ការរស់​នៅ ត្រូវតែ​ប្រកប​ដោយធម៌​ទាំង ៤ យ៉ាងនេះ កុំ​បីខាន​គឺ ទី ១ មេត្តា សេចក្ដី​ស្រឡាញ់​ប្រាថ្នា​ឲ្យ​គេ​បាន​សុខ ទី ២ ករុណា សេចក្ដី​អាណិត​គិត​ជួយ​ឲ្យ​គេរួច​ចាក​ទុក្ខ ទី ៣ មុទិតា សេចក្ដី​ត្រេកអរ​តាម​ក្នុង​ពេល​វេលា ដែល​គេ​បាន​ល្អ ទី ៤ ឧបេក្ខា សេចក្ដី​តាំង​ចិត្ត​ជាកណ្ដាល មិន​ឲ្យ​មាន​សោមនស្ស​និង​ទោមនស្ស​ក្នុងវេលា ដែល​គេ​មាន​សេចក្ដី​វិបត្តិ។ ១. មនុស្ស​យើង​កាល​ណា​បើ​មិន​បាន សិក្សា​រៀន​សូត្រ​នូវ​ព្រះធម៌​របស់​ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ដើម្បី​ធ្វើ​ការ​អប់រំចិត្ត​នោះ​ទេ គឺ​មាន​ការ​ច្រណែន​គ្នា​គ្រាន់​តែ​ឃើញ​គេ​ធ្វើ​ល្អ ក៏​មិន​ចេះ​ត្រេកអរ​ក្នុងសេចក្ដី​ល្អ​របស់​អ្នក​ដទៃ​ដែរដូច្នេះ មេត្តា​ធម៌​ឮ​ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធព្រះអង្គ​បាន​សម្ដែង​ឲ្យ​មនុស្ស​យើង​ចេះ​ត្រេកអរ​ក្នុង​អំពើ​ល្អ​របស់​អ្នក​ដទៃ។ ២. នៅ​ក្នុង​ធម៌​ករុណា​នេះ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ​ព្រះអង្គ​ទ្រង់​ត្រាស់​សម្ដែង​ឲ្យ​មនុស្ស​យើង​ចេះ​អាណិត​ដល់​អ្នក​ដទៃ ហើយ​ចេះ​ត្រេកអរ​ក្នុង​សេចក្ដី​ល្អ​របស់​អ្នក​ដទៃ ហើយ​មាន​ការ​ប្រាថ្នា​ឲ្យ​គេ​បាន​នូវ​សេចក្ដី​សុខ បើ​គេ​មាន​ទុក្ខ ប្រាថ្នា​គេ​រួច​ផុត​អំពី​សេចក្ដី​ទុក្ខ​នោះ។ ៣. ពេល​ដែល​បាន​ធ្វើ​អ្វី​មួយ​ជាមួយ​អ្នក​ដទៃ ប្រកប​ដោយកុសល​ធម៌​ដូច​ជា​មាន​ការ​ចិញ្ចឹមបីបាច់ ថែរក្សា បង្ហាត់បង្រៀន​ប្រៀនប្រដៅ​ដូច​ជា​មាតាបិតា ដែល​បាន​បរិច្ចាគ​ទាន​ជាដើម មិន​ចង់​បាន​អ្វី​អំពី​កូន​ឡើយ មាន​តែ​ការ​សប្បាយរីករាយ និង​ការ​ត្រេកអរ​តាម​ជារៀងរហូត តែ​បើ​ផ្ទុយ មក​វិញ​មាន​ការ​ជួយ​អ្នក​ដទៃ​ហើយ តែ​ចង់​បាន​ការ​តបស្នង​សងគុណ មក​ លើ​ខ្លួន​វិញ​នោះ មិន​អាច​មាន​ឈ្មោះ​ថា​មុទិតា​ឡើយ។ ៤. ធម្មតា​មនុស្ស​យើង​បាន​សាង​នូវ​ផល​ប្រយោជន៍ សម្រាប់​ការពារ​ខ្លួន​របស់​យើង​នោះ រមែង​មាន​ការ​លំបាក​លំបិន​ខ្លាំង​ណាស់ បើ​សិន​ជា​យើង​បាន​ធ្វើ​ប្រយោជន៍​ជាផល​បុណ្យ តែ​មាន​ការ​មិន​បាន​សម្រេច​ដូច​ប្រាថ្នានោះ រមែង​ក្ដៅ​ក្រហាយ​ជាមិនខាន​ដូច​ជា​ឧបេក្ខា​ជាដើម ការ​តាំង​ចិត្ត​ជា កណ្ដាល​មិន​ងាយ​នឹង​ធ្វើ​បាន​ទេ ប្រសិន​បើ​យើង​មិន​បាន​ពិចារណា ទៅ​តាមព្រះធម៌​នោះ​ទេ ការ​ចង់​ជួយ​ឲ្យ​គេ​បាន​សេចក្ដី​សុខ ចង់​ឲ្យ​គេ​មាន ចង់​ឲ្យ​គេ​ដូច​យើង ទាំង​នេះ​ហើយ​បើ​គេ​មិន​ធ្វើ​ដូច​ជា អ្វី​ដែល​យើង​ប្រាថ្នា​ទេ​នោះ អ្នក​ខ្លះ​ខូច​ចិត្ត​ដោយសារ​តែ​រំពឹង​ចង់​ឲ្យ​គេ​តប​ស្នង ទាំង​នេះ​ហើយ​បាន ជា​ឧបេក្ខា​នេះ​មាន​ចិត្ត​ជាកណ្ដាលៗ ពេល​គេ​មិន​ដឹង​គុណ​ក៏​មិន​ក្រវល់ ក្រវាយចិត្ត គេ​មិន​ធ្វើ​តាម​យើង​មិន​បញ្ហា​ឡើយ។ នេះ​គឺ​មាន​ទាំង​អស់​នៅ ក្នុងព្រះធម៌​របស់​ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ​ទាំងស្រុង តែសូមពិចារណា​ផង គឺ​មាន ចិត្ត​ជាកណ្ដាល​កន្លែង​នេះ​ត្រូវពិចារណា​ដោយ​បញ្ញា។ ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ រស់ក្រោមម្លប់ព្រះធម៌ រៀប​រៀង​ដោយ ភិក្ខុ ចិន្តកវី ទូច ចន្ថា ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ

កាមេសុមិច្ឆាចារ ឯកាមេសុមិច្ឆាចារ​នោះ បាន​ខាង​អំពើ​ដែល​ប្រព្រឹត្ត​សុខ​ក្នុង​កាម​ទាំង​ឡាយ បើ​ជា​បុរស​បាន​ខាង​អំពើ​ដែល​លប​លាក់​ប្រព្រឹត្តមោះ​មិន​គាប់​នឹង​ភរិយា​របស់​អ្នក​ដទៃ បើ​ជា​ស្ត្រី​បាន​ខាង​អំពើ​ដែល​កន្លង​ចិត្ត​ស្វាមី​របស់​ខ្លួន ទៅ​ប្រព្រឹត្ត​មោះ​មិន​គាប់​នឹង​បុរសឯទៀត។ បណ្ដា​មនុស្ស​ក្នុង​លោក រមែង​ហួង​ហែង​ក្នុង​ផ្លូវ​កាម​ជា​ធម្មតា បើ​បាន​អាស្រ័យ​ទៅ​នឹង​ស្ត្រី​ឯណា​

ព្រះថេរអង្គនេះ បានបំពេញនូវបុញ្ញាធិការទុកក្នុង ព្រះសាសនានៃព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់អង្គមុនៗ សន្សំបុណ្យទុកក្នុង ភពនោះៗ ក្នុងកាលនៃព្រះពុទ្ធ អត្ថទស្សី លោកបានកើត ក្នុងត្រកូល​អ្នកមានទ្រព្យសម្បត្តិច្រើន កាលព្រះសាស្តាបរិនិព្វានទៅ លោកបានឧបដ្ឋាកភិក្ខុសង្ឃ ញ៉ាំងមហាទាន​ឱ្យប្រព្រឹត្តទៅ ។ ដោយបុញ្ញកម្មនោះ លោកបដិសន្ធិជាទេវតា និង មនុស្សទាំងឡាយ ក្នុងពុទ្ធុប្បាទកាលនេះ លោកកើតក្នុងផ្ទៃ របស់ប្អូនស្រីនៃព្រះសង្កិច្ចថេរៈ មានឈ្មោះថា អធិមុត្តៈ កាល​ចំរើនវ័យ​ហើយ ក៏បានបួសក្នុងសំណាក់ព្រះថេរៈដែលជា លោកអ៊ំ បំពេញវិបស្សនា​កម្មដ្ឋាន​ទាំងដែល​នៅជា​សាមណេរ ក៏បានជាព្រះអរហន្ត ។ លោកបានព្រះអរហត្តហើយ ញ៉ាំងកាលវេលាឱ្យកន្លង ទៅដោយ​សេចក្តីសុខ​ក្នុង​សមាបត្តិ ហើយមានព្រះបំណងនឹងឧបសម្បទាជាភិក្ខុ ក៏និមន្តទៅលា​ព្រះមាតា​ក្នុងរវាង​ផ្លូវ​បាន​​​ជួប​នឹងចោរ ៥០០នាក់ដែលកំពុងស្វែងរកសាច់ដើម្បីធ្វើពលីកម្មដល់ទេវតា ។ ពួកចោរបានចាប់លោកដោយមានបំណងថា នឹងធ្វើពលីបូជាទេវតា ។ អធិមុត្តៈ កាល​ត្រូវពួកចោរចាប់ ក៏មិនតក់ស្លុតខ្លាចអ្វីឡើយ មានព្រះភ័ក្ត្រស្រស់ថ្លាផូរផង់ ។ មេចោរ​បានឃើញ​ដូចនោះ ក៏កើតសេចក្តីអស្ចារ្យក្នុងចិត្ត​ដោយ មិនធ្លាប់មានមកអំពីមុនឡើយ ទើបពោលសរសើរដល់ព្រះ អធិមុត្តៈ ដូច្នេះថា ៖ ក្នុងកាលមុន យើងខ្ញុំទាំងឡាយសម្លាប់សត្វពួកណា ដើម្បីយ័ញ្ញ ឬ ដើម្បីប្លន់ទ្រព្យសម្បត្តិ ភ័យក៏កើតមានដល់ ពួកសត្វនោះឥតមានសេសសល់ឡើយ សត្វទាំងនោះរមែង ញាប់​ញ័រ​ផង សោកសៅផង ។ សេចក្តីភិតភ័យនៃលោក មិន មាន ទាំង​សម្បុរមុខ​លោកក៏ស្រស់​បស់ក្រៃ​ពេក ហេតុអ្វីក៏ លោកមិនខ្សឹកខ្សួល ព្រោះភ័យធំដែលមានសភាពយ៉ាងនេះ ។ ព្រះអធិមុត្តៈពោលថា ម្នាលមេចោរ សេចក្តីទុក្ខ ប្រព្រឹត្តទៅក្នុងចិត្ត​នៃបុគ្គល​អ្នកមិនមាន​សេចក្តី​អាឡោះអាល័យ មិនមានទេ បុគ្គលអ្នកមានសំយោជនៈអស់ហើយ បានកន្លងផុត នូវភ័យ​ទាំងពួង ។ កាលបើតណ្ហាជាគ្រឿងនាំសត្វលោកទៅកាន់ភពក្នុង បច្ចុប្បន្នអស់ហើយដោយហេតុណាមួយ ភ័យចំពោះសេចក្តី ស្លាប់ក៏មិនមានឡើយ ដូចការមិនមានភ័យក្នុងកិរិយាដាក់ចុះ នូវភារៈ​ចេញ​អំពី​ក្បាល។ ព្រហ្មចរិយធម៌អាត្មាបានសន្សំល្អហើយ ទាំងមគ្គ អាត្មា ក៏បានចំរើនល្អហើយ ភ័យចំពោះ​សេចក្តីស្លាប់​នៃអាត្មាមិនមាន ទេ ដូចការមិនមានភ័យក្នុងកិរិយាអស់ទៅនៃរោគទាំងឡាយ។ ព្រហ្មចរិយធម៌ អាត្មាបានសន្សំល្អហើយ ទាំងមគ្គ អាត្មា ក៏បានចំរើនល្អហើយ ភពទាំង​ឡាយ​ដែល​មិនមានសេចក្តីត្រេក អរ អាត្មាក៏បានឃើញហើយ ដូចបុគ្គលផឹកនូវថ្នាំពិសហើយ ខ្ជាក់​ចោល​ចេញវិញនូវថ្នាំពិសនោះ ។ បុគ្គលអ្នកដល់នូវត្រើយគឺ ព្រះនិព្វានមិនមានសេចក្តី ប្រកាន់មានសោឡសកិច្ច (កិច្ច ១៦) បានធ្វើហើយ​មិនមាន អាសវៈ រមែងជាអ្នកត្រេកអរក្នុងកិរិយាអស់ទៅនៃអាយុដូច បុគ្គល​រួចហើយ​ចាកការសម្លាប់ ។ បុគ្គលបានដល់នូវធម៌ដ៏ឧត្តម ជាអ្នកមិនត្រូវការក្នុង លោកទាំងអស់ រមែងមិន​សោកសៅ​ព្រោះសេចក្តីស្លាប់ ដូច បុគ្គលស្ទុះផុតចាកផ្ទះដែលត្រូវភ្លើងឆេះ ។ ការជួបជុំដោយសត្វ និង សង្ខារឯ​ណានីមួយក្តី ការ កើតមានក្នុងពួកសត្វឯណាក្តី ទាំងអស់នោះមិនមែនជាធំឡើយ ពាក្យនេះព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ អ្នកស្វែងរកនូវគុណដ៏ធំបានសំដែង ហើយ ។ បុគ្គលណាបានដឹងច្បាស់នូវព្រះពុទ្ធដីកាតាមដែល ព្រះពុទ្ធទ្រង់សំដែងហើយនោះ បុគ្គល​នោះមិន​ប្រកាន់នូវភព ណានីមួយឡើយ ដូចបុគ្គលមិនចាប់កាន់នូវដុំដែកដែលក្តៅ ក្រហមឆ្អិនឆ្អៅដូច្នោះដែរ ។ អាត្មាមិនមានសេចក្តីត្រិះរិះថា ខ្លួនអញបានមានហើយ ទេ អាត្មាមិនមានគិតថា ខ្លួនអញ​នឹងមាន​តទៅទេ ព្រោះថា សង្ខារទាំងឡាយទៀងតែវិនាសទៅវិញ ហេតុនោះសេចក្តីខ្សឹក ខ្សួល ក្នុងសង្ខារទាំងនោះដូច​ម្តេចកើត ។ ម្នាលមេចោរ បុគ្គលដែលឃើញច្បាស់តាមសេចក្តីពិត នូវការប្រជុំកើតឡើងនៃធម៌ដ៏បរិសុទ្ធ នឹងតំណនៃសង្ខារដ៏បរិសុទ្ធ ភ័យមិនមានឡើយ ។ បុគ្គលដែលឃើញច្បាស់ ដោយបញ្ញា នូវលោកប្រាកដ ស្មើដោយស្មៅ និងកំណាត់ឈើ ក្នុងកាលណា ក្នុងកាលនោះ បុគ្គលនោះ ក៏មិនបាននូវសេចក្តីប្រកាន់ថារបស់អញរមែងមិន សោកសៅថា របស់យើងវិនាសហើយ ។ អាត្មាធុញទ្រាន់នឹងសរីរៈ ជាអ្នកមិនត្រូវការដោយ ភព ព្រោះថា កាយនេះនឹងបែកធ្លាយទៅ ទាំងកាយដទៃទៀត ក៏នឹងមិនមានដែរ។ កិច្ចណាដោយសរីរៈមានដល់ពួកអ្នក ពួក អ្នក​ប្រាថ្នា​នូវកិច្ចណា ចូរធ្វើនូវកិច្ចនោះចុះ សេចក្តីទោមនស្សក្តី សេចក្តីស្រឡាញ់ក្តីនៃអាត្មា នឹង​មិន​មានក្នុងអំពើទាំងនោះ ព្រោះបច្ច័យនៃកិច្ចនោះ ។ ពួកចោរបានស្តាប់ពាក្យនៃព្រះ អធិមុត្តត្ថេរ នោះ ជាពាក្យ ចំឡែកអស្ចារ្យគួរឱ្យព្រឺរោម ហើយ​ក៏ទម្លាក់ចោល នូវគ្រឿងសស្ត្រាទាំងឡាយ បានពោលពាក្យនេះថា បពិត្រ លោកដ៏ចំរើន លោក​បានធ្វើតបោកម្មដូចម្តេច ឬអ្នកណាជា អាចារ្យរបស់លោក សេចក្តីមិនសោកសៅ លោក​បានព្រោះ អាស្រ័យពាក្យប្រដៅរបស់អ្នកណា ។ ព្រះថេរៈឆ្លើយថា ព្រះជិនស្រីព្រះអង្គជាសព្វញ្ញូទ្រង់ ឃើញនូវធម៌ទាំងពួង ជាសាស្តា​ប្រកប​ដោយ​ករុណា​ដ៏ធំ ទ្រង់ រក្សានូវសត្វលោកទាំងអស់ ជាអាចារ្យរបស់អាត្មា ។ ព្រះធម៌ នេះ ជា​ធម៌ដល់នូវកិរិយាអស់ទៅនៃកិលេស ជាធម៌ដ៏ប្រសើរ ព្រះជិនស្រីនោះ បានសំដែងហើយ សេចក្តីមិនសោកសៅដែល អាត្មាបាន ព្រោះអាស្រ័យនូវធម៌ជា ពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់ ព្រះជិនស្រីនោះ ។ ចោរទាំងឡាយបានស្តាប់នូវសុភាសិតនៃឥសី គឺព្រះ វាចារបស់ព្រះ អធិមុត្តត្ថេរ ហើយ ក៏ទម្លាក់​ចោលនូវគ្រឿង សស្ត្រាទាំងឡាយផង នូវអាវុធទាំងឡាយផង ពួកខ្លះក៏ វៀរចាក​ចោរកម្ម​នោះ ពួកខ្លះក៏ពេញចិត្តនឹងបព្វជ្ជា ។ ចោរ ទាំងនោះ​ក៏ចូលទៅបួស​ក្នុង​សាសនា​នៃ​ព្រះសុគត ចំរើននូវ ពោជ្ឈង្គ និងពលៈទាំងឡាយ ជាបណ្ឌិតមានចិត្តខ្ពស់ឡើង មានចិត្តល្អ មាន​ឥន្ទ្រិយចំរើនហើយ ក៏បានពាល់ត្រូវនូវនិព្វាន បទជាអសង្ខតធម៌ ។ ដោយសេចក្តីថា ព្រះ អធិមុត្តត្ថេរ ធ្វើពួកចោរឱ្យ អស់ចិត្តកំណាច ហើយ​ទុកពួកចោរ​ឱ្យនៅទី​នោះ​ឯង លោក ក៏និមន្តទៅរកមាតា ជំរាបលាមាតាហើយ ទើបត្រឡប់មក នាំចោរ​ទាំងនោះ​ទៅកាន់​សំណាក់ព្រះឧបជ្ឈាយ៍ ឱ្យបានបព្វជ្ជា ឧបសម្បទា ដោយអាស្រ័យកម្មដ្ឋាន មិនយូរ​ប៉ុន្មាន លោក ទាំងអស់នោះ ក៏តាំងនៅក្នុងព្រះអរហត្ត ។ ចប់អធិមុត្តត្ថេរគាថា ស្រង់ចាក សៀវភៅ ជំនួយសតិភាគទី៣ ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​

ការអប់រំចិត្ត ការទូន្មានចិត្ត ជាការងារសំខាន់ជាង គេទាំងអស់ ព្រោះសេចក្តី​ស្រឡាញ់ ឬ ស្អប់ គាប់ចិត្ត ឬទាស់ចិត្ត ការត្រេកអររំជើបរំជួល ឬការភ័យព្រួយ ៘ ទាំង​អស់​នេះ ព្រោះ​តែ​មាន​ចិត្ត ។ នៅក្នុងពេលណា ក៏មាន ចិត្តដែរ ហើយនៅក្នុងពេល​ណាក៏​អាចអប់រំចិត្តបានដែរ ទាំង ដែលជាចិត្ត​របស់ខ្លួនឯង ដោយមិនចាំបាច់ ខ្ចី ឬ សុំចិត្តអ្នកដទៃ ដើម្បី​យក​មក​អប់រំ​ទូន្មាន​ឡើយ ។

កំណើត​នៃ​សុរា​មាន​ក្នុង​លោក តើ​សុរា​នេះ​មាន​តាំង​ពី​ពេល​ណា​មក? ទើប​មាន​រហូត​មក​ដល់​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ យើង​គ្រប់​គ្នា​ត្រូវ​គិត​ថា​កម្លាំង​សុរា​នេះ​ខ្លាំង​យ៉ាង​ណា? នៅ​ពេល​ដែល​បុគ្គល​ណា​ម្នាក់​បាន​ផឹក​តើ​ផ្ដល់​គុណ​សម្បត្តិ​ឬ​គុណ​វិបត្តិ​យ៉ាង​ណា​ដែរ? ទោះ​បី​យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ​តាម​សាច់​រឿង​បាន​បញ្ជាក់​ថា​កាល​ណា​មនុស្ស​បាន​ផឹក​សុរា​ហើយ សុរា​នោះ​វា​នឹង​ផ្ដល់​ផល​មិន​ល្អ​ដល់​អ្នក​ផឹក​វិញ

បុណ្យផ្កា​ដែលធ្វើ​ដោយមាន​ផ្កា​ជាសក្ការៈ​នោះ​មាន​ពីរ​បែប​គឺ ១- បុណ្យ​ផ្កា​រុក្ខជាតិ និង​ផ្កាវារីជាតិ គឺ​គេ​បេះ​តែ​ផ្កា​ឈើ និង​ផ្កា​ឈូក​ថ្វាយ​ព្រះពុទ្ធ​រូប។ ២- បុណ្យ​ផ្កា​ប្រាក់ គឺ​គេ​សន្មត​ប្រាក់​ថា​ជា​ផ្កាបវារណា​ចំពោះ​ព្រះ​ដើម្បី​សាង​ថាវរ​វត្ថុ​អ្វី​មួយ។ ប្រទេស​កម្ពុជា​យើង​ សម័យ​បុរាណ​ពុទ្ធបរិស័ទ​ទាំង​ឡាយ​ទាំង​ព្រះរាជា​ទាំង​ប្រជារាស្ត្រ ទ្រង់​តែង​តែ​ប្រារព្ធ​ធ្វើ​បុណ្យ​រុក្ខជាតិ និង​ផ្កាវារីជាតិ​ដោយ​យក​ផ្កា​ចង​ក្រង​ហើយ ហែ​យក​ទៅ​ថ្វាយ​ព្រះពុទ្ធ​នៅ​ព្រះវិហារ​វត្ត​ណា​មួយ​ដែល​នៅ​ជិត។ ព្រះ​រាជា​តែង​ទ្រង់​ធ្វើ​នៅ​ខែវស្សា គឺ​នៅ​ថ្ងៃ១៥​កើត​ខែ​ស្រាពណ៍ដោយ​ទ្រង់​ស្ដេច​យាង​ទៅ​ក្រសាល​តាម​បឹង​តាម​ព្រះទីន័ង នាវា ទ្រង់​ព្រះរាជបញ្ជា​ឲ្យ​បេះ​ផ្កា​ឈូកស ឈូក​ក្រហម ព្រលិត លំចង់ ស្បង្ក័ជ យក​មក​ថ្វាយ​ព្រះក្នុង​ព្រះរាជ​មន្ទីរ​ហើយ​ទ្រង់​ចាត់​ឲ្យ​ហែហម​ដោយ​ក្បួន​ហែដ៏​មហោឡារិក យក​ទៅ​ថ្វាយ​ព្រះពុទ្ធរូប​គ្រប់​វត្តអារាម ដែល​នៅ​ជិត​ព្រះបរមរាជវាំង។ តែ​សព្វ​ថ្ងៃ​ដោយ​គេ​យល់​ថា វត្ត​អារាម​នីមួយៗ​តែង​កសាង​ទីសេនាសនៈ ដូច្នេះ​ទើប​និយម​យក​លុយ​មក​ចង​ក្រង​ជា​ផ្កា រួច​បាន​វេរប្រគេន​ដល់​ព្រះសង្ឃ ហើយ​បុណ្យ​ផ្កា​ប្រាក់​នេះ​គេ​ទុក​ថា ជា​បុណ្យ​ធំ​មួយ​ព្រះ​គេ​បាន​រួម​បច្ច័យ​ កសាង​ថា​វរវត្ថុ​ផ្សេងៗ ទាំង​ខាង​ពុទ្ធចក្រ និង​អាណាចក្រ​អាច​ធ្វើ​ជា​ប្រយោជន៍​ដ៏​ធំធេង​សម្រាប់​ធ្វើ​ជាទី​សេនាសនៈ​ផ្សេងៗ​បាន​ឈ្មោះ​ថា​ធ្វើ​ឲ្យ​សាសនា​រុង​រឿង​តទៅទៀត​ផង។ រឿង​ព្រះបុទុមត្ថេរ (គម្ពីរ​បាលី​ព្រះវិន័យ) ត្រង់​ភេសជ្ជករណា​ទិវិនិច្ឆ័យកថា ចែង​ពី​ប្រភព​នៃ​បុណ្យ​ផ្កា​បាន​ឮ​ថា​ព្រះ មហាបទុមត្ថេរ នៅ​លង្កា​ទ្វីប​កាល​ដែល​រោគ​កើត​ឡើង​ដល់​ព្រះរាជទេពី នៃ​ព្រះមហាក្សត្រ ដែល​ស្និទ្ធស្នាល​នឹង​ព្រះអង្គ ព្រះរាជា​ទ្រង់​ចាត់​ឲ្យ​ស្ត្រី​បម្រើ​ម្នាក់​មក​សួរ​ថ្នាំ​លោក ដោយ​សារ​លោក​ជា​អ្នក​កាន់​វិន័យ​ត្រឹម​ត្រូវ​មិន​ប្រាប់​ថា​ចេះ ឬ​មិន​ចេះ​ទេ​លោក​ធ្វើ​ជា​បែរ​ទៅ​សួរ​ពួក​ភិក្ខុ​ថា ម្នាល​អាវុសោ កាល​ដែល​រោគ​ដូច្នេះ​កើត​ឡើង​ដល់​ភិក្ខុ​គេ​ផ្សំ​ថ្នាំ​នេះ​មួយៗ។ ស្ត្រី​បម្រើ​បាន​ឮក៏​នាំ​ដំណឹង​នោះ​ទៅ​ទូល​ព្រះ​រាជា ព្រះរាជាបាន​ជ្រាប​ក៏​ចាត់​ការ​ឲ្យ​ព្យាបាល​រោគ​នោះ​ដោយ​ប្រើ​ថ្នាំ​ដូច្នោះ​ក៏​បាន​ជា​សះ​ស្បើយ​ទៅ។ កាល​ជា​សះ​ស្បើយ​ហើយ​ព្រះរាជា​ទ្រង់​យក​ចីវរ​១​ត្រៃ និង​រូបិយវត្ថុ៣០០​កហាបណៈ ដាក់​ក្នុងប្រអប់​១​ទៅ​តម្កល់​ទុក​ជិត​ព្រះបាទា​ព្រះមហាបទុមត្ថេរ ហើយ​បវារណាថា ភន្តេ បុប្ផ បូជំ ករោថ បពិត្រ​ព្រះករុណា​ម្ចាស់​ដ៏​ចម្រើន! ផ្កា​ទាំង​អស់​សូម​ព្រះករុណា​ម្ចាស់​ចាត់​ចែង​ផ្កា​បូជា​ព្រះពុទ្ធ​រូប​ចុះ។ ព្រះមហាបទុមត្ថេរ​ទទួល​ដោយ​តុណ្ហីភាព​ហើយគិតថា រូបិយវត្ថុ​មួយ​ចំណែក​នេះ ជា​ចំណែក​អាចារ្យ លុះ​គិត​ហើយ​ក៏​ឲ្យ​អាចារ្យ​នោះ​ទទួល​យក ចំណែក​នោះ​ដោយ​កប្បិយ​វោហារ​សល់​ពីរ​នោះ​លោក​ចាត់​ចែង​បូជា​ព្រះពុទ្ធរូប។ សម័យ​បុរាណ​ប្រហែល​ជា​ពុទ្ធសាសនិក​ជន​យក​តម្រាប់​តាម​រឿង​នេះ​ហើយ បាន​ជា​គេ​ធ្វើ​បុណ្យ​ផ្កា​រុក្ខជាតិ និង​ផ្កា​ប្រាក់ ជា​ពុទ្ធបូជារួម​ជា​មួយ​គ្នា​ជាប់​ជា​ប្រពៃណី​នៅក្នុង​ព្រះពុទ្ធសាសនា​ហើយ​សម័យតៗ​មក​មាន​អ្នក​មាន​សទ្ធា​ជ្រះថ្លា​ដែល​ត្រូវការ​កសាង​ថា​វរវត្ថុ​ផ្សេងៗ មាន​កុដិ ព្រះវិហារ សាលាបុណ្យ សាលារៀន ស្ពាន ស្រះ​ជាដើម​ជា​របស់​ត្រូវ​ចាយ​វាយ​ប្រាក់​ច្រើន​តែ​បើ​គេ​មាន​ធនធាន​តិច​មិន​អាច​សាង​ម្នាក់​ឯង​បាន​ក៏​ផ្ដើម​ធ្វើ​ជា​បុណ្យ​ផ្កា​ឡើង រួច​រៃអង្គាស​ញាតិមិត្ត​ឲ្យ​ចូល​ប្រាក់​ជួយ​កសាង​ថាវរវត្ថុ​នោះ​តាម​កម្លាំង​សទ្ធា។ តែ​តាម​ទម្លាប់​ស្រុក​ខ្មែរ​នា​សម័យ​បច្ចុប្បន្ន ទោះ​បី​មាន​ធនធាន​ច្រើន ដែល​អាច​កសាង​ម្នាក់​ឯង​បាន​ក៏​ដោយតែ​មុន​នឹង​ធ្វើ​បុណ្យ​ផ្កា​គេ​ផ្សាយ​ដំណឹង​បុណ្យ​នោះ​ដល់ញាតិ​មិត្ត​ជិតឆ្ងាយ​ឲ្យ​ជួយ​ឧបត្ថម្ភ​គ្នា​ផង។ ជន​អ្នក​មាន​សទ្ធា​ជឿ​ជាក់​មុតមាំ​ខ្លាំង​ក្លា​ប្រកប​ដោយ​អសង្ខារិក​ជ្រះថ្លា​ក៏​តែង​ជួយ​ចូល​រួម​កុសល​ជាច្រើន ទើប​បាន​កំណត់​បុណ្យ​នេះ​ទៅ។ ដក​ស្រង់​ចេញ​ពី​សៀវភៅ ចំណេះ​ដឹង​នានា​ក្នុង​ពុទ្ធសាសនា​ខ្មែរ ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​

សម្ផប្បលាបវាទ (អំពី អភិជ្ឈា) ឯសម្ផប្បលាបវាទនោះ បាន​ខាង​ពាក្យ​ដែល​និយាយ​ឡេះឡោះ ឬ​ពាក្យ​ដែល​រោយរាយ ឥត​ប្រយោជន៍​ខ្លួន​និង​អ្នក​ដទៃ ដូច​និយាយ​រឿង​ចំពូក​ខ្លះ លោក​លើករឿង​នាង​នាង​សិតា​ជាដើម ថា​ជារឿង​រោយរាយ​មិន​មាន​ប្រយោជន៍។ ក្នុង​ន័យ​ខ្លះ​លោក​ឃាត់​អ្នក​ប្រតិបត្តិ​ធម៌​មិន​ឲ្យ​និយាយ​ពាក្យ​តិរច្ឆានកថា ៣២ យ៉ាង មាន​រាជកថា និងមហាមត្តថាជាដើម

សម្ផប្បលាបវាទ (អំពី មិច្ឆាទិដ្ឋិ) ឯសម្ផប្បលាបវាទនោះ បាន​ខាង​ពាក្យ​ដែល​និយាយ​ឡេះឡោះ ឬ​ពាក្យ​ដែល​រោយរាយ ឥត​ប្រយោជន៍​ខ្លួន​និង​អ្នក​ដទៃ ដូច​និយាយ​រឿង​ចំពូក​ខ្លះ លោក​លើករឿង​នាង​នាង​សិតា​ជាដើម ថា​ជារឿង​រោយរាយ​មិន​មាន​ប្រយោជន៍។ ក្នុង​ន័យ​ខ្លះ​លោក​ឃាត់​អ្នក​ប្រតិបត្តិ​ធម៌​មិន​ឲ្យ​និយាយ​ពាក្យ​តិរច្ឆានកថា ៣២ យ៉ាង មាន​រាជកថា និងមហាមត្តថាជាដើម

បុណ្យ​កតញ្ញូកតវេទី ពិធីនេះភាគច្រើន​គេ​និយម​ធ្វើ​ត្រឹម​តែ​មួយ​យប់ និង​មួយ​ព្រឹក​ប៉ុណ្ណោះ​ដោយ​មាន​ការ​និមន្ត​ព្រះសង្ឃ​យ៉ាង​តិច​៤​អង្គ​ឡើង​ទៅ។ អត្ថន័យ​ដែល​ធ្វើ​គឺ​ដើម្បី​គោរព​ចំពោះ​លោក​អ្នក​ជា មាតា​បិតា ជីដូន​ជីតា និង​សូម​ពរជ័យ​ពី​លោក​មាន​គុណ​ទាំង​ឡាយ។ របៀប​ធ្វើ​គេ​ពិភាក្សា​ជា​មួយ​បងប្អូន សុំ​ការ​ឯកភាព តាម​លទ្ធភាព អ្នក​មាន​ធូរធារ ក្រ និង មធ្យម ដើម្បី​ទិញ​សាដក និង​វត្ថុ​