images/articles/1786/Untitled-1-Recovered.jpg
រាគៈ ទោសៈ មោហៈ
ផ្សាយ : ១១ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣
រាគៈ ទោសៈ មោហៈ
អធិប្បាយអំពើភ្លើងកិលេស
ដូចម្ដេចហៅថា ភ្លើងកិលេស?
រាគៈ (សេចក្ដីត្រេកត្រអាលក្នុងកាមគុណ);
ទោសៈ (សេចក្ដីប្រទូស្ដដល់សត្វនិងសង្ខារ);
មោហៈ (សេចក្ដីវង្វេង មិនដឹងតាមពិតរបស់សង្ខារ)។
អកុសលធម៌ ៣ យ៉ាងនេះ ជាដើមលោកហៅថា ភ្លើងកិលេស, ព្រោះជារបស់ដុតសត្វឲ្យក្ដៅដូចភ្លើង; កិលេសនេះកាលបើកើតឡើងក្នុងសន្ដាននៃសត្វឯណាហើយ
images/articles/1787/Untitled-1-Recovered.jpg
គុណតម្លៃពិតរបស់វត្ថុ
ផ្សាយ : ១១ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣
គុណតម្លៃពិតរបស់វត្ថុ
-សួរៈ ក្នុងបច្ចុប្បន្ន សម្ភាៈផ្សេងៗ ដូចជាទូរទស្សន័ វិទ្យុ ជាដើម ចូលមកជួយជំរុញសេចក្ដីត្រូវការផ្នែកខាងវត្ថុ សម្ភារៈ។ ដូច្នេះ ទើបត្រូវត្រឡប់មកកាន់គោលការណ៍ខាងដើមវិញ ដែលថាគួរមើលដើម្បីសិក្សានោះ តើយ៉ាងណា?
-ឆ្លើយៈ ពិតមែនហើយ គោលរបស់សីលបានបញ្ជាក់ប្រាប់ហើយថា គួរប្រើភ្នែកមើល ប្រើត្រចៀកស្ដាប់។ តើមើលដើម្បីអ្វី៕ យើងមានទូរទស្សន៍ដើម្បីអ្វី?។
images/articles/1792/Untitled-1-Recovered.jpg
ការឆ្លាតក្នុងពិធីបដិបត្តិ
ផ្សាយ : ១១ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣
ការឆ្លាតក្នុងពិធីបដិបត្តិ
-ក្នុងការបម្រើបដិបត្តិ យើងបានព្យាយាមអង្វររកលោកតែលោកប្រាប់ថា ហេតុដូចម្ដេចបានជាមិនឲ្យលោកធ្វើអ្វីតាមចិត្តរបស់លោក ចេះតែចង់ធ្វើយ៉ាងនេះ ធ្វើយ៉ាងនោះ។ ពេលខ្លះ ធ្វើឲ្យមានទំនាស់ជាមួយនឹងលោក ធ្វើឲ្យខូចអារម្មណ៍។ តែបើព្រមតាមចិត្តគាត់ ហើយគាត់បដិបត្តិពុំសមគួរ ដូចជា លោកទទួលទានអាហារដែលប៉ះពាល់ដល់សុខភាព ហើយខ្ញុំចង់ឲ្យគាត់ជៀសវាងព្រោះថា
images/articles/1793/Untitled-1-Recovered.jpg
ជីវិតដែលមិនត្រូវប្រមាទ
ផ្សាយ : ១១ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣
ជីវិតដែលមិនត្រូវប្រមាទ
-សួរៈ ការនឹកដល់សេចក្ដីស្លាប់របស់បុគ្គលជាទីស្រឡាញ់ដូចជា មាតា បិតា នឹងបានមកជាមរណានុស្សតិតទៅ កូនចៅ ត្រូវធ្វើយ៉ាងណាក្នុងដំណើរជីវិត?
-ឆ្លើយៈ មានច្រើនផ្លូវ ប្រការដំបូងជាគោលទូទៅ មិនចំពោះ តែមាតា បិតា។ តែសម្រាប់មាតា បិតា ធ្វើឲ្យរំជួលចិត្តយ៉ាងខ្លាំង ព្រោះធ្លាប់ប្រសព្ធជិតដិត។ គោលសំខាន់គឺមិនត្រូវប្រមាទគ្រប់ជីវិត
images/articles/1770/textd-1efe34t3wergergesrg34.png
សេចក្តីពោលអំពីខ្លួនជាទីពឹងរបស់ខ្លួន
ផ្សាយ : ១១ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣
ពាក្យថាខ្លួនក្នុងទីនេះ ប្រែចេញពី អត្តា និងអត្តនោ ។ អត្តា និងអត្តនោ នេះមកពីសព្ទដើមថា អត្តៈ ដូចគ្នា ។ ពាក្យថា អត្តៈ នេះជាភាសាបាលី ស្របគ្នានឹងភាសាសំស្រ្កឹតថា អាត្ម័ន ។ អត្តៈ ឬ អាត្ម័ន នេះប្រែជាភាសាខ្មែរបាន៤យ៉ាងគឺ ប្រែថា ចិត្ត១ កាយ១ សភាព (កុសលធម៌) ១ បរមអត្តឬវិញ្ញាណដ៏ពិសេស១ ។
អានបន្ត៖ (មើលមិនឃើញចុចទីនេះ)
images/articles/1771/textd-1dfgvgert45t3ergerf.png
តម្លៃនៃព្រះពុទ្ធសាសនា
ផ្សាយ : ១១ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣
ព្រះពុទ្ធសាសនា មានឡើងដំបូងនៅក្នុងមជ្ឈិមប្រទេស គឺប្រទេសឥណ្ឌាសម័យសព្វថ្ងៃនេះ ។ នៅក្នុងមជ្ឈិមប្រទេសទាំងមូល កាលដែលមិនទាន់មានព្រះពុទ្ធសាសនានៅឡើយ មនុស្សទាំងអស់តែងនាំគ្នាប្រព្រឹត្តប្រតិបត្តិតាមលទ្ធិសាសនាព្រាហ្មណ៍ខ្លះ តាមលទ្ធិសាសនាឯទៀតខ្លះ ដែលជាផ្លូវប្រតិបត្តិតឹងពេកក៏មាន ធូរពេកក៏មាន... អានបន្ត៖ (មើលមិនឃើញចុចទីនេះ)
images/articles/1772/textd-15585385.png
ការបរិយាយអំពីទាន
ផ្សាយ : ១១ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣
ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធនៃយើង ទ្រង់បានជ្រាបច្បាស់នូវអនុភាពនៃព្រហ្មវិហារធម៌ គឺមេត្តា ករុណា.. ដោយអំណាចនៃវិមោក្ខ មានសុភបរមវិមោក្ខជាដើម ជាគ្រឿងបំពេញនូវកល្យាណធម៌ទាំងពួងមានទានបារមីជាដើម ទ្រង់ខំបំពេញអស់កាល៤អសង្ខេយ្យ ១សែនកប្ប ចាប់ដើមតាំងពីព្រះអង្គ កាលដែលកើតជាព្រហ្មណ៍ម្នាក់ឈ្មោះ សុមេធព្រាហ្មណ៍ ជាអ្នកមានទ្រព្យសម្បត្តិច្រើន
images/articles/1773/textd-1sdfsdfw43.png
ប្រយោជន៍នៃព្រះពុទ្ធសាសនា
ផ្សាយ : ១១ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣
សាសនាទាំងអស់ក្នុងសកលលោកសុទ្ធតែមានបញ្ញាតិ មានទ្រឹស្តី មានអត្តបទ សម្រាប់ដឹកនាំប្រដៅមនុស្ស ដើម្បីប្រយោជន៍ឲ្យគ្រាន់តែមនុស្សជឿជាប់ចិត្តបាក់ផ្នត់ ទៅជាទំលៀមទំលាប់ដោយឥតហេតុផលក៏មាន ប្រដៅមនុស្សឲ្យមានសីលធម៌ក៏មាន ។
ប៉ុន្តែក្នុងទីនេះ យើងអ្នកនិពន្ធមិនមានបំណងអធិប្បាយអំពីប្រយោជន៍របស់សាសនាដទៃទេ
images/articles/1774/textd-dhgsdthr54.png
សេចក្តីព្រមព្រៀងនៃពួកក្រុមនាំមកនូវសេចក្តីសុខ
ផ្សាយ : ១១ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣
សុខា សង្ឃស្ស សាមគ្គី (សេចក្តីព្រមព្រៀងនៃពួកឲ្យកើតសុខ) សាមគ្គីបានដល់សេចក្តីព្រមព្រៀង ។ កាលពិចារណាមើលពួកសត្វនិងវត្ថុទាំងពួង ដែលប្រព្រឹត្តទៅក្នុងលោកនេះ គួរកើតអស្ចារ្យពន់ពេក ព្រោះសម្លឹងឃើញដល់ការប្រុងផ្គុំចូលគ្នាជាពួកៗ របស់ធាតុនោះៗដែលប្រព្រឹត្តទៅតាមធម្មតា ឬមានអ្នកប្រុងផ្គុំតែងឡើង ខនេះយ៉ាងណា
images/articles/1775/textd-1868585286858.png
បញ្ហាបួស
ផ្សាយ : ១១ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣
ពាក្យ បួស ជាពាក្យមានតម្លៃល្អប្រសើរ ។ មនុស្សដែលបានបួសក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ជាមនុស្សមានតម្លៃល្អប្រសើរជាងអ្នកមិនបានបួស ។ អ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា គេនិយមថា អ្នកបួស គឺជាមនុស្សល្អ ដឹងខុស ដឹងត្រូវ ដឹងគុណ ដឹងទោស ដឹងបុណ្យ ដឹងបាប ។ល។ ឬកែគំនិតមារយាទនិងស្មារតីមនុស្ស ពីអាក្រក់ ថោកទាប ឲ្យបានមកជាល្អ ខ្ពង់ខ្ពស់បាន
images/articles/1776/Untitled-1-Recovered.jpg
ការហ្វឹកឲ្យមើលវត្ថុសម្ភារៈថាជាបច្ច័យ ទំនុកបម្រុង មិនមែនជាគោលដៅ
ផ្សាយ : ១១ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣
ការហ្វឹកឲ្យមើលវត្ថុសម្ភារៈថាជាបច្ច័យ
ទំនុកបម្រុង មិនមែនជាគោលដៅ
- មានករណីជំទាស់ថា ការបដិបត្តិធម៌ គឺតាំងនៅក្នុងសភាពសន្ដោសមែនទេ? តែដំណើរជីវិតតាមផ្លូវលោក ត្រូវតែមានវត្ថុ របស់របរមកទំនុកបម្រុងធ្វើឲ្យសម្បូរបែប។ ដូច្នោះក្នុងរឿងនេះ ពិបាកឲ្យក្មេងបែងចែកបានណាស់។
- ឆ្លើយៈ មិនលំបាកទេ ព្រះពុទ្ធសាសនា ព្រមទទួលថាសម្ភារៈជារបស់សំខាន់
images/articles/1778/Untitled-1-Recovered.jpg
ទោសនៃសេចក្ដីក្រោធ
ផ្សាយ : ១១ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣
ទោសនៃសេចក្ដីក្រោធ
ធម្មតាមនុស្សណាមួយ ដែលច្រឡោតខឹងឡើងចំពោះនរណាម្នាក់, បើអ្នកម្ខាងគេអត់ធន់បាន មិនខឹងតបវិញសោះ ហើយអ្នកម្ខាងនោះនៅតែចចេសខឹងនឹងគេ ដរាបដល់ជេរប្រទេចផ្ដាសាគេថែម ៗ ញយៗ ដងទៅ អ្នកដែរខឹងហើយជេរគេដោយបំពាននោះ ក៏នឹងត្រឡប់ជាភ័យខ្លួនវិញ ឬនឹងត្រឡប់ជាមានសេចក្ដីអន្តរាយដល់ខ្លួនវិញមិនខាន; ដូចព្រានសុខនឈ្មោះកោកៈ។
សូមនាំរឿងនោះមកសម្ដែងជាឧទាហរណ៍ដូចតទៅនេះ៖
រឿង ព្រានសុនខឈ្មោះ កោកៈ
ព្រានសុនខឈ្មោះកោកៈនោះ បណ្ដើរសុនខ ១ ហ្វូងទៅបណ្ដេញសត្វក្នុងព្រៃ។ ថ្ងៃនោះក៏ចួនប្លតសូន្យទទេ មិនបានសត្វអ្វី ១ សោះ។ លុះប្រទះនឹងភិក្ខុ ១ រូបក៏គិតថា ៖ " ការដែលអញមិនបានសត្វក្នុងថ្ងៃនេះ មិនទាស់ពីរឿងអ្វីទេ, ច្បាស់ជាទាស់ពីព្រោះតែអញឃើញមនុស្សកាឡកិណ្ណីនេះឯង បានជាឆ្នែងអស់ " នឹកខឹងក្នាញ់ក្នុងចិត្តដូច្នោះ ក៏ពន្យុះឆ្កែឲ្យដេញខាំលោក។
ភិក្ខុនោះស្ទុះឡើងដើមឈើ។ ព្រានឆ្កែក៏តាមទៅចាក់បាទជើងលោកនឹងលំពែង, ទោះបីលោកអង្វរយ៉ាងណាក៏មិនស្ដាប់; ចេះតែចាក់ដរាបដល់របូតចីវរបស់លោកធ្លាក់ចុះមកគ្របលើខ្លួន។ ឯហ្វូងឆ្កែ កាលបើឃើញដូច្នោះ, សម្គាល់ថាលោកធ្លាប់ចុះមក ហើយក៏នាំគ្នាខាំត្រជាក់ជញ្ជែងព្រាននោះដរាបដល់ស្លាប់។ កាលបើឆ្កែអស់ចៀសចេញទៅហើយភិក្ខុនោះចុះមក, កើតមានសេចក្ដីសង្ស័យក្រែងខូចសីលរបស់លោក ក៏ទៅក្រាបបង្គំទូលសួរព្រះបរមសាស្ដា ៗ ព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់ថា ៖ " សីលរបស់អ្នកមិនធ្លុះធ្លាយទេ " ហើយទ្រង់សម្ដែងព្រះគាថា ថា៖
យោ អបទុដ្ជស្ស នរស្ស ទុស្សតិ
សុទ្ធស្ស បោសស្ស អនង្គណស្ស
តមេវ ពាលំ បច្ចេតិ បាបំ
សុខុមោ រជោ បដិវាតំវ ខិត្តោ។
សេចក្ដីថា៖ មនុស្សល្ងង់ខ្លៅណាមួយទៅប្រទូស្ដនឹងនរជនតែឥតប្រទូស្ដដល់ខ្លួន ហើយគេជាមនុស្សល្អបរិសុទ្ធ ជាមនុស្សឥតទួលពោលគឺកិលេស, អំពើបាបនោះឯងតែងត្រឡប់មកត្រូវមនុស្សល្ងង់ខ្លៅនោះវិញមិនខាន, ដូចធូលីដ៏ល្អិតដែលបុគ្គលបាចច្រាសខ្យល់ តែងត្រឡប់មកត្រូវខ្លួនវិញ។
អ្នកដែលមិនចេះអត់អន់ ច្រើនមានសេចក្ដីវិនាសអន្តរាយដូចរឿងព្រានដែលនិទានមកនេះ។ ព្រោះហេតុដូច្នោះ បណ្ឌិតទាំងឡាយដែលប្រាថ្នាមិនឲ្យមានភ័យ និងពៀរដល់ខ្លួន គួរពិចារណាឲ្យឃើញទោសរបស់ ទោសៈ ថា ៖ " ដូចជាភ្លើងដុតខ្លួន និងអ្នកដទៃឲ្យខ្លោចផ្សា " ហើយគួរសមាទាននូវអធិវាសនក្ខន្តី ថា ៖ " ថ្ងៃនេះអញនឹងរក្សាសីលអធិវាសនក្ខន្តី មិនក្រោធខឹងនឹងនរណាទេ " លុះសមាទានដូច្នេះរួចហើយ ត្រូវប្រុងស្មារតីរឭកដល់ការសមាទាននោះឲ្យរឿយៗ; បើក្រែងវង្វេងភ្លេចត្រូវធ្វើគ្រឿងសម្គាល់យ៉ាងណាមួយទុកនឹងខ្លួន មានកួចជាយសំពត់ចំណាំជាដើម, លុះក្រឡេកឃើញគ្រឿងសម្គាល់នោះ ក៏នឹងនឹកឃើញឡើងភ្លាមមិនវង្វេងភ្លេចឡើយ; ខំហាត់ញយ ៗ ទៅក៏មុខជាធ្លាប់ទៅឯង។
ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ ឱវាទបាតិមោក្ខ
ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/1779/Untitled-1-Recovered.jpg
អានិសង្សអធិវាសនក្ខន្តី ៥ យ៉ាង
ផ្សាយ : ១១ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣
អានិសង្សអធិវាសនក្ខន្តី ៥ យ៉ាង
ព្រះអរហន្តសម្មាសម្ពុទ្ធជាម្ចាស់ បានត្រាស់សរសើរគុណសម្បត្តិនៃការលះទោសៈថា៖
ទោសំ ភិក្ខវេ បជហថ
" ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ! បើអ្នកទាំងអស់គ្នាលះទោសៈបានតថាគតនឹងហៅអ្នកទាំងឡាយថាជាអនាគាមិ ដូច្នេះ"។
ក៏ឯការលះទោសៈនេះ បើទុកជមិនបានដាច់ជាសមុច្ឆេទប្បហាន គ្រាន់តែធ្វើឲ្យស្ងប់រម្ងាប់ក្នុងចន្លោះនោះ ៗ
images/articles/1780/Untitled-1-Recovered.jpg
ហេតុដែលជារឿងតពៀរ និងរម្ងាប់ពៀរ
ផ្សាយ : ១១ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣
ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធជាម្ចាស់បានត្រាស់សម្ដែង ហេតុជាគ្រឿងតនៃពៀរ និងហេតុជាគ្រឿងស្ងប់រម្ងាប់នៃពៀរ ថា៖
ន ហិ វេរេនវេរានិ សម្មន្តីធ កុទាចនំ
អវេរេន ច សម្មន្តី ឯស ធម្មោ សនន្តនោ។
សេចក្ដីថា៖ ក្នុងកាលណាៗ ក៏ដោយ ធម្មតាពៀរទាំងឡាយក្នុងលោកសន្និវាសនេះ មិនដែលស្ងប់រម្ងាប់ដោយការចងពៀរឡើយ; ដោយពិតពៀរទាំងឡាយតែងស្ងប់រម្ងាប់ដោយការមិនចងពៀរ, ធម៌នេះ ជាធម៌ចាស់មានយូរណាស់មកហើយ។
អធិប្បាយចំពោះតែបទដែលទាក់ទងគ្នា ដោយរឿងខន្តីសេចក្ដីអត់ធន់ម្យ៉ាង ដូចតទៅនេះ៖បណ្ដាបទទាំងឡាយ ត្រង់បទថា អវេរេន ច សម្មន្តិ ដូច្នេះ មានសេចក្ដីថា ពៀរដែលនឹងស្ងប់រម្ងាប់ ឈប់ចងគ្នាទៅវិញទៅមកនោះ លុះតែមានទឹកចិត្តយ៉ាងត្រជាក់វិសេសគឺ ខន្តី ( សេចក្ដីអត់ធន់ ) មេត្តា ( សេចក្ដីស្រឡាញ់ ) ឬមានយោនិសោមនសិការ និងបច្ចវេក្ខណញ្ញាណ គឺយកចិត្តទុកដាក់ដោយយោបល់ ពិចារណាឲ្យឃើញទោសនៃសេចក្ដីក្រោធខឹង និង គុណានិសង្ឃនៃសេចក្ដីអត់ធន់ ទើបពៀរនោះស្ងប់រម្ងាប់ទៅបាន; មានគួរនាដូចទីកន្លែងណាមួយ ដែលប្រឡាក់ដោយរបស់មិនស្អាតមានទឹកមាត់ជាដើម លុះតែគេយកទឹកដែលថ្លាទៅដុសលាង ទើបជ្រះស្អាត មានក្លិនល្អដូចដើមទៅវិញបាន។
ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ ឱវាទបាតិមោក្ខ
ដោយ៥០០០ឆ្នាំ
images/articles/1781/Untitled-1-Recovered.jpg
គុណានិសង្សនៃខន្តីយ៉ាងអស្ចារ្យ
ផ្សាយ : ១១ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣
គុណានិសង្សនៃខន្តីយ៉ាងអស្ចារ្យ
អ្នកប្រាជ្ញដ៏មានប្រាជ្ញា គួរឃើញគុណានិសង្សរបស់ខន្តីយ៉ាងអស្ចារ្យ ដូច ទីឃាវុកុមារ ដែលបានសោយរាជ្យជាមហាក្សត្រិយ៍ក្នុងនគរពីរ ក៏ព្រោះអានិសង្សរបស់ខន្តីនេះឯង។
សូមនាំរឿងនោះមកសម្ដែងជាឧទាហរណ៍ដូចតទៅនេះ៖
រឿង ទីឃាវុកុមារ
កាលព្រះបាទព្រហ្មទត្ត គ្រងរាជសម្បត្តិនៅក្រុងពារាណសីដែនកាសី,
images/articles/1782/Untitled-1-Recovered.jpg
បដិបត្តិបែបឲ្យការអនុគ្រោះដល់គ្នា
ផ្សាយ : ១១ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣
បដិបត្តិបែបឲ្យការអនុគ្រោះដល់គ្នា
-សួរៈ ចំពោះអ្នកដែលពេញចិត្តក្នុងការបដិបត្តិធម៌ ត្រូវធ្វើយ៉ាងណា រវាងតួនាទីគ្រប់គ្រងគ្រួសារ និង ការគេចខ្លួនទៅស្វែងរកសច្ចធម៌ តើបុថុជ្ជនគប្បីសម្រេចចិត្តយ៉ាងណា ដើម្បីឲ្យមានតុល្យភាព តាមផ្លូវចិត្ត?
-ឆ្លើយ (១) មិនត្រូវធ្វើតាមតែការពេញចិត្តរបស់ខ្លួននោះទេ ត្រូវយល់ និង ឃើញដល់ចិត្តអ្នកដទៃផង។ ការយល់ចិត្តអ្នកដទៃក៏ជារឿងរបស់បញ្ញាត្រូវដឹងថា
