជាអទិន្នាទានរបស់គេ ។ ម្នាលនាងវិសាខា យ៉ាងនេះឯង ឈ្មោះថា និគណ្ឋុបោសថ ។ ៣. ឧបោសថដែលធ្វើចិត្តដែលសៅហ្មងឲផូរផង់បាន ដោយសេចក្ដីព្យាយាម ឈ្មោះថា អរិយុបោសថ ក្នុងអរិយុបោសថនេះ មាន ៦ ប្រភេទគឺ ៖ ៣.១. ព្រហ្មុបោសថ ឧបោសថដែលអ្នករក្សារលឹករឿយៗក្នុងគុណរបស់ព្រហ្មគឺព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ហើយសមាទាន ។ ៣.២. ធម្មុបោសថ ឧបោសថដែលអ្នករក្សាប្រារព្ធនូវគុណរបស់ព្រះនព្វលោកុត្តរធម៌ និងព្រះបរិយត្តិ ហើយសមាទាន ។ ៣.៣. សង្ឃុបោសថ ឧបោសថដែលអ្នករក្សាប្រារព្ធនូវគុណរបស់ព្រះអរិយសង្ឃទាំង ៨ ហើយសមាទាន ។ ៣.៤. សីលុបោសថ ឧបោសថដែលអ្នកសមាទានរឭកដល់លីសរបស់ខ្លួន ហើយសមាទាន ។ ៣.៥. ទេវតុបោសថ ឧបោសថដែលអ្នកសមាទានរឭកដល់គុណធម៌របស់ខ្លួនដោយតាំងទេវតាទុកក្នុងឋានៈជាសាក្សី ហើយសមាទាន ។ ៣.៦. (អរហន្តុបោសថ) ឧបោសថដែលអ្នកសមាទាន រក្សាដោយនឹករឭកដល់គុណព្រះអរហន្តហើយសមាទាន ។ (សុត្តន្តបិដក អង្គុត្តរនិកាយ តិកនិបាត បិដកលេខ ៤១ ទំព័រ ២៥៩ ) ដោយខេមរ អភិធម្មាវតារ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ