images/articles/2741/_________pic.jpg
ផ្សាយ : ២២ ឧសភា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ៤២,១៨៦ ដង)
សម័យមួយ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់គង់នៅនាព្រះមហាវិហារជេតពន ព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់សម្តែងអំពីបំណងប្រាថ្នារបស់សត្វ ទាំងឡាយ ។ សត្វទាំងឡាយប្រាថ្នាឲ្យអារម្មណ៍មិនល្អ គឺអារម្មណ៍មិនជាទី ប្រាថ្នា មិនជាទីត្រេកអរ មិនជាទីគាប់ចិត្ត ឲ្យសាបសូន្យទៅ ចំណែក អារម្មណ៍ល្អៗ ដែលជាទីប្រាថ្នា ជាទីត្រេកអរ ជាទីគាប់ចិត្ត គប្បីចម្រើនឡើង ប៉ុន្តែទោះជាសត្វទាំងឡាយប្រាថ្នាដូច្នេះក៏ដោយ ក៏មិន បានសម្រេចដូចប្រាថ្នាគឺបានតែអារម្មណ៍មិនល្អ ចំណែកអារម្មណ៍ ល្អៗរមែងសាបសូន្យទៅ តើព្រោះហេតុអ្វី ។
យថាតំ អវិទ្ទសុនោ ព្រោះបុថុជ្ជនអន្ធពាលមិនដឹងតាម ពិត ក៏រមែងដូច្នោះឯង ។ បុថុជ្ជនល្ងង់ខ្លៅ មិនស្គាល់ធម៌ដែលគួរ សេពគប់ ក៏មិនស្គាល់ធម៌ដែលមិនគួរសេពគប់ដែរ ព្រោះហេតុតែមិនស្គាល់ធម៌ដូច្នេះ ក៏បានសេពគប់នូវធម៌ដែលមិនគួរសេពគប់ ហើយ បែរជាមិនសេពគប់នូវធម៌ដែលគួរសេពគប់ទៅវិញដូច្នេះទើបមិនបានសម្រេចតាមប្រាថ្នា បានតែអារម្មណ៍មិនល្អទៅវិញហ្នឹងឯង ។
យថាតំ វិទ្ទសុនោ ព្រះអរិយសាវ័កជាអ្នកចេះដឹងតាម ពិត មានសភាពផ្ទុយគ្នាអំពីបុថុជ្ជនអន្ធពាលដែលមិនដឹងតាមពិត ។
ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់សម្តែងនូវធម្មសមាទាន ៤ យ៉ាង ធម្មសមាទានក្នុងព្រះសូត្រនេះ គឺព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់យកអកុសលកម្មបថ ១០ និងកុសលកម្មបថ ១០ មកជាធម៌ដែលគេកាន់ យកជាការប្រព្រឹត្ត មានបាណាតិបាតជាដើម ។ ៤ យ៉ាងគឺ
១- ទុក្ខក្នុងបច្ចុប្បន្ន ទាំងមានទុក្ខជាវិបាកតទៅ
២- សុខក្នុងបច្ចុប្បន្ន តែមានទុក្ខជាវិបាកតទៅ
៣- ទុក្ខក្នុងបច្ចុប្បន្ន តែមានសុខជាវិបាកតទៅ
៤- សុខក្នុងបច្ចុប្បន្ន ទាំងមានសុខជាវិបាកតទៅ
អវិជ្ជាគតោ បុគ្គលដែលធ្លាក់នៅក្នុងអំណាចនៃអវិជ្ជា រមែងមិនដឹង មិនស្គាល់នូវធម្មសមាទានទាំង ៤ នេះតាមពិតឡើយ ម្ល៉ោះហើយ ក៏បានសេពគប់នូវធម្មដែលនាំឲ្យបាននូវអារម្មណ៍មិនល្អ មិនជាទីប្រាថ្នា មិនជាទីត្រេកអរ មិនជាទីគាប់ចិត្ត ចំណែកអារម្មណ៍ ល្អៗសាបសូន្យអស់ នេះជារឿងរបស់បុថុជ្ជនល្ងង់ខ្លៅ ( យថាតំ អវិទ្ទសុនោ ) ដែលមិនបានវៀរចាកនូវអកុសលកម្មបថ ១០ នោះ ដូចបាលីថា តំ អវិទ្ធា អវិជ្ជាគតោ យថាភូតំ នប្បជានន្តោ តំ សេវតិ តំ ន បរិវជ្ជេតិ ប្រែថា បុគ្គលមិនដឹងនូវ ធម្មសមាទាននោះ ជាអ្នកធ្លាក់ចូលក្នុងអំណាចនៃអវិជ្ជា រមែងមិនដឹងច្បាស់តាមសេចក្តីពិត ក៏បានសេពនូវធម្មសមាទាននោះ មិន វៀរចាកនូវធម្មសមាទាននោះឡើយ ។
វិជ្ជាគតោ ជាអ្នកដែលធ្លាក់ក្នុងអំណាចនៃវិជ្ជា រមែងមានការចេះដឹងនៅក្នុងធម្មសមាទាន ៤ យ៉ាងនេះ តាមសេចក្តីពិត ក៏មិនបានសេពគប់នូវធម្មសមាទានណា ដែលនាំឲ្យបាននូវអារម្មណ៍មិនល្អ គឺជាបុគ្គលវៀរចាកនូវធម្មសមាទាននោះ ដែលធ្វើឲ្យអារម្មណ៍ទាំងឡាយដែលជាទីប្រាថ្នា ជាទីត្រេកអរ ជាទីគាប់ចិត្ត រមែងចម្រើនឡើង នេះជារឿងរបស់ព្រះអរិយសាវ័កអ្នកចេះដឹង ( យថាតំ វិទ្ទសុនោ ) ដែលបានវៀរចាកនូវអកុសលកម្មបថ ១០ ដូចបាលី ព្រះពុទ្ធដីកាថា តំ វិទ្ធា វិជ្ជាគតោ យថាភូតំ បជានន្តោ តំ ន សេវតិ តំ បរិវជ្ជេតិ ប្រែថា បុគ្គលដែលបានដឹងនូវធម្មសមាទាននោះ ជាអ្នកធ្លាក់ចូលក្នុងអំណាចនៃវិជ្ជា មានការដឹងច្បាស់ តាមសេចក្តីពិត រមែងមិនសេពនូវធម្មសមាទាននោះឡើយ គឺវៀរចាកនូវធម្មសមាទាននោះឯង ។
អ្នកសិក្សាក្នុងព្រះសូត្រនេះ អាចសង្ស័យងេងងោងបាន បើមិនបានភ្ជាប់សេចក្តីអំពីខាងដើមនៃព្រះសូត្រទេនោះ ។ សេចក្តីខាងដើមគឺការដែលចេះតែបាននូវអារម្មណ៍មិនល្អ អារម្មណ៍ល្អសាបសូន្យ គឺព្រោះហេតុអកុសលកម្មបថ ១០ នោះឯង ជាបន្តគឺព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់អំពីអន្ធបុថុជ្ជន ( យថាតំ អវិទ្ទសុនោ ) ដែលមិនដឹងនូវធម្មសមាទានទាំង ៤ រមែងសេពនូវអកុសលកម្មបថ ១០ ( តំ សេវតិ ) មិនវៀរនូវអកុសលកម្មបថ ១០ នោះ ( តំ ន បរិវជ្ជេតិ ) មិនមែនសេពនូវធម្មសមាទានទាំង ៤ មិនវៀរនូវធម្មសមាទានទាំង ៤ នោះៗទេ ។ ចំណែកខាងព្រះអរិយសាវ័ក ( យថាតំវិទ្ទសុនោ ) ដែលបានចេះដឹងក្នុងធម្មសមាទានទាំង ៤ ហើយ រមែងមិនសេពនូវអកុសលកម្មបថ ( តំ ន សេវតិ ) វៀរចាកនូវអកុសលកម្មបថនោះ ( តំ បរិវជ្ជេតិ ) គឺមិនមែនបានសេចក្តីថា មិនសេពនូវធម្មសមាទានទាំង ៤ នោះ វៀរចាកនូវ ធម្មសមាទានទាំង ៤ នោះឡើយ ។
ធម្មសមាទានទី ១ គឺអកុសលកម្មបថ ១០ ដែលអ្នកប្រព្រឹត្ត ប្រកបដោយទុក្ខទោមនស្ស ទោះជាកាមេសុមិច្ឆា អភិជ្ឈា និងមិច្ឆាទិដ្ឋិ កើតនៅតែក្នុងលោភមូលចិត្ត ប៉ុន្តែកម្មបថបីនេះប្រកបដោយ ទុក្ខទោមនស្ស ក្នុងបុព្វចេតនា និងអបរចេតនា នៅក្នុងធម្មសមាទាន ទី ១ នេះ ។
ធម្មសមាទានទី ២ គឺអកុសលកម្មបថ ១០ ដែលអ្នកប្រព្រឹត្ត ប្រកបដោយសុខសោមនស្ស ទោះជា បាណាតិបាត ផរុសវាចា និងព្យាបាទ ដែលកើតនៅតែក្នុងទោសមូលចិត្តក៏ដោយ ប៉ុន្តែរមែង សុខសោមនស្សក្នុងបុព្វចេតនា និងអបរចេតនា ប្រព្រឹត្តទៅនៅក្នុងធម្មសមាទានទី ២ នេះ ។
ធម្មសមាទានទី ៣ គឺកុសលកម្មបថ ១០ ដែលជាទុក្ខ-ទោមនស្ស ដោយបុព្វចេតនា និងអបរចេតនា ។
ធម្មសមាទានទី ៤ គឺកុសលកម្មបថ ១០ ដែលប្រព្រឹត្តទៅជា សុខដោយចេតនាទាំងបីកាល ។
ធម្មសមាទានទី ១ ប្រៀបដូច ផ្លែននោងព្រៃ រសជាតិល្វីង ទាំងដែលគេយកមកលាយដោយថ្នាំពិសទៀត ធម្មសមាទានទី ២ ប្រៀបដូច ភាជន៍សំរឹទ្ធិពេញដោយទឹកផ្អែមឆ្ងាញ់ តែលាយដោយថ្នាំ ពិស ធម្មសមាទានទី ៣ ប្រៀបដូច ទឹកមូត្រស្អុយលាយដោយថ្នាំសម្រាប់ព្យាបាលរោគស្គមលឿង ធម្មសមាទានទី ៤ ប្រៀបដូច ទឹកដោះ ទឹកឃ្មុំ និងទឹកអំពៅលាយគ្នាធ្វើថ្នាំព្យាបាលរោគធ្លាក់ ឈាម ។ ធម្មសមាទានពីរខាងដើម ក្នុងសេចក្តីប្រៀបគឺធ្វើឲ្យអ្នកផឹកនោះឯងមិនឆ្ងាញ់ក៏ដោយ ឆ្ងាញ់ក៏ដោយ លទ្ធផលគឺស្លាប់ដោយ ជាតិពិសហ្នឹងឯង ចំណែកពីរខាងចុង ទាំងមិនឆ្ងាញ់ ទាំងឆ្ងាញ់ គឺ សុទ្ធតែបានជារោគនោះៗ ដោយអំណាចនៃភេសជ្ជៈព្យាបាលរោគ។
នៅខាងចុងនៃព្រះសូត្រ ព្រះបរមសាស្តាទ្រង់ត្រាស់សម្តែង ធម្មសមាទានទី ៤ ដែលមានសេចក្តីសុខក្នុងបច្ចុប្បន្នផង ទាំងមាន សេចក្តីសុខតទៅផង ប្រៀបដូចជាព្រះអាទិត្យរះក្នុងសរទសម័យមេឃស្រឡះក្នុងខែខាងចុងនៃវស្សានរដូវ មានរស្មីរុងរឿងត្រចះត្រចង់ ។ ធម្មសមាទានទី ៤ នេះ អាចគ្របសង្កត់នូវពាក្យផ្សេងៗ របស់ពួកសមណព្រាហ្មណ៍ដទៃក្រៅព្រះពុទ្ធសាសនាដ៏ច្រើន ដូចពាក្យថា សេចក្តីសុខគឺទាល់តែធ្វើខ្លួនឲ្យលំបាកទើបបាន ដូច្នេះ ជាដើម ។ ក្នុងព្រះអដ្ឋកថា ប្រាប់ថា ព្រះសូត្រនេះ ពួកទេវតាជ្រះថ្លា ពេញចិត្តដ៏ក្រៃលែង ទាំងបានលើករឿងទេវតាជាព្រះសោតាបន្នមួយ អង្គ ពោលពាក្យសាធុការ អនុមោទនាក្នុងការស្វាធ្យាយនូវព្រះសូត្រ នេះ នៃព្រះភិក្ខុមួយអង្គ ។
ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ សិក្សាព្រះសូត្រ ភាគ៧
ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/2750/xgcrdxzfsfdv.jpg
ផ្សាយ : ២២ ឧសភា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ៦៨,៧៤៤ ដង)
ពាក្យថាអរិយសច្ច មានអត្ថ ៤ យ៉ាង
១- ព្រោះព្រះអរិយបុគ្គល មានព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធជាដើម បានចាក់ធ្លុះនូវសច្ចៈទាំងនោះ ទើបហៅថា អរិយសច្ច ដូចជាព្រះពុទ្ធដីកាក្នុងបិដកលេខ ៣៩ ទំព័រ ២៦៦ ព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ព្រះអរហន្តសម្មាសម្ពុទ្ធទាំងឡាយគ្រប់អង្គក្នុងអតីតកាល បានត្រាស់ដឹងហើយ... ក្នុងអនាគតកាលនឹងបានត្រាស់ដឹង... ក្នុងបច្ចុប្បន្នកាល រមែងត្រាស់ដឹងតាមសេចក្ដីពិត ព្រះអរហន្តសម្មាសម្ពុទ្ធគ្រប់ព្រះអង្គនោះ រមែងត្រាស់ដឹងនូវអរិយសច្ច ៤ តាមសេចក្ដីពិត។
២- ព្រោះដោយអត្ថថា ជាសច្ចៈរបស់ព្រះអរិយៈ ដូចក្នុងបិដកលេខ ៣៩ ទំព័រ ២៦៩ ព្រះពុទ្ធអង្គទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ តថាគត ជាអរិយបុគ្គលក្នុងលោក ព្រមទាំងទេវលោក មារលោក ព្រហ្មលោក ក្នុងពពួកសត្វ ព្រមទាំងសមណព្រាហ្មណ៍ ទាំងមនុស្សជាសម្មតិទេព និងមនុស្សដ៏សេស ព្រោះហេតុនោះ (សច្ចៈ ៤ ដែលតថាគតសម្ដែងហើយ) ហៅថា អរិយសច្ច។ អដ្ឋកថា តថាគតោ អរិយោ តស្មា អរិយសច្ចានីតិ វុច្ចន្តិ ដោយសេចក្ដីថា អរិយសច្ចទាំងឡាយនោះ ឈ្មោះថា ជារបស់ព្រះអរិយៈ ព្រោះព្រះតថាគត ជាព្រះអរិយៈទ្រង់ត្រាស់ដឹង និងត្រាស់សម្ដែងហើយ ព្រោះហេតុណា ហេតុនោះ ទើបឈ្មោះថា អរិយសច្ច គឺជាសេចក្ដីពិតរបស់ព្រះអរិយៈ។
៣- ព្រោះសម្រេចជាព្រះអរិយបុគ្គល ដោយការបានត្រាស់ដឹងនូវសច្ចៈទាំង ៤ ដូចក្នុងព្រះពុទ្ធដីកា បិដកលេខ ៣៩ ទំព័រ ២៦៥ ព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ តថាគត ដែលមានឈ្មោះថា អរហន្តសម្មាសម្ពុទ្ធ ព្រោះតថាគត បានត្រាស់ដឹងនូវអរិយសច្ច ៤ នេះ តាមសេចក្ដីពិត។
៤- ឈ្មោះថា អរិយសច្ច ព្រោះដោយអត្ថថា ជាសច្ចៈដ៏ប្រសើរ ក្នុងបិដកលេខ ៣៩ ទំព័រ ២៦៩ ព្រះពុទ្ធអង្គទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ អរិយសច្ច ៤ នេះ ជារបស់ពិត មិនប្រែប្រួល មិនក្លាយទៅជារបស់ដទៃឡើយ ព្រោះហេតុនោះ បានជាតថាគត ហៅថាអរិយសច្ច ។ តថានិ ជារបស់ពិត អវិតថានិ មិនប្រែប្រួល អនញ្ញថានិ មិនក្លាយទៅជារបស់ដទៃ។
ដកស្រង់ពីសៀវភៅ សិក្សាព្រះសូត្រ ភាគទី១៣
ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/2751/dthvgcrdvxsfd.jpg
ផ្សាយ : ២២ ឧសភា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ៤២,៥១៤ ដង)
១- អបិច វេរីវេរមូលវេរសមុគ្ឃាតវេរសមុគ្ឃាតុបាយេហិ ម្យ៉ាងទៀត គប្បីជ្រាបសច្ចៈទាំងនេះ ដោយឧបមា ប្រកបដោយបុគ្គលមានពៀរ មូលហេតុនៃពៀរ ការដកចេញនូវពៀរ (ស្ងប់វេរា) និងឧបាយនៃការដកចេញនូវពៀរ ។
២- វិសរុក្ខរុក្ខមូលមូលុបច្ឆេទតទុបច្ឆេទុបាយេហិ ដើមឈើមានពិស ឫសនៃដើមឈើពិស ការកាត់គាស់នូវឫសឈើពិស និងឧបាយនៃការកាត់គាស់ឫសគល់ឈើពិសនោះ ។
៣- ភយភយមូលនិព្ភយតទធិគមុបាយេហិ ការមានភ័យ មូលហេតុនៃភ័យ ការរួចផុតពីភ័យ និងឧបាយនៃការរួចផុតចាកភ័យនោះឯង ។
៤- ឱរិមតីរមហោឃបារិមតីរតំសម្បាបកវាយាមេហិ ត្រើយអាយ អន្លង់ទឹកធំ ត្រើយនាយ និងសេចក្ដីព្យាយាមឱ្យបានដល់ត្រើយនាយនោះ ។
ដកស្រង់ពីសៀវភៅ សិក្សាព្រះសូត្រ ភាគទី១៣
ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/2752/sgvdxsxsdcfvhg.jpg
ផ្សាយ : ២២ ឧសភា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ៦១,០៥០ ដង)
សម័យមួយ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់គង់ប្រថាប់នៅនាព្រះមហាវិហារជេតពន ជិតក្រុងសាវត្ថី ។ សម័យនោះ ព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់សម្ដែងអំពីទិដ្ឋិច្រើនប្រការ ឱ្យដល់ភិក្ខុទាំងឡាយបានស្ដាប់ក្នុងវត្តជេតពននោះឯង ។ ទិដ្ឋិដែលប្រារព្ធយកខន្ធជាអនាគត មកជាអារម្មណ៍ មាន ៥ ចំណែក គឺ
១- អត្តា កាលស្លាប់ទៅហើយកើតទៀត មានសញ្ញា ។
២- អត្តា កាលស្លាប់ទៅហើយកើតទៀត មិនមានសញ្ញា ។
៣- អត្តា កាលស្លាប់ទៅហើយកើតទៀត មានសញ្ញាក៏មិនមែន មិនមានសញ្ញាក៏មិនមែន ។
៤- សត្វស្លាប់ទៅសូន្យ មិនកើតទៀតឡើយ ។
៥- ទិដ្ឋធម្មនិព្វានវាទ យល់ឃើញថាកាមសុខនិងឈានសុខ ជាព្រះនិព្វានក្នុងបច្ចុប្បន្ន ។
ទិដ្ឋិទាំង ៥ ពួកនេះ រួមជា ៣ ពួកក៏បាន គឺ ៣ ពួកខាងដើម ជាសស្សតវាទ ពួក ១ បន្តមកគឺឧច្ឆេទវាទ ពួក ១ និងទិដ្ឋធម្មនិព្វានវាទ ពួក ១ ដោយប្រការដូច្នេះទើបព្រះសូត្រនេះ មានឈ្មោះថា បញ្ចត្តយសូត្រ គឺ ៥ មកជា ៣ ឬ ៣ ទៅជា ៥ ក៏បាន ។
ជាបន្តមកក្នុងព្រះសូត្រ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់សម្ដែងចែកទិដ្ឋិ ៥ ពួកខាងដើមនោះ ទៅជាទិដ្ឋិ ៤៤ ដូចនៅក្នុងព្រហ្មជាលសូត្របិដកលេខ ១៤ ដែរ គឺ
-សស្សតទិដ្ឋិជាសញ្ញីវាទ មាន ១៦
-សស្សតទិដ្ឋិជាអសញ្ញីវាទ មាន ៨
-សស្សតទិដ្ឋិជានេវសញ្ញីនាសញ្ញីវាទ មាន ៨
-ឧច្ឆេទទិដ្ឋិ មាន ៧
-ទិដ្ឋធម្មនិព្វានវាទ មាន ៥ ។
ទិដ្ឋិទាំង ៤៤ គឺប្រារព្ធយកខន្ធជាអនាគត មកជាអារម្មណ៍ ហៅថា អបរន្តកប្បទិដ្ឋិ ។ បន្ទាប់មកព្រះអង្គទ្រង់សម្ដែងអំពីទិដ្ឋិ ៥ ពួកទៀត ដែលប្រារព្ធយកខន្ធអតីតមកជាអារម្មណ៍ ៥ ពួកនេះ ចែកបានជាទិដ្ឋិ ១៨ គឺ
១- សស្សតទិដ្ឋិ មាន ៤
២- ឯកច្ចសស្សតឯកច្ចអសស្សតទិដ្ឋិ មាន ៤
៣- អន្តានន្តទិដ្ឋិ មាន ៤
៤- អមរាវិក្ខេបទិដ្ឋិ មាន ៤
៥- អធិច្ចសមុប្បន្នទិដ្ឋិ មាន ២ ។
ទិដ្ឋិ ៥ ពួក ចែកបានជាទិដ្ឋិ ១៨ ដែលប្រារព្ធយកខន្ធខាងដើមគឺខន្ធអតីតមកជាអារម្មណ៍នោះ ហៅថា បុព្វន្តកប្បទិដ្ឋិ ។ បូកបញ្ចូលបុព្វន្តកប្បទិដ្ឋិ ១៨ និងអបរន្តកប្បទិដ្ឋិ ៤៤ ត្រូវជាទិដ្ឋិ ៦២ ។ ចំពោះទិដ្ឋិទាំង ៦២ នេះ គឺមានសក្កាយទិដ្ឋិ ដែលប្រកាន់ថាជាសត្វបុគ្គលតួខ្លួន ជាមេ ជាប្រធាន ទើបព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់ប្រកាសសម្ដែងនៅក្នុងព្រះសូត្រនេះជាបន្តថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ សមណៈឬព្រាហ្មណ៍ពួកខ្លះ ក្នុងលោកនេះ ព្រោះលះបង់នូវបុព្វន្តានុទិដ្ឋិផង លះបង់នូវអបរន្តានុទិដ្ឋិផង ទាំងមិនអធិដ្ឋានទុកនូវកាមសញ្ញោជនៈ ដោយសព្វគ្រប់ កន្លងនូវបីតិដ៏ស្ងប់ស្ងាត់ កន្លងនូវនិរាមិសសុខ កន្លងនូវអទុក្ខមសុខវេទនា ក៏ពិចារណាឃើញថា អាត្មាអញជាអ្នកស្ងប់រម្ងាប់ អាត្មាអញជាអ្នករលត់ទុក្ខ អាត្មាអញជាអ្នកមិនមានសេចក្ដីប្រកាន់ ( ក្នុងបញ្ចក្ខន្ធ ) ។
ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ព្រះតថាគតដឹងច្បាស់នូវដំណើរនោះថា សមណៈឬព្រាហ្មណ៍ដ៏ចម្រើននេះ ព្រោះលះបង់នូវបុព្វន្តានុទិដ្ឋិផង លះបង់នូវអបរន្តានុទិដ្ឋិផង ទាំងមិនអធិដ្ឋានទុកនូវកាមសញ្ញោជនៈ ដោយសព្វគ្រប់ កន្លងនូវបីតិដ៏ស្ងប់ស្ងាត់ កន្លងនូវនិរាមិសសុខ កន្លងនូវអទុក្ខមសុខវេទនា ក៏ពិចារណាឃើញថា អាត្មាអញជាអ្នកស្ងប់រម្ងាប់ អាត្មាអញជាអ្នករលត់ទុក្ខ អាត្មាអញជាអ្នកមិនមានសេចក្ដីប្រកាន់។ សមណព្រាហ្មណ៍ដ៏មានអាយុនេះតែងពោលសរសើរ នូវបដិបទាជាទីសប្បាយនៃព្រះនិព្វាន ដោយពិត ប៉ុន្តែសមណៈឬព្រាហ្មណ៍ដ៏ចម្រើននេះឯង ប្រកាន់មាំនូវបុព្វន្តានុទិដ្ឋិផង ប្រកាន់មាំនូវអបរន្តានុទិដ្ឋិផង ប្រកាន់មាំនូវកាមសញ្ញោជនៈផង ប្រកាន់មាំនូវបីតិដ៏ស្ងប់ស្ងាត់ផង ប្រកាន់មាំនូវនិរាមិសសុខផង ប្រកាន់មាំនូវអទុក្ខមសុខវេទនាផង ។
សមណព្រាហ្មណ៍មានអាយុនេះ ពិចារណាឃើញថា អាត្មាអញជាអ្នកស្ងប់រម្ងាប់ អាត្មាអញជាអ្នករលត់ទុក្ខ អាត្មាអញជាអ្នកមិនមានសេចក្ដីប្រកាន់មាំ ដោយហេតុណា ហេតុនោះ ព្រះតថាគតពោលថាជាឧបាទាន ( សេចក្ដីប្រកាន់មាំ ) របស់សមណព្រាហ្មណ៍ដ៏ចម្រើននេះ ។ ឧបាទាននោះជាសង្ខតធម៌ ដ៏គ្រោតគ្រាតនៅឡើយ ចំណែកខាងការរលត់សង្ខារទាំងឡាយមានពិត ព្រះនិព្វានក៏មានពិត លុះព្រះតថាគតដឹងច្បាស់ដូច្នេះហើយ ជាអ្នកឃើញនូវការរលាស់ចេញនូវឧបាទាននោះ កន្លងនូវឧបាទាននោះ។
ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ការដឹងច្បាស់តាមពិត នូវកិរិយាកើតឡើងផង នូវកិរិយាវិនាសផង នូវអានិសង្សផង នូវទោសផង នូវកិរិយារលាស់ចេញផង នៃផស្សាយតនៈទាំង ៦ ហើយរួចចាកសេចក្ដីប្រកាន់មាំណា នេះឯង ឈ្មោះថាសន្តិវរបទ ដ៏ប្រសើរ ដែលព្រះតថាគតត្រាស់ដឹងហើយ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ការដឹងច្បាស់តាមពិត នូវកិរិយាកើតឡើងផង នូវកិរិយាវិនាសផង នូវអានិសង្សផង នូវទោសផង នូវកិរិយារលាស់ចេញផង នៃផស្សាយតនៈទាំង ៦ ហើយ រួចចាកសេចក្ដីប្រកាន់មាំណា នោះឯង ឈ្មោះថាសន្តិវរបទដ៏ប្រសើរ ដែលព្រះតថាគតត្រាស់ដឹងហើយ ។ លុះព្រះមានបុណ្យបានសម្ដែងព្រះសូត្រនេះចប់ហើយ ភិក្ខុទាំងនោះ ក៏មានចិត្តត្រេកអរ រីករាយចំពោះភាសិត របស់ព្រះមានបុណ្យ។
ដកស្រង់ពីសៀវភៅ សិក្សាព្រះសូត្រ ភាគទី១៣
ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/2753/etbhfsd.jpg
ផ្សាយ : ២២ ឧសភា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ៦១,៦៦៧ ដង)
នៅក្នុងបិដកលេខ ២១ រថវិនីតសូត្រ ព្រះបុណ្ណមន្តាណីបុត្ត បានសម្ដែងថា អនុបាទាបរិនិព្វាន មិនមែនជាវិសុទ្ធិណាមួយ ក្នុងវិសុទ្ធិទាំង ៧ នោះឡើយ ហើយព្រះសារីបុត្តបានសួរថា ម្នាលអាវុសោ ចុះអនុបាទាបរិនិព្វាន ក្រៅអំពីធម៌ទាំងនេះឬ ? ព្រះបុណ្ណមន្តាណីបុត្តឆ្លើយថា អញ្ញត្រ ចេ អាវុសោ ឥមេហិ ធម្មេហិ អនុបាទាបរិនិព្វានំ អភវិស្ស បុថុជ្ជនោ បរិនិព្វាយេយ្យ បុថុជ្ជនោ ហិ អាវុសោ អញ្ញត្រ ឥមេហិ ធម្មេហិ។ ម្នាលអាវុសោ បើអនុបាទាបរិនិព្វាន ក្រៅអំពីធម៌ទាំងនេះហើយ បុថុជ្ជនក៏គង់បរិនិព្វានបាន ម្នាលអាវុសោ ព្រោះបុថុជ្ជន ក្រៅអំពីធម៌ទាំងនេះឯង ។
នៅខាងចុងនៃព្រះធម្មទេសនា ព្រះបុណ្ណមន្តាណីបុត្ត បានសម្ដែងថា ញាណទស្សនវិសុទ្ធិ យាវទេវ អនុបាទាបរិនិព្វានត្ថា ប្រែថា ញាណទស្សនវិសុទ្ធិ ( មគ្គញ្ញាណ ៤ ) មានប្រយោជន៍ត្រឹមតែអនុបាទាបរិនិព្វាន ( អសង្ខតធាតុ ) ។ អនុបាទាបរិនិព្វានត្ថំ ខោ អាវុសោ ភគវតិ ព្រហ្មចរិយំ វុស្សតីតិ ។ ម្នាលអាវុសោ ព្រហ្មចរិយធម៌ដែលខ្ញុំប្រព្រឹត្តក្នុងសម្នាក់ ព្រះដ៏មានព្រះភាគនេះ ដើម្បីអនុបាទាបរិនិព្វាន ។
ដកស្រង់ពីសៀវភៅ សិក្សាព្រះសូត្រ ភាគទី១៣
ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/2754/rtvgrcdgxvred.jpg
ផ្សាយ : ២២ ឧសភា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ៦៥,០០២ ដង)
ចន្ទគតិ មានរនោច មានខ្នើតជាធម្មតា បើយើងមិនប្រាថ្នាឱ្យខុសពីធម្មតាទេ យើងក៏មិនកើតទុក្ខដែរ ។ ផែនដីវិលជុំវិញព្រះអាទិត្យ ចំណែកព្រះចន្ទវិលជុំវិញផែនដី យើងមិនដែលកើតទុក្ខព្រោះហេតុតែព្រះចន្ទមិនបានមកវិលជុំវិញខ្លួនយើងនោះឡើយ យ៉ាងណាមិញ អ្វីៗក្នុងលោករមែងប្រព្រឹត្តទៅតាមធម្មតារបស់លោក បើយើងមិនចង់រវល់ច្រើនទេ យើងត្រូវសិក្សាចូលឱ្យដល់ធម្មតាធម៌ អ្វីៗរៀបរយស្រេចបាច់តាមធម្មជាតិ មានបច្ច័យឱ្យកើតឡើង មានជរាជាធម្មតា មានព្យាធិជាធម្មតា មានមរណៈជាធម្មតា មានការព្រាត់ប្រាស ប្រែប្រួលជាធម្មតា ។ល។ យើងមិនមានអ្វីដែលត្រូវមកប្រាថ្នាដោយការហួងហែងចំពោះសង្ខារទាំងឡាយថា កុំឱ្យប្រព្រឹត្តទៅដូច្នោះៗឡើយ ព្រោះព្រះនិព្វានទេតើ ដែលមិនមានជរា ព្យាធិ មរណៈ មិន មានវដ្ដៈ ជាទីអស់ទៅនៃតណ្ហា និងជាទីអស់ទៅនៃទុក្ខទាំងពួង ។
ដកស្រង់ពីសៀវភៅ សិក្សាព្រះសូត្រ ភាគទី១៣
ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/2755/dghcdrfxvdvszd.jpg
ផ្សាយ : ២២ ឧសភា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ៣៥,២៩២ ដង)
សម័យមួយ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់គង់ប្រថាប់នៅនាដងព្រៃ ជិតក្រុងកុសិនារា ។ ក្នុងទីនោះឯង ព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់សួរភិក្ខុទាំងឡាយថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ អ្នកទាំងឡាយ ធ្លាប់មានសេចក្ដីត្រិះរិះចំពោះតថាគតថា ព្រះសមណគោតមសម្ដែងធម៌ព្រោះហេតុចីវរខ្លះ... ព្រោះហេតុបិណ្ឌបាតខ្លះ... ព្រោះហេតុសេនាសនៈខ្លះ ព្រះសមណគោតមសម្ដែងធម៌ព្រោះហេតុភពតូចភពធំខ្លះ ដូច្នេះដែរឬ ? ( កិន្តិ = កឹ + ឥតិ ) ។
ភិក្ខុទាំងឡាយ ក្រាបទូលថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន ខ្ញុំព្រះអង្គទាំងឡាយ ពុំដែលមានសេចក្ដីត្រិះរិះចំពោះព្រះដ៏មានព្រះភាគថា ព្រះសមណគោតមសម្ដែងធម៌ព្រោះហេតុចីវរខ្លះ... ព្រោះហេតុបិណ្ឌបាតខ្លះ... ព្រោះហេតុសេនាសនៈខ្លះ ព្រះសមណគោតមសម្ដែងធម៌ព្រោះហេតុភពតូចភពធំខ្លះ ដូច្នេះឡើយ ។
កាលដែលព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់សាកសួរបញ្ជាក់អំពីសេចក្ដីត្រិះរិះរបស់ភិក្ខុទាំងឡាយ ចំពោះការត្រាស់សម្ដែងព្រះធម៌របស់ព្រះអង្គនោះ ថាដូចម្ដេច ទើបភិក្ខុទាំងឡាយក្រាបទូលថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន ខ្ញុំព្រះអង្គទាំងឡាយ មានសេចក្ដីត្រិះរិះចំពោះព្រះដ៏មានព្រះភាគយ៉ាងនេះថា ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ជាអ្នកអនុគ្រោះ ស្វែងរកប្រយោជន៍ អាស្រ័យនូវសេចក្ដីអនុគ្រោះ ទើបសម្ដែងធម៌ ។
ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ បានឮថា អ្នកទាំងឡាយមានសេចក្ដីត្រិះរិះ ចំពោះតថាគតយ៉ាងនេះថា ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ជាអ្នកអនុគ្រោះ ស្វែងរកប្រយោជន៍ អាស្រ័យនូវសេចក្ដីអនុគ្រោះ ទើបសម្ដែងធម៌ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ព្រោះហេតុនោះ ធម៌ទាំងឡាយណា ដែលតថាគតត្រាស់ដឹងហើយ សម្ដែងហើយ ដូចជាសតិប្បដ្ឋាន ៤ សម្មប្បធាន ៤ ឥទ្ធិបាទ ៤ ឥន្ទ្រិយ ៥ ពលៈ ៥ ពោជ្ឈង្គ ៧ មគ្គដ៏ប្រសើរប្រកបដោយអង្គ ៨ អ្នកទាំងឡាយរាល់រូបគប្បីព្រមព្រៀងគ្នា គប្បីរីករាយរកគ្នា កុំវិវាទគ្នា គប្បីសិក្សាក្នុងធម៌ទាំងនោះចុះ ។
ជាបន្តក្នុងព្រះសូត្រ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់សម្ដែងអំពីការសម្រុះសម្រួលគ្នា កុំឱ្យមានវិវាទនឹងគ្នាក្នុងអភិធម្ម ទាក់ទងដោយអត្ថនិងព្យញ្ជនៈ ។ សម្រុះសម្រួលក្នុងវិន័យ តាមដែលមានភិក្ខុត្រូវអាបត្តិ ជាការប្រព្រឹត្តល្មើស ឱ្យចេញចាកអកុសលធម៌ មកតាំងនៅក្នុងកុសលធម៌វិញ ។ សម្រុះសម្រួលក្នុងរឿងដែលនិយាយស្ដី មានវចីសង្ខារមិនល្អ វាយឫកដោយទិដ្ឋិ មានចិត្តអាឃាតព្យាបាទ មិនស្ដាប់គ្នា មិនត្រេកអររកគ្នា ។ ព្រះពុទ្ធអង្គទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ភិក្ខុកាលនឹងពោលដោយប្រពៃ គប្បីពោលយ៉ាងនេះថា ម្នាលអាវុសោ ភិក្ខុបើមិនលះបង់នូវធម៌នោះទេ នឹងមិនធ្វើឱ្យ ជាក់ច្បាស់នូវព្រះនិព្វានបានឡើយ ។
នៅខាងចុងនៃព្រះសូត្រ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ បើមានភិក្ខុពួកដទៃ សួរភិក្ខុនោះយ៉ាងនេះថា លោកដ៏មានអាយុ បានធ្វើឱ្យភិក្ខុទាំងនេះរបស់ពួកយើង ចេញចាកអំពីអកុសលធម៌ ហើយតាំងនៅក្នុងកុសលធម៌ដែរឬ ? ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ភិក្ខុកាលនឹងពោលដោយប្រពៃ គប្បីពោលយ៉ាងនេះថា ម្នាលអាវុសោ ក្នុងទីនេះ ខ្ញុំព្រះករុណាបានចូលទៅគាល់ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ព្រះអង្គទ្រង់សម្ដែងព្រះធម៌ដល់ខ្ញុំព្រះករុណា ខ្ញុំព្រះករុណាបានស្ដាប់ព្រះធម៌ដែលព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់សម្ដែងហើយ បានសម្ដែងប្រាប់ដល់ភិក្ខុទាំងនោះ ភិក្ខុទាំងនោះ ក៏បានស្ដាប់ធម៌នោះ ហើយចេញចាកអកុសលធម៌ បានតាំងនៅក្នុងកុសលធម៌ ។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ភិក្ខុកាលពោលយ៉ាងនេះ មិនឈ្មោះថាលើកតម្កើងខ្លួន មិនឈ្មោះថាសង្កត់សង្កិនបុគ្គលដទៃទេ ឈ្មោះថាជាអ្នកពោលប្ដេជ្ញានូវធម៌តាមធម៌ ម្យ៉ាងទៀត វាទៈនិងអនុវាទៈដែលប្រកបដោយហេតុណាមួយ រមែងមិនមកកាន់ឋានៈដែលអ្នកប្រាជ្ញគប្បីតិះដៀលបានឡើយ ។ លុះព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់សម្ដែងនូវកិន្តិសូត្រនេះចប់ហើយ ភិក្ខុទាំងនោះ ក៏មានចិត្តត្រេកអរ រីករាយ ចំពោះភាសិតរបស់ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ។
ដកស្រង់ពីសៀវភៅ សិក្សាព្រះសូត្រ ភាគទី១៣
ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/2756/rfrsxefcsd.jpg
ផ្សាយ : ២២ ឧសភា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ៣៧,៦៥៨ ដង)
តាមខ្លឹមសារនៅក្នុងកេវដ្ដសូត្រ បិដកលេខ ១៥ គឺមហភូតរូប ៤ ដែលមិនជាប់ដោយឥន្ទ្រិយ មិនមែនជាទុក្ខសច្ច ដូចជាផែនដី ព្រៃភ្នំ ទន្លេសមុទ្រ ភ្នំមាសភ្នំប្រាក់ជាដើមនេះ មិនត្រូវលើកឡើងជាសំណួរថា រលត់អស់មិនមានសេសសល់ក្នុងទីណានោះទេ ពីព្រោះក្នុងធម្មជាតិទាំងអស់នេះ មិនមានវិសុទ្ធិ ៧ ។
អ្វីដែលត្រូវលើកយកមកសួរថា រលត់អស់មិនមានសេសសល់ក្នុងទីណា គឺនាមរូបក្នុងសត្វលោកដែលជាប់ដោយជីវិតិន្ទ្រិយ ជាទុក្ខសច្ចអាស្រ័យតណ្ហាជាសមុទយៈ ។ ឯចម្លើយត្រូវលើកយកព្រះនិព្វានជានិរោធសច្ចមកឆ្លើយថា នាមរូបដែលសន្មតថាសត្វលោកហ្នឹងឯង រលត់អស់មិនមានសេសសល់ក្នុងព្រះនិព្វានជានិរោធសច្ចនោះ ព្រោះការរលត់ទៅនៃអភិសង្ខារវិញ្ញាណ ។
អដ្ឋកថា កេវដ្ដសូត្រប្រាប់ថា អភិសង្ខារវិញ្ញាណស្សាបិ អនុប្បាទនិរោធេន អនុប្បាទវសេន ឧបរុជ្ឈតិ ព្រោះអនុប្បាទនិរោធនៃអភិសង្ខារវិញ្ញាណ ទើប ឧបរុជ្ឈតិ គឺនាមរូបរលត់ដោយអំណាចនៃការមិនកើតឡើង ។
អនុប្បាទនិរោធ គឺព្រះអដ្ឋកថាពន្យល់ក្នុងព្រះពុទ្ធដីកានៃកេវដ្ដសូត្រ ដែលព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់សម្ដែងថា
ឯត្ថ នាមញ្ច រូបញ្ច អសេសំ ឧបរុជ្ឈតិ
វិញ្ញាណស្ស និរោធេន ឯត្ថេតំ ឧបរុជ្ឈតីតិ ។
នាម និងរូប រមែងរលត់ឥតមានសេសសល់ក្នុងព្រះនិព្វាននោះ នាម និងរូបនេះ រមែងរលត់ក្នុងព្រះនិព្វាននោះ ព្រោះរលត់ទៅនៃវិញ្ញាណ ។
ពាក្យថា ឯត្ថ គឺចង្អុលប្រាប់ចំពោះព្រះនិព្វាននោះ ដែលព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់កន្លះព្រះគាថាខាងដើមថា វិញ្ញាណំ អនិទស្សនំ អនន្តំ សព្វតោ បភំ ។
ចំពោះ អនុប្បាទនិរោធ នេះ នៅក្នុងបិដកលេខ ៦៧ ( ចូឡនិទ្ទេស ) ទំព័រ ៣៣ សម្ដែងប្រាប់ថា រលត់ដោយមគ្គញ្ញាណ ៤ មានសោតាបត្តិមគ្គជាដើម ។
ដកស្រង់ពីសៀវភៅ សិក្សាព្រះសូត្រ ភាគទី១៣
ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/2757/sfdgcsddxdvgchfbcf.jpg
ផ្សាយ : ២២ ឧសភា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ៤៩,៦៦៦ ដង)
សម័យមួយ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់គង់ក្នុងសាមគ្រាម ក្នុងដែនសក្កៈ ។ សម័យនោះឯង និគណ្ឋនាដបុត្ត ទើបតែធ្វើមរណកាល ក្នុងដែនបាវា ។ ព្រោះកាលកិរិយានៃនិគណ្ឋនាដបុត្តនោះ ពួកនិគ្រន្ថជាកូនសិស្ស បានបាក់បែកឈ្លោះប្រកែកគ្នាជា ២ ពួក ប្រកួតប្រកាន់ចាក់ដោតគ្នាដោយលំពែងគឺមាត់ ។
អដ្ឋកថាប្រាប់ថា ការឈ្លោះទាស់ទែងគ្នានេះ ព្រោះមកអំពីនិគណ្ឋនាដបុត្ត គិតឃើញថាលទ្ធិរបស់ខ្លួននេះ មិនអាចដឹកនាំសត្វឱ្យរួចផុតចាកទុក្ខបានឡើយ ជាលទ្ធិប្រាសចាកសារៈ ។ ដើម្បីកុំឱ្យ អ្នកដែលជឿតាមធ្លាក់ចុះកាន់អបាយភូមិ និគណ្ឋនាដបុត្ត មុននឹងមរណភាពបានប្រាប់កូនសិស្សពួកខ្លះដោយឧច្ឆេទវាទ ប្រាប់កូនសិស្សពួកខ្លះទៀតដោយសស្សតវាទ ដោយគិតថា ឱ្យកូនសិស្សទាំងអស់នេះវិវាទគ្នា កាលដែលវិវាទគ្នាហើយនឹងបានចូលទៅរកព្រះពុទ្ធសាសនា យកព្រះពុទ្ធសាសនាជាធំ ។
ក្នុងកាលនោះ ព្រះចុន្ទៈ ជាប្អូនបង្កើតរបស់ព្រះធម្មសេនាបតី លោកនៅចាំវស្សាក្នុងដែនបាវា បានជ្រាបរឿងរ៉ាវពួកនិគ្រន្ថដូច្នេះហើយ ក៏បាននិមន្តមករកព្រះអានន្ទជាព្រះឧបជ្ឈាយ៍ នៅនាសាមគ្រាម ហើយពិតទូលអំពីរឿងនោះឯង ។ ព្រះអានន្ទដ៏មានអាយុ និងព្រះចុន្ទៈ បាននិមន្តចូលគាល់ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ក្រាបទូលព្រះដ៏មានព្រះភាគសព្វគ្រប់ហើយ ទើបព្រះអានន្ទបន្តសេចក្ដីក្រាបទូលព្រះអង្គទៀតថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន ខ្ញុំព្រះអង្គមានសេចក្ដីត្រិះរិះ យ៉ាងនេះថា អំណើះអត់អំពីព្រះដ៏មានព្រះភាគទៅ សូមកុំឱ្យមានវិវាទកើតឡើងក្នុងសង្ឃឡើយ ព្រោះថាវិវាទនោះ នឹងប្រព្រឹត្តទៅដើម្បីមិនជាគុណដល់ជនច្រើន មិនជាសុខដល់ជនច្រើន មិនជាប្រយោជន៍ មិនជាសេចក្ដីចម្រើនដល់ជនច្រើន ជាទុក្ខដល់ទេវតា និងមនុស្សទាំងឡាយ ។
ព្រះអានន្ទលើកអំពីវិវាទក្នុងសង្ឃ ព្រោះអាជីវៈជាហេតុខ្លះ ព្រោះអធិប្បាតិមោក្ខជាហេតុខ្លះ ចំណែកព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់ថា វិវាទព្រោះអាជីវៈ និងព្រោះអធិប្បាតិមោក្ខ ជាហេតុនេះ គ្រាន់តែជាការបន្តិចបន្តួចទេ ។ ព្រះពុទ្ធអង្គទ្រង់ត្រាស់អំពីវិវាទដែលកើតឡើងក្នុងសង្ឃ ព្រោះអាស្រ័យមគ្គ ឬព្រោះអាស្រ័យបដិបទា វិវាទនោះ នឹងប្រព្រឹត្តទៅដើម្បីមិនជាគុណ មិនជាសុខ មិនជាប្រយោជន៍ មិនជាសេចក្ដីចម្រើន ដល់ជនច្រើន រមែងជាទុក្ខដល់ទេវតានិងមនុស្សទាំងឡាយ ។
ព្រះអដ្ឋកថាប្រាប់ថា កាលណាចូលដល់លោកុត្តរមគ្គ វិវាទរមែងស្ងប់រំងាប់ទៅដោយប្រការទាំងពួង គឺថា វិវាទរមែងមិនមានដល់បុគ្គលដែលបានសម្រេចនូវមគ្គទាំងឡាយ ( មានសោតាបត្តិមគ្គ ជាដើម ) ឡើយ ។ វិវាទព្រោះអាស្រ័យមគ្គ ឬព្រោះអាស្រ័យបដិបទា សំដៅយកមគ្គឬបដិបទាជាបុព្វភាគ បានដល់មគ្គប្បដិបទាជាចំណែកខាងដើម គឺនៅជាលោកិយហ្នឹងឯង ។ ព្រះពុទ្ធអង្គទ្រង់ត្រាស់អំពីវិវាទមូល ៦ ប្រការ ៖
១-កោធនោ ហោតិ ឧបនាហី
២-មក្ខី ហោតិ បឡាសី
៣-ឥស្សុកី ហោតិ មច្ឆរី
៤-សថោ ហោតិ មាយាវី
៥-បាបិច្ឆោ ហោតិ មិច្ឆាទិដ្ឋី
៦-សន្ទិដ្ឋី បរាមាសី ហោតិ អាធានគ្គាហី ទុប្បដិនិស្សគ្គី ជាអ្នកស្ទាបអង្អែលនូវការយល់ខុសរបស់ខ្លួន និងជាអ្នកប្រកាន់មាំ លះបង់បានដោយកម្រ ។
ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់ថា ភិក្ខុដែលមាននូវវិវាទមូល ដោយនូវប្រការនីមួយៗ ឈ្មោះថា មិនគោរពកោតក្រែងព្រះសាស្ដា មិនគោរពកោតក្រែងព្រះធម៌ មិនគោរពកោតក្រែងព្រះសង្ឃ និងមិនធ្វើឱ្យពេញលេញក្នុងសិក្ខា ភិក្ខុនោះ ឈ្មោះថាបង្កើតវិវាទក្នុងសង្ឃ ។ ព្រះពុទ្ធអង្គទ្រង់ត្រាស់ប្រទានឱវាទឱ្យព្យាយាមលះបង់នូវវិវាទមូលដ៏លាមកនោះចេញ ។
ជាបន្តក្នុងព្រះសូត្រ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់សម្ដែងអំពី អធិករណ៍ ៤ យ៉ាង និង អធិករណសមថៈ ៧ យ៉ាង ។ ជាទីបញ្ចប់ ព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់សម្ដែងនូវ សារាណីយធម៌ ៦ ប្រការ ព្រមទាំងអានិសង្សផង ។
ដកស្រង់ពីសៀវភៅ សិក្សាព្រះសូត្រ ភាគទី១៣
ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/2758/dgvgcvsdzfcve.jpg
ផ្សាយ : ២២ ឧសភា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ៦៣,៥០៤ ដង)
សម័យមួយ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ស្ដេចគង់នៅក្នុងកូដាគារសាលា នាមហាវ័ន ជិតក្រុងវេសាលី ។ សម័យនោះឯង មានភិក្ខុច្រើនអង្គ ប្រកាសអរហត្តផលក្នុងសម្នាក់ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ហើយសុនក្ខត្តលិច្ឆវិបុត្ត បានចូលទូលសួរបញ្ហានឹងព្រះដ៏មានព្រះភាគថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន ភិក្ខុទាំងនោះ បានប្រកាសព្រះអរហត្តផល ដោយប្រពៃមែនពិត ឬថា មានភិក្ខុពួកខ្លះក្នុងចំណោមនេះ បានប្រកាសព្រះអរហត្តផលដោយអធិមានះ គឺគ្រាន់តែសម្គាល់ថាខ្លួនបានសម្រេចប៉ុណ្ណោះទេ ។
អធិមានះ គឺបុថុជ្ជនដែលចម្រើនសមថវិបស្សនា ហើយមានសេចក្ដីសម្គាល់ក្នុងធម៌លោកុត្តរៈ ដែលខ្លួនមិនទាន់បានសម្រេច ថាបានសម្រេចហើយ ។ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់ទទួលថាមានដូច្នោះមែន ក្នុងរឿងនេះ ព្រះអង្គទ្រង់មានសេចក្ដីត្រិះរិះយ៉ាងនេះថា តថាគតនឹងសម្ដែងធម៌ដល់ភិក្ខុនោះ ធ្វើឱ្យបរិសុទ្ធ ឱ្យពិតប្រាកដ ។
ជាបន្ត ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់អំពីពួកភិក្ខុដទៃផ្សេងទៀត ដែលមាននូវឥច្ឆាចារ គឺមានការប្រាថ្នាអាក្រក់លាមក ជាមោឃបុរស តាក់តែងបញ្ហាចូលមករកតថាគតហើយ មិនបានចេះដឹងក្នុងបញ្ហានោះ ក៏ធ្វើដូចជាចេះដឹង មិនបានសម្រេចគុណវិសេស ធ្វើដូចជាបានសម្រេច ត្រាច់ទៅតាមស្រុកនិគម ពោលអួតនូវគុណវិសេសដែលមិនមានក្នុងខ្លួន ប្រព្រឹត្តទៅដើម្បីមិនជាប្រយោជន៍ នឹងជាទុក្ខដល់មោឃបុរសនោះ អស់កាលជាអង្វែង ។ ក្នុងរឿងនេះ ព្រះតថាគតទ្រង់ព្រះតម្រិះថា តថាគតនឹងសម្ដែងធម៌ដល់ពួកភិក្ខុអ្នកបដិបត្តិ ប្រព្រឹត្តទៅដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់ភិក្ខុទាំងនោះ ដោយប្រការដទៃផ្សេងអំពីពួកភិក្ខុដែលមាននូវអធិមានះនោះ ។
ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់សម្ដែងអំពីកាមគុណ ៥ និងឋានៈដែលនាំឱ្យបុគ្គលពួកខ្លះក្នុងលោកនេះ មានអធ្យាស្រ័យឱនទៅរកលោកាមិសៈរមែងមាន ។ ពាក្យសម្ដីរបស់បុគ្គលដែលមានអធ្យាស្រ័យឱនទៅរកលោកាមិសៈ តែហាមាត់និយាយឡើង រមែងរអិលធ្លាក់ចូលទៅរកកាមគុណផង គេតែងត្រិះរិះរឿយៗ ប្រព្រឹត្តទៅក្នុងកាមគុណនោះផង តែងគប់រកនិងយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះអ្នកដែលមានសភាពបែបនោះផង ចំណែកខាងពាក្យសម្ដីដែលគេនិយាយប្រកបដោយអានេញ្ជសមាបត្តិ ( សមាបត្តិដែលមិនញាប់ញ័រនឹងកាមគុណ មិនញាប់ញ័រនឹងរូប មិនញាប់ញ័រដោយកិលេស ) បុគ្គលនោះ មិនចង់ស្ដាប់ មិនផ្ចង់ត្រចៀក មិនតាំងចិត្តដើម្បីដឹង មិនសេពគប់ មិនយកចិត្តទុកដាក់ដោយសេចក្ដីគោរពឡើយ ។
ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់សម្ដែងអំពីឋានៈដែលបុគ្គលពួកខ្លះក្នុងលោក មានអធ្យាស្រ័យឱនទៅរកអានេញ្ជសមាបត្តិ ឱនទៅរកអាកិញ្ចញ្ញាយតនសមាបត្តិ ឱនទៅរកនេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនសមាបត្តិ និងបុគ្គលពួកខ្លះក្នុងលោកនេះ មានអធ្យាស្រ័យឱនទៅរកព្រះនិព្វានដោយប្រពៃ ។
ពិតមែនតែមានអធ្យាស្រ័យឱនទៅរកព្រះនិព្វានដោយប្រពៃ ប៉ុន្តែបើមិនបដិបត្តិសង្រួមឥន្ទ្រិយទេ រាគៈក៏គ្របសង្កត់ចិត្ត ព្រោះហេតុតែនៅមានអនុស័យ គឺកិលេសដែលនៅមិនទាន់បានលះហ្នឹងឯង ។ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់ថា ភិក្ខុនោះ លុះត្រូវរាគៈគ្របសង្កត់ចិត្តហើយ ក៏ដល់នូវសេចក្ដីស្លាប់ ឬដល់នូវទុក្ខវេទនាស្ទើរតែនឹងស្លាប់ ។
ព្រះពុទ្ធអង្គទ្រង់ប្រៀបទៅនឹងបុរសដែលត្រូវសរត្រាំដោយថ្នាំពិស កាលដែលគ្រូពេទ្យដកសរពិសនោះចេញហើយ ប្រាប់ឱ្យបុរសនោះថែរក្សាមុខរបួស មានការតមចំណីទាស់ជាដើម កុំឱ្យដំបៅរីក ប៉ុន្តែព្រោះតែបុរសនោះ មិនបានធ្វើតាមគ្រូពេទ្យ ក៏ដល់នូវសេចក្ដីស្លាប់ ឬទុក្ខវេទនាស្ទើរតែនឹងស្លាប់ យ៉ាងណាមិញ ការមិនសង្រួមឥន្ទ្រិយក្នុងទ្វារទាំង ៦ ដូចជាការមិនថែរក្សាមុខរបួស យ៉ាងនោះឯង ។ ពាក្យថាដល់នូវសេចក្ដីស្លាប់នេះ ក្នុងអរិយវិន័យ សំដៅយកភិក្ខុដែលពោលលាសិក្ខា ប្រព្រឹត្តទៅនៅក្នុងហីនភេទវិញ ឯចំណែកទុក្ខវេទនាស្ទើរតែនឹងស្លាប់នេះ សំដៅដល់ភិក្ខុដែលត្រូវអាបត្តិធ្ងន់ណាមួយ ដែលនាំឱ្យសៅហ្មងព្រម ។
ចំណែកបុគ្គលដែលមានអធ្យាស្រ័យឱនទៅរកព្រះនិព្វានដោយប្រពៃ ហើយមានការប្រព្រឹត្តសង្រួមឥន្ទ្រិយក្នុងទ្វារទាំង ៦ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់សម្ដែងនៅខាងចុងព្រះសូត្រនេះ ដែលមានខ្លឹមសារពីរោះដូចតទៅ ៖
ម្នាលសុនក្ខត្ត សេចក្ដីឧបមានេះ តថាគតបានធ្វើដើម្បីនឹងញ៉ាំងជនឱ្យដឹងសេចក្ដី ។ ឯសេចក្ដីក្នុងឧបមានុ៎ះដូចតទៅនេះ ។ ម្នាលសុនក្ខត្ត ពាក្យថា ដំបៅ នុ៎ះ ជាឈ្មោះនៃអាយតនៈ ដែលប្រព្រឹត្តទៅខាងក្នុងទាំង ៦ ។ ម្នាលសុនក្ខត្ត ពាក្យថា ពិសជាទោស នុ៎ះ ជាឈ្មោះនៃអវិជ្ជា ។ ម្នាលសុនក្ខត្ត ពាក្យថា សរ នុ៎ះ ជាឈ្មោះនៃតណ្ហា ។ ម្នាលសុនក្ខត្ត ពាក្យថា គ្រឿងសម្រាប់រាវរក នុ៎ះ ជាឈ្មោះនៃស្មារតី ។ ម្នាលសុនក្ខត្ត ពាក្យថា សស្ត្រា នុ៎ះ ជាឈ្មោះនៃបញ្ញាដ៏ប្រសើរ ។ ម្នាលសុនក្ខត្ត ពាក្យថា ពេទ្យវះដ៏ជំនាញ នុ៎ះ ជាឈ្មោះនៃព្រះតថាគតអរហន្តសម្មាសម្ពុទ្ធ ។
ម្នាលសុនក្ខត្ត ភិក្ខុនោះឯង ជាអ្នកធ្វើនូវការសង្រួមក្នុងផស្សាយតនៈទាំង ៦ ដឹងច្បាស់ថាកិលេសជាឫសនៃសេចក្ដីទុក្ខ លុះដឹងដូច្នេះហើយ ក៏ជាអ្នកមិនមានកិលេស ជាអ្នករួចស្រឡះហើយ ព្រោះការអស់ទៅនៃកិលេស នឹងបង្អោនកាយ ឬនឹងផ្ដេកផ្ដួលចិត្តទៅក្នុងកិលេស ពាក្យដូច្នេះនេះ មិនសមហេតុឡើយ ។ ម្នាលសុនក្ខត្ត ដូចផ្តិលសំរឹទ្ធិ ដល់ព្រមដោយពណ៌ ដោយក្លិន ដោយរស តែថាផ្តិលសំរឹទ្ធិនោះប្រឡាក់ដោយថ្នាំពិស ។ កាលបើមានបុរសអ្នកចង់រស់មិនចង់ស្លាប់ ចង់សុខ ខ្ពើមទុក្ខ មកដល់ ។ ម្នាលសុនក្ខត្ត អ្នកសម្គាល់សេចក្ដីនោះថាដូចម្ដេច តើបុរសនោះ គួរផឹកទឹក នឹងផ្តិលសំរឹទ្ធិឯណោះ ដែលខ្លួនដឹងថា អាត្មាអញផឹកទឹកនេះទៅហើយ នឹងដល់នូវមរណៈ ឬដល់នូវសេចក្ដីទុក្ខស្ទើរតែមរណៈដែរឬ ។ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន មិនផឹកទឹកនឹងផ្តិលសំរឹទ្ធិនុ៎ះទេ ។
ម្នាលសុនក្ខត្ត សេចក្ដីនេះមានឧបមេយ្យដូចភិក្ខុនោះឯង ជាអ្នកធ្វើនូវការសង្រួមក្នុងផស្សាយតនៈ ៦ ដឹងថាកិលេសជាឫសនៃសេចក្ដីទុក្ខ ។បេ។ ពាក្យដូច្នេះនុ៎ះ មិនសមហេតុឡើយ ។ ម្នាលសុនក្ខត្ត ដូចជាអាសិរពិស មានពិសដ៏ពន្លឹក ។ កាលបើបុរសអ្នកចង់រស់ មិនចង់ស្លាប់ ចង់សុខ ខ្ពើមទុក្ខ មកដល់ ។ ម្នាលសុនក្ខត្ត អ្នកសម្គាល់សេចក្ដីនោះដូចម្ដេច តើបុរសនោះ គួរហុចដៃទាំងឡាយ ឬហុចមេដៃឱ្យដល់អាសិរពិសមានពិសដ៏ពន្លឹកឯណោះ ដែលខ្លួនដឹងថា អាសិរពិសនេះចឹកអាត្មាអញហើយ នឹងដល់នូវមរណៈ ឬដល់នូវសេចក្ដីទុក្ខស្ទើរតែមរណៈដែរឬ ។ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន មិនហុចឱ្យអាសិរពិសនោះទេ ។
ម្នាលសុនក្ខត្ត សេចក្ដីនេះមានឧបមេយ្យដូចភិក្ខុនោះឯង ជាអ្នកធ្វើនូវការសង្រួមក្នុងផស្សាយតនៈ៦ ដឹងច្បាស់ថា កិលេសជាឫសនៃសេចក្ដីទុក្ខ លុះដឹងដូច្នេះហើយ ក៏ជាអ្នកមិនមានកិលេស រួចស្រឡះហើយ ព្រោះតែការអស់ទៅនៃកិលេស នឹងបង្អោនកាយ ឬផ្ដេកផ្ដួលចិត្តទៅរកកិលេសពាក្យដូច្នេះនុ៎ះ មិនសមហេតុឡើយ។លុះព្រះមានព្រះភាគសម្ដែងព្រះសូត្រនេះចប់ហើយ សុនក្ខត្តលិច្ឆវិបុត្ត មាន ចិត្តត្រេកអរ រីករាយហើយ ចំពោះភាសិត របស់ព្រះមានព្រះភាគ។
ដកស្រង់ពីសៀវភៅ សិក្សាព្រះសូត្រ ភាគទី១៣
ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/2759/dfcdfvdvx.jpg
ផ្សាយ : ២២ ឧសភា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ៦១,៧២៥ ដង)
សម័យមួយ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់គង់ប្រថាប់នៅនាបុព្វារាម ឰដ៏មិគារមាតុប្រាសាទ ជិតក្រុងសាវត្ថី ។ គ្រានោះឯង គណកមោគ្គល្លានព្រាហ្មណ៍ បានចូលគាល់ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ហើយក្រាបទូលសួរអំពី អនុបុព្វសិក្ខា ការសិក្សាជាលំដាប់ អនុបុព្វកិរិយា ការធ្វើជាលំដាប់ និង អនុបុព្វប្បដិបទា ការដែលមានបដិបទាជាលំដាប់ ក្នុងធម្មវិន័យនេះ ។
ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់សម្ដែងប្រៀបទៅនឹងការចង្អុលបង្ហាញប្រាប់ផ្លូវ ដែលមានខ្លឹមសារនៅក្នុងព្រះសូត្រ បានធ្វើឱ្យព្រាហ្មណ៍ស្ដាប់យល់ ព្រមដោយសេចក្ដីជ្រះថ្លា ហើយបានពោលពាក្យដ៏ពីរោះ អនុមោទនាព្រះធម៌ទេសនា ដែលមានខ្លឹមសារទាំងស្រុងដូចតទៅ ៖
កាលបើព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់មានព្រះពុទ្ធដីកាយ៉ាងនេះហើយ គណកមោគ្គល្លានព្រាហ្មណ៍ ក៏ក្រាបបង្គំទូលព្រះមានព្រះភាគដូច្នេះថា បពិត្រព្រះគោតមដ៏ចម្រើន បុគ្គលទាំងឡាយណា ជាអ្នកមិនមានសទ្ធា ត្រូវការតែចិញ្ចឹមជីវិត ចេញចាកផ្ទះទៅចូលកាន់ផ្នួស ជាអ្នកលេង ជាអ្នកបិទបាំងទោសខ្លួន ជាអ្នកបញ្ឆោត ជាអ្នកមានចិត្តរាយមាយ មានមានះដុះឡើង មានចិត្តឃ្លេងឃ្លោង មានមាត់រឹង មានវាចារោយរាយ មិនបានរក្សាទ្វារ ក្នុងឥន្ទ្រិយទាំងឡាយ មិនដឹងប្រមាណក្នុងភោជន មិនប្រកបរឿយៗ នូវសេចក្ដីភ្ញាក់រលឹក មិនរមិលមើល ក្នុងសមណធម៌ ( ផ្នួស ) មិនមានការគោរពដ៏ក្លៀវក្លាក្នុងសិក្ខា ជាអ្នកល្មោភច្រើន ជាអ្នកប្រព្រឹត្តធូរ ជាប្រធានក្នុងការបន្ធូរបន្ថយព្យាយាម ដាក់ធុរៈចោលក្នុងទីស្ងាត់ ជាអ្នកខ្ជិលច្រអូស មានព្យាយាមក្នុងអំពើថោកទាប ភ្លេចស្មារតី មិនដឹងខ្លួន មានចិត្តមិនបានតម្កល់មាំ មានចិត្តវិលខុស ឥតបញ្ញា ជាអ្នកល្ងង់ខ្លៅ ព្រះគោតមដ៏ចម្រើន មិនបាននៅរួមជាមួយនឹងបុគ្គលទាំងនោះទេ ។
ឯកុលបុត្រទាំងឡាយណា ដែលចេញចាកផ្ទះចូលទៅកាន់ផ្នួស ដោយសទ្ធា មិនជាអ្នកលេង មិនបានបិទបាំងទោសខ្លួន មិនជាអ្នកបញ្ឆោត មានចិត្តមិនបានរាយមាយ មិនមានមានះដុះឡើង មិនមានចិត្តឃ្លេងឃ្លោង មិនមានមាត់រឹង មិនមានវាចារោយរាយ ជាអ្នករក្សាទ្វារក្នុងឥន្ទ្រិយទាំងឡាយ ជាអ្នកដឹងប្រមាណក្នុងភោជន ប្រកបរឿយៗ នូវសេចក្ដីភ្ញាក់រលឹក ជាអ្នករមិលមើលក្នុងសមណធម៌ មានសេចក្ដីគោរពដ៏ក្លៀវក្លាក្នុងសិក្ខា មិនជាអ្នកល្មោភច្រើន មិនបានប្រព្រឹត្តធូរ ដាក់ធុរៈក្នុងការបន្ធូរបន្ថយព្យាយាមចោល ជាប្រធានក្នុងទីស្ងាត់ មានព្យាយាមតឹងតែង មានចិត្តបញ្ជូនទៅកាន់ព្រះនិព្វាន មានសតិតម្កល់ខ្ជាប់ ដឹងខ្លួន មានចិត្តតម្កល់មាំ មានចិត្តប្រកបដោយអារម្មណ៍តែមួយ មានបញ្ញា មិនល្ងង់ខ្លៅ ព្រះគោតមដ៏ចម្រើន រមែងនៅរួមជាមួយនឹងកុលបុត្រទាំងនោះ ។
បពិត្រព្រះគោតមដ៏ចម្រើន ដូចជាក្លិននៃឫស ឬមើម ណានីមួយ ឫសស្គា ប្រាកដជាប្រសើរជាងក្លិននៃឫសឬមើម ទាំងអម្បាលនោះ ក្លិននៃខ្លឹម ណានីមួយ ខ្លឹមចន្ទន៍ក្រហម ប្រាកដជាប្រសើរជាងក្លិននៃខ្លឹម ទាំងអម្បាលនោះ ក្លិនផ្កាណាមួយ ផ្កាម្លិះលា ប្រាកដជាប្រសើរជាងក្លិននៃផ្កាទាំងអម្បាលនោះ យ៉ាងណាមិញ ឱវាទរបស់ព្រះគោតមដ៏ចម្រើន ក្នុងធម៌ជាគ្រឿងដុសខាត់ចិត្តនៃសត្វដទៃ ( ឱ្យស្អាត ) ក៏យ៉ាងនោះឯង បពិត្រព្រះគោតមដ៏ចម្រើន ភាសិតរបស់ព្រះអង្គច្បាស់ពេកណាស់ បពិត្រព្រះគោតមដ៏ចម្រើន ដូចបុគ្គលផ្ងារឡើងនូវវត្ថុដែលផ្កាប់ ឬបើកនូវវត្ថុដែលគេបិទបាំង ពុំនោះ ដូចគេប្រាប់ផ្លូវដល់មនុស្សដែលវង្វេងផ្លូវ ពុំនោះសោត ដូចគេទ្រោលប្រទីបប្រេង បំភ្លឺក្នុងទីងងឹត ដោយគិតថា បុរសអ្នកមានភ្នែករមែងមើលឃើញរូបទាំងឡាយបាន យ៉ាងណាមិញ ធម៌ដែលព្រះគោតមដ៏ចម្រើន ទ្រង់សម្ដែងហើយ ដោយអនេកបរិយាយ ក៏យ៉ាងនោះឯង ខ្ញុំព្រះអង្គសូមដល់នូវព្រះគោតមដ៏ចម្រើន ទាំងព្រះធម៌ ទាំងព្រះភិក្ខុសង្ឃ ជាទីពឹងទីរលឹក សូមព្រះគោតមដ៏ចម្រើន ចាំទុកនូវខ្ញុំព្រះអង្គ ថាជាឧបាសក អ្នកដល់នូវសរណៈ ស្មើដោយជីវិត ក្នុងកាលមានថ្ងៃនេះជាដើមទៅ ។
ដកស្រង់ពីសៀវភៅ សិក្សាព្រះសូត្រ ភាគទី១៣
ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/2760/fxcgvxfdcvsfdxc.jpg
ផ្សាយ : ២២ ឧសភា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ៣៧,២៥៤ ដង)
១-ឯកត្តន័យ បញ្ញាឃើញការមិនដាច់សូន្យទៅនៃតំណរបស់សង្ខារធម៌ មានការសម្ពន្ធគ្នាដោយហេតុនិងផល រមែងលះនូវឧច្ឆេទទិដ្ឋិ ។
២-នានត្តន័យ បញ្ញាឃើញភាពផ្សេងគ្នានៃហេតុនិងផល គឺឃើញថា សង្ខារធម៌ដែលរលត់ទៅផ្សេងអំពីសង្ខារធម៌ដែលកើតឡើងថ្មីៗ រមែងលះនូវសស្សតទិដ្ឋិ ។
៣-អព្យាបារន័យ បញ្ញាឃើញក្នុងសភាពមិនខ្វាយខ្វល់នៃសង្ខារធម៌ជាផលដែលកើតអំពីបច្ច័យ ប្រាកដនូវលក្ខណៈមិនមានអំណាចបង្គាប់បញ្ជា ឬទាមទារតវ៉ា អង្វរករអ្វីឡើយ រមែងលះនូវអត្តទិដ្ឋិ ។
៤-ឯវំធម្មតាន័យ បញ្ញាឃើញធម្មតានៃសង្ខារធម៌យ៉ាងហ្នឹងឯង គឺឃើញសមគួរទៅតាមបច្ច័យ ពោលគឺបច្ច័យយ៉ាងណា ផលយ៉ាងនោះ រមែងលះនូវអកិរិយទិដ្ឋិ ។
កំណត់សម្គាល់ ន័យទី ១ គឺឃើញវដ្ដសង្សារមួយខ្សែតគ្នា ចុតិ បដិសន្ធិ ដែលសន្មតថាជាសត្វលោកត្រាច់រង្គាត់ក្នុងវាលវដ្ដសង្សារ ន័យទី ២ គឺឃើញថា ជាខណៈនៃធម៌ផ្សេងៗគ្នា គ្រាន់តែកើតបន្តគ្នាប៉ុណ្ណោះ ចំណែកន័យទី ៣ គឺឃើញផលដោយមិនមានការខ្វាយខ្វល់សូមកើត ឬទាមទារបង្គាប់បញ្ជាអ្វីឡើយ ឯន័យទី ៤ គឺឃើញហេតុ ឃើញបច្ច័យ ដែលញ៉ាំងផលឱ្យកើតឡើងយ៉ាងត្រឹមត្រូវ ។
ដកស្រង់ពីសៀវភៅ សិក្សាព្រះសូត្រ ភាគទី១៣
ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/2761/drgcvsxedfxvfd.jpg
ផ្សាយ : ២២ ឧសភា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ៤០,៤៦៧ ដង)
១-ទិដ្ឋិវិសុទ្ធិ សម្រេចដោយ នាមរូបបរិច្ឆេទញ្ញាណ កំណត់ដឹងទុក្ខសច្ច លះនូវសក្កាយទិដ្ឋិ ។
២-កង្ខាវិតរណវិសុទ្ធិ សម្រេចដោយបច្ចយបរិគ្គហញ្ញាណ កំណត់ដឹងសមុទយសច្ច លះនូវវិចិកិច្ឆា និងឧច្ឆេទទិដ្ឋិ ។
៣-មគ្គាមគ្គញ្ញាណទស្សនវិសុទ្ធិ សម្រេចដោយសម្មសនញ្ញាណដែលមានកម្លាំង និងឧទយព្វយញ្ញាណ ឆ្លងរួចអំពីវិបស្សនូបក្កិលេស កំណត់ដឹងមគ្គសច្ច លះនូវសីលព្វតបរាមាស និងអកិរិយទិដ្ឋិ ។
៤-បដិបទាញាណទស្សនវិសុទ្ធិ សម្រេចដោយពលវវិបស្សនា រាប់ពីឧទយព្វយញ្ញាណ រហូតដល់អនុលោមញ្ញាណ ត្រូវជាវិបស្សនាដ៏មានកម្លាំង ៩ កំណត់ដឹងនិរោធសច្ច លះនូវសស្សតទិដ្ឋិជាដើម ។
៥-ញាណទស្សនវិសុទ្ធិ សម្រេចដោយមគ្គញ្ញាណ ៤ មានសោតាបត្តិមគ្គជាដើម កំណត់ដឹងនិងធ្វើកិច្ចក្នុងអរិយសច្ច ៤ ព្រមគ្នា លះនូវពួកអកុសលធម៌តាមលំដាប់នៃមគ្គ ។
ដកស្រង់ពីសៀវភៅ សិក្សាព្រះសូត្រ ភាគទី១៣
ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/2762/sexfresdvcwfsd.jpg
ផ្សាយ : ២២ ឧសភា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ៤០,៤៧១ ដង)
សម័យមួយ កាលព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់បរិនិព្វានទៅ មិនទាន់បានយូរប៉ុន្មាន ព្រះអានន្ទដ៏មានអាយុ គង់នៅក្នុងវត្តវេឡុវ័ន ជិតក្រុងរាជគ្រឹះ ដើម្បីនឹងធ្វើសង្គាយនាគ្រាទី ១ ។ គ្រានោះ ព្រះអានន្ទ ដ៏មានអាយុ បានសន្ទនាជាមួយនឹងគោបកមោគ្គល្លានព្រាហ្មណ៍ មួយអន្លើដោយវស្សការព្រាហ្មណ៍ ។
-ព្រះដ៏មានព្រះភាគអង្គនោះ ទ្រង់បង្កើតផ្លូវដែលមិនទាន់កើតឡើង ទ្រង់រៀបចំផ្លូវដែលគេមិនទាន់រៀបចំ ទ្រង់ប្រាប់ផ្លូវដែលគេមិនដែលប្រាប់ ព្រះអង្គទ្រង់ស្គាល់ផ្លូវ ដឹងផ្លូវ ឈ្លាសវៃក្នុងផ្លូវ ចំណែកពួកសាវ័កក្នុងកាលឥឡូវនេះ គ្រាន់តែជាអ្នកដើរតាមផ្លូវ ប្រកបតាមទៅជាខាងក្រោយប៉ុណ្ណោះ មិនមានភិក្ខុអង្គណា មាននូវសព្វញ្ញុតញ្ញាណនោះឡើយ ។
-ម្នាលព្រាហ្មណ៍ យើងទាំងឡាយ មិនមែនអត់ទីពឹងទេ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ យើងទាំងឡាយប្រកបដោយទីពឹង គឺមានធម៌ជាទីពឹង ។
-ម្នាលព្រាហ្មណ៍ បសាទនីយធម៌ គឺធម៌ជាទីតាំងនៃសេចក្ដីជ្រះថ្លា ១០ យ៉ាង ដែលព្រះដ៏មានព្រះភាគ អង្គនោះ ជាព្រះអរហន្តសម្មាសម្ពុទ្ធ ទ្រង់ជ្រាបច្បាស់ ឃើញច្បាស់ បានសម្ដែងហើយ រមែងមាន ។ បសាទនីយធម៌ទាំងនោះឯង មាននៅក្នុងភិក្ខុណា ក្នុងកាលឥឡូវនេះ យើងទាំងឡាយ តែងធ្វើសក្ការៈ គោរព រាប់អាន បូជា លុះធ្វើសក្ការៈ គោរពហើយ ក៏តែងនៅអាស្រ័យនឹងភិក្ខុនោះ ។
-បសាទនីយធម៌ ១០ គឺ ១.សីល ២.ពហុស្សូត ៣.សន្តោស ៤.ឈានបួន និងអភិញ្ញា ៦ ទៀតជាគម្រប់ដប់ ។
-ព្រះអានន្ទ គង់នៅវត្តវេឡុវ័ន ឆ្លើយប្រាប់វស្សការព្រាហ្មណ៍ថា អើ ព្រាហ្មណ៍ វត្តវេឡុវ័ន ជាទីគួរត្រេកអរផង មានសំឡេងតិចផង មានសេចក្ដីគឹកកងតិចផង មានខ្យល់រំភើយៗ ជាទីគួរដល់សេចក្ដីស្ងប់ស្ងាត់របស់មនុស្ស ជាទីសមគួរដល់ការពួនសំងំ ថែមទាំងមានបុគ្គលទាំងឡាយប្រហែលនឹងអ្នក ជាអ្នករក្សាគ្រប់គ្រងដោយពិត ។
-វស្សការព្រាហ្មណ៍ ពោលថា បពិត្រព្រះអានន្ទដ៏ចម្រើន បានឮថា ព្រះគោតមដ៏ចម្រើនអង្គនោះ ទ្រង់សរសើរនូវឈានដែលគួរសរសើរ ទ្រង់តិះដៀលនូវឈានដែលគួរតិះដៀល ។
-ឈានដែលព្រះដ៏មានព្រះភាគ ព្រះអង្គទ្រង់មិនសរសើរព្រះអានន្ទដ៏មានអាយុ បានប្រកាសហើយ គឺ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ ក្នុងលោកនេះ បុគ្គលពួកខ្លះ មានចិត្តត្រូវកាមរាគរួបរឹតហើយ ត្រូវកាមរាគគ្របសង្កត់ហើយ ក៏មិនដឹងច្បាស់តាមពិត នូវធម៌ជាគ្រឿងរលាស់ចោល នូវកាមរាគដែលកើតឡើង បុគ្គលនោះ ធ្វើនូវកាមរាគឱ្យឋិតនៅក្នុងចិត្ត ហើយក៏ស្ងួតស្ងប់ជ្រប់ សញ្ជប់សញ្ជឹង ។ នីវរណៈបន្តមកទៀត គ្រប់ទាំង ៥ ព្រះអានន្ទដ៏មានអាយុ បានសម្ដែងមានទំនងដូចគ្នាដែរ ។ ចំណែកឈាន ៤ មានបឋមជ្ឈានជាដើម ព្រះអានន្ទប្រកាសថា ព្រះដ៏មានព្រះភាគអង្គនោះ ទ្រង់ត្រាស់សរសើរ ។
វស្សការព្រាហ្មណ៍ ជាមហាមាត្យក្នុងដែនមគធៈ ត្រេកអររីករាយនឹងភាសិតរបស់ព្រះអានន្ទដ៏មានអាយុ ។
អដ្ឋកថា ប្រាប់ថា វស្សការព្រាហ្មណ៍ ធ្វើកាលកិរិយាទៅកើតជាស្វានៅវត្តវេឡុវ័ន ព្រោះហេតុពេលមួយគាត់បានឃើញព្រះមហាកច្ចាយនត្ថេរ និមន្តចុះអំពីភ្នំគិជ្ឈកូដមក បានពោលថា នោះដូចស្វា ។ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់នូវពាក្យនោះហើយ ព្រះអង្គត្រាស់ថា បើព្រាហ្មណ៍សូមខមាទោស ជាការល្អ តែបើមិនសូមខមាទោសទេ ព្រាហ្មណ៍នឹងកើតជាស្វាកន្ទុយគោ ( គោនង្គលមក្កដោ ) ក្នុងព្រះវេឡុវ័ននេះ ។ វស្សការព្រាហ្មណ៍នោះ បានស្ដាប់ព្រះតម្រាស់នៃព្រះដ៏មានព្រះភាគហើយ គិតថា ធម្មតាព្រះតម្រាស់របស់ព្រះសមណគោតមមិនជាពីរ ( ត្រាស់ថាយ៉ាងណា គឺយ៉ាងហ្នឹង ) ដូច្នេះ នៅពេលដែលយើងទៅជាស្វា នឹងត្រាច់ទៅរកស៊ីក្នុងទីដែលមានអាហារ ទើបចាត់ចែងដាំដើមឈើមានផ្លែផ្សេងៗ ក្នុងព្រះវេឡុវ័ន ហើយឱ្យមានការថែរក្សា ។
ចំពោះព្រះសូត្រដែលមានឈ្មោះថាគោបកមោគ្គល្លានសូត្រ ព្រោះគោបកមោគ្គល្លានព្រាហ្មណ៍បានឱកាសសាកសួរបញ្ហា ចំពោះព្រះអានន្ទដ៏មានអាយុមុនវស្សការព្រាហ្មណ៍ ទាំងព្រះអានន្ទដ៏មានអាយុ ក៏បាននិមន្តមកកាន់កន្លែងរបស់គោបកមោគ្គល្លានព្រាហ្មណ៍ផងដែរ ។ អដ្ឋកថាប្រាប់ថា គោបកមោគ្គល្លានព្រាហ្មណ៍ មានចិត្តច្រណែនឈ្នានីស (ឧសូយតិ) ចំពោះវស្សការព្រាហ្មណ៍ ព្រោះដោយ សារថា ព្រះអានន្ទដ៏មានអាយុយកបញ្ហារបស់វស្សការព្រាហ្មណ៍មកឆ្លើយយ៉ាងទូលំទូលាយ ចំណែកបញ្ហារបស់គាត់ ព្រះអានន្ទឆ្លើយបានបន្តិចបន្តួចដោយចំណែកខ្លះប៉ុណ្ណោះ ដូចយកចុងឈើច្រត់ទៅច្រត់ដីតែប៉ុណ្ណឹង ។
គួរសង្វេគចំពោះកិលេសក្នុងសន្ដានចិត្តនៃសត្វលោកណាស់ ដូចជាព្រាហ្មណ៍ទាំងពីរនាក់នេះ នៅនឹងក្រុងរាជគ្រឹះ មានឋានៈខ្ពង់ខ្ពស់... ប៉ុន្តែក្នុងរយៈពេលជាង ៤០ ព្រះវស្សានៃការត្រាស់ដឹង និងការគង់ព្រះជន្មនៅនៃព្រះដ៏មានព្រះភាគ រហូតដល់ព្រះអង្គទ្រង់បរិនិព្វានទៅ ម្នាក់ស្លាប់ទៅកើតជាសត្វស្វា ម្នាក់ទៀតប្រាកដនូវកិលេសដែលបញ្ជាក់ថានៅជាបុថុជ្ជននៅឡើយ ដូច្នេះសូមពុទ្ធបរិស័ទយើង ព្យាយាមបដិបត្តិកម្ចាត់បាបចេញអំពីសន្ដាន ទាន់នៅមានជីវិតក្នុងព្រះធម៌ ។
ដកស្រង់ពីសៀវភៅ សិក្សាព្រះសូត្រ ភាគទី១៣
ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/2770/sdfverscfrcdcgrse.jpg
ផ្សាយ : ២២ ឧសភា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ៤០,២២៩ ដង)
សម័យមួយ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់គង់ប្រថាប់នៅនាមិគារមាតុប្រាសាទ ក្នុងបុព្វារាម ជិតក្រុងសាវត្ថី ។ ក្នុងអដ្ឋកថាឧដ្ឋានសូត្រ សុត្តនិបាត ប្រាប់ថា ព្រះពុទ្ធអង្គទ្រង់គង់ប្រថាប់នៅព្រះជេតពនមហាវិហារ ក្នុងវេលារាត្រី លុះដល់ពេលថ្ងៃព្រះអង្គទ្រង់គង់ប្រថាប់នៅវត្តបុព្វារាម ក្នុងប្រាសាទរបស់មិគារមាតា បើវេលាយប់ ស្ដេចគង់ប្រថាប់នៅបុព្វារាម ពេលថ្ងៃទ្រង់ស្ដេចយាងមកគង់ប្រថាប់នៅព្រះជេតពនមហាវិហារវិញ នេះគឺព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់បដិបត្តិមកជាប្រចាំ ព្រោះហេតុអ្វី?
ម្យ៉ាង ដើម្បីអនុគ្រោះដល់ត្រកូលទាំង ២ ម្យ៉ាងទៀត ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់ការប្រកាសគុណនៃមហាបរិច្ចាគរបស់ត្រកូលទាំង ២ នោះឯង ។
នៅក្នុងមហាបុណ្ណមសូត្រនេះ ផ្ដើមដោយព្រះសង្ឃត្ថេរមួយព្រះអង្គជាមហាខីណាស្រព បាននាំភិក្ខុ ៦០ ព្រះអង្គចូលគាល់ព្រះដ៏មានព្រះភាគក្នុងពេលព្រលប់ នៅទីវាលស្រឡះ ចំថ្ងៃពេញបូណ៌មី ១៥ កើត ព្រះចន្ទចាប់ផ្ដើមរះនៅទិសបូព៌ ព្រះអាទិត្យក៏អស្ដង្គត ភិក្ខុបរិស័ទគង់ស្ថិតក្នុងឆព្វណ្ណរង្សីនៃព្រះបរមសាស្ដា នាវត្តបុព្វារាមនោះឯង ។
ភិក្ខុ ៦០ ព្រះអង្គ សុទ្ធតែបានកំណត់ដឹងនូវនាមរូប ប៉ុន្តែមិនទាន់សម្រេចមគ្គផល ទើបព្រះសង្ឃត្ថេរជាព្រះអាចារ្យ ជាមហាខីណាស្រព ក្រោកអំពីអាសនៈ ធ្វើចីវរឆៀងស្មាម្ខាង ប្រណម្យអញ្ជលី ឆ្ពោះទៅរកព្រះដ៏មានព្រះភាគហើយ ក៏ក្រាបបង្គំទូលសួរព្រះដ៏មានព្រះភាគ ដូច្នេះថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន បើព្រះដ៏មានព្រះភាគ ធ្វើឱកាសដើម្បីដោះស្រាយប្រស្នារបស់ខ្ញុំព្រះអង្គ ខ្ញុំព្រះអង្គនឹងសួរនូវហេតុបន្តិចបន្តួចចំពោះព្រះដ៏មានព្រះភាគ ។
ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលភិក្ខុ បើដូច្នោះ អ្នកចង់សួរប្រស្នាណា ចូរអង្គុយលើអាសនៈរបស់ខ្លួន សួរប្រស្នានោះចុះ ។
លំដាប់នោះ ព្រះសង្ឃត្ថេរ បានគង់អង្គុយលើអាសនៈរបស់លោកហើយ ក៏បានក្រាបបង្គំទូលសួរជាបឋមអំពីឧបាទានក្ខន្ធ ៥ ។ តាមពិត ព្រះសង្ឃត្ថេរ ជ្រាបហើយ ប៉ុន្តែការក្រាបបង្គំទូលសួរព្រះដ៏មានព្រះភាគនេះ ដើម្បីជាការអនុគ្រោះដល់សិស្សទាំង ៦០ ព្រះអង្គនោះឯង ។
-សួរអំពីមូលហេតុនៃឧបាទានក្ខន្ធ ៥ ។
-សួរអំពីឧបាទាន ។
-សួរអំពីឆន្ទរាគៈផ្សេងគ្នា ។
-សួរអំពីខន្ធ ១១ កង ។
-សួរអំពីហេតុ អំពីបច្ច័យនាំឱ្យបញ្ញត្តខន្ធ ៥ ។
-សួរអំពីសក្កាយទិដ្ឋិកើតមាន ។
-សួរអំពីសក្កាយទិដ្ឋិមិនកើតមាន ។
-សួរអំពីអស្សាទ អាទីនវៈ និងនិស្សរណៈក្នុងខន្ធ ៥ ។
-សួរអំពីកាលបុគ្គលដឹងដូចម្ដេច ឃើញដូចម្ដេច ទើបអហង្ការ មមង្ការ និងមានានុស័យ ក្នុងកាយដែលប្រកបដោយវិញ្ញាណនេះផង ក្នុងនិមិត្តទាំងពួងជាខាងក្រៅផង មិនមាន ។
ជាចុងក្រោយនៃព្រះធម្មទេសនា ព្រះភិក្ខុទាំង ៦០ ព្រះអង្គនោះឯង គង់នៅមួយកន្លែងនៅឡើយ បានរួចផុតចាកអាសវៈទាំងឡាយ ក្នុងគ្រានោះហោង ។
ដកស្រង់ពីសៀវភៅ សិក្សាព្រះសូត្រ ភាគទី១៣
ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/2786/dgvdgrcfxfvsczx.jpg
ផ្សាយ : ២២ ឧសភា ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ៥៨,១៣៩ ដង)
យើងប្រាថ្នាព្រះនិព្វាន តើយើងដឹងថាព្រះនិព្វាននោះយ៉ាងដូចម្ដេចទេ ? ថាព្រះនិព្វានជាបរមសុខ តើសុខដ៏ក្រៃលែងនោះដូចម្ដេច ? ថាព្រះនិព្វានរួចផុតចាកទុក្ខ តើអ្វីជាទុក្ខ ? ហើយអ្វីជាការរួចផុតចាកទុក្ខ ? ដូច្នេះអ្វីដែលអាចដឹងបានក្នុងពេលនេះ គឺរូបជាធាតុមិនដឹង ដោយឡែកអំពីរូបគឺនាមធម៌ដែលដឹងអារម្មណ៍ សតិរលឹកដឹងលក្ខណៈនៃរូបធម៌ និងនាមធម៌រឿយៗ រហូតដល់វិបស្សនាកើតឡើងស្គាល់ទុក្ខ ដឹងហេតុនៃសេចក្ដីទុក្ខក្នុងវដ្ដៈ ទើបមានញាណក្នុងសន្តិបទ ដឹងអំពីការអស់ទៅនៃបច្ច័យ ។
នៅក្នុងអដ្ឋកថាសច្ចវិភង្គ សម្ដែងអំពីអនុពោធិញ្ញាណគឺវិបស្សនាដឹងទុក្ខ រមែងហាមនូវសក្កាយទិដ្ឋិ ដឹងសមុទយៈរមែងហាមនូវឧច្ឆេទទិដ្ឋិ ដឹងនូវនិរោធរមែងហាមនូវសស្សតទិដ្ឋិ ដឹងមគ្គរមែងហាមនូវអកិរិយទិដ្ឋិ ។
ដកស្រង់ពីសៀវភៅ សិក្សាព្រះសូត្រ ភាគទី១៣
ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
