មិន​សន្សំ​រឿង គឺ​មិន​ធ្វើ​រឿង​តូច​តាច​ឲ្យជា​រឿង​ធំ ហើយដែល​ដែល​ត្រឹម​ត្រូវ​ទៅ​ទៀត​នោះ គឺ​ត្រូវ​ធ្វើ​រឿង​ធំ​ឲ្យមក​ជារឿង​តូច បើជារឿង​តូច​ទេ កុំ​ចាប់​យក​ កុំ​សន្សំ​ លើក​លែង​ចោល​ទៅ ត្រូវធ្វើ​ជាខ្វាក់ ឬ​ថ្លង់ ឬ​គ យ៉ាងនេះ​ចិត្ត​យើង​រមែង​បាន​សប្បាយ ។ ពាក្យ​ថា " រឿង " ក្នុងទីនេះ ​គឺសម្តៅ​ដល់​អ្វី​ដែល​នាំឲ្យថ្នាំង​ថ្នាក់​អាក់​អន់​ចិត្ត​ជាមួយ​នឹងអ្នក​ដទៃ ។ យើង​អាច​ឲ្យ​ន័យ​ដោយ​សេចក្តី​សង្ខេប​ចំពោះ​ពាក្យ​ថា " មិន​សន្សំ​រឿង

សឧបាទិសេសនិព្វានធាតុ និព្វានធាតុដែលនៅ​សល់​វិបាកខន្ធនិង​កម្មជ្ជរូប ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់​ត្រាស់​នឹង​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ​ថា ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំង​ឡាយ ភិក្ខុ​ក្នុង​សាសនា​នេះ ជា​អរហន្ត​ខីណាស្រព មានព្រហ្មចរិយៈ​ប្រព្រឹត្ត​រួច​ហើយ មាន​សោឡសកិច្ច​បាន​ធ្វើ​ស្រេច​ហើយ​មាន​ភារៈ​ដាក់​ចុះ​ហើយ មាន​ប្រយោជន៍​របស់​ខ្លួន​សម្រេច​ហើយ ដោយ​លំដាប់ មាន​សំយោជនៈ ក្នុង​ភព​អស់​ហើយ

ថ្នាំរក្សា​ចិត្ត កូនជា​ទីស្រឡាញ់ ដែល​ឈ្មោះ​ថា​ជា​ទុក្ខ​ហើយ គឺ​មិនមាន​អ្នក​ណា​ប្រាថ្នា​ឡើយ ប៉ុន្តែ​គ្រប់​គ្នា​ក៏​
រមែង​មាន​ទុក្ខ​ជាប់​តាម មានទុក្ខ​ខ្លាំង​ មានទុក្ខ​តិច ចេះ​តែ​មានជា​ធម្មតា ទាំង​ដែល​
គ្រប់គ្នាមិន​ប្រាថ្នា​នោះឯង ។ ទុក្ខ​មាន ២ យ៉ាង​គឺ ទុក្ខ​ផ្លូវ​កាយ និង​ទុក្ខ​ផ្លូវ​ចិត្ត ។ ទុក្ខ​ផ្លូវ​កាយ​រម្ងាប់​បាន​
ដោយអាហារ​ គ្រឿង​ស្លៀកពាក់ ទី​នៅ​អាស្រ័យ​ និង​ថ្នាំ​កេរោគ ឯទុក្ខ​ផ្លូវ​ចិត្ត​វិញត្រូវ
រក្សា​ដោយព្រះធម៌ ។

ព្រះ​ពុទ្ធ​គា​ថា​ (ដក​ស្រង់​ចេញ​ពី​ក្នុង​ ចូ​ឡ​កម្ម​វិ​ភង្គ​សូត្រ ទី ៥ សុត្ត​ន្ត​បិ​ដក មជ្ឈិម​និ​កាយ ឧប​រិ​បណ្ណា​ស​ក ន​វ​ម​ភាគ បិ. ២៨ ទំ. ៥៥) កម្ម​ស្ស​កា មា​ណ​វ សត្តា កម្ម​ទា​យា​ទា កម្ម​យោ​នី កម្ម​ពន្ធូ កម្ម​ប្ប​សិ​ស​រ​ណា កម្មំ សត្តេ វិ​ភ​ជ​តិ យ​ទិ​តំ ហី​ន​ប្ប​ណី​ត​តា​យា​តិ ។ម្នាល​មា​ណព ! សត្វ​ទាំង​ឡាយ មាន​កម្ម​ជា​របស់​ខ្លួន មាន​កម្ម​ជា​ទា​យាទ មាន​កម្ម​ជា​កំណើត

សម័យមួយ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់គង់ប្រថាប់នៅនាព្រះមហាវិហារជេតពន ជិតក្រុងសាវត្ថី ។ ក្នុងពេលភិក្ខុទាំងឡាយជួបជុំគ្នា ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់ដូច្នេះថា បណ្ឌិតោ ភិក្ខវេ សារីបុត្តោ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ សារីបុត្តជាបណ្ឌិត ។ មហាបញ្ញោ ភិក្ខវេ សារីបុត្តោ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ សារីបុត្តមានបញ្ញាច្រើន ។ បុថុប្បញ្ញោ ភិក្ខវេ សារីបុត្តោ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ សារីបុត្តមានបញ្ញាក្រាស់ ។ ហាសប្បញ្ញោ ភិក្ខវេ សារីបុត្តោ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ សារីបុត្តមានបញ្ញារហ័ស ។ ជវនប្បញ្ញោ ភិក្ខវេ សារីបុត្តោ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ សារីបុត្តមានបញ្ញាវាងវៃ ។ តិក្ខប្បញ្ញោ ភិក្ខវេ សារីបុត្តោ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ សារីបុត្តមានបញ្ញាមុត ។ និព្វេធិកប្បញ្ញោ ភិក្ខវេ សារីបុត្តោ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ សារីបុត្តមានបញ្ញាជាគ្រឿងទម្លាយនូវកិលេស ។ សារីបុត្តោ ភិក្ខវេ អឌ្ឍមាសំ អនុបទធម្មវិបស្សនំ វិបស្សិ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ សារីបុត្តឃើញច្បាស់នូវធម្មវិបស្សនាតាមលំដាប់ អស់កន្លះខែ ( ក៏បានសម្រេចព្រះអរហត្ត ) ។ បញ្ញា ៧ បែបរបស់ព្រះសារីបុត្ត ១-បណ្ឌិតោ ជាបណ្ឌិតដោយហេតុ ៤ ប្រការ គឺ ឆ្លាតក្នុងធាតុ ឆ្លាតក្នុងអាយតនៈ ឆ្លាតក្នុងបដិច្ចសមុប្បាទ និងឆ្លាតក្នុងឋានា ឋានៈ ( ហេតុដែលប្រព្រឹត្តទៅបាន និងប្រព្រឹត្តទៅមិនបាន ) ។ ២-មហាបញ្ញោ បញ្ញាច្រើន ព្រោះកំណត់កាន់យកនូវគុណ មានសីលគុណ សមាធិគុណ បញ្ញាគុណ វិមុត្តិគុណ និងវិមុត្តិ-ញ្ញាណទស្សនគុណ គឺកំណត់កាន់យកនូវគុណទាំងនេះ មានសីលគុណជាដើមច្រើនៗ ។ មានបញ្ញាច្រើនក្នុងឋានៈ និងអដ្ឋានៈ ក្នុងវិហារសមាបត្តិ ក្នុងអរិយសច្ច ក្នុងពោធិបក្ខិយធម៌ ក្នុងសាមញ្ញផល ក្នុងអភិញ្ញា និងក្នុងនិព្វានបរមត្ថ ។ ៣-បុថុប្បញ្ញោ មានបញ្ញាក្រាស់ធំទូលាយ គឺញាណប្រព្រឹត្តទៅក្នុងខន្ធ ក្នុងអាយតនៈ ធាតុ បដិច្ចសមុប្បាទ សុញ្ញតា អត្ថ ធម្ម និរុត្តិ បដិភាណ និងក្នុងសីលផ្សេងជាដើម ធំទូលំទូលាយ ដោយញាណនោះឯង ។ ៤-ហាសប្បញ្ញោ មានបញ្ញារហ័ស មានបញ្ញារីករាយ ( អដ្ឋកថាពន្យល់បញ្ញារីករាយ ) ព្រោះបុគ្គលខ្លះក្នុងលោកនេះ ច្រើនទៅដោយការរីករាយ ដោយការចេះដឹង ដោយសេចក្ដីត្រេកអរ ដោយប្រាមោទ្យ ក្នុងការបំពេញសីល បំពេញឥន្ទ្រិយសំវរ បំពេញភោជនេមត្តញ្ញុតា និងបំពេញនូវជាគរិយានុយោគ ជាដើម ។ ឈ្មោះថាមានបញ្ញារីករាយ ព្រោះជាបុគ្គលច្រើនទៅដោយប្រាមោទ្យ គឺបីតិបាមោជ្ជក្នុងការដឹងនូវឋានៈនិងអដ្ឋានៈ រីករាយក្នុងការបំពេញវិហារ-សមាបត្តិឱ្យបរិបូណ៌ និងរីករាយក្នុងការចាក់ធ្លុះអរិយសច្ចជាដើម ។ ៥-ជវនប្បញ្ញោ មានបញ្ញាវាងវៃ ព្រោះបញ្ញាស្ទុះទៅលឿនរហ័ស ដោយភាវៈជាវិបស្សនាចាក់ធ្លុះត្រៃលក្ខណ៍ មានពលវ-វិបស្សនា និងស្ទុះទៅលឿនរហ័សក្នុងការឃើញច្បាស់នូវព្រះនិព្វាន ។ ៦-តិក្ខប្បញ្ញោ បញ្ញាមុត ព្រោះកាត់ផ្ដាច់នូវកិលេសបានដាច់ដោយឆាប់រហ័ស និងព្រោះអរិយមគ្គ ៤ សាមញ្ញផល ៤ បដិសម្ភិទា ៤ ព្រមទាំងអភិញ្ញា ៦ ដែលបុគ្គលបានសម្រេច បានជាក់ច្បាស់ដោយបញ្ញាក្នុងអាសនៈតែមួយ ។ ៧-និព្វេធិកប្បញ្ញោ បញ្ញាមុតស្រួចក្នុងការចាក់ទម្លាយ កិលេស ។ បុគ្គលពួកខ្លះក្នុងលោកនេះ ច្រើនទៅដោយការភ័យខ្លាច តក់ស្លុត អផ្សុក មិនរីករាយ ច្រើនទៅដោយការមិនត្រេកអរក្នុង សង្ខារទាំងពួង រមែងចោះ គឺចាក់ទម្លាយនូវកងលោភៈ ដែលមិន ធ្លាប់ចាក់ទម្លាយពីមុនមកឡើយ ។ ឈ្មោះថាមានបញ្ញាមុតស្រួច ព្រោះចាក់ចោះទម្លាយនូវសព្វកិលេស នូវកម្មដែលនាំទៅកាន់ភពថ្មី ដែលមិនធ្លាប់បានចាក់ទម្លាយពីមុនមកហ្នឹងឯង ។ ព្រះធម្មសេនាបតីសារីបុត្ត អនុបទធម្មវិបស្សនំ មានវិបស្សនាឃើញច្បាស់នូវធម៌ ( ដែលជាអារម្មណ៍របស់វិបស្សនានោះ ) តាមលំដាប់ ៗ ដោយអំណាចនៃសមាបត្តិ ឬអង្គឈាន កាលដែលបានឃើញច្បាស់ដូច្នេះ ទើបសម្រេចព្រះអរហត្តក្នុងវេលាកន្លះខែ ។ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់សរសើរគុណព្រះសារីបុត្ត ព្រោះគុណព្រះសារីបុត្តដែលជាព្រះថេរៈឯតទគ្គៈខាងមានបញ្ញា អ្នក-ណាៗ មិនអាចដឹងបានឡើយ កាលបើព្រះពុទ្ធអង្គទ្រង់មិនបានប្រកាសសម្ដែងទេនោះ ។សូមអនុមោទនា ! សិក្សាព្រះសូត្រភាគ១៥ ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​

​ក្នុង​គម្ពីរ​តិក្កនិបាត មាន​សេចក្ដី​ដំណាល​ថា ក្នុង​អតីតកាល​កន្លង​ទៅ​យូរ​ហើយ​មាន​សេដ្ឋី​បុត្រ​បី​នាក់​ជា​សម្លាញ់​នឹង​គ្នា នៅ​ក្នុង​ក្រុង​ពារាណសី ឯ​ក្នុង​ក្រុង​នោះ​មាន​ស្រះ​ឈូក​មួយ មាន​បុរស​ម្នាក់​អ្នក​រក្សា​ស្រះ​ឈូក​ជា​មនុស្ស​កំបុត​ច្រមុះ ។ ថ្ងៃ​មួយ​សេដ្ឋី​បុត្រ​ទាំង​បី​នាក់​ចង់​ប្រដាប់​តែង​ខ្លួន​ដោយ​កម្រង​ផ្កា ទើប​នាំ​គ្នា​ដើរ​ចូល​ទៅ​កាន់​សម្នាក់​អ្នក​រក្សា​ស្រះ​ឈូក​ដោយ​ប៉ង​ថា យើង​ទាំង​អស់​គ្នា​នឹង​ពោល​ពាក្យ​មិន​ពិត ​សរសើរ​គុណ​បុរស​កំបុត្រ​ច្រមុះ​នេះ ហើយ​នឹង​សូម​ផ្កា​គាត់ លុះ​គិត​ហើយ ​ទើប​ចូល​ទៅ​ឈរ​ជិត​បុរស​នោះ លុះ​គិត​ហើយ​ ទើប​ចូល​ទៅ​ឈរ​ជិត​បុរស​នោះ សេដ្ឋី​បុត្រ​ជា​បឋម (ទី១) កាល​រៀប​នឹង​សូម​ផ្កា​ក៏​សូត្រ​ជា​បទ​គាថា​ថា ៖ យថា កេសា ច មស្សុចឆិន្នំ ឆិន្នំ វិរូហតិ ឯវំរូហតុ តេ នាសា បទុមំ ទេហិ យាចិតោ ប្រែ​ថា សក់​និង​ពុក​ចង្កា​គេ​កោរ​កាត់​ហើយ​គង់​ដុះ​ឡើង​វិញ​បាន​យ៉ាង​ណា ច្រមុះ​របស់​អ្នក​ចូរ​ឱ្យ​ដុះ​ឡើង​ដូច​សក់​និង​ពុក​ចង្កា​នោះ​ចុះ ឯ​ខ្ញុំ​ត្រូវ​ការ​សូម​ផ្កា​អ្នក អ្នក​ចូរ​ឱ្យ​ផ្កា​ដល់​ខ្ញុំ ។ សេដ្ឋី​បុត្រ​ជា​គម្រប់​ពីរ កាល​រៀប​នឹង​សូម​ផ្កា​ក៏​សូត្រ​ជា​បទ​គាថា ថា យថា សារទិកំ ពីជំខេត្តេ វុត្តំ វិរូហតិ ឯវំ រូហតុ តេ នាសាបទុមំទេហិ យាចិតោ ប្រែ​ថា ធម្មតា​ពូជ​ដែល​បុគ្គល​សាប​ព្រោះ ក្នុង​ស្រែ​ឬ​ក្នុង​ចម្ការ ក្នុង​រដូវ​សរទកាល គឺ​រដូវ​សម្រក​តែង​លូត​លាស់​ដុះ​ឡើង​បាន​យ៉ាង​ណា ច្រមុះ​របស់​អ្នក​ចូរ​ឱ្យ​លូតលាស់​ដុះ​ឡើង​ដូច​ពូជ​ទាំង​នោះ​ចុះ ឯ​ខ្ញុំ​ត្រូវ​ការ​សូម​ផ្កា​អ្នក អ្នក​ចូរ​ឱ្យ​ផ្កា​ដល់​ខ្ញុំ ។ បុរស​អ្នក​រក្សា​ស្រះ​ឈូក​ក៏​ខឹង​អន់​ចិត្ត មិន​ឱ្យ​ផ្កា​ឈូក​ដល់​សេដ្ឋី​បុត្រ​ទាំង​ពីរ​នាក់​នោះ​ឡើយ ព្រោះ​សេដ្ឋី​បុត្រ​ទាំង​ពីរ​នាក់​នោះ​ពោល​ពាក្យ​មុសាវាទ ។ ឯ​សេដ្ឋី​បុត្រ​ជា​គម្រប់​បី កាល​រៀប​នឹង​សូម​ផ្កា​ក៏​ពោល​ពាក្យ​ពិត​សូត្រ​ជា​បទ​គាថា​ថា ឧភោបិ បលបន្តេ តេ អបិ បទុមានិ ទស្សតិ វជ្ជុំ វា តេ ន វា វជ្ជុំ នត្ថិ នាសាយ រូហនា ទេហិ សម្ម បទុមានិ តស្ស មេ សម្ម យាចិតោ ប្រែ​ថា សេដ្ឋី​បុត្រ​ទាំង​ពីរ​នាក់​នោះ ពោល​ពាក្យ​មិន​ពិត​ចំពោះ​អ្នក​ដោយ​គំនិត​គិត​ថា អ្នក​នឹង​ឱ្យ​ផ្កា​មិន​ខាន ក៏​នាំ​គ្នា​ពោល​ពាក្យ​ប្រៀបធៀប​ក្ដី មិន​ពោល​ក្ដី ពាក្យ​នោះ​មិន​ជា​ប្រមាណ​ដល់​ចិត្ត​អ្នក ឯ​ចំណែក​ខ្ញុំ​ៗ​គិត​ថា ធម្មតា​ច្រមុះ​បើ​កំបុត​ហើយ​វា​មិន​ដែល​ដុះ​វិញ​ទេ តែ​ពាក្យ​នេះ​ខ្ញុំ​មិន​ពោល​សំដៅ​ដល់​ច្រមុះ​អ្នក​ទេ ខ្ញុំ​មក​នេះ​មាន​បំណង​តែ​នឹង​សូម​ផ្កា​ប៉ុណ្ណោះ អើ​សម្លាញ់​ ខ្ញុំ​ត្រូវ​ការ​សូម​ផ្កា​អ្នក ចូរ​សម្លាញ់ ​អ្នក​ឱ្យ​ផ្កា​ដល់​ខ្ញុំ​ដោយ​ស្រួល​ចុះ បុរស​អ្នក​រក្សា​ស្រះ​ឈូក​ក៏​តប​ថា អ្នក​ទាំង​ពីរ​នាក់​នោះ​ពោល​ពាក្យ​មុសាវាទ ឯ​អ្នក​នេះ​ពោល​ពាក្យ​តាម​សភាវៈ​ពិត ខ្ញុំ​នឹង​ឱ្យ​ផ្កា​ដល់​អ្នក ថា​ហើយ​ក៏​កាច់​ផ្កា​យក​មក​ចង​ជា​បាច់​ហុច​ឱ្យ​ទៅ ។ បុគ្គល​អ្នក​ប្រព្រឹត្ត​ពោល​ពាក្យ​មុសាវាទ​ហើយ នឹង​ខាត​លាភ​ដូច​រឿង​សេដ្ឋី​បុត្រ​ទាំង​ពីរ​នាក់​នោះ​ឯង អ្នក​លះ​ចោល​មិន​ពោល​ពាក្យ​មុសាវាទ​ហើយ នឹង​បាន​លាភ​ចម្រើន​ដូច​សេដ្ឋី​បុត្រ​ជា​គម្រប់​បី ដែល​នាំ​មក​ក្នុង​រឿង​ជា​មួយ​គ្នា​នេះ ។ ចប់​រឿង​សេដ្ឋី​បុត្រ៣​នាក់ ។ ដោយ៥០០០ឆ្នាំ

បុព្វនិទានជាដើមហេតុនៃជាតក សម័យនោះ ព្រះសម្ពុទ្ធដ៏មានព្រះភាគ ទ្រង់គង់ក្នុងវត្ដជេតពន របស់អនាថបិណ្ឌិកសេដ្ឋី ទៀបក្រុងសាវត្ថី ។ គ្រានោះឯង ព្រះដ៏មានព្រះភាគត្រាស់ហៅភិក្ខុទាំងឡាយថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ តថាគតប្រាថ្នាដើម្បីនឹងលាក់ខ្លួនសម្ងំបានបីខែ អ្នកណាមួយកុំគប្បីចូលទៅរកតថាគត លើកលែងតែភិក្ខុ ១ រូប ដែលជាអ្នកនាំយកនូវបិណ្ឌបាតទៅឲ្យ ។ ភិក្ខុទាំងនោះទទួលព្រះពុទ្ធដីកាថា ព្រះករុណាព្រះអង្គ ភិក្ខុណានីមួយមិនបានចូលមករកព្រះដ៏មានព្រះភាគក្នុងទីនេះជាប្រាកដ លើកលែងតែភិក្ខុ ១ រូបដែលជាអ្នកនាំយកបិណ្ឌបាតទៅថ្វាយ ។ ក៏វេលានោះឯង សង្ឃក្នុងក្រុងសាវត្ថីបានប្ដេជ្ញាគ្នាថា ម្នាលអាវុសោ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ប្រាថ្នាដើម្បីនឹងសម្រាកព្រះអង្គនៅបានបីខែ ភិក្ខុណាមួយកុំគប្បីចូលទៅគាល់ព្រះអង្គ លើកលែងតែភិក្ខុ ១ រូបដែលជាអ្នកនាំយកបិណ្ឌបាត ទៅថ្វាយនោះ ភិក្ខុណាចូលទៅគាល់ព្រះអង្គ ភិក្ខុដទៃត្រូវឲ្យភិក្ខុនោះសម្តែងអាបត្ដិបាចិត្ដិយៈចេញ ។ គ្រានោះ ភិក្ខុឧបសេនវង្គន្ដបុត្រដ៏មានអាយុព្រមដោយបរិសទ្យ បានចូលទៅគាល់សម្ដេចព្រះដ៏មានព្រះភាគ ត្រង់ទីដែលព្រះអង្គគង់នៅ លុះចូលទៅដល់ហើយបាន ថ្វាយបង្គំគាល់ព្រះអង្គក្នុងទីដ៏សមគួរ ។ សេចក្ដីស្រុះស្រួលរាក់ទាក់មួយ អន្លើដោយពួកអាគ-ន្ដុកភិក្ខុនេះ ជាកិច្ច(១)ដែលព្រះពុទ្ធដ៏មានព្រះភាគទាំងឡាយ ទ្រង់ប្រព្រឹត្ដសន្សំទុកមកហើយ ។ គ្រានោះ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់សួរពាក្យនេះ នឹងឧបសេនភិក្ខុវង្គន្ដបុត្រ ដ៏មានអាយុថា ម្នាលឧបសេន អ្នករាល់គ្នាល្មមធន់ទ្រាំបានដែរឬ អ្នករាល់គ្នាល្មមប្រព្រឹត្ដទៅបានស្រួលដែរឬ អ្នករាល់គ្នាដើរផ្លូវឆ្ងាយមកមិនលំបាកទេឬ ។ ភិក្ខុទាំងឡាយក្រាបទូលថា បពិត្រព្រះដ៏មានព្រះភាគ យើងខ្ញុំទាំងឡាយល្មមធន់ទ្រាំបាន បពិត្រព្រះដ៏មានព្រះភាគ យើងខ្ញុំទាំងឡាយល្មមប្រព្រឹត្ដទៅបានស្រួល ម្យ៉ាងទៀត បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើនយើងខ្ញុំទាំងឡាយ ដើរផ្លូវឆ្ងាយមកមិនបានលំបាកទេ ។ ក៏សម័យនោះឯង ភិក្ខុជាសទ្ធិវិហារិករបស់ឧបសេនវង្គន្ដបុត្រដ៏មានអាយុអង្គុយជិត ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ។ លំដាប់នោះ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់សួរ ភិក្ខុនោះយ៉ាងនេះថា ម្នាលភិក្ខុ បង្សុកូលទាំងឡាយជាទីគាប់ចិត្ដរបស់អ្នកដែរឬ ។ ភិក្ខុនោះក្រាបទូលថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន បង្សុកូលទាំងឡាយ មិនជាទីគាប់ចិត្ដរបស់ខ្ញុំព្រះអង្គទេ ។ ព្រះដ៏មានព្រះភាគត្រាស់សួរថា ម្នាលភិក្ខុ ក៏អ្នកប្រព្រឹត្ដបង្សុកូល (នោះ) ដើម្បីអ្វី ។ ភិក្ខុនោះក្រាបទូលថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន (ព្រោះ) ឧបជ្ឈាយ៍របស់ខ្ញុំព្រះអង្គប្រព្រឹត្ដបង្សុកូល ខ្ញុំព្រះអង្គក៏ត្រូវប្រព្រឹត្ដបង្សុកូលយ៉ាងនោះដែរ ។ គ្រានោះ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់សួរភិក្ខុឧបសេនវង្គន្ដបុត្រដ៏មានអាយុ យ៉ាងនេះថា ម្នាលឧបសេន បរិសទ្យរបស់អ្នកនេះប្រកបដោយសេចក្ដីជ្រះថ្លា ម្នាលឧបសេន អ្នកទូន្មានបរិសទ្យដូចម្ដេច ។ ឧបសេនភិក្ខុដ៏មានអាយុក្រាបទូលថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន កុលបុត្រណាមកសូមឧបសម្បទានឹងខ្ញុំព្រះអង្គ ៗ រមែងប្រាប់កុលបុត្រនោះ យ៉ាងនេះថា ម្នាលអាវុសោ ខ្ញុំជាអ្នកប្រព្រឹត្ដនៅព្រៃ ជាអ្នកប្រព្រឹត្ដបិណ្ឌបាត ជាអ្នកប្រព្រឹត្ដបង្សុកូល បើអ្នកនឹងជាអ្នកប្រព្រឹត្ដនៅព្រៃ ជាអ្នកប្រព្រឹត្ដបិណ្ឌបាត ជាអ្នកប្រព្រឹត្ដបង្សុកូលដែរ ខ្ញុំនឹងឲ្យអ្នកបានឧបសម្បទា បើអ្នកណាទទួលស្ដាប់ខ្ញុំព្រះអង្គ ៗ នឹងឲ្យអ្នកនោះបានឧបសម្បទា បើអ្នកណាមិនទទួលស្ដាប់ខ្ញុំព្រះអង្គទេ ខ្ញុំព្រះអង្គមិនឲ្យអ្នកនោះបានឧបសម្បទាទេ អ្នកណាសូមនិស្ស័យនឹងខ្ញុំព្រះអង្គ ៗ នឹងប្រាប់អ្នកនោះយ៉ាងនេះថា ម្នាលអាវុសោ ខ្ញុំជាអ្នកប្រព្រឹត្ដនៅព្រៃ ជាអ្នកប្រព្រឹត្ដបិណ្ឌបាត ជាអ្នកប្រព្រឹត្ដបង្សុកូល បើអ្នកឯងនឹងជាអ្នកប្រព្រឹត្ដនៅព្រៃ ជាអ្នកប្រព្រឹត្ដបិណ្ឌបាត ជាអ្នកប្រព្រឹត្ដបង្សុកូលដែរ ខ្ញុំនឹងឲ្យនិស្ស័យ ដល់អ្នកបើអ្នកណាទទួលស្ដាប់ខ្ញុំព្រះអង្គៗ នឹងឲ្យនិស្ស័យដល់អ្នកនោះ បើមិនទទួលស្ដាប់ខ្ញុំព្រះអង្គទេ ខ្ញុំព្រះអង្គមិនឲ្យនិស្ស័យដល់អ្នកនោះទេ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន ខ្ញុំព្រះអង្គរមែងណែនាំបរិសទ្យ ដោយអាការយ៉ាងនេះឯង ។ ព្រះដ៏មានព្រះភាគត្រាស់ប្រទានពរសាធុការថា ឧបសេនល្អហើយៗ ឧបសេន អ្នកណែនាំបរិសទ្យល្អពិតហើយ ឧបសេន អ្នកដឹងសេចក្ដីប្ដេជ្ញារបស់សង្ឃ ក្នុងក្រុងសាវត្ថីដែរឬទេ ។ ឧបសេនភិក្ខុក្រាបទូលថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើនខ្ញុំព្រះអង្គមិនបានដឹងសេចក្ដីប្ដេជ្ញារបស់សង្ឃក្នុងក្រុងសាវត្ថីទេ ។ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលឧបសេន សង្ឃបានប្ដេជ្ញាហើយក្នុងក្រុងសាវត្ថីថា អាវុសោ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ ប្រាថ្នាដើម្បីនឹងសម្ងំសម្រាកព្រះអង្គនៅអស់បីខែ ភិក្ខុណាមួយកុំគប្បីចូលទៅគាល់ព្រះអង្គ លើកលែងតែភិក្ខុ១រូប អ្នកនាំយកបិណ្ឌបាតទៅថ្វាយ ភិក្ខុណាចូលទៅគាល់ព្រះអង្គ ភិក្ខុដទៃគប្បីឲ្យភិក្ខុនោះសម្តែងអាបត្ដិបាចិត្ដិយៈចេញ ។ ភិក្ខុឧបសេន ក្រាបទូលថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន សង្ឃក្នុងក្រុងសាវត្ថីបាន បញ្ញត្ដដោយសេចក្ដីប្ដេជ្ញារបស់ខ្លួន ខ្ញុំព្រះអង្គទាំងឡាយនឹងមិនបញ្ញត្ដនូវហេតុដែលព្រះអង្គមិនទាន់ បានបញ្ញត្ដទេ ម្យ៉ាងទៀត នឹងមិនដកចេញនូវសិក្ខា-បទ ដែលទ្រង់បានបញ្ញត្ដទុកហើយទេ នឹងប្រព្រឹត្ដកាន់យកតាមសិក្ខាបទដែលទ្រង់បញ្ញត្ដទុកមកហើយ ។ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់ថា ល្អណាស់ហើយឧបសេន ភិក្ខុមិនត្រូវបញ្ញត្ដនូវសិក្ខាបទដែលតថាគត មិនទាន់បានបញ្ញត្ដហើយ ម្យ៉ាងទៀតមិនត្រូវដកនូវសិក្ខាបទដែលតថាគតបញ្ញត្ដហើយ ត្រូវប្រព្រឹត្ដកាន់យកតាមសិក្ខាបទដែលតថាគតបានបញ្ញត្ដទុកហើយ ឧបសេន តថាគតអនុញ្ញាតឲ្យភិក្ខុអ្នកប្រព្រឹត្ដនៅព្រៃ អ្នកប្រព្រឹត្ដបិណ្ឌបាត នឹងប្រព្រឹត្ដបង្សុកូលចូលទៅរកតថាគតតាមសប្បាយចុះ ។ ក៏គ្រានោះឯង ភិក្ខុច្រើនរូបឈរនៅជិតក្លោងទ្វារខាងក្រៅបាននិយាយគ្នាថា យើងទាំងឡាយ ត្រូវឲ្យលោកឧបសេនវង្គន្ដបុត្រដ៏មានអាយុសម្តែងអាបត្ដិបាចិត្ដិយៈចេញ ។ វេលានោះ ឧបសេនភិក្ខុវង្គន្ដបុត្រដ៏មានអាយុព្រមទាំងបរិសទ្យ ក្រោកចេញចាកអាសនៈ ហើយថ្វាយបង្គំព្រះដ៏មានព្រះភាគធ្វើប្រទក្សិណហើយចៀសចេញទៅ ។ ភិក្ខុទាំងនោះបាននិយាយពាក្យនេះនឹងឧបសេនវង្គន្ដបុត្រដ៏មានអាយុក្នុងវេលា នោះថា អាវុសោឧបសេន អ្នកដឹងសេចក្ដីប្ដេជ្ញារបស់សង្ឃក្នុងក្រុងសាវត្ថីដែរឬ ។ ឧបសេនភិក្ខុបាននិយាយតបថា អាវុសោ ព្រះដ៏មានព្រះភាគក៏បានត្រាស់សួរខ្ញុំយ៉ាងនេះថា ម្នាលឧបសេន អ្នកបានដឹងសេចក្ដីប្ដេជ្ញារបស់សង្ឃក្នុងក្រុងសាវត្ថីទេ ខ្ញុំទូលតបថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើនខ្ញុំព្រះអង្គមិនបានដឹងសេចក្ដី ប្ដេជ្ញារបស់សង្ឃក្នុងក្រុងសាវត្ថីទេ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលឧបសេន សេចក្ដីប្ដេជ្ញាសង្ឃបានធ្វើហើយក្នុងក្រុងសាវត្ថីថា ម្នាលអាវុសោ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់ប្រាថ្នានឹងសម្ងំសម្រាកព្រះអង្គនៅអស់បីខែ ភិក្ខុណាមួយកុំគប្បីចូលទៅគាល់ព្រះដ៏មានព្រះភាគ លើកលែងតែភិក្ខុ ១ រូប អ្នកនាំយកបិណ្ឌបាតទៅថ្វាយប៉ុណ្ណោះ ភិក្ខុណាចូលទៅគាល់ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ភិក្ខុដទៃត្រូវឲ្យភិក្ខុនោះសម្តែងអាបត្ដិបាចិត្ដិយៈចេញ ខ្ញុំទូលតបថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន សង្ឃក្នុងក្រុងសាវត្ថី បានបញ្ញត្ដដោយសេចក្ដីប្ដេជ្ញារបស់ខ្លួន ខ្ញុំព្រះអង្គទាំងឡាយនឹងមិនបញ្ញត្ដនូវហេតុដែលព្រះអង្គមិនទាន់បានបញ្ញត្ដ ម្យ៉ាងទៀត នឹងមិនដកនូវពុទ្ធប្បញ្ញត្ដិដែលព្រះអង្គបានបញ្ញត្ដទុក ស្រេចហើយនឹងប្រព្រឹត្ដកាន់យកតាមសិក្ខាបទដែលព្រះអង្គទ្រង់បញ្ញត្ដទុកមកហើយ ម្នាលអាវុសោ ព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់អនុញ្ញាតហើយថា ភិក្ខុទាំងឡាយណាជាអ្នកប្រព្រឹត្ដនៅព្រៃ ជាអ្នកប្រព្រឹត្ដបិណ្ឌបាត ជាអ្នកប្រព្រឹត្ដបង្សុកូល ភិក្ខុទាំងឡាយនោះចូលមករកតថាគតតាមសប្បាយចុះ ។ គ្រានោះ ភិក្ខុទាំងនោះបានពោលថា ឧបសេនភិក្ខុវង្គន្ដបុត្រដ៏មានអាយុ បានពោលពាក្យពិតមែន ភិក្ខុមិនត្រូវបញ្ញត្ដនូវសិក្ខាបទដែលព្រះអង្គមិនទាន់បានបញ្ញត្ដ ម្យ៉ាងទៀត មិនត្រូវដកនូវសិក្ខាបទដែលព្រះអង្គទ្រង់បញ្ញត្ដទុកមកហើយ ត្រូវប្រព្រឹត្ដកាន់យកតាមសិក្ខាបទដែលព្រះអង្គទ្រង់បញ្ញត្ដទុកមកហើយ ។ភិក្ខុទាំងឡាយបានឮ (ដំណឹង)ថា ឮថាព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់អនុញ្ញាតឲ្យភិក្ខុអ្នកប្រព្រឹត្ដនៅព្រៃ អ្នកប្រព្រឹត្ដបិណ្ឌបាត អ្នកប្រព្រឹត្ដបង្សុកូល ចូលទៅរកតថាគតតាមសប្បាយចុះ ។ ភិក្ខុទាំងនោះកាលប្រាថ្នានឹងឃើញព្រះដ៏មានព្រះភាគ ទើបលះចោលនូវសន្ថ័តទាំងឡាយ ហើយសមាទានអារញ្ញកង្គធុតង្គ បិណ្ឌបា-តិកង្គធុតង្គ និងបង្សុកូលិកង្គធុតង្ដ ។កាលព្រះមានព្រះភាគទ្រង់ចេញចាកទីពួនសម្ងំហើយ ភិក្ខុទាំងឡាយដែលជាអ្នកសមាទានធុតង្គ ព្រោះចង់ចូលគាល់ព្រះមានព្រះភាគនោះ ក៏នាំគ្នាចោលសំពត់បង្សុកូលទាំងឡាយក្នុងទីកន្លែងផ្សេងៗ ឈប់សមាទានធុតង្គ ហើយកាន់យកបាត្រនិងចីវររបស់ខ្លួនវិញ ។ ព្រះសាស្ដាយាងទៅកាន់សេនាសសៈចារិកជាមួយភិក្ខុទាំងឡាយ ទ្រង់ទតឃើញសំពត់បង្សុកូលទាំងឡាយនៅរាត់រាយពាសវាលពាសកាល ទើបទ្រង់ត្រាស់សួរភិក្ខុទាំងឡាយ ទ្រង់បានស្ដាប់រឿងនោះហើយទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ការសមាទានធុតង្គរបស់ភិក្ខុទាំងនេះ ជារបស់មិនតាំងនៅយូរអង្វែង ដូចឧបោសថកម្មរបស់ឆ្កែព្រៃដូច្នោះ ហើយទ្រង់នាំយកអតីត មកសម្ដែងថាអតីតនិទាន ក្នុងអតីតកាល កាលព្រះបាទព្រហ្មទត្តសោយ រាជសម្បត្តិក្នុងនគរពារាណសី, ក្នុងកាលនោះ ព្រះពោធិសត្វ ទ្រង់ជាសក្កទេវរាជ ។ក្នុងកាលនោះ មានឆ្កែព្រៃមួយរស់នៅលើផ្ទាំងថ្ម ដែលនៅនឹងច្រាំងស្ទឹងគង្គា ។ បន្ទាប់មក ជំនន់ទឹកដ៏ធំក្នុងស្ទឹងគង្គាជន់មកទល់គ្នាជុំវិញថ្មដានោះ ។ ឆ្កែព្រៃក៏ឡើងទៅដឹកលើផ្ទាំងថ្ម, ទីស្វែងរកអាហារ និង ផ្លូវដែលស្វែងរកអាហាររបស់ឆ្កែព្រៃនោះ មិនមាន ស្ទឹងក៏ពោរពេញទៅដោយទឹក ។ ឆ្កែព្រៃគិតថា “អញមិនមានកន្លែងស្វែងរកអាហារ ផ្លូវដែលនឹងទៅស្វែងរកអាហារ ក៏មិនមាន ឧបោសថកម្មជារបស់ប្រសើរជាងការដេករបស់អញដែលទំនេរ” រួចហើយក៏អធិដ្ឋានឧបោសថដោយចិត្តប៉ុណ្ណោះ សមាទានសីល ហើយដេក ។ ក្នុងកាលនោះ សក្កទេវរាជទ្រង់ពិចារណាមើល ទ្រង់ជ្រាបការសមាទានដែលទន់ខ្សោយរបស់ឆ្កែព្រៃនោះ ទ្រង់ត្រិះរិះថា អញនឹងសាកល្បងឆ្កែព្រៃនេះ ហើយទ្រង់និម្មិតខ្លួនជាពពែ យាងមកឈរសម្ដែងខ្លួនឲ្យឆ្កែព្រៃឃើញ ក្នុងទីមិនឆ្ងាយអំពីឆ្កែព្រៃនោះ ។ ឆ្កែព្រៃឃើញពពែហើយគិតថា “អញនឹងការរក្សាឧបោសថកម្មក្នុងថ្ងៃដទៃចុះ” ហើយក្រោកឡើង ស្ទុះទៅ ដើម្បីចាប់ពពែនោះស៊ី ។ ពពែរត់ទៅខាងនេះខាងនោះ មិនឲ្យឆ្កែព្រៃចាប់បាន ។ ឆ្កែព្រៃកាលមិនអាចចាប់ពពែបាន ក៏ត្រឡប់មកដេកលើផ្ទាំងថ្មវិញ ហើយគិតថា ឧបោសថកម្មរបស់អញមិនទាន់ដាច់ទេ ។ សក្កទេវរាជទ្រង់ប្រថាប់ឈរលើអាកាសដោយអានុភាពរបស់ខ្លួន ទ្រង់តិះដៀលឆ្កែព្រៃនោះថា “ប្រយោជន៍អ្វីដោយឧបោសថកម្មរបស់បុគ្គលដែលមានអធ្យាស្រ័យទន់ខ្សោយដូចអ្នកនោះ អ្នកមិនដឹងថា យើងជាសក្កទេវរាជ ទើបប្រាថ្នាស៊ីសាច់ពពែ” លុះទ្រង់តិះដៀលឆ្កែព្រៃនោះហើយ ទ្រង់ចៀសចេញទៅ ។ ព្រះសុគតទ្រង់ត្រាស់ថា បរបាណរោធា ជីវន្តោ, មំសលោហិតភោជនោ; វកោ វតំ សមាទាយ, ឧបបជ្ជិ ឧបោសថំ។ ឆ្កែព្រៃកាលរស់នៅ មានសាច់និងឈាមជាភោជន ព្រោះសម្លាប់តែអ្នកដទៃ (ហើយអួតថា) សមាទាននៅវត្តរក្សានូវឧបោសថ ។ តស្ស សក្កោ វតញ្ញាយ, អជរូបេនុបាគមិ; វីតតបោ អជ្ឈប្បត្តោ, ភញ្ជិ លោហិតបោ តបំ។ សក្កទេវរាជ បានដឹងច្បាស់នូវវត្តរបស់ឆ្កែព្រៃនោះ ហើយចូរមកដោយ (ក្លែងខ្លួន) ជារូបពពែ ឆ្កែព្រៃមានតបៈ ទៅប្រាសហើយជាសត្វផឹកនូវឈាម (នៃសត្វដទៃ) បានស្ទុះចូរទៅ (ដើម្បីខាំពពែស៊ី) ហើយទម្លាយបងនូវតបៈ ដែលខ្លួនសមាទានហើយ ។ ឯវមេវ ឥធេកច្ចេ, សមាទានម្ហិ ទុព្ពលា; លហុំ ករោន្តិ អត្តានំ, វកោវ អជការណា។ បុគ្គលពួកខ្លះ ក្នុងលោកនេះ ជាអ្នកមានកម្លាំងថយ ក្នុងការសមាទាន ឈ្មោះថា ធ្វើខ្លួនឲ្យរហ័ស ដូចជាឆ្កែព្រៃ (ដែលទម្លាយនូវតបៈរបស់ខ្លួន) ព្រោះហេតុតែពពែ ក៏យ៉ាងនោះឯង ។ ជាតកាវសាន ព្រះសាស្ដានាំយកព្រះធម្មទេសនានេះមកហើយ ទ្រង់ប្រជុំជាតកថា តទា សក្កោ អហមេវ អហោសិំ សក្កទេវរាជក្នុងកាលនោះ គឺតថាគតនេះឯង ។ វកជាតក ចប់ ។ (វិនយបិដក មហាវិភង្គ, ជាតកដ្ឋកថា សុត្តន្តបិដក ខុទ្ទកនិកាយ ជាតក តិកនិបាត កុម្ភវគ្គ វកជាតក) ដោយ​៥០០០​ឆ្នាំ​

ព្រះ​ត្រៃ​បិ​ដក ព្រះ​ធម៌ ឬ ធម្មៈ ដែល​ព្រះ​ពុទ្ធ​បាន​សម្តែង​ អស់​រយៈ​ពេល ៤៥ ឆ្នាំ ត្រូវ​បាន​អរិយ​សា​វ័ក ប្រមូល​ចង​ក្រង មាន​ចំ​នួន​ប្រាំ​បី​ម៉ឺន​បួន​ពាន់​ (៨៤,០០០) ព្រះ​ធម្ម​ក្ខន្ធ ។ ពួក​សាស​ន​វិ​ទូ​បស្ចិម​ប្រ​ទេស ហៅ​ព្រះ​ធម៌​ថា ទស្ស​ន​វិជ្ជា ។ ព្រះ​ធម៌​នេះ កាល​ព្រះ​សម្មា​សម្ពុទ្ធ​គង់​ព្រះ​ជន្ម ជា​ធរ​មាន​នៅ​ឡើយ មិនមាន​ចា​រឹក​ជា​អក្សរ​ទេ ។ ក្រោយ​ព្រះ​ពុទ្ធ​បរិ​និព្វាន ព្រះ​អរិយ​សា​វ័ក​ច្រើន​អង្គ បាន​ធ្វើ​សង្គាយ​នា