បុណ្យ​រមែង​ចម្រើន​ដល់​បុគ្គល​អ្នក​ឲ្យ បុណ្យ​កុសល មិន​មែន​ចេះ​តែ​កើត​ឡើង​ដល់​បុគ្គល​អ្នក​ខ្ជិល​ធ្វើ​បុណ្យ​ទេ តែ​បុណ្យ​កុសល​រមែង​កើត​ឡើង​ដល់​បុគ្គល​ ដែល​មាន​ចិត្ត​នឹក​បំពេញ​នូវ​បុណ្យ​កុសល។ បុគ្គល​ដែល​បាន​ធ្វើ​នូវ​បុណ្យ គឺ ជា​អ្នក​ដែល​ចេះ​ស្រលាញ់​ខ្លួន​ឯង​ដោយ​ពិត។ ខ្ញុំ​ចង់​ពោល​ពី​ជន​ពាល ដែល​មិន​ចេះ​ស្រលាញ់​បុណ្យ ស្អប់​ខ្ពើម​មិន​ចូល​ចិត្ត​បុណ្យ​បន្តិច​ស​ចុះ ដូច្នេះ​ចាំ​បន្ត​ទៅ​នេះ

អង្គុលិមាល​ចោរ យារ​ដាវ ដេញ​តាម​ព្រះពុទ្ធ​អង្គ​មាន​បំណង​នឹង​ប្រហារ​ព្រះអង្គ ដើម្បី​ឲ្យ​បាន​ចំនួន​មនុស្ស​ស្លាប់​ដោយ​ដៃ​របស់​ខ្លួន គ្រប់​មួយ​ពាន់​នាក់ ។ មាន​សេចក្ដី​អស្ចារ្យ​ក្នុង​ចិត្ត​ជា​ខ្លាំង ដែល​ខ្លួន​តាម​ព្រះពុទ្ធ​អង្គ​មិន​ទាន់​កាល​ដែល​ហត់​ពេក​មិន​អាច​រត់​ត​ទៅ​ទៀត​បាន​ទើបហៅ​ឲ្យ​ព្រះអង្គ​ឈប់​ថា <<​សមណៈ​ឈប់ សមណៈ​ឈប់>>។ ព្រះពុទ្ធ​អង្គ​ទ្រង់​ត្រាស់​តប​ថា<<​ម្នាល​អង្គុលិមាល​ តថាគត​ឈប់​ហើយ អ្នក​ឯង​ទេ​ដែល​មិន​ទាន់​ឈប់​នោះ>>។ អង្គុលិមាល​សួរ​ព្រះអង្គ​ថា <<​បពិត្រ​ព្រះសមណៈ​ ព្រះអង្គ​កំពុង​ស្ដេច​យាង តែ​ពោល​ថា តថាគត​ឈប់ ទាំងពោល​ចំពោះ​ខ្ញុំ​ដែល​ឈប់ ថា​ជា​បុគ្គល​មិន​ទាន់​ឈប់​ដូច្នេះ​វិញ ។ បពិត្រ​ព្រះសមណៈ ខ្ញុំ​សូម​សួរ​សេចក្ដី​នោះ​នឹង​ព្រះអង្គ ព្រោះ​ហេតុ​អ្វី បាន​ជា​ព្រះអង្គ​ឈ្មោះ​ថាឈប់ ឯ​ខ្ញុំ​ព្រះអង្គ​ឈ្មោះ​ថា​មិនទាន់​ឈប់ >> ។ ព្រះ​ពុទ្ធ​អង្គ​ទ្រង់​ត្រាស់​ថា << ម្នាល​អង្គុលិមាល តថាគត​ឈ្មោះ​ថាឈប់ ព្រោះ​ដាក់​ចុះ​នូវ​អាជ្ញា ចំពោះ​សត្វ​ទាំង​ពួង​គ្រប់​ពេល​វេលា​ហើយ ចំណែក​ឯ​អ្នក​វិញ ជា​បុគ្គល​មិន​សង្រួម​ក្នុង​ពពួក​សត្វ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ តថាគត​ទើបឈ្មោះ​ថា​ឈប់ ឯ​អ្នក​ឈ្មោះ​ថា​មិន​ទាន់​ឈប់​ទេ >> ។ អង្គុលិមាល​ចោរ​បាន​នូវ​សតិ ឃើញ​ទោស​របស់​ខ្លួន​ឯង គ្រវែង​ចោល​ដាវ​ព្រម​ទាំង​អាវុធ​ផ្សេងៗ​ទៀត​ហើយ​ចូល​ទៅ​ស្វាយ​បង្គំ​ព្រះបាទា​នៃ​ព្រះបរមសាស្ដា សូម​ផ្នួស​នឹង​ព្រះអង្គ លះ​បង់​ចោល​នូវ​បាប​កម្ម អំពើ​អាក្រក់​ដែល​ធ្លាប់​ធ្វើ​ទាំង​ពួង​នោះ លុះ​ក្រោយ​មក​ក៏​បាន​សម្រេច​ជា​ព្រះអរហន្ត​មួយ​អង្គ​ដែរ។ ចំណែក​យើង​វិញ ឈប់​ហើយ​ឬ​នៅ? ឈប់​ធ្វើ​អាក្រក់ ឈប់​ឈ្លោះ​គ្នា ... ដើម្បី​សេចក្ដី​សុខ​បរិសុទ្ធ​ជា​របស់​ចំពោះ​យើង​ខ្លួន​ឯង។ ដកស្រង់​ចេញ​ពី​សៀវភៅ ពន្លឺ​ធម៌​ព្រះពុទ្ធ ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​

ព្រះតេជ~ព្រះគុណ ក្នុង​លោក​នេះ មាន​ធម្មជាតិ​ដែល​នាំ​ឲ្យមាន​ពន្លឺ​ភ្លឺ​ស្វាង​សឹង​ឃើញ​បាន​ដោយ​ងាយ ២ ប្រការ​គឺ ១ ដួង​អាទិត្យ​ និង​ ១ ទៀត​គឺ​ដួង​ចន្ទ។ ដួង​អាទិត្យ​នោះ មាន​លក្ខណៈ​ក្ដៅ​ខ្លាំង មាន​អំណាច​តេជះ​ជាទី​គួរ​ខ្លាច គួរ​ញញើត ចំណែក​ដួង​ចន្ទ​វិញ​មាន​លក្ខណៈ​ត្រជាក់ ស្រទន់ ជាទី​គួរ​ឲ្យ​រីករាយ ព្រោះ​ភ្លឺ​ស្វាង​ព្រម​ដោយ​សភាព​ស្ងប់​ស្ងាត់។ ម្យ៉ាង​ទៀត ដួង​អាទិត្យ​ជា​ដួង​ភ្លើង​ដ៏​ធំក្រៃ​លែង

ស្រណោះ​មេ​អក មេ​បក្សី នៅ​ពេល​ដែល​ពង​ហើយ ត្រូវ​ក្រាប​ត្រូវ​រក្សា​ពង​ក្នុង​សំបុក ឯ​បក្សី​ឈ្មោល​ដែល​ត្រូវ​ជា​គូ ក៏​ដឹង​តួនាទី​របស់​ខ្លួន ត្រូវ​ទៅ​ស្វែង​រក​ចំណី​ដើម្បី​ខ្លួន​ឯង​ផង ដើម្បី​គូគ្រង​របស់​ខ្លួន​ផង និង​ជួយ​ក្រាប​ពង​ក្នុង​វេលា​ផ្លាស់​ប្ដូរ​គ្នា​ផង។ យ៉ាង​នោះ រហូត​ដល់​កូន​ញាស់​ចេញ​ចាក​ស៊ុត ទាំង​មេទាំង​ឈ្មោល​ត្រូវ​បន្ថែម​ភារៈ​បន្ថែម​យ៉ាង​ធ្ងន់​ ដោយ​ការ​ហើរ​ឡើង ហើរ​ចុះ ដើម្បី​រកចំណី​មក​ចិញ្ចឹម​កូន​តូចៗ​ទាំង​ព្រឹក​ទាំង​ល្ងាច។

ភារៈធ្ងន់​របស់​ម៉ែ កាល​បើ​ពោល​តាម​ច្បាប់​ធម្មជាតិ ឬ​ពោល​តាម​សេចក្ដី​ពិត​ដែល​ប្រាកដ​ឲ្យ​ឃើញ ម៉ែ​ឈ្មោះ​ថា​ធ្វើ​នូវ​របស់​ដែល​ធ្វើ​បាន​ដោយ​លំបាក ហើយ​សេចក្ដី​លំបាក​នេះ ឪពុក​មិន​អាច​ធ្វើ​ជំនួស​បាន​ឡើយ ពោល​គឺ​ ម៉ែ​ត្រូវ​មាន​រដូវ ត្រូវ​ពពោះ និង ត្រូវឆ្លង​ទន្លេ (សម្រាលកូន) នេះ​គឺ​ជា​សេចក្ដី​ទុក្ខ​លំបាក​របស់​ម៉ែ​គ្រប់​គ្នា ក្នុង​នោះ មាន​ម៉ែ​មិន​តិច​នាក់​ទេ ដែល​ត្រូវ​បាន​បាត់​បង់​ជីវិត ព្រោះ​ការ​ឆ្លង​ទន្លេ។

អនត្តានិង​កម្ម មាន​សំនួរ​សួរ​ថា បើ​មិន​មាន​ខ្លួន​ទេ តើ​អ្នក​ណា​ធ្វើ​បុណ្យ? តើ​អ្នក​ណា​ទទួល​ផល​បុណ្យ? និង​តើ​អ្នក​ណា​ទៅ​ព្រះនិព្វាន? ចម្លើយ ពុទ្ធ​បរិស័ទ​បាន​ស្ដាប់​ឮ​ពាក្យ​ថា អនត្តា ប្រែថា មិនមែន​ខ្លួន ប៉ុន្តែ​ដោយ​មិន​បាន​ឃើញ​នូវ​ខន្ធ ៥ គឺរូប​ក្ខន្ធ ១ វេទនា​ខន្ធ ១ សញ្ញា​ខន្ធ ១ សង្ខាក្ខន្ធ ១ និង​វិញ្ញាណ​ក្ខន្ធ១ តាម​ពិត ដែល​មិន​មែន​ជា​សត្វ​បុគ្គល​តួខ្លួន​មែន​នោះ ក៏​កើត​ទៅ​ជា​ការ​ឆ្ងល់​ក្នុង​បញ្ហា​នេះ​ឡើង។

ចលនា​ពុទ្ធសាសនា វឌ្ឍនភាព​នៃ​ចលនា​ព្រះពុទ្ធសាសនា ចាប់​តាំង​ពី​ព្រះអង្គ​ទ្រង់​ត្រាស់​ដឹង​នូវ​សច្ចធម៌​មក ដរាប​ទៀប​នឹង​បរិនិព្វាន​ក៏​ចេះ​តែ​ចម្រើនឡើង​ជា​ភិយ្យោភាព​លូត​លាស់​លឿន​ទៅ​មុខ​ឥត​អាក់។ ពុទ្ធ​ពេចន៍​នេះ​ត្រូវ​បាន​ទទួល​ជឿ​អំពី​សម្នាក់​ព្រះ​រាជាសេនា​បតី មហាមាត្យ ព្រាហ្មណ៍ គហិបតី និង​ឧបាសក-សិកានាសម័យ​នោះ តាម​រយៈ​ធម្មទេសនា​របស់​ព្រះអង្គ​ដែល​ជា​ពាក្យ​ពិត​ឥត​ស្លាប់

ពិចារណា​ញាតិ​ក្នុង​សង្សារវដ្ដ មាន​ព្រះពុទ្ធ​វចនៈ​កន្លែង​មួយ​បាន​សម្ដែង​ថា ក្នុង​សង្សារវដ្ដ គឺ​កាល​វិល​វល់​កើត​ស្លាប់​ដែល​កំណត់​ទីបំផុត​ខាង​ដើម​មិន​បាន​នេះ សត្វណា​ដែល​មិន​ធ្លាប់​ជា​មាតា មិន​ធ្លាប់​ជាបិតា មិន​ធ្លាប់​ជា​បុត្រ មិន​ធ្លាប់​ជា​ធីតា​នឹង​គ្នា សត្វ​នោះ​មិន​ងាយ​រក​បាន​ទេ ដូច្នេះ​ កាល​បើ​មាន​ហេតុ​នាំ​ឲ្យ​ក្រោធ​កើត​ឡើង​ពី​អ្នក​ណា គប្បី​ពិចារណា​ថា បុគ្គល​នោះ​ធ្លាប់​ជាមាតា​របស់​យើង បុគ្គល​នោះ​ធ្លាប់​ជា​បិតា​របស់​យើង។