មិន​​បម្រើ​តណ្ហា ការ​តាម​ចិត្ត​ចង់​របស់​ខ្លួន​ឯង ទៅ​តាម​ដែល​ចិត្ត​មិន​បាន​សិក្សា​ មិន​បាន​អប់​រំ គឺ​ជា​មូល​ហេតុ​ដ៏​ចម្បង​នៃ​ការ​​ចាញ់​ខ្លួន​ឯង ។ ឯ​រី​ការ​ប្រ​ឆាំង​ជំទាស់​នឹង​ចិត្ត​របស់​ខ្លួន​ឲ្យ​ដំណើរ​ជីវិត​ឋិត​នៅ​ក្នុង​ផ្លូវ​ដែល​ព្រះធម៌​បាន​កំណត់​ឲ្យ​តែ​ប៉ុណ្ណោះ ​មាន​គោល​ធម៌​សម្រាប់​កសាង​ខ្លួន​ច្បាស់​លាស់​និង​មាន​ទិស​ដៅ នេះគឺ​ជា​មូល​ហេតុ​ដ៏​សំខាន់​នៃ​ការ​ឈ្នះ​ខ្លួនឯង ។ ធម្ម​ជាតិ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​តាម​ច្បាប់​របស់​ធ្ម​ជាតិ

ស្តី​អំពី​ សេចក្តី​ផូរ​ផង់​នៃ​ព្រះ​និព្វាន ​(ស្រង់​ចាក សំយុត្ត​និកាយ បិ​ដក​លេខ ៣៧ ទំព័រ​ ២១២) បណ្តា​មនុស្ស​ទាំង​ឡាយ ជន​ទាំង​ឡាយ​ឯ​ណា ដល់​នូវ​ត្រើយ​គឺ​ព្រះ​និព្វាន ជន​ទាំង​ឡាយ​នោះ មាន​តិច​តួច​ទេ សត្វ​ក្រៅ​អំពី​នេះ សរ​សៀរ​ទៅ​តាម​ត្រើយ គឺ​វដ្តៈ ។ ពួក​ជន​ណា​​ប្រព្រឹត្ត​តាម​ធម៌​ក្នុង​ធម៌ ដែល​ព្រះ​តថាគត​សម្តែង​ប្រាប់​​ប្រ​ពៃ​ហើយ ពួក​ជន​នោះ​នឹង​ឆ្លង​ផុត​ទី​កន្លែង​របស់​មច្ចុ ដែល​គេ​ឆ្លង​ដោយ​លំបាក​ពេក

កុលបលិពោធ ត្រកូល​របស់​ញាតិ​ក្ដី ត្រកូល​របស់​ឧបដ្ឋាកក្ដី ឈ្មោះ​ថា​ត្រកូល។ ពិតមែន សម្រាប់ភិក្ខុ​រូប​ខ្លះ​អ្នក​ច្រឡូក​ច្រឡំ (​ជាមួយ​មនុស្ស​ក្នុង​ត្រកូល ស្និទ្ធស្នាល​ពាក់ព័ន្ធ​) ដោយ​ន័យ​ថា កាល​គេ​បាន​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​សុខ​ក៏​សុខ​ផង ដូច្នេះជាដើម សូម្បី​ត្រកូល​ឧបដ្ឋាក ក៏​ជា​បលិពោធបាន (នឹងពោល​ទៅថ្វី​ដល់​ត្រកូល​ញាតិ) ភិក្ខុ (ដូច) នោះ នឹងលះ​បង់​មនុស្ស​ក្នុងត្រកូល​ទៅ​សូម្បី​តែវិហារ​ជិត​ស្រុក

សេចក្ដីចម្រើន​ព្រោះការ​សេពគប់​មិត្តល្អ ព្រះមានព្រះភាគអង្គ​ណា ជា​ព្រះសយម្ភូ ឥត​មាន​គ្រូ​អាចារ្យ បាន​ត្រាស់​ដឹង​សច្ចធម៌​ដោយ​ព្រះអង្គ​ឯង ក្នុង​ធម៌​ទាំង​ឡាយ​ដែល​មិន​ធ្លាប់ឮ​ក្នុង​កាល​មុន​ផង ក្នុង​ធម៌​ទាំង​ឡាយ​ដែល​មិន​ធ្លាប់​ឮ​ក្នុង​កាល​មុន​ផង ទ្រង់​ដល់​នូវ​សព្វញ្ញុតញ្ញាណ ក្នុង​សច្ចៈ​នោះ​ផង ទ្រង់​ដល់​នូវ​ភាវៈ​ស្ទាត់​ក្នុង​ពលៈ​ទាំង​ឡាយ​ផង ព្រះមានព្រះភាគ​អង្គ​នោះ ឈ្មោះ​ថា ពុទ្ធ។

តម្លៃ​ជីវិត ការ​ស្រលាញ់​ជាប់​ចិត្ត​ទៅ​លើ​ជីវិត​ដូច្នេះ​ហើយ ទើប​ឲ្យតម្លៃ​ថា​ជីវិត​ថ្លៃ​ជាង​វត្ថុ​អ្វីៗ​ទាំង​អស់​ក្នុង​លោក​នេះ ព្រោះ​យើង​អាច​សង្កេត​ឃើញ​ថា មនុស្ស​ក្ដី សត្វ​ក្ដី តែង​តែ​ព្យាយាម​ខំប្រឹង​រក្សា​ការពារ​ជីវិត ទៅ​តាម​សមត្ថភាព​និង​សញ្ជាតិញ្ញាណ​របស់​ខ្លួន។ ទោះ​បី​ជា​ដឹង​ថា​ជីវិត​នេះ ត្រូវ​ធន់​ទ្រាំ​តស៊ូ​ប្រឈម​ជា​មួយ​នឹង​ច្បាប់ធម្មជាតិ គឺ​ការ​ស្រេកឃ្លាន កង្វះខាត ស្រលាញ់​ស្អប់ សើច​យំ​ទ្រាំ​នឹង​សេចក្ដី​ទុក្ខ​លំបាក

សេចក្តី​ពិត​មាន​រស​ឆ្ងាញ់​លើស​អស់​រស​ទាំង​ពួង កូន​ចូរ​ចាំ​ទុក​ថាៈ សេចក្តី​ទុក្ខ​នោះ​ឯង វា​ខ្លាច​ស្នាម​ញញឹម​ណាស់​ គ្រាន់​តែ​កូន​ញញឹម​តែ​បន្តិច​ប៉ុណ្ណោះ សេចក្តី​ទុក្ខ​ក៏​គេច​ខ្លួន​បាត់​ទៅ​ហើយ ។ តើ​កូន​ដឹង​ទេ​ថាៈ សេចក្តី​ទុក្ខ​នោះ​វា​ចូល​ចិត្ត​អ្វី? គឺ​សេចក្តី​ទុក្ខ​ចូល​ចិត្ត​មនុស្ស​ណា ដែល​សម្លឹង​មើល​លោក​នេះ​ក្នុង​ផ្នែក​អាក្រក់ ដូច្នេះ​កូន​ត្រូវ​ចេះ​សម្លឹង​មើល​លោក​នេះ​ក្នុង​ផ្នែក​ល្អ

នាវា​ព្រះធម៌ នាវាបួនប្រការ ផ្ទុកសត្តាឆ្ពោះដល់ត្រើយ កុំស្ងៀមយឺតយូឡើយ ត្រៀមឲ្យហើយទាំងយប់ថ្ងៃ។ ទីមួយមានសទ្ធា តាំងចិន្ដានិងស្មារតី មិនជឿទៅលើអ្វី ឆ្នៃឲ្យឃ្លាតចាកកម្មផល។ ទីពីមានវិរិយៈ

ការ​ស្រលាញ់​ខ្លួន​ស្ងួន​ជីវិត ត្រឹម​តែ​គិត​ការពារ ថែរក្សា​ទំនុក​បម្រុង​ព្យាយាម​រក​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ចំណេះ​វិជ្ជា លាភ​ យស សុខ សរសើរ អំណាច​តំណែង​នាទី មក​បំប៉ន​បំពេញ​ចំណូល​ចំណង់​របស់​ខ្លួន​ត្រឹម​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​ឃើញ​ថាការ​សប្បាយ​ណាស់​ទៅ​ហើយដោយ​មិន​ចាំ​បាច់​គិត​ខ្វល់​អំពល់​ចិត្ត​អ្វី អំពី​អ្នក​ដទៃ​សោះ​ ម្ល៉ោះ​ហើយ​ក៏​ខំ​ព្យាយាម​បម្រើ​ទៅ​តាម​តណ្ហា ការ​យល់​ឃើញ​របស់​ខ្លួន​ ទោះ​បី​កិច្ច​ការ​នាទី​ខ្លួន ត្រូវ​ប៉ះពាល់​បៀតបៀន​សង្កត់​សង្កិន​ដល់​សិទ្ធិ​សេរីភាព​ផល​ប្រយោជន៍ ធ្វើ​ឲ្យ​អ្នក​ដទៃ​ទទួល​នូវ​ក្ដី​ទុក្ខ​ពិបាកវេទនា​យ៉ាង​ណា ក៏​មិន​ខ្ចី​អើពើ​យក​ភ្នែក​មើល ឬ​មាន​ចិត្ត​អាណិត​អាសូរ សូម្បី​តែ​បន្តិច​បន្តួច​ក៏​ទេ​ដែរ។ ទាំង​នេះ​ឈ្មោះ​ថា​ជា​អ្នក​ស្រលាញ់​ខ្លួន​ស្ងួន​ជីវិត​ ពិត​ដែរ​ឬ​ទេ?។ សូម​កុំ​បោះ​បង់​ខ្លួន​ចោល​សោះ​ឡើយ ជីវិត​មាន​តិច​ណាស់​កាល​វេលា​ទំពារ​ស៊ី​អាយុ​ឲ្យ​អស់​ទៅ​រាល់ៗ​ខណៈ សូម​កុំ​យក​ជីវិត​ទៅ​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​អាក្រក់​លាមក សូម​កុំ​ឈ្លក់​វង្វេង​ដោយ​អំណាច​តណ្ហា​អវិជ្ជា។ជីវិត​មនុស្ស​បាន​មក​ដោយ​កម្រ​ពេក​ណាស់ បាន​មក​ដោយបុណ្យ​ចាស់​ដែល​ខំបំពេញ​មក​ពី​អតីត​ជាតិ ជីវិត​បច្ចុប្បន្ន​ដែល​ឋិន​នៅ​បាន ឈ្មោះ​ថា​កំពុង​ទទួល​ទាន​អាហារ​ចាស់ (បុណ្យ​ចាស់) ដូច្នេះ​សូម​កុំ​យក​ជីវិត​នេះ ទៅ​បម្រើ​ប្រើ​ប្រាស់​ក្នុង​អំពើ​បាប​កម្ម​ឲ្យ​សោះ បើ​ពុំ​នោះ​សោត​ទេ​នឹង​ឈ្មោះ​ថា​ជា​អ្នក​បំផ្លាញ់​ខ្លួន បោះ​បង់ខ្លួន​ចោល​ដោយ​ឥត​មាន​ស្ដាយ​ស្រណោះ ព្រោះ​តែ​អំពើ​បាប អាច​ប្ដូរ​អត្តភាព​ពី​មនុស្ស ឲ្យ​ធ្លាក់​ចុះ​កាន់​អបាយ។ អបាយ​ជា​កន្លែង​ហាយនៈ មាន​តែ​សេចក្ដី​វិនាស ប្រាសសេចក្ដីសុខ​ ឥត​មាន​នុយ​គឺ​កាមគុណ មិន​អាចបណ្ដុះ​បុណ្យ​កុសល​បាន មាន​តែ​ទុក្ខ​ធរមាន និង​ការ​ស្រេកឃ្លាន​ខ្វះ​ខាត​តែ​ប៉ុណ្ណោះ។ជីវិត​មនុស្ស​ពិត​ជា​មាន​តម្លៃ​ ត្រង់​ដែល​ជីវិត​មាន​កម្រៃ​គឺ​បុណ្យ បុណ្យ​ជា​ធនទ្រព្យ​ជាប់​មក​ជា​មួយ​ជីវិត​ អ្នក​មាន​ទ្រព្យ​មិន​គប្បី​យក​ទៅ​បម្រើ​សេចក្ដី​សប្បាយ ត្រេក​ត្រអាល​ភ្លើតភ្លើន រហូត​ដល់​ភ្លេច​ស្មារតី អស់​គ្មាន​សល់​អ្វី​បន្តិចបន្តួច​នោះ​ទេ ត្រូវ​ព្យាយាម​ធ្វើ​ជំនួញ ជួញ​យក​ចំនេញ​បំពេញ សម្រាប់​ជា​កម្រៃ​សម​តាម​ពាក្យ​ថា ជីវិត​ពិត​មាន​តម្លៃ។ ជីវិត​ក្នុង​ឋាន​មនុស្ស ជា​ឋាន​កណ្ដាល ខាង​ក្រោម​ពិត​ជា​មាន​ជ្រោះ ងាក​ទៅខាង​ខ្ពស់​មាន​ឋាន​ទេវតា ទេវតា​មនុស្ស​នរក​ពិត​ជា​នៅ​ជិត​ជាប់​គ្នា​បង្កើយ មិន​បាន​នៅ​ឆ្ងាយ​ពី​គ្នា​សោះ​ឡើយ។តាម​ពុទ្ធ​ដីកា​ ក្នុង​ អាទិត្តបរិយាយសូត្ត ព្រះ​សាស្ដាសម្មាសម្ពុទ្ធ​ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​ត្រាស់​សម្ដែង​ថា លោក​គឺ​ភ្នែក, ត្រចៀក, ច្រមុះ, អណ្ដាត, កាយ, ចិត្ត នេះ​ហើយ​ដែល​សាង​នរក សាង​ទេវតា។ ពេល​ណា​លោក​ទាំង​ប្រាំមួយ​នេះ ប្រកប​ដោយ​ភ្លើង​មាន​កម្ដៅ គឺ​ប្រកប​ដោយ រាគគ្គិ, ទោសគ្គិ, មោហគ្គិ ឋាន​នរក​ក៏​ប្រាកដ​មក​ក្នុង​នោះ។ ពេល​ណា​លោក​ទាំង​ប្រាំមួយ​នេះ រលត់​អស់​ចំហាយ​កម្ដៅ ចំហាយ​ត្រជាក់​កើត​ឡើង ពេល​នោះ​ឋាន​ទេវតា ក៏​កើត​មាន​ព្រម​ជា​មួយ​គ្នា​ដែរ។ ដូច្នេះ​ត្រូវ​តែ​មាន​ស្មារតី យល់​ថ្ងៃ​ត្រូវ​កុំ​បី​ធ្វេស​ប្រហែស​បណ្ដោយ​ឲ្យ​ជីវិត​នេះ​របូត​ធ្លាក់​ទៅ​កាន់​ជ្រោះ​សោះ​ឡើយ ត្រូវ​ព្យាយាម​រក​កម្រៃ​ផ្ដល់ឲ្យ​តម្លៃ​ទៅ​លើ​ជីវិតពិត គឺ​ខំ​សន្សំ​បុណ្យ​ជា​ ធន ទ្រព្យ ជាប់​បន្ត​សម្រាប់​ខ្លួន​ក្នុង​ការ​ធ្វើដំណើរ ឆ្លង​កាត់​អន្លង់​កាត់​ជ្រោះ ទើប​ឈ្មោះ​ថា​អ្នក​ស្រលាញ់​ខ្លួន មិន​បាន​បោះ​បង់​ខ្លួន​ចោល​ឡើយ។ ដក​ស្រង់​ចេញ​ពី​សៀវភៅ ជីវិតកថា ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ

អំពី​ការងារ​ចាយ​វាយ​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ដែល​បាន​មក​អំពី​ការងារ​ប្រាសចាក​ទោស មនុស្ស​យើង​មិន​ត្រូវ​ធ្វេស​ប្រហែស​ឡើយ មិន​មែន​មិន​ឲ្យ​អស់​ទេ ប៉ុន្តែ​ត្រូវ​អស់ក្នុងហេតុ​ដែលគួរ ហើយ​ចាំ​បាច់​ត្រូវ​តេ​ឲ្យ​អស់​ទៀត​ផង ហេតុ​ដែល​គួរ​មាន​ ៤ ប្រការ​គឺៈ ១- ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ខ្លួន​ឯង ចិញ្ចឹម​ជីវិត​មាតា​បិតា បុត្រ​ភរិយា​ ទាសកម្មករ អ្នក​ដែល​មក​អាស្រ័យ​ជា​មួយ​និង​ញាតិមិត្ត